ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 16.3.2017 SWD(2017) 106 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ).../... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της XXX για τη θέσπιση κώδικα δικτύου σχετικά με την εναρμονισμένη διάρθρωση των τιμολογίων μεταφοράς αερίου και ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ).../... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της XXX για τη θέσπιση κώδικα δικτύου σχετικά με μηχανισμούς κατανομής δυναμικότητας στα συστήματα μεταφοράς αερίου και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αρί. 984/2013 της Επιτροπής {C(2017) 1657 final} {C(2017) 1660 final} {SWD(2017) 107 final}
Δελτίο συνοπτικής παρουσίασης Εκτίμηση επιπτώσεων κανονισμού (ΕΕ) της Επιτροπής για τη θέσπιση κώδικα δικτύου σχετικά με την εναρμονισμένη διάρθρωση των τιμολογίων μεταφοράς αερίου και κανονισμού (ΕΕ) της Επιτροπής για τη θέσπιση κώδικα δικτύου σχετικά με μηχανισμούς κατανομής δυναμικότητας στα συστήματα μεταφοράς αερίου και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 984/2013 της Επιτροπής σχετικά με πανενωσιακή, βασισμένη στην αγορά προσέγγιση για την κατανομή της «νεότευκτης» δυναμικότητας μεταφοράς αερίου. Α. Ανάγκη ανάληψης δράσης Γιατί; Ποιο είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζεται; Μέχρι 11 σειρές [Μέγεθος του προβλήματος, πιθανότητα εμφάνισης και αναμενόμενη εξέλιξη. Πρωταρχικές βαθύτερες αιτίες (αναφερθείτε σε αποτελέσματα αξιολόγησης, κατά περίπτωση). Ενδιαφερόμενοι που επηρεάζονται περισσότερο] Οι πιθανές ετήσιες καθαρές απώλειες ευημερίας (σε επίπεδο χονδρικής) εξαιτίας της τρέχουσας ελλιπούς ολοκλήρωσης της αγοράς φυσικού αερίου ανήλθαν το 2014 σε 1,3 δισ. EUR αθροιστικά σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η έλλειψη εναρμονισμένης διάρθρωσης των τιμολογίων, καθώς και εναρμονισμένης και βασισμένης στην αγορά προσφοράς νέας δυναμικότητας αποτελούν μέρος του προβλήματος. Σήμερα, οι κύριες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι εταιρίες παροχής ενέργειας αναφορικά με τα τιμολόγια σχετίζονται με την έλλειψη διαφάνειας, συνέπειας, προβλεψιμότητας και αντικειμενικότητας των τιμολογίων. Ομοίως, σημαντική είναι η θέσπιση συστήματος προσφοράς επαυξημένης δυναμικότητας βασισμένου στην αγορά όπου και όταν αυτό είναι απαραίτητο για την αποδοτική ανάπτυξη του συστήματος. Για τη δημιουργία συνθηκών πραγματικού ανταγωνισμού μεταξύ προμηθευτών από το εσωτερικό και το εξωτερικό της Ένωσης, απαιτείται αυτοί να έχουν τη δυνατότητα να επωφελούνται από τα υπάρχοντα συστήματα μεταφοράς, για να διοχετεύουν το φυσικό αέριο που διαθέτουν από περιοχές χαμηλών τιμών προς περιοχές υψηλών τιμών. Μόνο ένα δίκτυο διασυνδεδεμένων συστημάτων μεταφοράς που λειτουργεί εύρυθμα και προσφέρει σε όλους τους φορτωτές και/ή καταναλωτές ίσες ευκαιρίες πρόσβασης θα εξασφαλίσει εντέλει δίκαιες τιμές αερίου για όλους τους καταναλωτές. Τι αναμένεται να επιτευχθεί με την παρούσα πρωτοβουλία; Μέχρι 8 σειρές [Προσδιορίστε τους κύριους στόχους πολιτικής, παρέχοντας μια προσεγγιστική ποσοτική ένδειξη των επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων] Στόχος είναι η συμβολή στη δημιουργία Ενεργειακής Ένωσης και, ως εκ τούτου, λειτουργικής εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου που θα εγγυάται την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και θα προάγει τη διασύνδεση των ενεργειακών δικτύων. Συγκεκριμένα, τα μέτρα αποσκοπούν στη διευκόλυνση του εμπορίου και του ανταγωνισμού μέσω μιας αγοράς χονδρικής που θα λειτουργεί εύρυθμα και με διαφάνεια στη βελτίωση της διαφάνειας στην αγορά φυσικού αερίου στην αποφυγή αδικαιολόγητων διακρίσεων μεταξύ των χρηστών του δικτύου και, συνεπώς, στη διασφάλιση τιμολογίων μεταφοράς που θα αντανακλούν το κόστος και στην παροχή επενδυτικών κινήτρων και στη διατήρηση ή τη δημιουργία διαλειτουργικότητας των δικτύων μεταφοράς. Επιπροσθέτως, τα μέτρα συμπληρώνουν το εύρυθμο σύστημα προσφοράς δυναμικότητας για υφιστάμενη δυναμικότητα με δυναμικότητα που πρόκειται να δημιουργηθεί στο μέλλον. Ποια είναι η προστιθέμενη αξία της δράσης σε επίπεδο ΕΕ; Μέχρι 7 σειρές [Διακρατικές πτυχές. Όρια της δράσης των κρατών μελών.] Τα τελευταία χρόνια, έχει αποδειχτεί (από άλλες πρωτοβουλίες για την κατανομή δυναμικότητας, τη διαχείριση της συμφόρησης, την εξισορρόπηση και τη διαλειτουργικότητα) ότι, για τη μετάβαση προς μια ενωσιακή εσωτερική αγορά φυσικού αερίου, απαιτείται η θέσπιση ευρωπαϊκών κανόνων. Ωστόσο, έχει αποδειχτεί επίσης ότι η πλήρης εναρμόνιση της διάρθρωσης των τιμολογίων ή της προσφοράς επαυξημένης δυναμικότητας δεν αποτελεί (επί του παρόντος) την πλέον ενδεδειγμένη επιλογή, δεδομένων των περιφερειακών και των σχετικών με το δίκτυο ιδιαιτεροτήτων που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Παρ' όλα αυτά, οι ενδιαφερόμενοι (τόσο προμηθευτές όσο και πελάτες) τονίζουν την ανάγκη
διαφάνειας και δυνατότητας σύγκρισης των τιμολογίων σε ενωσιακό επίπεδο με σκοπό τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού για όλους τους συντελεστές της αγοράς αερίου στην ΕΕ. Β. Λύσεις Ποιες νομοθετικές και μη νομοθετικές επιλογές πολιτικής έχουν εξεταστεί; Υπάρχει προτιμώμενη επιλογή ή όχι; Γιατί; Μέχρι 14 σειρές Ο κανονισμός για το φυσικό αέριο ορίζει τις βασικές αρχές για την τιμολόγηση στον τομέα του φυσικού αερίου στην ΕΕ. Τα κράτη μέλη ερμηνεύουν τις αρχές αυτές με διαφορετικούς τρόπους, γεγονός που οδηγεί σε διαρθρώσεις των τιμολογίων που διαφέρουν σημαντικά (και σε τιμολόγια που διαφέρουν ανάλογα με την εκάστοτε ομάδα πελατών), καθώς και σε σχετικά χαμηλό συνολικό επίπεδο διαφάνειας. Οδηγεί επίσης στη δυσμενή μεταχείριση των διασυνοριακών ροών σε σύγκριση με τις εγχώριες ροές, γεγονός το οποίο με τη σειρά του συνεπάγεται πως το αέριο που θα μπορούσε να διασφαλίσει τη διαφοροποίηση δεν μπορεί να φτάσει σε πολλές αγορές. Συνεπώς, υπάρχει ανάγκη βελτίωσης. Επομένως, το βασικό σενάριο της «διατήρησης της υφιστάμενης κατάστασης» δεν κρίνεται επαρκές. Το σενάριο της «βασικής εναρμόνισης» αξιοποιεί καίρια στοιχεία του σχεδιασμού των τιμολογίων και διαμορφώνει κοινούς κανόνες για τη δημιουργία των απαραίτητων ισότιμων όρων ανταγωνισμού. Κατά τις διάφορες διαβουλεύσεις εξετάστηκε επίσης το ενδεχόμενο της πλήρους εναρμόνισης, παρότι το εν λόγω σενάριο είναι πιο παρεμβατικό οι ενδιαφερόμενοι δεν την έκριναν απαραίτητη δεδομένων των περιφερειακών, εθνικών και σχετικών με το σύστημα ιδιαιτεροτήτων που χρειάζεται να ληφθούν υπόψη. Δεν βρέθηκαν σαφείς αποδείξεις ούτε υπήρξε ιδιαίτερη υποστήριξη από τους ενδιαφερόμενους για την εναρμόνιση των τιμολογίων σε ολόκληρη την ΕΕ. Αυτό οφείλεται επίσης στο γεγονός ότι οι διαφορετικές προσδοκίες όσον αφορά τα έσοδα των ΔΣΜ στα διάφορα κράτη μέλη εξαρτώνται από αρκετούς παράγοντες, από μακροοικονομικούς παράγοντες έως παράγοντες που αφορούν συγκεκριμένα συστήματα. Όσον αφορά την προσφορά επαυξημένης δυναμικότητας, εξετάστηκε μια παρόμοια «βασική» εναρμόνιση παράλληλα με την πλήρη εναρμόνιση ή με το σενάριο της «διατήρησης της υφιστάμενης κατάστασης». Και σε αυτή την περίπτωση πλέον ενδεδειγμένη είναι η βασική εναρμόνιση. Ποιος υποστηρίζει κάθε επιλογή; Μέχρι 7 σειρές Όλοι οι ενδιαφερόμενοι (φορτωτές, πελάτες, διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς και εθνικές αρχές) υποστήριξαν την επιλογή της «βασικής εναρμόνισης», που συνεπάγεται την πραγματοποίηση ξεκάθαρων βημάτων προς την εναρμόνιση της διάρθρωσης των τιμολογίων, όχι όμως προς την πλήρη εναρμόνιση. Δεδομένων των ανωτέρω, μια ομάδα φορτωτών που έχουν συνάψει μακροπρόθεσμες συμβάσεις δυναμικότητας οι οποίες συχνά δεν είναι οικονομικά συμφέρουσες, εξαιτίας, μεταξύ άλλων, της φθίνουσας ζήτησης, υποστήριξαν μια πιο ριζική αναμόρφωση του συστήματος τιμολόγησης υπό τη μορφή είτε επανεκκίνησης της δυναμικότητας είτε γενικής αλλαγής των κανόνων τιμολόγησης του φυσικού αερίου. Μολονότι οι προτάσεις αυτές καθαυτές αξίζουν την περαιτέρω προσοχή της Επιτροπής, με σκοπό την εμβάθυνση της ολοκλήρωσης της αγοράς, τέτοιες αλλαγές έχουν θεμελιακό χαρακτήρα και, συνεπώς, δεν μπορούν να υλοποιηθούν στο πλαίσιο της παρούσας διαδικασίας (επιτροπολογία). Γ. Επιπτώσεις της προτιμώμενης επιλογής Ποια είναι τα οφέλη της προτιμώμενης επιλογής (αν υπάρχει, ειδάλλως των κυριότερων επιλογών); Μέχρι 12 σειρές Περιγράψτε συνοπτικά τις προσδοκώμενες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές θετικές επιπτώσεις, παρέχοντας ποσοτικές εκτιμήσεις στον βαθμό που αυτό είναι δυνατόν και αναφερόμενοι στις κύριες ομάδες δικαιούχων (συμπεριλαμβανομένων των καταναλωτών, των επιχειρήσεων κ.λπ.). Κατά περίπτωση: - Συμπεριλάβετε δικαιολόγηση της έλλειψης ποσοτικού προσδιορισμού. - Αναφέρετε ρητά την απουσία σημαντικών άμεσων οφελών στους τομείς της οικονομίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Η βασική εναρμόνιση των τιμολογίων θα συμβάλει στην περαιτέρω ολοκλήρωση των ενωσιακών αγορών φυσικού αερίου με συνετό και ρεαλιστικό τρόπο που συνάδει με την προσέγγιση η οποία έχει επιλεγεί για άλλα
έργα εναρμόνισης των κανόνων της αγοράς (για την κατανομή δυναμικότητας, τη διαχείριση της συμφόρησης, την εξισορρόπηση και τη διαλειτουργικότητα). Είναι δύσκολο να προσδιοριστούν ποσοτικά τα συγκεκριμένα οικονομικά οφέλη από τις εν λόγω ειδικές πρωτοβουλίες, δεδομένου ότι η μεγαλύτερη εναρμόνιση της διάρθρωσης των τιμολογίων αποτελεί ένα μόνο από τα στοιχεία μιας πιο λειτουργικής εσωτερικής αγοράς. Στην πρόσφατη έκθεση παρακολούθησης του Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενεργείας (ACER) δηλώνεται ότι οι απώλειες εξαιτίας της μη αποδοτικής λειτουργίας των αγορών φυσικού αερίου της ΕΕ υπερβαίνουν το 1 δισ. EUR ανά έτος. Η διάρθρωση των τιμολογίων διαδραματίζει κομβικό ρόλο στον κλάδο των δικτύων φυσικού αερίου, δεδομένου ότι έχει τη δυνατότητα να κατευθύνει τις ροές στο εσωτερικό των κρατών μελών, καθώς και από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Δεδομένου ότι ο μεγαλύτερος όγκος φυσικού αερίου που καταναλώνεται στην ΕΕ εισάγεται, είναι εξαιρετικά σημαντικό η διάρθρωση των τιμολογίων να σχεδιαστεί με τρόπο που να διασφαλίζει τη βελτιστοποίηση της προμήθειας φυσικού αερίου στην ΕΕ, και ο σχεδιασμός των τιμολογίων αποτελεί σημαντικό μοχλό. Όσον αφορά την προσφορά επαυξημένης δυναμικότητας, με τη βασική εναρμόνιση διασφαλίζεται ότι η αγορά έχει τη δυνατότητα να ζητά την κατασκευή έργων, μικρών ή μεγάλων,και, εφόσον αυτά είναι οικονομικώς συμφέροντα, η κατασκευή τους από τον ΔΣΜ. Ωστόσο, οι υπόλοιπες επιπτώσεις, εκτός των οικονομικών, είναι σχετικά περιορισμένες. Ποιο είναι το κόστος της προτιμώμενης επιλογής (αν υπάρχει, ειδάλλως των κυριότερων επιλογών); Μέχρι 12 σειρές Περιγράψτε συνοπτικά τις αναμενόμενες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές αρνητικές επιπτώσεις, παρέχοντας ποσοτικές εκτιμήσεις στον μέγιστο βαθμό που αυτό είναι δυνατόν και αναφερόμενοι στις κύριες ομάδες που επηρεάζονται, κατά περίπτωση. Παρακαλούμε να αναφέρετε σαφώς το ύψος και το είδος του κόστους συμμόρφωσης και τις πηγές του. Κατά περίπτωση: - Συμπεριλάβετε δικαιολόγηση της έλλειψης ποσοτικού προσδιορισμού. - Αναφέρετε ρητά την απουσία σημαντικών άμεσων αρνητικών επιπτώσεων στους τομείς της οικονομίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Γενικά, οι προτεινόμενοι κανόνες αποσκοπούν στη δημιουργία αποδοτικότερης ενωσιακής εσωτερικής αγοράς μέσω εφαρμογής αλλαγών στη διάρθρωση των τιμολογίων φυσικού αερίου και στην προσφορά επαυξημένης δυναμικότητας. Εξ όσων γνωρίζουμε, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες αρνητικές οικονομικές, κοινωνικές ή περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την προτιμώμενη επιλογή της βασικής εναρμόνισης. Οι ενδιαφερόμενοι υποστήριξαν ένθερμα μια συνετή προσέγγιση καθόλη τη διάρκεια της διαδικασίας κατάρτισης των εν λόγω νομοθετικών πρωτοβουλιών. Επομένως, η προτιμώμενη επιλογή συνίσταται στην επαυξημένη μεταβολή της ενωσιακής τιμολογιακής πολιτικής στον τομέα του αερίου. Πώς θα επηρεαστούν οι μεγάλες, οι μικρομεσαίες και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις; Μέχρι 8 σειρές Αποσαφηνίστε και δικαιολογήστε το καθεστώς για τις πολύ μικρές και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις [ολική απαλλαγή / μερική απαλλαγή. / Ηπιότερη / Λοιπά / Πλήρης εφαρμογή] - Περιγράψτε τυχόν ειδικές επιπτώσεις σε αυτού του τύπου τις επιχειρήσεις (ή δηλώστε ότι δεν αναμένονται επιπτώσεις) Οι επιχειρήσεις μεγάλες ή μικρές ως καταναλώτριες θα επηρεαστούν θετικά εφόσον θα απολαμβάνουν ισότιμους όρους ανταγωνισμού με τους συντελεστές της αγοράς στην ΕΕ. Η επίπτωση αυτή θα είναι πιο άμεσα αισθητή για τις επιχειρήσεις για τις οποίες το φυσικό αέριο αποτελεί κρίσιμο στοιχείο στην αλυσίδα αξίας (δηλ. εκείνες που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο για τις βιομηχανικές τους διεργασίες και όχι μόνο, π.χ., για θέρμανση). Επιχειρήσεις, όπως μεγάλοι βιομηχανικοί πελάτες, που δραστηριοποιούνται στην αγορά χονδρικής και εκτίθενται στον πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο ανταγωνισμό θα επωφεληθούν από την εφαρμογή τιμολογίων που αντανακλούν το κόστος. Η διάρθρωση των τιμολογίων και οι μηχανισμοί κατανομής δυναμικότητας αποτελούν σημαντικό συστατικό μιας λειτουργικής ενωσιακής αγοράς χονδρικής πώλησης φυσικού αερίου, οπότε οι επιπτώσεις θα γίνουν αισθητές στις αγορές λιανικής με έμμεσο τρόπο. Επομένως, με εξαίρεση την περίπτωση στην οποία οι εγχώριοι πελάτες απολάμβαναν ως τώρα μεγάλες επιδοτήσεις σε βάρος των διασυνοριακών ροών αερίου τακτική που προφανώς αντιβαίνει στις αρχές της εσωτερικής αγοράς όλες οι επιχειρήσεις που καταναλώνουν αέριο θα επωφεληθούν από τη βελτίωση της διαφάνειας και της λειτουργίας της αγοράς χονδρικής πώλησης φυσικού αερίου. Θα υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις στους εθνικούς προϋπολογισμούς και στις εθνικές διοικητικές αρχές; Μέχρι 4 σειρές Η επιλογή της προσέγγισης της βασικής εναρμόνισης δεν επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στους εθνικούς
προϋπολογισμούς και στις εθνικές διοικητικές αρχές. Θα υπάρξουν άλλες σημαντικές επιπτώσεις; Μέχρι 6 σειρές Όχι (γιατί) / Ναι [προσδιορίστε τις επιπτώσεις και παρέχετε παραπομπή στην οικεία ενότητα της έκθεσης εκτίμησης επιπτώσεων] Οι επιπτώσεις αναφοράς είναι αυτές που μνημονεύονται στις κατευθυντήριες γραμμές της εκτίμησης επιπτώσεων και δεν έχουν καλυφθεί ακόμη ανωτέρω. Για παράδειγμα, επιπτώσεις στα θεμελιώδη δικαιώματα, στην ανταγωνιστικότητα, στην περιφερειακή απλούστευση, στον διεθνή ανταγωνισμό (τρίτες χώρες, εμπόριο και επενδυτικές ροές)κ.λπ. Όπως αναφέρθηκε, οι βασικές επιπτώσεις του παρόντος μέτρου είναι οικονομικής φύσης και αποτελούν μέρος δέσμης μέτρων που θεσπίζονται προκειμένου να διασφαλιστεί η δημιουργία λειτουργικής εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου στην ΕΕ. Η εσωτερική αγορά, με τη σειρά της, εγγυάται τη βελτίωση της ασφάλειας του εφοδιασμού και την παροχή φυσικού αερίου στους πελάτες στις πλέον ανταγωνιστικές τιμές. Οι υπόλοιπες επιπτώσεις μπορούν να θεωρηθούν λιγότερο σημαντικές. Δ. Παρακολούθηση Πότε θα επανεξεταστεί η πολιτική; Μέχρι 4 σειρές Δεν έχει καθοριστεί συγκεκριμένη ημερομηνία για ολόκληρη την πρόταση, αλλά ο ACER (σε συνεργασία με το ευρωπαϊκό δίκτυο διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς φυσικού αερίου - ΕΔΔΣΜΑ) θα παρακολουθεί τις επιπτώσεις της εφαρμογής της και δύναται να προτείνει τροποποιήσεις από νωρίς, με σκοπό την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος. Ωστόσο, δεδομένης της αυξανόμενης εξάρτησης της ΕΕ από εξωτερικές πηγές φυσικού αερίου, ίσως θα ήταν εύλογο να εξεταστεί κατά πόσον ενδείκνυται η ανάληψη ευρύτερης πρωτοβουλίας σχετικά με τα τιμολόγια του αερίου.