ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2015

ΛΥΚΕΙΟ ΑΡΧ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ - ΔΑΣΟΥΠΟΛΗ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2014-2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 25/5/2015 ΒΑΘΜΟΣ:... ΤΑΞΗ: Β ΧΡΟΝΟΣ: 2.5 ώρες ΥΠ. ΚΑΘΗΓΗΤΗ:... ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:... Αρ.... ΧΡΗΣΙΜΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Ατομικές μάζες: Η=1,C=12, N=14, O=16, Na=23, Mg=24, S=32,Cl=35.5,Cu=63.5,Zn=65 Σταθερές ηλεκτρολυτικής διάστασης: KCH 3COOH= ΚNH 3=1,8 10-5 K (HCN) =4,2x10-10 K HCOOH =4,2.10-4 Γραμμομοριακός όγκος =22,4L (σε ΚΣ) Σταθερά Avogadro Ν=6x10 23 ΟΔΗΓΙΕΣ Γραμμομοριακός όγκος αερίων σε Κανονικές Συνθήκες = 22,4 L Το εξεταστικό δοκίμιο βαθμολογείται με ΕΚΑΤΟ (100) μονάδες. Να απαντήσετε και τα τρία μέρη Α, Β ΚΑΙ Γ ΤΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ. Να γράψετε τις απαντήσεις σας στο εξεταστικό δοκίμιο, στον κενό χώρο, μετά από κάθε ερώτηση. Επιτρέπεται η χρήση μόνο μη προγραμματιζόμενων υπολογιστικών μηχανών. Δεν επιτρέπεται η χρήση σημειώσεων σε οποιαδήποτε μορφή. Δεν επιτρέπεται η χρήση διορθωτικού υγρού ή διορθωτικής ταινίας. Να μελετήσετε με προσοχή την εκφώνηση των ερωτήσεων και να απαντήστε με σαφήνεια. Να γράφετε ΚΑΘΑΡΑ και ΕΥΑΝΑΓΝΩΣΤΑ. To εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από (11) σελίδες. ΔΕΝ ΘΑ ΔΟΘΟΥΝ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ Ή ΔΙΑΣΑΦΗΝΙΣΕΙΣ. ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ 1

ΜΕΡΟΣ Α : Ερωτήσεις 1 4 Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις 1-4. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με 5 μονάδες (σύνολο 20 μονάδες). Ερώτηση 1 Να υπολογίσετε τα ακόλουθα: (α) Τον όγκο που καταλαμβάνουν σε Κ.Σ. ( STP συνθήκες) 1,6 g, SO 2. (μον.1) (β) Τη μοριακότητα διαλύματος θειικού οξέος, H 2 SO 4, που έχει ph=2. (μον.1,5) (γ) Τον όγκο διαλύματος NaOH 1 Μ που απαιτείται για πλήρη εξουδετέρωση 50 ml διαλύματος H 2 SO 4 2 M. (μον.2,5) Ερώτηση 2 A. Να δηλώσετε για καθεμιά από τις πιο κάτω ουσίες αν παρουσιάζει ή όχι ηλεκτρική αγωγιμότητα. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας για τη περίπτωση (α). α) Τήγμα χλωριούχου νατρίου... β) Υγροποιημένο υδροχλώριο... Β. Διάλυμα CH 3 COOH ογκομετρήθηκε με τιτλοδοτημένο διάλυμα NaOH 0,1Μ. Να εξηγήσετε κατά πόσο οι πιο κάτω διεργασίες οδηγούν σε αρνητικό σφάλμα, σε θετικό σφάλμα ή σε κανένα σφάλμα. (μον.3) i. Η κωνική φιάλη πριν χρησιμοποιηθεί ξεπλύθηκε με το διάλυμα του ΝαOH. ii. Η προχοΐδα ξεπλύθηκε μόνο με αποσταγμένο νερό πριν χρησιμοποιηθεί. 2

Ερώτηση 3 Δίνονται οι καμπύλες διαλυτότητας μερικών αλάτων. α) i) Ποιο από τα πιο πάνω άλατα είναι το πιο ευδιάλυτο στους 20 0 C; ii) Στα 100 γραμμάρια νερού στους 30 0 C διαλύονται..γραμμάρια KΝΟ 3. Tο διάλυμα του KΝΟ 3 ψύχεται στους 10 0 C.H διαλυτότητα του KΝΟ 3 στους 10 0 C είναι... Να υπολογίσετε τη μάζα του άλατος σε γραμμάρια που κρυσταλλώνεται.... (μον.1,5) β) Η διαλυτότητα μιας ουσίας Α στους 20 0 C είναι 34 γραμμάρια στα 100 γραμμάρια νερού. Τι είδους διάλυμα θα πάρουμε στους 20 0 C αν σε 300 γραμμάρια νερού προσθέσουμε 100 γραμμάρια ουσίας Α και γιατί. γ) Η διαλυτότητα του Na 2 SO 4 είναι 50g/100g H 2 O στους 33 o C. Ποια είναι η % κ.μ συγκέντρωση του πιο πάνω διαλύματος στην ίδια θερμοκρασία. (μον.1,5) 3

Ερώτηση 4 Να προτείνετε ένα αντιδραστήριο, διαφορετικό σε κάθε περίπτωση, με το οποίο θα μπορέσετε να διακρίνετε τις ουσίες στα ακόλουθα ζεύγη αναφέροντας το εμφανές αποτέλεσμα, που θα σας βοηθήσει στη διάκριση. (μον.5) Α. Αργυρόχρωμο μέταλλο Al ή Μg. Β. Διάλυμα Αl(NO 3 ) 3 από διάλυμα AgNO 3 Γ. Στερεό ΝaNO 3 από στερεό Pb(NO 3 ) 2. Δ. Άχρωμο διάλυμα οξέος από άχρωμο διάλυμα βάσης. Ε. Αραιό διάλυμα HCl από αραιό διάλυμα H 2 SO 4 MΕΡΟΣ Β : Ερωτήσεις 5 10 Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις 5-10. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με 10 μονάδες (σύνολο 60 μονάδες). Ερώτηση 5 Α. Να υπολογίσετε τη μοριακότητα του διαλύματος KMnO 4, αν για την οξείδωση 50 ml διαλύματος Na 2 C 2 O 4 0,1 Μ στην παρουσία του H 2 SO 4, καταναλώθηκαν 25 ml διαλύματος KMnO 4. 2 KMnO 4 + 5 Να 2 C 2 O 4 + 8H 2 SO 4 θ K 2 SO 4 + 2MnSO 4 + 10CO 2 + 5Na 2 SO 4 + 8H 2 O Β. Να βρείτε τους συντελεστές με τη μέθοδο της οξειδοαναγωγής στις πιο κάτω χημικές αντιδράσεις και να καθορίσετε το οξειδωτικό και το αναγωγικό σώμα σε κάθε μια από τις δύο αντιδράσεις. (μον.4) i) C + HNO 3 CO 2 + NO 2 + H 2 O οξειδωτικό σώμα... αναγωγικό σώμα... 4

ii) Mg + SO 2 MgO + S οξειδωτικό σώμα... αναγωγικό σώμα... Γ. Σε δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχεται στερεό ανθρακικό αμμώνιο, (NH 4 ) 2 CO 3, προστίθεται διάλυμα NaOH και το διάλυμα θερμαίνεται. Παράγεται η ουσία Α. Να γράψετε: α. Τη χημική εξίσωση της αντίδρασης που πραγματοποιείται. 5 (μον.4) β. Δύο τρόπους ανίχνευσης της ουσίας Α. γ. Δύο φυσικές ιδιότητες της ουσίας Α. Ερώτηση 6 Α. Να υπολογίσετε το ph των πιο κάτω διαλυμάτων i) HCOOH 0.02M ii) 100 ml διαλύματος Ba(ΟH) 2 0,05 M. Β. Να υπολογίσετε τη μοριακότητα διαλύματος NH 3 με ph =10.9 Γ. α) Να ταξινομήσετε τα πιο κάτω διαλύματα, ίδιας μοριακότητας, κατά σειρά αύξησης του ph. (μον.4) (i) ΗCl (ii) CH 3 COΟNH 4 (iii) CH 3 COOH (iv) ΝαΟΗ (v) H 2 SO 4 (vi) CH 3 COOΚ β) Να γράψετε την αντίδραση υδρόλυσης του άλατος CH 3 COOΚ.

Ερώτηση 7 Α. Σε κλειστό δοχείο σταθερού όγκου 1Lκαι σε θερμοκρασία θ 1 εισάγονται 6 mol Η 2 και 5 mol Ν 2. Μετά την αποκατάσταση της χημικής ισορροπίας στο δοχείο περιέχονται 3 mol ΝΗ 3. 3Η 2 (g) + Ν 2 (g) 2 ΝΗ 3 (g) Να υπολογίσετε: i. Την % απόδοση,% α, της πιο πάνω χημικής αντίδρασης. ii. Τη σύσταση του μίγματος μετά την αποκατάσταση της χημικής ισορροπίας....... iii. Την τιμή της σταθεράς χημικής ισορροπίας Κ c της πιο πάνω χημικής εξίσωσης.(μον.1) iv. Να υπολογισθεί η σταθερά χημικής ισορροπίας Κ C σε θερμοκρασία θ 1 για την επόμενη χημική εξίσωση. (μον.1) 2 ΝΗ 3 (g) 3Η 2 (g) + Ν 2 (g) Β. Δίνεται η πιο κάτω αμφίδρομη χημική αντίδραση 4HCl (g) +O 2(g) 2H 2 O (g) +2Cl 2(g) ΔΗ<0 Για καθεμιά από τις προτάσεις που ακολουθούν, να δηλώσετε εάν είναι ορθή ή λανθασμένη. (μον.4) (α) Προσθήκη ποσότητας HCl στο κλειστό δοχείο, προκαλεί μείωση της συγκέντρωσης του Cl 2 στο μίγμα της ισορροπίας... (β) Αύξηση της θερμοκρασίας προκαλεί αύξηση της σταθεράς ισορροπίας, K c... (γ) Προσθήκη αφυδατικού στο δοχείο, το οποίο δεσμεύει το νερό, προκαλεί αύξηση της ποσότητας του Cl 2 στο μίγμα της ισορροπίας... (δ) Αύξηση του όγκου του δοχείου σε σταθερή θερμοκρασία, προκαλεί μετατόπιση της ισορροπίας προς τα αντιδρώντα... 6

Ερώτηση 8 Να δηλώσετε, αν καθεμιά από τις ακόλουθες προτάσεις είναι ορθή ή λανθασμένη και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας: α) Το ph υδατικού διαλύματος αμμωνίας,nh 3, είναι μικρότερο από το ph υδατικού διαλύματος υδροξειδίου του νατρίου,ναοη, της ίδιας μοριακότητας. β) Αν σε 1 λίτρο ΝH 3 0.1M προστεθεί στερεό στερεό NH 4 Cl το ph του διαλύματος μειώνεται. γ) Αν σε ένα λίτρο νερού προστεθεί ένα λίτρο διαλύματος HCl 1M το ph αυξάνεται. δ) Κατά την τιτλοδότηση διαλύματος KMnO 4 με διάλυμα οξαλικού νατρίου,na 2 C 2 O 4, γνωστής συγκέντρωσης στην παρουσία H 2 SO 4 (μον.4) i.το διάλυμα του KMnO 4 μπαίνει στην προχοίδα και όχι στη κωνική φιάλη. ii.το όξινο περιβάλλο του διαλύματος KMnO 4 δημιουργείται χρησιμοποιώντας διάλυμα H 2 SO 4 και όχι διάλυμα HCl. Ερώτηση 9 Δίνονται οι στερεές ουσίες: Cu, Cu(OH) 2, Pb(OH) 2, Αl(ΟΗ) 3, AgNO 3, CaCO 3 i. Ποιες από αυτές διαλύονται σε αραιό διάλυμα HNO 3 με ταυτόχρονη έκλυση αερίου;...(μον.1) 7

ii. Να γράψετε τις αντίστοιχες χημικές εξισώσεις και τρόπο ανίχνευσης των παραγομένων αερίων. (μον.4) iii. Ποια από αυτές είναι δυσδιάλυτη στο νερό, αλλά διαλύεται τόσο σε διάλυμα NaOH όσο και σε διάλυμα HCl σχηματίζοντας άχρωμο διάλυμα; Να γράψετε την χημική εξίσωση παραγωγής άχρωμου διαλύματος με διάλυμα ΝαΟΗ. iv. Ποια από αυτές είναι δυσδιάλυτη στο νερό, αλλά διαλύεται τόσο σε αραιό διάλυμα H 2 SO 4 όσο και σε διάλυμα ΝΗ 3 σχηματίζοντας έγχρωμο διάλυμα; (μον.3). Να γράψετε τις αντίστοιχες χημικές εξισώσεις που αναφέρονται στο πιο πάνω ερώτημα. Ερώτηση 10 Α. Να βρείτε το ph ενός λίτρου διαλύματος Α που περιέχει 0,5 mol CH 3 COOH και 0,4 mol CH 3 COOΝα. Β. Να υπολογίσετε το ph του διαλύματος που προκύπτει στα πιο κάτω. i) Σε 500 ml του διαλύματος A προστίθεται 0,1mol αερίου HCl χωρίς να μεταβάλλεται ο όγκος του διαλύματος. (μον.3) 8

ii) Σε άλλα 500ml του διαλύματος A προστίθεται 0,05 mol ΝαΟΗ χωρίς να μεταβάλλεται ο όγκος του διαλύματος. (μον.3) Γ. Να υπολογίσετε τον όγκο που θα πρέπει να πάρετε από διάλυμα H NO 3 2Μ καθώς και τον όγκο του νερού που απαιτείται για να παρασκευάσετε 250 ml διαλύματος H NO 3 0,2 Μ.... ΜΕΡΟΣ Γ : Ερωτήσεις 11-12 Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις 11-12. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με 10 μονάδες (σύνολο 20 μονάδες). Ερώτηση 11 Δίνεται πιο κάτω καμπύλη εξουδετέρωσης 25 ml διαλύματος του οξέος ΗΧ με διάλυμα ΝαΟΗ 0,01 Μ. ph ml NaOH α) Να εξηγήσετε αν η πιο πάνω ογκομέτρηση είναι οξιμετρία ή αλκαλιμετρία.(μον.1)... 9

β) Να υπολογίσετε τη μοριακότητα του ΗΧ και την % κ.ο. περιεκτικότητα αν η μοριακή μάζα του ΗΧ είναι ίση με 60. (μον.3) γ) Να υπολογίσετε τη σταθερά διάστασης (Κ) του ΗΧ. δ) Στηριζόμενοι στην πιο πάνω καμπύλη εξουδετέρωσης να υποδείξετε δύο σημεία της καμπύλης που να αποδεικνύουν ότι το οξύ είναι ασθενές και να δώσετε τις απαραίτητες εξηγήσεις. ε) Ένας δείκτης Χ είναι ασθενές μονοπρωτικό οξύ με Κ δ =10-9.Σε υδατικό διάλυμα τα αδιάστατα μόρια δίνουν κίτρινο χρώμα ενώ τα ανιόντα του μπλέ. i. Να εξηγήσετε αν ο δείκτης αυτός είναι κατάλληλος για την πιο πάνω oγκομέτρηση. (μον.1) ii. Ποια χρωματική αλλαγή θα προσδιορίσει το τέλος ογκομέτρησης; (μον.1) 10

Ερώτηση 12 Σε κράμα Cu/Zn, χαλκού ψευδαργύρου, προσθέτουμε περίσσεια αραιού διαλύματος HNO 3 οξέος 2M μέχρι πλήρους διάλυσής του. Από την αντίδραση ελευθερώνονται 3,36 L αερίου A (σε Κ.Σ). Στο διάλυμα που σχηματίζεται προστίθεται περίσσεια διαλύματος NaOH οπότε σχηματίζεται ίζημα μάζας 7,3125 γραμμαρίων. α) Ποιο είναι το αέριο Α;. (μον.1) β) Να γράψετε όλες τις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων που πραγματοποιούνται. (μον.5) γ) Να υπολογίσετε την κατά μάζα σύσταση του κράματος Cu-Zn. (μον.4) Εισηγητές ΤΕΛΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ Ανθή Πογιατζή Eιρηναίος Κορομίας Ο Διευθυντής 11 Ανδρέας Γεωργίου

Ερώτηση 12 Σε κράμα Cu/Zn, χαλκού ψευδαργύρου, προσθέτουμε περίσσεια αραιού διαλύματος HNO 3 οξέος 2M μέχρι πλήρους διάλυσής του. Από την αντίδραση ελευθερώνονται 3,36 L αερίου A (σε Κ.Σ). Στο διάλυμα που σχηματίζεται προστίθεται περίσσεια διαλύματος NaOH οπότε σχηματίζεται ίζημα μάζας 7,3125 γραμμαρίων. α) Ποιο είναι το αέριο Α;. (μον.1) β) Να γράψετε όλες τις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων που πραγματοποιούνται. (μον.5) γ) Να υπολογίσετε την κατά μάζα σύσταση του κράματος Cu-Zn. (μον.4) ΤΕΛΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ Ο Διευθυντής Ανδρέας Γεωργίου 12