Συμπεράσματα και Προτάσεις Samothraki Open Forum 2018 1. Στρατηγική και Branding Προτείνεται η χάραξη (νέας) στρατηγικής για το brand της Σαμοθράκη και τη δημιουργία ενός εξαιρετικού tag line (π.χ. «Ζήσε τον Κόσμο σε ένα Νησί Το Νησί των Μεγάλων Θεών»). Επιθυμητή η ευρεία συμμετοχή των Δημοτών στην επικοινωνία και υλοποίησή του, ίσως μέσα από μία καμπάνια κοινωνικών δικτύων. Επίσης, μία ανανέωση του site του Δήμου θα στηρίξει αποφασιστικά την επικοινωνία με τους κατοίκους και τους επισκέπτες του Νησιού. 2. Διεύρυνση των ακτοπλοϊκών συνδέσεων Διαπιστώθηκε η ανάγκη για καλύτερη διασύνδεση του Νησιού με άλλους προορισμούς π.χ. νησιά Β. Αιγαίου, την Καβάλα, την Αθήνα, την Ίμβρο αλλά και Τουρκία, ώστε να αυξηθεί ο τουρισμός, το εμπόριο και η τόνωση της τοπικής οικονομίας. Η διεύρυνση και αναβάθμιση των παρεχόμενων μεταφορικών υπηρεσιών από και προς το Νησί μέσω του αυξημένου ανταγωνισμού θα έχει θετικά αποτελέσματα στον τουρισμό και στην «ολική εμπειρία Σαμοθράκη» (π.χ. μεγαλύτερη διασύνδεση, έγκαιρη ανάρτηση των δρομολογίων, εμπειρία επιβάτη/τουρίστα, Wifi στα πλοία, λιμάνια, καθαριότητα, ολιστική προσέγγιση αεροπορικών, σιδηροδρομικών, ακτοπλοϊκών συνδέσεων, έρευνα ικανοποίησης επιβατών κτλ.). Ως εκ τούτου, κρίνεται αναγκαία είναι η χάραξη νέου χάρτη ακτοπλοϊκών συνδέσεων στο Βόρειο Αιγαίο από το Υπουργείο Ναυτιλίας καθώς και η δημιουργία Τελωνείου στην Σαμοθράκη, όπως αναγγέλθηκε στο Φόρουμ. 3. Τοπική Οικονομία και Παραγωγή Η οικονομία της Σαμοθράκης στηρίζεται στην αγροτική παραγωγή. Υπάρχουν λίγα ξενοδοχεία (ως 3 αστέρων), πολλά ενοικιαζόμενα δωμάτια και δημοτικά κάμπινγκ. Τελευταία είναι έντονο το πρόβλημα της ελεύθερης κατασκήνωσης με αντίκτυπο στο περιβάλλον και στο τουριστικό προϊόν της Σαμοθράκης συνολικά. Στο Φόρουμ ανεδείχθη η ανάγκη για αναβάθμιση των δεξιοτήτων των τοπικών επιχειρηματιών με στόχο την βέλτιστη ένταξη τους σε ένα σύγχρονο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης. Προτείνεται λοιπόν η διενέργεια έρευνας αναγκών και υλοποίηση προγράμματος εκπαίδευσης των νέων κυρίως επιχειρηματιών με στόχο τη βελτίωση των επαγγελματικών τους δεξιοτήτων και τη δημιουργία επιχειρηματικών συμπράξεων μεταξύ τους (clusters). Ως τρόποι μετάβασης των επιχειρηματιών στο νέο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης προτείνονται κάποιοι από τους εξής (χωρίς φυσικά να είναι οι μόνοι): α) συνεργασίες με φορείς (π.χ. τράπεζες, φορείς, εταιρείες, πανεπιστήμια) για τη βελτίωση δεξιοτήτων σε σχέση με την παραγωγή και την προώθηση των προϊόντων/επιχειρήσεών τους, β) δημιουργία επιχειρηματικών συνεργασιών (clusters) με άλλους επιχειρηματίες ή παραγωγούς τοπικών προϊόντων (π.χ. ξενοδοχεία προωθούν τοπικά προϊόντα), 1
γ) αύξηση της προστιθέμενης αξίας των τοπικών προϊόντων (π.χ. τυποποίηση και branding του μελιού της Σαμοθράκης ή του Ελαιολάδου της), δ) ανακαίνιση και δημιουργία νέων σύγχρονων μικρών τουριστικών μονάδων (π.χ. boutique hotels, AIRB&B υψηλών προδιαγραφών κτλ), ε) επένδυση στην τεχνολογία και το ψηφιακό μάρκετινγκ (μέσω κοινωνικών δικτύων), στ) δημιουργία brand made in Samothrace για τα τοπικά προϊόντα π.χ. το κρέας, τα τυροκομικά, το κρασί, την τοπική κουζίνα κτλ., ζ) η δημιουργία μιας δυναμικής, ηλεκτρονικά προσβάσιμης, βάσης παραγωγικών δεικτών (αγροτικά προϊόντα, τουρισμός, αγορές κτλ.). 4. Πολιτιστική Κληρονομιά Η Σαμοθράκη έχει μία ιδιαίτερα πλούσια πολιτιστική κληρονομιά. Κρίνεται λοιπόν ως αναγκαίο η καταγραφή, αποκατάσταση, ψηφιοποίηση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Σαμοθράκης μέσω ορισμένων (ή τυχόν και άλλων) ενεργειών: α) επικαιροποίηση της λίστας των αρχαίων, νεότερων και διατηρητέων μνημείων του Νησιού, της Φύσης του, β) αποκατάσταση των μνημείων, η περίφραξη και η σήμανσή τους, γ) ιδιαίτερη μέριμνα στην πρόσβαση και προσβασιμότητα των μνημείων (π.χ. του Ιερού των Μεγάλων Θεών και δύσκολα προσβάσιμο για ΑΜΕΑ), δ) δημιουργία συνεκτικού, σύγχρονου ρυθμιστικού πλαισίου που βοηθά στη διατήρηση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς (π.χ. η διατήρηση της αρχιτεκτονικής παράδοσης στη Χώρα Σαμοθράκης και σε άλλους οικισμούς που τυχόν κριθούν ως παραδοσιακοί), ε) ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, παραδόσεων, λαϊκής τέχνης, μύθων (π.χ. του γάμου της Αρμονίας με τον Κάδμο) μέσω φιλοσοφικών, ιστορικών συνεδρίων, εκθέσεων, καλλιτεχνικών δρώμενων, πανηγυριών κτλ.), στ) διεθνείς βραβεύσεις για την προστασία της Φύσης και της πολιτιστικής κληρονομιάς, ζ) προσπάθεια ένταξης του Ιερού των Μεγάλων Θεών στη λίστα των προστατευμένων μνημείων της UNESCO, η) διασύνδεση της πολιτιστικής κληρονομιάς με τον τουρισμό (π.χ. τα μονοπάτια της Σαμοθράκης μαζί με γαστρονομικές εμπειρίες ή με τους τοπικούς Μύθους της Αρμονίας των Μυστηρίων κτλ.), θ) δημιουργία εφαρμογής για την καλύτερη και άμεση ενημέρωση κατοίκων και επισκεπτών για την «συνολική εμπειρία Σαμοθράκη». 5. Destination branding «Ολική Εμπειρία Σαμοθράκη» Ο βιώσιμος τουρισμός στη Σαμοθράκη δύναται να αναπτυχθεί σε βασικό πυλώνα βιώσιμης ανάπτυξης και να καλύψει το στόχο των 360 ημερών εμπειρία Σαμοθράκης, εφόσον αυτός αποτελεί στόχο της πλειοψηφίας του Νησιού και αποτυπώνεται στο (νέο) brand της. Η ανάπτυξη αυτή θα πρέπει να γίνει με ολιστική προσέγγιση και σεβασμό (άνθρωποι, φύση, πολιτιστική κληρονομιά και υποδομές) και να αποφέρει σε όλους κέρδη (win- win). Επομένως, ζητούμενο αποτελεί η εκπόνηση επιχειρησιακού σχεδίου αειφόρου ανάπτυξης του τουρισμού της Σαμοθράκης (2019-2021) σε συνεργασία με την Περιφέρεια, τους τοπικούς επιχειρηματίες και τους κατοίκους του Νησιού. Παράλληλα και με τη διαδικασία (re- )branding, δύνανται να υλοποιηθούν οι κάτωθι τεχνικές μάρκετινγκ ανάλογα με το διαθέσιμο budget: 2
α) στρατηγική συνεργασία με φορείς που προωθούν την Ελλάδα στο εξωτερικό (Destination, Marketing Organizations), π.χ. το Marketing Greece ή ακόμα και την Aegean κ.α. για την προώθηση της Σαμοθράκης μαζί με τη ευρύτερη περιφέρεια, την ιστορία, τους μύθους, τη γαστρονομία κτλ., β) τη χρήση των κοινωνικών μέσων δικτύωσης (π.χ. Instagram) καθώς και συνέργειες με επιλεγμένα ΜΜΕ και δημοσιογράφους, εφόσον έχουν ετοιμαστεί τα σχετικά προωθητικά κείμενα, γ) την ανάθεση σε bloggers ή διαδικτυακούς νομάδες την προβολή της Σαμοθράκης και του νέου brand της, δ) την προβολή της Σαμοθράκης μέσω εκθέσεων σε μουσεία που διαθέτουν αρχαιολογικά ευρήματα π.χ. Βιέννης, Λούβρου, Αθήνας, Αλεξανδρούπολης κτλ., ε) την υλοποίηση με τους αδελφοποιημένους με τη Σαμοθράκη Δήμους (π.χ. Ρώμης κτλ.) κοινών εκθέσεων, συνεδρίων κτλ., στ) την υλοποίηση δρώμενων, εκθέσεων, γαστρονομίας για τοπικά προϊόντα της Σαμοθράκη σε high end τοποθεσίες, π.χ. πολυτελή ξενοδοχεία, εστιατόρια, αεροδρόμια κτλ. σε πόλεις από όπου προέρχονται κυρίως οι επισκέπτες της Σαμοθράκης, ζ) η ανάδειξη των τοπικών προϊόντων και διασύνδεσή τους με τον τουρισμό, π.χ. πραούστι, τυροκομικά προϊόντα, βότανα, κατσικάκι, ζυμαρικά κ.α., η) εστίαση σε εξειδικευμένο κοινό π.χ. φυσιολάτρες, βοτανολόγους, περιπατητές, γαστρονομία, εξερευνητές, επιστήμονες κτλ., θ) δημιουργία ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων με στοιχεία επισκεπτών (π.χ. αφίξεων, προέλευσης, προτιμήσεων, ημερήσιας δαπάνης, συνολικής ικανοποίησης κτλ.), ι) τη συνεχή επικοινωνία των προωθητικών ενεργειών του Δήμου και της Περιφέρειας για τη Σαμοθράκη μέσω των οικείων ιστοσελίδων τους, κ) οργάνωση εθελοντικών ομάδων στο Νησί αλλά και εκτός Σαμοθράκης για την προώθησή του. 6. Υποδομές Η αειφόρος ανάπτυξη της Σαμοθράκης προϋποθέτει την άρτια και συνεχή λειτουργία των υποδομών του Νησιού καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Μερικές από τις προτάσεις, οι οποίες και δύνανται να χρηματοδοτηθούν από σχετικά προγράμματα, είναι οι εξής: α) βελτιστοποίηση των λιμενικών υποδομών, ώστε να υπάρχει συχνή και πολλαπλή ακτοπλοϊκή σύνδεση του Νησιού με άλλους προορισμούς, καθώς και μέριμνα για σκάφη αναψυχής, γιοτ, υδροπλάνα κτλ. με σεβασμό στο περιβάλλον, β) πρόσβαση, σήμανση, λειτουργία και φωτισμός αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών μνημείων (π.χ. Μουσείο Παλαιόπολης, Βουνί, κλειστές Μονές κτλ.), γ) συντήρηση και αποκατάσταση πληθώρας βιομηχανικών κτιρίων, οικιών κτλ., ώστε να μη δίνεται η εικόνα της εγκατάλειψης του Νησιού και της υποβάθμισης της πολιτιστικής κληρονομιάς, δ) η ενεργειακή αναβάθμιση όλων των κτιρίων της Σαμοθράκης μέσω συγκεκριμένων προγραμμάτων στα πλαίσια μιας γενικής ανακαίνισης του γερασμένου ή κατεστραμμένου οικοδομικού ιστού του Νησιού, ε) συνεχής λειτουργία και αναβάθμιση των ιαματικών λουτρών και του περιβάλλοντα χώρου, στ) λειτουργία με σύγχρονες προδιαγραφές των camping του Δήμου και κερδοφορία του, ζ) αναβάθμιση των ξενοδοχειακών υποδομών του Νησιού και δημιουργία boutique hotel με έμφαση στις υψηλές υπηρεσίες και στον αειφόρο τουρισμό (π.χ. green key), η) σύγχρονη, σύννομη διαχείριση των απορριμμάτων αποβλήτων της Σαμοθράκης, λειτουργίας βιολογικού καθαρισμού καθώς και εκπαίδευση των κατοίκων σε διαλογή απορριμμάτων, θ) βιώσιμη ύδρευση και ηλεκτροδότησης με μείωση του κόστους και αύξηση της σταθερότητας στη συνεχή παροχή, 3
ι) η ανάπλαση οικισμών με σύγχρονες υποδομές (π.χ. Καμαριώτισσα, Θέρμα, Λάκκωμα). 7. Τεχνολογία Προτείνεται η χάραξη στρατηγικής ανάπτυξης τεχνολογίας και σχετικών δεξιοτήτων για όλους τους κατοίκους της Σαμοθράκης και η δημιουργία ενός «έξυπνου Νησιού» σε συνεργασία με εξειδικευμένους φορείς. Η γεωγραφική θέση της Σαμοθράκης καθώς και οι μεγάλες επενδύσεις στα δίκτυα της COSMOTE δίνει στη Σαμοθράκη ένα εξαιρετικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Αυτό της δημιουργίας του connected ή smart Island. Μερικοί από τους στόχους θα μπορούσαν να είναι: α) Η καλύτερη επικοινωνία των αρχών με τους δημότες γενικά, αλλά και σε περίπτωση π.χ. φυσικών καταστροφών, β) καλύτερη παρακολούθηση των δασών και τυχών πυρκαγιών, γ) βέλτιστη διαχείριση σκουπιδιών, δ) χρήση τεχνικών κυκλικής οικονομίας για τους γεωργούς και κτηνοτρόφους ή ρομποτικής παραγωγής, ε) δημιουργία οικιστικών ή δασικών ή αγροτικών ζωνών και ο έλεγχός τους, στ) ότι άλλο τυχόν προκύψει μετά από διαβούλευση με τους φορείς. 8. Νομικό πλαίσιο H προστασία της Φύσης, του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Σαμοθράκης (π.χ. στον παραδοσιακό οικισμό της Χώρας Σαμοθράκης) τυχόν να απαιτεί νέα, συνολική ρύθμιση και αυστηροποίηση του υφιστάμενου ρυθμιστικού πλαισίου. Επομένως, τα κάτωθι βήματα κρίνονται αναγκαία: α) η διατήρηση της οικιστικής ομοιομορφίας και αρχιτεκτονικής της Χώρας και άλλων παραδοσιακών οικισμών της Σαμοθράκης, β) η άμεση ολοκλήρωση του κτηματολογίου, των δασικών χαρτών, αρχαιολογικών χώρων και η ψηφιακή δημοσιοποίηση τους, γ) θέσπιση περιβαλλοντικών όρων προστασίας από ρύπους (π.χ. εκπομπές αερίων, θορύβου κτλ.), δ) διατάξεις προστασίας θάλασσας, παραλιών, υδάτων, δασών, του ορεινού όγκου και ρεμάτων της Σαμοθράκης, ε) πρόβλεψη χωροταξία για εγκατάσταση και ανάπτυξη επιχειρήσεων, αποθηκών, τουριστικών υποδομών κτλ. 9. Οργάνωση & Χρηματοδότηση Προτείνεται η δημιουργία μιας μικρής, ευέλικτης ομάδας στο Δήμο «Στρατηγικού Σχεδιασμού και Υλοποίησης Ενεργειών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη» των προτάσεων καθώς και η κοστολόγηση των πιο πάνω ενεργειών. Προτείνεται επίσης και η διαδικασία πρόσληψης στρατηγικού συμβούλου για την Αειφόρο Ανάπτυξη. Στις αρμοδιότητες της ομάδας και του Συμβούλου θα είναι και η εξεύρεση των αναγκαίων πόρων για την υλοποίηση των δράσεων μέσω του (δημοτικού, περιφερειακού ή ευρωπαϊκού) προϋπολογισμού ή και από ιδιωτικούς φορείς (π.χ. Ίδρυμα Νιάρχος κτλ.). 4
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ, ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ & ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Αριθμός Παραδοτέο 1 Δημιουργία «Ομάδας Στρατηγικού Σχεδιασμού και Υλοποίησης Ενεργειών» 2 Εκπόνηση προγράμματος εκπαίδευσης δεξιοτήτων επιχειρηματιών μέσω ερωτηματολογίου 3 Σύνταξη επιχειρησιακού σχεδίου αναβάθμισης υποδομών με χρονοδιάγραμμα και εκτιμώμενο κόστος υλοποίησης 4 Στρατηγική Brand & Tag Line Σαμοθράκης 5 Εκπόνηση Επιχειρησιακού Σχεδίου Βιώσιμης Ανάπτυξης Τουρισμού της Σαμοθράκης (2019-2021) και κοστολόγηση των ενεργειών 6 Σχέδιο διασύνδεσης Σαμοθράκης με άλλους προορισμούς 7 Επικαιροποίηση της λίστας μνημείων & διατηρητέων και συλλογή στοιχείων, φωτογραφιών για την πολιτιστική κληρονομιά της Σαμοθράκης 8 Δημιουργία και θέση σε πιλοτική λειτουργία εφαρμογής Σαμοθράκης για κατοίκους και τουρίστες 9 Νέο Site του Δήμου Σαμοθράκης Προτεινόμενο Μέτρηση Πρόταση Χρονοδιάγραμμα 12.2018 Άπαξ Νο 9 03.2019 Άπαξ Νο 3, 5 & 7 04.2019 Άπαξ Νο 6, 7, 8 & 9 05. 2019 Άπαξ Νο 1, 3, 4, 5 & 7 05. 2019 Άπαξ Νο 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 & 9 06.2019 Άπαξ Νο 2, 3, 5 & 6 06.2019 Άπαξ Νο 4, 5 & 7 06.2019 Άπαξ και ανανέωση Νο 4, 5 & 7 06.2019 Άπαξ και ανανέωση Νο 1, 3, 4, 5 & 7 5
9 Έρευνα ικανοποίησης Επιβατών 10 Ψηφιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Σαμοθράκης 11 Εκπαίδευση και αναβάθμιση των δεξιοτήτων επιχειρηματιών του Νησιού, τεχνολογική, μάρκετιγκ κτλ. 12 Επισκόπηση του ισχύοντος νομικού πλαισίου και προτάσεις βελτίωσης με στόχο την Αειφόρο Ανάπτυξη 07. - 08.2019 Ετησίως Νο 3, 5 & 6 09. - 12.2019 Άπαξ και ετήσια ανανέωση 06. - 12.2019 100% εκπαίδευση των επιχειρηματιών Νο 4, 5 & 7 Νο 3, 5 & 7 04.2019 Άπαξ Νο 3, 8 & 9 Οκτώβριος 2018 6