Κίνδυνοι στα σπήλαια

Κίνδυνοι στα σπήλαια Κύρια αιτία ατυχηµάτων είναι το ανθρώπινο λάθος. ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Εκπαίδευση και εµπειρία Καλή φυσική κατάσταση (Ύπνος, φαγητό, νερό, ρουχισµός, άθληση. Όχι προηγούµενο ξενύχτι η µεθύσι). Παραµονή έξω απ το σπήλαιο ενός ατόµου. Ενηµέρωση άλλων ανθρώπων για την είσοδο µας στην συγκεκριµένη σπηλιά. Κράνος, καλός φωτισµός, καλά υλικά. 1. ΠΤΩΣΗ ΒΡΑΧΩΝ Είναι ο µεγαλύτερος κίνδυνος για του σπηλαιολόγους και αυτός µε τις περισσότερες πιθανότητες να συµβεί. キ Τυχαία. キ Από απροσεξία. キ Από κατολίσθηση. キ Από σχοινί που τρίβεται στο βράχο. キ Καθαρίζουµε τις πέτρες από τις άκρες των βαράθρων που πρόκειται να κατέβουµε. キ Προσέχουµε τις πέτρες που πέφτουν κατά την κάθοδο των βαράθρων. Σε περίπτωση που πέσει κάποια πέτρα φωνάζουµε «ΠΕΤΡΑ» δυνατά για να καλυφθούν αυτοί που πιθανά βρίσκονται στη βάση του βαράθρου. キ Δεν αφήνουµε το σχοινί να τρίβεται στο βράχο. キ Να µην καθόµαστε κάτω από το σχοινί κατά την κάθοδο ή άνοδο άλλου σπηλαιολόγου. キ Σε περίπτωση που αντιληφθούµε κάποια πέτρα να πέφτει και δεν υπάρχει σίγουρο σηµείο κάλυψης τότε κολλάµε στο βράχο µε το πρόσωπο και καλύπτουµε µε τα χέρια, περιφερειακά µε το κράνος, το κεφάλι. 1

2. ΠΤΏΣΗ ΣΠΗΛΑΙΟΛΌΓΟΥ Είναι το συχνότερο ατύχηµα キ Τριβή σχοινιού στο βράχο. キ Παλιά υλικά. キ Υλικά που έχουν υποστεί φθορές από πτώσεις ή χτυπήµατα. キ Κακή χρήση υλικών. キ Από καρφί κακά τοποθετηµένο. キ Από καρφί τοποθετηµένο σε ακατάλληλο βράχο. キ Από καρφί τοποθετηµένο κοντά σε ρήγµα στο βράχο. キ Από απροσεξία. キ Από απειρία. キ Έλεγχος και συντήρηση υλικών ατοµικών και οµαδικών µετά από κάθε χρήση. キ Να µη χρησιµοποιούµε παλιά υλικά. キ Να µη χρησιµοποιούµε σχοινιά λεπτότερα των 9 χιλιοστών. キ Να µη χρησιµοποιούµε υλικά χωρίς προδιαγραφές. キ Να µην τρίβονται τα σχοινιά στα βράχια. キ Να µη γίνεται αναρρίχηση χωρίς σχοινί ασφαλείας (δυναµικό). キ Να µην ανεβαίνουν δύο άτοµα στο ίδιο σχοινί. キ Στο τέλος του σχοινιού να γίνεται κόµπος. キ Να προβλέπεται ώστε η είσοδος και η έξοδος στα βάραθρα να είναι άνετη. キ Κατά την είσοδο και έξοδο στα βάραθρα να ασφαλίζεστε µε την προσωπική σας ασφάλεια. キ Να µην υπερτιµάτε τις δυνάµεις σας. キ Να µην σταµατάτε ποτέ σε πατάρια µεταξύ πηγαδιών ανασφάλιστοι. キ Να ασφαλίζεστε όταν τοποθετείτε καρφί σε επικίνδυνα σηµεία. キ Χρησιµοποίηση σωστών υλικών. キ Στα καρφιά χρησιµοποιούµε κώνους ιδίου τύπου. 2

キ Σχολαστικός έλεγχος της ποιότητας του βράχου. Γίνεται οπτικός έλεγχος για πιθανά ρήγµατα και διακλάσεις και ακουστικώς χτυπώντας µε το σφυρί για να διαπιστώσουµε εάν είναι κούφιος. キ Δεν αγκυρώνουµε µε «σπηλαιόγαλα». キ Δεν αγκυρώνουµε σε σαθρό σταλακτικό υλικό. キ Στην αρχή κάθε βαράθρου χρησιµοποιούµε τουλάχιστον δύο αγκυρώσεις. キ Χρησιµοποιούµε φυσικά σηµεία αγκύρωσης µόνο εάν είµαστε απολύτως σίγουροι. キ Η µη ύπαρξη κόµπου στο τέλος του σχοινιού. キ Υπερβολική αυτοπεποίθηση. キ Απειρία. 3. ΠΤΩΣΗ ΥΛΙΚΩΝ Υλικά που δεν είναι καλά στερεωµένα η ασφαλισµένα από επάνω µας Υλικά αφηµένα δίπλα στο βάραθρο Ότι υλικό χρησιµοποιούµε το έχουµε δεµένο η ασφαλισµένο Δεν αφήνουµε τίποτα ανασφάλιστο δίπλα σε είσοδο βαράθρου 4. ΕΞΑΝΤΛΗΣΗ - ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ キ Κρύο キ Νύστα キ Κούραση キ Μεγάλες παραµονές σε σπήλαιο. キ Μεγάλες αναµονές σε όχι κατάλληλα σηµεία. キ Σπατάλη δυνάµεων. キ Να γνωρίζουµε τις δυνατότητες µας. キ Να µην υποτιµάµε τις δυσκολίες. 3

キ Να µην διακινδυνεύουµε σε πηγάδια µε καταρράκτες σε εποχές βροχοπτώσεων. キ Να µην υποβαθµίζουµε τα κρυολογήµατα που προέρχονται από πολύωρες παραµονές σε σπήλαια. キ Να µην διστάζουµε να λέµε στους συναδέλφους µας το βαθµό της κούρασης µας και την κατάσταση που βρισκόµαστε. キ Να µην προωθούµαστε πολύ γρήγορα γιατί έχουµε µεγάλη κατανάλωση ενέργειας. キ Να σταµατάµε την εξερεύνηση πριν ο οργανισµός µας κάψει τα αποθέµατα ενέργειας. キ Να µην παραµένουµε για πολύ ακίνητοι γιατί θα επέλθει κρυοπληξία. キ Να πίνουµε ζεστά ροφήµατα και να παίρνουµε ζάχαρη. キ Σωστή διατροφή πριν την είσοδο στα σπήλαια. 5. ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΓΛΙΣΤΡΗΜΑΤΑ キ Από απροσεξία. キ Από απερισκεψία. キ Να χρησιµοποιούµε σχοινί ασφαλείας σε τραβέρσες και γλιστερές επιφάνειες. キ Να αποφεύγονται περάσµατα µε ελεύθερη αναρρίχηση ιδίως όταν µεταφέρουµε σακίδια. 6. ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ キ Αιφνιδιαστικές βροχές. キ Λιώσιµο χιονιών σε συνδυασµό µε βροχή η άνοδος θερµοκρασίας (Για βάραθρα σε χιονισµένο υψόµετρο). キ Άνοδος της στάθµης του υδροφόρου ορίζοντα µετά από έντονη βροχοπτώση. 4

キ Πληροφόρηση του τοπικού δελτίου καιρού. キ Στα βάραθρα να γίνονται αρµατώµατα σε σηµεία που δεν φτάνει το νερό σε περίπτωση ξαφνικής πληµµύρας. キ Να σηµειώσουµε εναλλακτικές διαδροµές αν είναι δυνατό µακριά από το νερό. キ Να µην ανεβαίνουµε στα βάραθρα σε περίπτωση απότοµης αύξησης του νερού που πέφτει σε αυτά. キ Σε περίπτωση πληµµύρας καλύτερα να περιµένουµε σε κάποιο ξερό σηµείο του σπηλαίου. キ Εάν υπάρχει ανάγκη µετακίνησης να ασφαλιζόµαστε στα επικίνδυνα σηµεία. キ Να κρατιόµαστε όσο το δυνατό έξω από το νερό για να αποφεύγεται η υποθερµία. キ Να µην µπαίνουµε σε καταβόθρες στις βροχερές εποχές. キ Στο εσωτερικό του κράνους να έχουµε µια ατοµική αλουµινοκουβέρτα και ένα θερµαντικό σώµατος. 7. ΕΓΚΛΩΒΙΣΜΟΣ ΣΕ ΣΤΕΝΑ キ Από γλίστρηµα. キ Από απροσεξία. キ Από αγωνία. キ Προσοχή στα κάθετα στενώµατα να διασφαλίζουµε τον τρόπο ανόδου. キ Να µην µπαίνουµε σε καθοδικά στενώµατα µε το κεφάλι εάν δεν είµαστε σίγουροι ότι µπορούµε να γυρίσουµε πίσω. Σηµείωση: εάν µπούµε µε τα πόδια πρέπει να προσέξουµε µήπως ακολουθεί βάραθρο µετά το καθοδικό στένωµα. キ Να βγάζουµε τα εξαρτήµατα που δεν χρειαζόµαστε και που θα µπορούσαν να µπλοκάρουν το στένωµα. キ Να περνάµε τα στενώµατα τόσο ώστε να µην έχουµε πρόβληµα αναπνοής. キ Να µην περνάει ποτέ τελευταίος αυτός που έχει τις περισσότερες πιθανότητες να µπλοκάρει. キ Να περνάτε τα στενά ήρεµα χωρίς να ξοδεύεται πολύ ενέργεια. 5

8. ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ キ Εγκαύµατα από την φλόγα της ασετιλίνης. キ Εγκαύµατα από έκρηξη της εφεδρικής ασετιλίνης εάν αυτή βραχεί. キ Εγκαύµατα από εξάρτηση. キ Εγκαύµατα από φόρµες κατάδυσης. キ Εγκαύµατα από σχοινί. キ Προσοχή µε τη ασετιλίνη γιατί µπορεί να κάψουµε κάποιο συνάδελφο. キ Μεταφέρουµε την εφεδρική ασετιλίνη σε στεγανά δοχεία. キ Σωστή εφαρµογή των εξαρτήσεων στο σώµα. キ Η ένδυση να είναι ανάλογη µε τις συνθήκες του σπηλαίου. キ Για την κάθοδο σε µεγάλα βάραθρα να χρησιµοποιούµε γάντια. 9. ΧΑΣΙΜΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ キ Από λάθος διαδροµή. キ Από υπερεκτίµηση της µνήµης µας. キ Να σηµειώσουµε τα καθοριστικά περάσµατα στο χαρτί η να αφήνουµε σηµάδια η βέλη που δείχνουν την έξοδο. キ Να κοιτάµε προς τα πίσω ώστε να έχουµε και την αντίθετη εικόνα, εκείνη της επιστροφής. キ Σε περίπλοκα σπήλαια να έχουµε χάρτες ή οδηγό και να τους µελετάµε πριν την είσοδο στο σπήλαιο. Σε περίπτωση που χαθούµε: κάνουµε οικονοµία στο φώς, αναζητούµε τυχόν βέλη η ίχνη προηγούµενων επισκεπτών, σηµαδεύουµε τα σηµεία που περάσαµε ώστε να µην κάνουµε κύκλους. 6

10. ΑΣΦΥΞΙΑ キ Κακός αερισµός της αίθουσας. キ Παρουσία CO2 και CO από οργανικές αιτίες όπως γουανό, υλικό σε αποσύνθεση ή αέρια από βαθιές σχισµές. キ Οι κίνδυνοι αυξάνονται πολύ σε τεχνητά σπήλαια πχ. ορυχεία. キ Από απόβλητα πχ. ελαιουργεία. キ Να επιστρέψετε αµέσως πίσω σε περίπτωση αναπνευστικής δυσκολίας, πονοκεφάλου, εάν σβήνουν οι ασετιλίνες της οµάδος από παρουσία CO2. キ Nα πληροφορηθείτε για τα χαρακτηριστικά του σπηλαίου πχ. εάν κοντά στο σπήλαιο υπάρχει λατοµείο όπου χρησιµοποιούνται εκρηκτικά. キ Πολύ προσοχή εάν χρησιµοποιηθούν εκρηκτικά ή κοµπρεσέρ. 11. ΕΛΛΕΙΨΗ ΦΩΤΟΣ キ Καταστροφή του συστήµατος φωτισµού. キ Χάσιµο της φιάλης της ασετιλίνης. キ Έλλειψη ανταλλακτικών για το ηλεκτρικό σύστηµα. キ Έλλειψη ανταλλακτικών πετρών ασετιλίνης. キ Έλλειψη µπαταριών キ Κατανοµή των ανταλλακτικών σε περισσότερα από ένα σακίδια. キ Προσωπικά να µεταφέρει ο κάθε σπηλαιολόγος απόθεµα ασετιλίνης, µπαταριών, λαµπάκια, µπεκ, φλάντζα και νερό. キ Να γνωρίζουµε κάθε στιγµή τί απόθεµα φωτισµού διαθέτει η οµάδα. 7

キ Να υπάρχει εφεδρικός φακός ( πχ. µε φώτα LED µεγάλης διάρκειας ). Αντιµετώπιση 13. Μπορούµε να χρησιµοποιήσουµε την σπίθα του αναπτήρα. 14. Το φλάς της φωτογραφικής µηχανής για λίγα βήµατα. 15. Ακόµα και η σπίθα που µπορεί να δηµιουργηθεί µε το σφυρί στο βράχο µπορεί να βοηθήσει. 16. Το καλύτερο είναι να περιµένουµε να έρθει βοήθεια από έξω. 12.ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ Συµβαίνει όταν ο σπηλαιολόγος φορτίσει µε το βάρος του ασταθή βράχια. Σε υποχρεωτικά περάσµατα από επικίνδυνα βράχια. να φορτίζονται τα χαµηλότερα, µεγαλύτερα και καλύτερα στηριγµένα. 13. ΔΗΛΗΤΗΡΙΩΔΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Σπάνια συναντάµε σκορπιούς, η οχιές και µόνο κοντά στην είσοδο η σε σηµείο στο δάπεδο βαράθρου. Προσοχή στα χέρια σε στενή είσοδο χρήση γαντιών Η νυχτερίδα δεν επιτίθεται αλλά όταν την πιάσεις µπορεί να δαγκώσει και υπάρχει µικρός κίνδυνος λύσσας ειδικά στην Β. Ελλάδα. χρήση γαντιών Προσοχή στα χέρια σε στενή είσοδο Δεν πιάνουµε νυχτερίδες. 8

14. ΣΕΙΣΜΟΣ Είναι πολύ σπάνιο ενδεχόµενο. Μπορεί να πέσουν βράχια από την οροφή. Δεν επισκεπτόµαστε σπήλαια σε περίοδο σεισµών. 15. ΥΠΑΡΞΗ ΖΩΩΝ Υπάρχει κάποιος κίνδυνος από πανικό κάποιου ζώου π.χ. κατσίκας πού έχει τυχόν εγκλωβιστεί και µας στριµώξει κατά την έξοδο του, η θα µπορούσε να µας σπρώξει σε κάποιο γκρεµό η βάραθρο. Ελέγχουµε πριν την είσοδο µας και είµαστε πάντα ασφαλισµένοι κοντά σε κενό. Στέφανος Νικολαΐδης µέλος ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο. 9