ΑΠΟΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΜΗ ΠΑΡΕΜΦΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ * Νικόλαος Λαβίδας 1 & Δήμητρα Παπαγγελή 2. nlavidas@otenet.gr, dimitrapapangeli@yahoo.

ΑΠΟΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΜΗ ΠΑΡΕΜΦΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ * Νικόλαος Λαβίδας 1 & Δήμητρα Παπαγγελή 2 1 Πανεπιστήμιο Αιγαίου, 2 Πανεπιστήμιο Πατρών nlavidas@otenet.gr, dimitrapapangeli@yahoo.com Abstract The aim of this paper is to examine the behavior of deponent verbs in non-finite constructions of the Greek language, such as participles, gerunds and non-finite types in Perfect periphrases. Our discussion concentrates on the synchronic analysis of deponent verbs, with reference to diachronic data, when this seems to further support our theoretical claims. Evidence is provided in favour of the syntactic relevance of deponent verbs, as well as in favour of the importance of Tense, as a licensing mechanism; the latter is based on the absence of the deponent behavior from non-finite types, in comparison to the deponent behavior that clearly appeared only in specific Tensed verbal types of Greek (future Tense formation). Lastly, we provide an attempt to explain our findings on the basis of current analyses of deponent and middle-passive or non-active morphology (Embick 2000; Kiparsky 2005) and recent approaches to Tense (Pesersky & Torrego 2001, 2004; Chomsky 2001, 2005). 1. Eισαγωγή Τα αποθετικά ρήματα αποτελούν μία ιδιαίτερη κατηγορία ρημάτων, καθώς εμφανίζουν αντίθεση ανάμεσα στη συντακτική δομή στην οποία μετέχουν (είναι μεταβατικά και δέχονται άμεσο αντικείμενο σε αιτιατική) και τον μορφολογικό τύπο στον οποίο εμφανίζονται (φέρουν τη μεσοπαθητική μορφολογία της Ελληνικής) 1. 1. Ο Γιάννης απoδέχτηκε τις δικαιολογίες σου αποθετικό Πιο συγκεκριμένα, σε σχέση με την ιδιάζουσα συντακτική συμπεριφορά των αποθετικών ρημάτων, αναφέρουμε ενδεικτικά ένα σημαντικό κριτήριο βάσει του οποίου διακρίνονται τα ρήματα αυτά από τις παθητικές δομές της Ελληνικής 2 : με παθητικούς τύπους, αλλά όχι με * Θερμές ευχαριστίες οφείλουμε στη Δήμητρα Θεοφανοπούλου-Κοντού για τα σχόλια και τις επισημάνσεις. Λάθη και παραλείψεις οφείλονται αποκελιστικά σε εμάς. 1 Βλ. Holton et al. (1997), Zombolou (2004), Κλαίρης & Μπαμπινιώτης (2005). 2 Για την τυπολογία των αποθετικών ρημάτων, βλ. Βaerman (2007). Για τα κριτήρια διάκρισης των παθητικών δομών, βλ. Manzini (1983), Marantz (1984), Baker et al. (1989), Levin & Rappaport Hovav 1995, Reinhart 2002, Chierchia 1989/2004, μεταξύ άλλων. 926

αποθετικά ρήματα, είναι δυνατός ο έλεγχος σε δομές αποτελέσματος και οι εμπρόθετοι προσδιορισμοί που δηλώνουν τον δράστη. 2α. παθητικός τύπος: Η ανακοίνωση αναρτήθηκε εκεί για να την δουν όλοι οι φοιτητές. 2β. αποθετικό ρήμα: *Η ευκαιρία εκμεταλλεύτηκε για να βοηθήσει τον φίλο του. (Ο Γιάννης εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία για να βοηθήσει τον φίλο του). 3α. παθητικός τύπος: Αυτό το κείμενο γράφτηκε από τη Μαρία. 3β. αποθετικό ρήμα: *Η συγγνώμη σου αποδέχτηκε από τον Πέτρο (Ο Πέτρος αποδέχτηκε τη συγγνώμη σου). Ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα επιμέρους χαρακτηριστικά των αποθετικών ρημάτων (βλ. Flobert 1975), η ανάλυση των οποίων μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση του φαινομένου της αποθετικότητας και στην ερμηνεία του: (i) τα αποθετικά ρήματα φέρουν μεσοπαθητικές καταλήξεις, οι οποίες δεν βρίσκονται σε αντίθεση με ενεργητικές καταλήξεις (δεν είναι δυνατόν να αντικατασταθούν από ενεργητικές καταλήξεις δεν σχηματίζουν εναλλαγή με ενεργητικές καταλήξεις), (ii) τα αποθετικά δεν συμπεριφέρονται ομοίως συντακτικά (είναι μεταβατικά) με τα παθητικά ρήματα (τα οποία είναι αμετάβατα), (iii) και τα παράγωγα των αποθετικών έχουν σταθερά την ίδια συμπεριφορά με τα αποθετικά (για παράδειγμα, με την παρουσία προθημάτων: δέχομαι, αποδέχομαι, επιδέχομαι, παραδέχομαι), και (iv) τα αποθετικά ρήματα εμφανίζουν συστηματική δυνατότητα σχηματισμού όλων των μη παρεμφατικών τύπων που ανήκουν στο ρηματικό παράδειγμα της ενεργητικής φωνής. Η έρευνά μας επικεντρώνεται ιδιαιτέρως στο τελευταίο χαρακτηριστικό του Flobert (1975), και επιδιώκουμε στην παρούσα εργασία να διερευνήσουμε τη σχέση των αποθετικών ρημάτων με δομές μη παρεμφατικές της ελληνικής γλώσσας, και, πιο συγκεκριμένα, με ενεργητικές, παθητικές μετοχές (Anagnostopoulou 2003a, Iatridou et al. 2003), γερούνδια (Tsimpli 2001, Manolessou 2005) και μη παρεμφατικούς τύπους περιφραστικού Παρακειμένου (Μόζερ 1988, 2005). Θα επιχειρήσουμε να εξετάσουμε τη σχέση αυτής της ιδιάζουσας ρηματικής κατηγορίας με μη παρεμφατικούς τύπους χρησιμοποιώντας τόσο συγχρονικά όσο και διαχρονικά δεδομένα. Τα δεδομένα των προγενέστερων περιόδων της Ελληνικής έχουν μελετηθεί συστηματικά σε άλλη εργασία (Lavidas & Papangeli 2007), με διαφορετικό στόχο, δηλαδή την τυπολογική, κυρίως, προσέγγιση του θέματος. Στην παρούσα μελέτη, γίνεται μία προσπάθεια διατύπωσης επιχειρημάτων που ενδεχομένως να βοηθήσουν σε μία ολοκληρωμένη θεώρηση των αποθετικών τύπων. 927

2. Τα δεδομένα Στόχος της ενότητας αυτής είναι να αναδειχθεί η έλλειψη αποθετικής συμπεριφοράς σε δομές όπου απουσιάζει η προβολή του Χρόνου. Τα μη αποθετικά (ενεργητικά μεταβατικά ή τυπικά μεταβατικά) και τα αποθετικά ρήματα εμφανίζουν όμοια συμπεριφορά (παρά τη σταθερή παρουσία της μεσοπαθητικής κατάληξης στα αποθετικά) σε δομές όπως οι παθητικές μετοχές της Αρχαίας, της Ελληνιστικής Κοινής και της Νέας Ελληνικής 3, οι ενεργητικές μετοχές της Αρχαίας και της Ελληνιστικής Κοινής και τα γερούνδια της Νέας Ελληνικής 4. (i) Τα αποθετικά ρήματα, αν και δεν σχηματίζουν παθητικές δομές (για παράδειγμα, με δυνατότητα παρουσίας Δράστη: *το επιχείρημα αποδέχτηκε από τον Γιάννη), μπορούν να σχηματίσουν φραστικές επιθετικές παθητικές δομές (phrasal adjectival passive constructions), ομοίως με τα ενεργητικά μεταβατικά ρήματα. Συμπεριφέρονται μάλιστα ακριβώς με τον ίδιο τρόπο όπως και τα ενεργητικά μεταβατικά ρήματα σε σχέση με τα κριτήρια διάκρισης των φραστικών επιθετικών δομών. Τα κριτήρια για τη διάκριση των φραστικών επιθετικών παθητικών μετοχών μπορούν να εφαρμοστούν ομοίως για μετοχές από μη αποθετικά (τυπικά μεταβατικά) και αποθετικά ρήματα (Wasow 1977, Williams 1981, Bresnan 1982, Levin & Rappaport 1986, Kratzer 1994, 2000, Anagnostopoulou 2003a, μεταξύ άλλων): α) οι επιθετικές μετοχές μπορούν να βρίσκονται σε θέση επιθέτου, πριν από ουσιαστικό: 4α. το ζωγραφισμένο τετράδιο μη αποθετικό 4β. οι σκεπτόμενοι πολίτες αποθετικό β) οι επιθετικές μετοχές λειτουργούν επίσης ως συμπληρώματα των ρημάτων ενεργώ, γίνομαι, φαίνομαι, παραμένω: 5α. Η περιοχή παρέμεινε εγκαταλελειμμένη μη αποθετικό 5β. Παρέμεινε ερωτευμένη μαζί του αποθετικό γ) Oι επιθετικές μετοχές δεν σχηματίζουν αρνητικό τύπο με το πρόθημα α-. Ο αρνητικός τύπος φέρει πάντα το επίθημα -τος (Αναστασιάδη-Συμεωνίδη 1995): 3 4 Λόγω των περιορισμών έκτασης, εδώ θα αναφερθούμε μόνο ενδεικτικά σε διαχρονικά δεδομένα, κυρίως της Αρχαίας και της Ελληνιστικής Κοινής. Για τη διαχρονική εξέλιξη και ανάλυση της μεταβατικότητας και της μορφολογίας της φωνής στην Ελληνική, βλ. Λαβίδας (2003, 2007). Δεν θα ασχοληθούμε σε αυτή την εργασία καθόλου με τα απαρέμφατα παλαιοτέρων περιόδων της Ελληνικής, αφού έχουν διατυπωθεί με πολύ ισχυρά επιχειρήματα και οι δύο απόψεις σχετικά με την παρουσία ή μη προβολής Χρόνου στις δομές των απαρεμφάτων. 928

6α. λουσμένος / άλουστος μη αποθετικό 6β. εκμεταλλευόμενος / ανεκμετάλλευτος αποθετικό δ) Οι επιθετικές φραστικές μετοχές σε -μενος επιτρέπουν την παρουσία επιρρήματος, σε αντίθεση με τους τύπους σε -τος: 7α. προσεκτικά βαμμένο μη αποθετικό 7β. σκληρά εκμεταλλευόμενο αποθετικό αλλά: 7γ. *ικανοποιητικά ανεκμετάλλευτο Σύμφωνα με την Anagnostopoulou (2003a) διακρίνουμε στην Ελληνική δύο είδη φραστικών επιθετικών παθητικών μετοχών με την κατάληξη -μενος: (i) μετοχές που δηλώνουν τον στόχο (target) και (ii) μετοχές που δηλώνουν το αποτέλεσμα (resultant). Και οι επιθετικές φραστικές μετοχές αποθετικών ρημάτων διακρίνονται σε μετοχές που δηλώνουν τον στόχο και μετοχές που δηλώνουν το αποτέλεσμα (ομοίως με τις επιθετικές μετοχές μη αποθετικών ρημάτων): 8α. ακόμα κουρασμένος μη αποθετικό αποτέλεσμα 8β. *ακόμα μαγειρεμένο μη αποθετικό στόχος 8γ. ακόμα ερωτευμένη αποθετικό αποτέλεσμα 8δ. *ακόμα ανεχόμενος αποθετικό στόχος Τα παραπάνω κριτήρια φαίνεται να ισχύουν σταθερά στη διαχρονία της Ελληνικής για τα μη αποθετικά και τα αποθετικά ρήματα, ενισχύοντας, ενδεχομένως, την άποψη πως τα χαρακτηριστικά που διέπουν τα αποθετικά ρήματα είναι πιθανότατα κοινά σε όλες τις περιόδους της ελληνικής γλώσσας (Lavidas & Papangeli 2007). Αρχαία Ελληνική 9α. οἱ βουλόμενοι ἄνδρες 9β. φαίνονται βουλόμενοι 9γ. Φανεροί γʹ εἶναι τοῦτο βουλόμενοι ποιεῖν. (Δημοσθένης, Κατά Αριστογείτονος, 88) 10α. θεόμενος / ἀθέατος 10β. Δηλοῖ δὲ καὶ ἐξ ἑκατέρου μέρους θεόμενον. (Αισχύλος, Αποσπ., 10, Α, 79) 10γ. Καὶ τοῦ πάντων ἡδίστου θεάματος ἀθέατος. (Ξενοφών, Απομνημονευμάτων Α, 2, 1) 929

(ii) Διαπιστώνουμε ότι δυνατός είναι, επίσης, ο σχηματισμός ενεργητικών μετοχών από αποθετικά ρήματα στην Κλασική και τη μετακλασική Ελληνική (ομοίως, δηλαδή, με τα τυπικά/μη αποθετικά μεταβατικά ρήματα), καθώς και ο σχηματισμός γερουνδίων από αποθετικά ρήματα στη Νέα Ελληνική (περισσότερο ως γλωσσική τάση, όχι πλήρως αποδεκτή για τη διαχρονική εξέλιξη των ενεργητικών μετοχών σε γερούνδια, βλ. Manolessou 2005, και για την απουσία προβολής Χρόνου στα γερούνδια, βλ. Tsimpli 2001): ενεργητικές μετοχές 11α. Εἶθʹ ὑπερδιαταθείσης αὐτῆς (τῆς κύστεως), μηκέτʹ ἀποκρίνοντος (τοῦ ἀνθρώπου) (Γαληνός, Περί των πεπονθότων τόπων, Α, 8, 407) 11β. Τί οὐχὶ καὶ μηχανήν τινα πρὸς περιγραφὴν τῶν φοβούντων ἐπινοεῖς; (Ηλιόδωρος, Αιθιοπικά, 6, 9) 11γ. Ἤ ἄλλως πως ἀνακτησόμεθα μὲν ὀσφραίνοντες ὄξει ἢ γλήχωνι. (Γαληνός, Περί συνθέσεως φαρμάκων των κατά τόπους, Α, 13, 175) γερούνδια 11δ. Αποδέχοντας την είσοδο μεταναστών. (εφημερίδα Το Βήμα, 23/1/2000) 11ε. Αποφεύγουν τη χρήση αντλιών που προκαλεί οξειδώσεις για τη μεταφορά των λευκών οίνων εκμεταλλεύοντας τη βαρύτητα γι αυτό το σκοπό. (εφημερίδα Η Καθημερινή, 10/3/2008) 11στ. Ανέχοντας και επιτρέποντας σε ώρες λειτουργίας τη διέλευση των αυτοκινήτων (εφημερίδα Επικοινωνία, τοπική εφημερίδα Αργυρούπολης, 14/6/2007) (iii) Μη αποθετικά και αποθετικά ρήματα παρουσιάζουν ομοίως στην Ελληνική διαχρονική μεταβολή για περιφραστική δήλωση του Παρακειμένου ως ρήμα + μη παρεμφατικός τύπος (για τη διαχρονία των περιφράσεων του Παρακειμένου, βλ. Μόζερ 1988, 2005): 12. γέγραφα έχω γράψει μη αποθετικό δέδεγμαι έχω δεχτεί αποθετικό 13α. Ταῦτʹ ἐστὶν ἁγὼ γέγραφα. (Δημοσθένης, Φιλιππικά, 33) 13β. Η Μαρία έχει γράψει τρία διηγήματα. 13γ. Φήμην ἀκοαῖσι δέδεγμαι. (Ευριπίδης, Ιφιγένεια εν Ταύροις, 1496) 13δ. Ο Γιάννης έχει δεχτεί το φταίξιμό του. Βέβαια, ο συνδυασμός του βοηθητικού ρήματος (έχω) και του μη παρεμφατικού τύπου (το σύνολο της περίφρασης είναι δομή με προβολή Χρόνου) για τη δήλωση παθητικής δομής και 930

ερμηνείας είναι αντιγραμματικός, καθώς είναι δυνατός μόνο ο σχηματισμός μεταβατικών Παρακειμένων με αποθετικά ρήματα. 14α. *Η άποψή του δεν έχει αποδεχτεί ευρέως. 14β. *Όλες οι ευκαιρίες έχουν εκμεταλλευτεί. 14γ. Ο Γιάννης δεν έχει ακόμα αποδεχτεί τις δικαιολογίες της. 14δ. Ο Πέτρος έχει εκμεταλλευτεί όλες τις ευκαιρίες που του δόθηκαν. (iv) Παρατηρήσαμε ότι oι δομές στις οποίες απουσιάζει η προβολή του Χρόνου (μετοχές, γερούνδια, μη παρεμφατικοί τύποι Παρακειμένου) δεν εμποδίζουν τον σχηματισμό τύπων ομοίως για τα μη αποθετικά/ τυπικά μεταβατικά ρήματα και για τα αποθετικά ρήματα (για τα οποία δεν θα περιμέναμε, για παράδειγμα, δυνατότητα σχηματισμού επιθετικών παθητικών μετοχών αφού δεν είναι δυνατή και η παθητική δομή και ερμηνεία των αποθετικών, ή δυνατότητα σχηματισμού ενεργητικών μετοχών και γερουνδίων λόγω της σταθερής παρουσίας μεσοπαθητικής κατάληξης στα αποθετικά). Από την άλλη μεριά, σε δομές με παρουσία προβολής Χρόνου και, μάλιστα, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά Χρόνου, συναντάμε αποθετικούς τύπους (δηλαδή, ρήματα τα οποία, αν και μεταβατικά, φέρουν μεσοπαθητική μορφολογία μόνο σε αυτούς τους συγκεκριμένους ρηματικούς χρόνους). Αν και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτών των χρόνων τα οποία οδηγούν σε αποθετική συμπεριφορά των ρημάτων μόνο στους συγκεκριμένους αυτούς χρόνους φαίνεται να είναι διαφορετικά ανά γλώσσα 5 και να είναι δύσκολο να διερευνηθούν (στην παρούσα εργασία λόγω των περιορισμών έκτασης) 6, είναι σημαντικό ότι ορισμένα ρήματα έχουν αποθετική συμπεριφορά μόνο σε δομές στις οποίες είναι παρούσα και παίζει σημαντικό ρόλο η προβολή του Χρόνου. Πρέπει να επισημάνουμε ότι κατά την Κλασική Ελληνική, τα ρήματα έφεραν διαφορετικές καταλήξεις μέσης και παθητικής φωνής μόνο σε δύο χρόνους, τον Μέλλοντα και τον Αόριστο: Μέσος Αόριστος: ᾐτια σάμην Μέσος Μέλλοντας: αἰτιά σομαι 5 6 Στη Λατινική και τη Σανσκριτική είναι ο Ενεστώτας ο χρόνος στον οποίο ορισμένα ρήματα είναι αποθετικά, αν και στους υπόλοιπους χρόνους είναι μη αποθετικά/ ενεργητικά μεταβατικά (Aronoff 1994, Stump 2007). Μπορούμε να υποθέσουμε, πάντως, ότι τα χαρακτηριστικά που οδηγούν στην αποθετική συμπεριφορά (μεσοπαθητική μορφολογία μόνο σε συγκεκριμένους χρόνους) σχετίζονται με παρουσία στοιχείων τροπικότητας σε συνδυασμό με στοιχεία χρονικά (για παράδειγμα, ο Μέλλοντας της Ελληνικής). Βέβαια, ο συνδυασμός της τροπικότητας με χρονικά χαρακτηριστικά απαιτεί την παρουσία και χρονικών χαρακτηριστικών στη δομή, και αυτό ενισχύει την άποψη ότι η αποθετικότητα έχει να κάνει με την προβολή του Χρόνου (όπως φαίνεται και από τον περιορισμό της αποθετικότητας σε δομές όπου απουσιάζει η προβολή του Χρόνου, δηλαδή σε μετοχές, γερούνδια και μη παρεμφατικούς τύπους Παρακειμένου). 931

Παθητικός Αόριστος: ᾐτιάθην Παθητικός Μέλλοντας: αἰτιαθήσομαι 15. ᾘτιάσαντο μὲν γὰρ ἡμᾶς ἐπιβουλεύειν αὑτοῖς. (Δημοσθένης, Περί της των Ροδίων ελευθερίας, 3) 16. Ἠιτιάθη μέντοι ὑπό τινων προδοῦναι τὰς ναῦς. (Ξενοφών, Ελληνικά, 2, 1) Σε σχέση με τα δεδομένα των αποθετικών ρημάτων, ένας αριθμός (μη αποθετικών/ τυπικών ενεργητικών) μεταβατικών ρημάτων σχηματίζει αποθετικό τύπο (μεσοπαθητική μορφολογική κατάληξη και μεταβατική σύνταξη) μόνο στον Μέλλοντα κατά την Κλασική και Ελληνιστική περίοδο. Πίνακας 1: Ρήματα της Αρχαίας Ελληνικής με ενεργητικό ενεστώτα και μέσο μέλλοντα (με βάση τον Jannaris 1968: 178-276 και τον Schwyzer 2002: 272-303) Ενεργητικός Ενεστώτας Μέσος Μέλλοντας ἀπαντ άω ἁρπάζ ω ἐπαιν έω σκώπτ ω ἀπαντήσο μαι ἁρπάσο μαι ἐπαινέσο μαι σκώψο μαι 17α. Ὅστις οὐκ Εὐριπίδην ἐπαινεῖς (Αριστοφάνης, Νεφέλαι, 1377) 17β. Aλλὰ τοῦτο οὐκ ἐπαινεσόμεθα (Πλάτων, Πολιτεία, 383) 3. Η συντακτική ανάλυση των αποθετικών ρημάτων Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των αποθετικών ρημάτων που μπορεί να οδηγήσει προς πληρέστερη ανάλυσή τους, δηλαδή προς μία προσέγγιση συντακτική με βάση την προβολή του Χρόνου, σχετίζεται ακριβώς με τη μεταβατική συμπεριφορά των αποθετικών ρημάτων παρά τη μεσοπαθητική κατάληξη (βλ. επίσης Papangeli & Lavidas 2007): (i) Τα αποθετικά ρήματα σχηματίζουν δομές αναδιπλασιασμού της κλιτικής αντωνυμίας, κάτι που αποτελεί ένα αποκλειστικό χαρακτηριστικό των μεταβατικών ρημάτων 7 : 18α. Την έγραψε την επιστολή. μη αποθετικό μεταβατικό 18β. Τις αποδέχτηκε τις δικαιολογίες. αποθετικό 7 Το επιχείρημα βασίζεται στην άποψη πως τα κλιτικά αποτελούν μέρος του ορίσματος του ρήματος, βλ. Papangeli (2000) για τα Ελληνικά. 932

(ii) Επίσης, τα αποθετικά ρήματα παρουσιάζουν κοινά συντακτικά χαρακτηριστικά με τα δίπτωτα ρήματα (19) (βλ. Anagnostopoulou 2003b για την ανάλυση των δίπτωτων ρημάτων και για θέματα συντακτικής δομής, εγγενούς πτώσης και σημασιολογικών χαρακτηριστικών): 19α. Ο Γιάννης διδάχτηκε τη γραμματική αφρικανικών γλωσσών. παθητική δομή μη αποθετικού δίπτωτου (Ο Πέτρος δίδαξε του Γιάννη τη γραμματική αφρικανικών γλωσσών) 19β. Η Μαρία παραδέχτηκε την ευθύνη της. αποθετικό Τα δίπτωτα ρήματα εμφανίζουν, επίσης, αναδιπλασιασμό της κλιτικής αντωνυμίας, δημιουργώντας μία συντακτική δομή που είναι κοινή με αυτή των αποθετικών (παράδειγμα 19γ και 19δ): 19γ. Τη διδάχτηκε τη γραμματική αφρικανικών γλωσσών. παθητική δομή μη αποθετικού δίπτωτου 19δ. Την παραδέχτηκε την ευθύνη της. αποθετικό Αντίθετα, δεν επιτρέπεται ο αναδιπλασιασμός του κλιτικού στις παθητικές δομές μονόπτωτου ρήματος, οπότε τα αποθετικά διαφέρουν, και ως προς αυτό το χαρακτηριστικό από τις κοινές παθητικές δομές της Ελληνικής: 19ε. *Τη σχεδιάστηκε την πολυκατοικία παθητική δομή μονόπτωτου ρήματος (Ο Πέτρος σχεδίασε την πολυκατοικία) (Η πολυκατοικία σχεδιάστηκε (από τον Πέτρο)) Από τον χώρο της σύνθεσης προέρχεται ένα ακόμη χαρακτηριστικό των αποθετικών ρημάτων που μπορεί να αποτελέσει ένδειξη υπέρ της συντακτικής ανάλυσής τους (έναντι θεώρησης μορφολογικής ή λεξικής-σημασιολογικής). Συγκεκριμένα, δύο ή περισσότερα αποθετικά ρήματα δεν συνδυάζονται σε σύνθετη λέξη ( dvandvas compounds, Joseph & Nicholas 2007). 20α. μπαινοβγαίνω, ανεβοκατεβαίνω 20β. *σιχαινομαιφοβάμαι/ *σιχαινοφοβάμαι, *σκεφτομαιυπόσχομαι/ *σκεφτοϋπόσχομαι αλλά: 20γ.?ψιλοφοβάμαι,?ψιλοσκέφτομαι,??ψιλοϋπόσχομαι 933

Τα τελευταία παραδείγματα (20γ) δεν αποτελούν σχηματισμούς συνθέτων από δύο ρήματα (ρήμα-ρήμα), αλλά μάλλον πρόκειται για περιπτώσεις επιρρήματος-ρήματος (ή επιθετικού προσδιορισμού και ρήματος). Εδώ μας απασχολούν οι πρώτες περιπτώσεις (20α και 20β). Το επιχείρημα έχει ως εξής: είτε η σύνθεση είναι λεξική/μορφολογική είτε συντακτική διαδικασία, θα έπρεπε τα αποθετικά να εμφανίζονται και ως σύνθετα αν είναι λεξικοί/ μορφολογικοί σχηματισμοί (δηλαδή, αν σχηματίζονται νωρίτερα από τη συντακτική παραγωγή). Μόνο αν τα αποθετικά είναι προϊόν συντακτικής παραγωγής, δεν θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στη σύνθεση γιατί σχηματίζονται αργότερα (επομένως, δεν υπάρχουν όταν σχηματίζονται τα σύνθετα αν υπήρχαν ήδη από το Λεξικό, θα περιμέναμε να έχουν και σύνθετους σχηματισμούς). Από την άλλη μεριά, σε σχέση με τον σχηματισμό μη παρεμφατικών τύπων από αποθετικά ρήματα ομοίως με τα μη αποθετικά (τυπικά) ρήματα, σύμφωνα με τα δεδομένα καταλήγουμε στα ακόλουθα: Καταρχάς, οι επιθετικές παθητικές φραστικές μετοχές, αν και παρουσιάζουν μορφολογικά χαρακτηριστικά παθητικών ρημάτων, δηλαδή σχηματίζονται με μεσοπαθητική κατάληξη, φαίνεται πως δεν αποκλείουν τα αποθετικά ρήματα, όπως αποκλείουν τα αποθετικά ρήματα οι ρηματικές παθητικές δομές. Επομένως, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η δομή των επιθετικών παθητικών μετοχών των αποθετικών ρημάτων είναι όμοια με τη δομή των επιθετικών παθητικών μετοχών των τυπικών/ μη αποθετικών ρημάτων στο (21γ) παραθέτουμε τη δομή της Anagnostopoulou (2003a) για τις μη αποθετικές μετοχές, στις οποίες απουσιάζει, βέβαια, η προβολή του Χρόνου: 21α. φόρεμα αγορασμένο [στο Παρίσι] (μετοχή από μη αποθετικό ρήμα) 21β. ερωτευμένος Σαίξπηρ (μετοχή από αποθετικό ρήμα) 21γ. Καταστ(ασιακή)Φ (Stative P) Καταστ (Stativizer) ΡΦ Ρ [παθ.] αγορασμένο ερωτευμένος ΟΦ φόρεμα Σαίξπηρ Τα γερούνδια αποθετικών ρημάτων, αν και μέχρι σήμερα ιδιαίτερα περιορισμένα στην ελληνική γλώσσα, αναδεικνύουν το ακόλουθο ενδεχόμενο: σε περιπτώσεις δομών που δεν κυριαρχούνται από τον κόμβο του Χρόνου (21 και 22), τα αποθετικά ρήματα είτε χάνουν την 934

ιδιαιτερότητά τους συντακτικά (21), είτε χάνουν την ιδιαιτερότητά τους μορφολογικά (22), δηλαδή εκφέρονται σε ενεργητικό τύπο, κατά παρέκκλιση από τις αναμενόμενες δομές: 22. Οσμίζοντας τον αέρα, το σκυλί αναζήτησε την μπεκάτσα. Σε αυτές τις περιπτώσεις ανήκει, επίσης, η εμφάνιση ενεργητικών μετοχών, αν και τα αντίστοιχα ρήματα φέρουν μόνο μεσοπαθητική μορφολογία (ρήματα με παραδειγματικά κενά (paradigmatic gaps)): Αρχαία Ελληνική: ενεργητικός ενεστώτας *ἀποκρίνω μεσοπαθητικός ενεστώτας ἀποκρίνομαι, αλλά: ενεργητικές μετοχές ενεστώτα ἀποκρίνων ἀποκρίνουσα ἀποκρῖνον. Τέλος, είδαμε ότι τα αποθετικά ρήματα είναι δυνατόν να σχηματίσουν μη παρεμφατικούς τύπους περιφραστικού Παρακειμένου, ενδεχομένως λόγω της απουσίας χαρακτηριστικών του Χρόνου από τον μη παρεμφατικό τύπο (το βοηθητικό ρήμα (έχω), βέβαια, μετακινείται στην κεφαλή του Χρόνου). Η σημασιολογική και συντακτική ανάλυση των συντελεσμένων χρόνων αποτελεί αμφιλεγόμενο ζήτημα και αντικείμενο συστηματικής έρευνας σε όλες τις γλώσσες. Στο (23β) παραθέτουμε τη συντακτική δομή για τον περιφραστικό Παρακείμενο, σύμφωνα με τους Iatridou et al. (2003). Θεωρούμε ότι αυτή η δομή καλύπτει και τους περιφραστικούς Παρακειμένους αποθετικών ρημάτων της Ελληνικής: ο μη παρεμφατικός τύπος δεν έχει χαρακτηριστικά Χρόνου 8. 23α. Η Μαρία έχει ονειρευτεί μία διαφορετική ζωή. 23β. ΧρΦ Χρ έχει Συντ. Συντ.Φ Ποιον ενεργ.φ Ποιον ενεργείας ΡΦ Ρ ΟΦ [παθ.] 4 ονειρευτεί μία διαφορετική ζωή 8 Δεν ασχολούμαστε με τη θέση του υποκειμένου σε αυτές τις συντακτικές δομές, αλλά περιοριζόμαστε στη δήλωση μόνο των χαρακτηριστικών που έχουν να κάνουν με το υπό εξέταση θέμα. 935

Οι ενδείξεις που προκύπτουν από τα δεδομένα μη παρεμφατικών τύπων αποθετικών ρημάτων της Ελληνικής δημιουργούν ερωτήματα σχετικά με την ορθότητα της παραγωγής των αποθετικών ρημάτων στο επίπεδο της Μορφολογίας ή του Λεξικού. Η μορφολογική και η λεξική προσέγιση των αποθετικών ήταν ιδιαίτερα παλιά και εκτεταμένη (βλ. Draeger 1878, Meillet 1966, Baldi 1976, για τα αποθετικά της Λατινικής). Οι Lieber (1980), Kiparsky (1982) και Di Sciullo & Williams (1987) θεώρησαν, επίσης, ότι η μορφολογία της φωνής (ως ξεχωριστό επίπεδο, εκτός του συντακτικού επιπέδου) είναι υπεύθυνη για τα αποθετικά. Συναφής ήταν και η ανάλυση των αποθετικών από τον Aronoff (1994) με βάση ένα ενδιάμεσο επίπεδο μεταξύ σύνταξης και μορφολογίας. Οι Börjars et al. (1996), ομοίως, υποστήριξαν ότι τα τεμάχια είναι οργανωμένα σε τμήματα, τα οποία είναι υπεύθυνα για τους συνδυασμούς των μορφοσυντακτικών χαρακτηριστικών, σε ένα επίπεδο έξω από τη σύνταξη. Βασικά αντεπιχειρήματα, βέβαια, για τέτοιες προσεγγίσεις αποτελούν τα εξής: α) οι καθαρά μορφολογικές ερμηνείες δεν μπορούν να προβλέψουν τη σχέση της σύνταξης με τη μορφολογία για παράδειγμα, ένα παραδειγματικό πεδίο (cell) μπορεί να συμπληρωθεί, σύμφωνα με αυτές τις προσεγγίσεις, με οποιονδήποτε τύπο ή φράση (για περισσότερα, βλ. Embick 2000, Kiparsky 2005), β) οι προσπάθειες ερμηνειών που μιλούν για λεξικά καθορισμένη ομάδα αποθετικών ουσιαστικά μιλούν για ένα τμήμα γραμματικής που σχετίζεται και καθορίζει τη συντακτική συμπεριφορά (όπως είναι φαινόμενα που έχουν να κάνουν με την προβολή του Χρόνου). Πιο ικανοποιητική, επομένως, είναι μία λύση που βασίζεται σε συντακτικές ιδιότητες και στον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών (features) (βλ. Embick 2000, για τη Λατινική). Τα αποθετικά δεν παράγονται με την ίδια συντακτική δομή με την οποία παράγονται οι παθητικοί τύποι αποθετικά και παθητικά έχουν μεν το ίδιο αφηρημένο χαρακτηριστικό ([+παθητικό]), το οποίο, όμως, βρίσκεται σε διαφορετικές κεφαλές στη σύνταξη (στα αποθετικά στο Ρ). Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό με συντακτικές συνέπειες (και όχι μόνο μορφολογικές), το οποίο συνδέεται με συγκεκριμένα ρήματα (αποθετικά ρήματα). Σύμφωνα με τον Embick (2000), το χαρακτηριστικό αυτό 9 είναι υπεύθυνο, για παράδειγμα, για τον περιφραστικό Παρακείμενο της Λατινικής μόνο των παθητικών και των αποθετικών ρημάτων (καθώς εμποδίζει μετακίνηση από την κεφαλή του Ποιού Ενεργείας στην κεφαλή του Χρόνου). Η λύση στη συντακτική θεώρηση πρέπει να βασίζεται, επίσης, στα χαρακτηριστικά του Χρόνου: ο Χρόνος στους παθητικούς τύπους είναι ελλειπτικός (defective), καθώς απουσιάζουν φ-χαρακτηριστικά και δεν είναι δυνατό το μαρκάρισμα ανερμήνευτων 9 [pass]: Embick (2000) για τα λατινικά αποθετικά, [passive]: Kiparsky (2005) για τα λατινικά αποθετικά. 936

χαρακτηριστικών του στόχου (goal) για διαγραφή (Chomsky 2000, 2001). Αντίθετα, ο Χρόνος των αποθετικών ρημάτων δεν είναι ελλειπτικός, αφού, όπως είδαμε, τα αποθετικά ρήματα έχουν μεταβατική σύνταξη (δέχονται άμεσο αντικείμενο σε αιτιατική πτώση). Αν δεχτούμε, σύμφωνα με τους Pesetsky & Torrego (2001, 2004), ότι τα χαρακτηριστικά της δομικής πτώσης είναι στην πραγματικότητα χαρακτηριστικά του Χρόνου τότε η διάκριση παρεμφατικών ρηματικών και μη παρεμφατικών (επιθετικών) χαρακτηριστικών αντανακλά επίσης διαφορές στον Χρόνο: δομές με μη παρεμφατικά (επιθετικά) χαρακτηριστικά δεν μπορούν να διαγράψουν τα ανερμήνευτα χαρακτηριστικά του Χρόνου (ut) μίας ΟΦσυμπληρώματος. Σε αυτές τις δομές είναι που τα αποθετικά και τα μη αποθετικά ρήματα εμφανίζουν την ίδια συμπεριφορά. Η απουσία προβολής Χρόνου στους μη παρεμφατικούς τύπους επιτρέπει ομοίως τον σχηματισμό ενεργητικών τύπων για τα σταθερά μεσοπαθητικά αποθετικά ρήματα (μη ελλειπτικός Χρόνος) και τα τυπικά/μη αποθετικά ενεργητικά μεταβατικά ρήματα (ελλειπτικός Χρόνος στον παθητικό τους τύπο): Πίνακας 2: η αποθετικότητα εμφανίζεται όταν και το ρήμα και η συντακτική δομή έχουν χαρακτηριστικά μη ελλειπτικού Χρόνου παρεμφατικοί τύποι μη ελλειπτικός Χρόνος μη παρεμφατικοί τύποι ελλειπτικός Χρόνος αποθετικά ρήματα μη ελλειπτικός Χρόνος μη ελλειπτικός Χρόνος παθητικός τύπος μη αποθετικών ρημάτων ελλειπτικός Χρόνος ελλειπτικός Χρόνος Από την άλλη μεριά, θέματα που συνήθως επηρεάζουν άλλες ρηματικές δομές, όπως στοιχεία πτώσεων (Θεοφανοπούλου-Κοντού 1982, 1999, 2004, Tsimpli 1989, Rivero 1990, Papangeli 2003, 2004, 2007, Roussou & Tsimpli 2007) και το είδος του γεγονότος (event structure Anagnostopoulou & Alexiadou 1999, 2003) δεν φαίνεται να επηρεάζουν τα αποθετικά ρήματα, αφού αποθετικά ρήματα συναντάμε σε όλες τις περιόδους της ελληνικής γλώσσας με τις ιδιαιτερότητες που αναφέραμε στην προηγούμενη ενότητα. Σε κάθε περίπτωση, η έμφαση στη λειτουργία του χρόνου και στα χαρακτηριστικά του χρόνου και για τα αποθετικά της Ελληνικής αποτελεί μία εναλλακτική υπόθεση για την ανάλυση των αποθετικών ρημάτων, η οποία οπωσδήποτε χρήζει περαιτέρω διευκρινίσεων τόσο στο θεωρητικό της μέρος όσο και σε σχέση με τα εμπειρικά επιχειρήματα που στηρίζουν μια τέτοια πρόταση (ένα μικρό μέρος των οποίων παρουσιάστηκε σε αυτήν την εργασία). Επίσης, ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα είχε η συστηματική διερεύνηση άλλων δομών που δεν χαρακτηρίζονται από την έννοια του χρόνου, όπως είναι οι ονοματικοί τύποι. Τέλος, περαιτέρω έρευνα ενδεχομένως απαιτείται και για τα σημασιολογικά κίνητρα εμφάνισης των αποθετικών ρημάτων, όχι σε σχέση με τα είδη των επί μέρους ρημάτων που μπορεί να είναι 937

αποθετικά, αλλά σε σχέση με τα σημασιολογικά χαρακτηριστικά του χρόνου που μπορεί να επηρεάζουν την εμφάνιση αυτών των ρηματικών τύπων. Ανακεφαλαιώνοντας, α) η διάκριση παρεμφατικότητας μη παρεμφατικότητας και περιβάλλοντος παρουσίας απουσίας Χρόνου είναι σημαντική για την αποθετικότητα, β) η αποθετικότητα επηρεάζει περιβάλλοντα με προβολή Χρόνου, αλλά δεν επηρεάζει περιβάλλοντα στα οποία απουσιάζει η προβολή του Χρόνου, γ) η αποθετικότητα αποτελεί μία ακόμη ένδειξη για τη σχέση του Χρόνου με τη δομική πτώση (προσέγγιση Pesetsky & Torrego 2001, 2004), αν δεχτούμε ότι η διαφορά παθητικών (μη αποθετικών) και αποθετικών ρημάτων είναι διαφορά ελλειπτικού και μη ελλειπτικού Χρόνου. Βιβλιογραφία Alexiadou, A. & E. Anagnostopoulou (1999) Non-active morphology and the direction of transitivity alternations. North East Linguistic Society 29, 27-40. Alexiadou, A. & E. Anagnostopoulou (2003) Voice morphology in the causative-inchoative alternation: evidence for a non-unified structural analysis of unaccusatives. In A. Alexiadou, E. Anagnostopoulou and M. Everaert (eds.), The unaccusativity puzzle: Explorations of the syntaxlexicon interface. Oxford: Oxford University Press, 114-136. Anagnostopoulou, E. (2003a) Participles and voice. In A. Alexiadou, M. Rathert and A. von Stechow (eds.), Perfect explorations. Berlin: Mouton de Gruyter, 1-36. Anagnostopoulou, E. (2003b) The syntax of ditransitives. Evidence from clitics. Berlin: Mouton de Gruyter. Aναστασιάδη-Συμεωνίδη, Α. (1995) Το τεμάχιο -τος στα ρηματικά επίθετα της Νεοελληνικής. Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα 15, 473-484. Aronoff, M. (1994) Morphology by itself: stems and inflectional classes. Cambridge, MA: The MIT Press. Βaerman, M. (2007) Morphological typology of deponency. In M. Βaerman, G. G. Corbett, D. Brown & A. Hippisley (eds.), Deponency and morphological mismatches. Oxford: Oxford University Press, 1-20. Baker, Μ., Κ. Johnson & Ι. Roberts (1989) Passive arguments raised. Linguistic Inquiry 20 (2), 219-252. Baldi, P. (1976) Remarks on the latin r-form verbs. Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung 90, 222-257. Börjars, K., N. Vincent, & C. Chapman (1996) Paradigms, periphrases and pronominal inflection: a feature-based account. Yearbook of Morphology 1996, 155-180. Bresnan, J. (1982) The passive in lexical theory. In J. Bresnan (ed.), The mental representation of grammatical relations. Cambridge, MA: The MIT Press, 3-86. Chierchia, G. (1989/2004) A semantics for unaccusatives and its syntactic consequences. Ms., Cornell University, Ithaca, New York, and in A. Alexiadou, E. Anagnostopoulou and M. Everaert (eds.), The unaccusativity puzzle: explorations of the syntax-lexicon interface. Oxford: Oxford University Press, 22-59. Chomsky, N. (2001) Derivation by phase. In M. Kenstowicz (ed.), Ken Hale: a life in language. Cambridge, MA: The MIT Press, 1-52. Chomsky, N. (2005/ms) On phases. MIT. Di Sciullo, A.-M. & Williams, E. (1987) On the definition of word. Cambridge, MA: The MIT Press. Draeger, A. (1878) Historische Syntax der lateinischen Sprache. Leipzig: B. G. Teubner. Embick, D. (2000) Features, syntax and categories in the Latin perfect. Linguistic Inquiry 31, 185-230. Flobert, P. (1975) Les verbes déponents latins des origines à Charlemagne. Paris: Les Belles Lettres. Holton, D., P. Mackridge & I. Philippaki-Warburton (1997) Greek: a comprehensive grammar of the Modern language. London: Routledge. Θεοφανοπούλου-Κοντού, Δ. (1982) Τα μέσα ρήματα της Νέας Ελληνικής: μερικές προκαταρκτικές παρατηρήσεις στο σύστημα των διαθέσεων. Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα 2, 51-78. Θεοφανοπούλου-Κοντού, Δ. (1999) Τα μέσα αμετάβατα ρήματα της Νέας Ελληνικής και η μεσοπαθητική κατάληξη. Στο Α. Μόζερ (εκδ.), Ελληνική Γλωσσολογία 97. Πρακτικά του Γ 938

Διεθνούς Γλωσσολογικού Συνεδρίου για την Ελληνική Γλώσσα. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 114-122. Iatridou, S., E. Anagnostopoulou & R. Izvorski (2003) Observations about the form and meaning of the Perfect. In A. Alexiadou, M. Rathert and A. von Stechow (eds.), Perfect explorations. Berlin: Mouton de Gruyter, 153-204. Jannaris, A. (1968) An historical Greek grammar chiefly of the Attic dialect. Hildesheim: Georg Olms. Kiparsky, P. (1982). Lexical morphology and phonology. Linguistics in the morning calm. Linguistic Society of Korea. Seoul: Hanshin, 3-91. Kiparsky, P. (2005) Blocking and periphrasis in inflectional paradigms. Yearbook of Morphology 2004, 113-136. Κλαίρης, Χ. & Γ. Μπαμπινιώτης (σε συνεργασία με τους Α. Μόζερ, Αικ. Μπακάκου-Ορφανού, Σ. Σκοπετέα) (2005) Γραμματική της Νέας Ελληνικής. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Kratzer, A. (1994/ms) The event argument and the semantics of voice. University of Massachusetts at Amherst. Kratzer, A. (2000) Building statives. Berkeley Linguistic Society 26, 385-399. Λαβίδας, Ν. (2003) Μεταβατικές εναλλαγές: διαχρονικές και συγχρονικές τάσεις στην Ελληνική και τη Γαλλική. Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα 24, 369-381. Lavidas, N. (2007) The diachrony of the Greek anticausative morpholοgy. In A. Alexiadou (ed.), Studies in the Morpho-syntax of Greek. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 106-137. Lavidas, N. & D. Papangeli (2007) Deponency in the diachrony of Greek. In M. Βaerman, G. G. Corbett, D. Brown & A. Hippisley (eds.), Deponency and morphological mismatches. Oxford: Oxford University Press, 97-126. Levin, B. & M. Rappaport Hovav (1986) The formation of adjectival passives. Linguistic Inquiry 17, 623-661. Levin, B. & M. Rappaport Hovav (1995) Unaccusativity: at the Syntax-Lexical Semantics interface. Cambridge, MA: The MIT Press. Lieber, R. (1980) On the organization of the lexicon. Doctoral Dissertation, MIT. Manolessou, I. (2005) From participles to gerunds. In M. Stavrou and A. Terzi (eds.), Advances in Greek Generative Syntax. Amsterdam: J. Benjamins, 241-283. Manzini, R. (1983) On control and control theory. Linguistic Inquiry 14 (3), 421-446. Marantz, A. (1984) On the nature of grammatical relations. Cambridge, MA: The MIT Press. Meillet, A. (1966) Esquisse d une histoire de la langue latine. Paris: Klincksieck. Moser, A. (1988) The history of the perfect periphrases in Greek. Doctoral Dissertation, University of Cambridge. Μόζερ, Α. (2005) Άποψη και χρόνος στην ιστορία της Ελληνικής. Αθήνα: Παρουσία. Nicholas, N. & B. Joseph (2007) Verbal dvandvas in Modern Greek. Paper presented at the Workshop on Greek Syntax and Semantics, Boston, MIT, May 20-22, 2007. Papangeli, D. (2000) Clitic doubling: a head-complement relation. UCL Working Papers in Linguistics 12, 473-499. Papangeli, D. (2003) Greek reflexives and the syntax/lexicon parameter. Proceedings of the 31st Western Conference of Linguistics, University of British Columbia, 191-202. Papangeli, D. (2004) The morphosyntax of argument realization. LOT Dissertation series 86, The Netherlands. Papangeli, D. (2007) Morpho-syntactic restrictions on argument alternations: the role of the Greek suffix. In A. Alexiadou (ed.), Studies in the morpho-syntax of Greek. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 71-105. Papangeli, D. & N. Lavidas (2007/in press) Deponents and non-finite constructions in Greek. MIT Working Papers. Pesetsky, D. & E. Torrego (2001) T-to-C movement: causes and consequences. In M. Kenstowicz (ed.), Ken Hale: a life in language. Cambridge, MA: The MIT Press, 355-426. Pesetsky, D. & E. Torrego (2004) Tense, case, and the nature of syntactic categories. In J. Guéron and J. Lecarme (eds.), The syntax of time. Cambridge, MA: The MIT Press, 495-537. Reinhart, T. (2002) The theta system an overview. Theoretical Linguistics 28 (3), 229-290. Rivero, M.-L. (1990) The location of non-active voice in Albanian and modern Greek. Linguistic Inquiry 21, 135-146. Roussou, A. & Ι.-Μ. Tsimpli (2007) On the VSO again!. Journal of Linguistics 42, 317-354. Schwyzer, E. (2002) Η σύνταξη της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας, (μτφρ. Γ. Ε. Παπατσίμπας & Π. Χαιρόπουλος). Αθήνα: Παπαδήμας. 939

Stump, G. (2007) A non-canonical pattern of deponency and its implications. In M. Βaerman, G. G. Corbett, D. Brown & A. Hippisley (eds.), Deponency and morphological mismatches. Oxford: Oxford University Press, 71-96. Theophanopoulou-Kontou, D. (2004) The structure of the VP and the mediopassive morphology. The passives and anticausatives in Modern Greek. Παρουσία 15-16: 173-206. Tsimpli, I.-M. (1989) On the properties of the passive affix in Modern Greek. UCL Working Papers in Linguistics 1, 235-260. Tsimpli, I.-M. (2001) Gerunds in Greek. Journal of Greek Linguistics 1, 133-169. Wasow, T. (1977) Transformations and the lexicon. In P. Culicover, T. Wasow and A. Akmajian (eds.), Formal Syntax. New York: Academic Press, 327-360. Williams, E. (1981) Predication. Linguistic Inquiry 11, 203-238. Zombolou, K. (2004) Verbal alternations in Greek: a semantic analysis. Doctoral Dissertation. University of Reading. 940