ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΡΧΑΙΩΝ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΝΟΜΑ: ΤΜΗΜΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 27 Νοεμβρίου 2016 Α. Κείµενο, βιβλίο 2, κεφάλαιο 2, 20-23 Λακεδαιµόνιοι δέ οὐκ ἔφασαν πόλιν Ἑλληνίδα ἀνδραποδιεῖν µέγα ἀγαθόν εἰργασµένην ἐν τοῖς µεγίστοις κινδύνοις γενοµένοις τῇ Ἑλλάδι, ἀλλ ἐποιοῦντο εἰρήνην ἐφ ᾧ τά τε µακρά τείχη καί τόν Πειραιᾶ καθελόντας καί τάς ναῦς πλήν δώδεκα παραδόντας καί τούς φυγάδας καθέντας, τόν αὐτόν ἐχθρόν καί φίλον νοµίζοντας Λακεδαιµονίοις ἕπεσθαι καί κατά γῆν καί κατά θάλατταν ὅποι ἄν ἡγῶνται. Θηραµένης δέ καί οἱ σύν αὐτῷ πρέσβεις ἐπανέφερον ταῦτα εἰς τάς Ἀθήνας. Εἰσιόντας δ αὐτούς ὄχλος περιεχεῖτο πολύς, φοβούµενοι µή ἄπρακτοι ἥκοιεν οὐ γάρ ἔτι ἐνεχώρει µέλλειν διά τό πλῆθος τῶν ἀπολλυµένων τῷ λιµῷ. { Τῇ δέ ὑστεραίᾳ ἀπήγγελλον οἱ πρέσβεις ἐφ οἷς οἱ Λακεδαιµόνιοι ποιοῖντο τήν εἰρήνην προηγόρει δέ αὐτῶν Θηραµένης, λέγων ὡς χρή πείθεσθαι Λακεδαιµονίοις καί τά τείχη περιαιρεῖν. Ἀντειπόντων δέ τινων αὐτῷ, πολύ δέ πλειόνων συνεπαινεσάντων, ἔδοξε δέχεσθαι τήν εἰρήνην. Μετά δέ ταῦτα Λύσανδρός τε κατέπλει εἰς τόν Πειραιᾶ καί οἱ φυγάδες κατῇσαν καί τά τείχη κατέσκαπτον ὑπ αὐλητρίδων πολλῇ προθυµίᾳ, νοµίζοντες ἐκείνην τήν ἡµέραν τῇ Ἑλλάδι ἄρχειν τῆς ἐλευθερίας}. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Να μεταφράσετε το απόσπασμα : «Τῇ δέ ὑστεραίᾳ ἀπήγγελλον τῆς ἐλευθερίας.» ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α) Ποια η ένσταση των Λακεδαιμονίων στην πρόταση των συμμάχων τους για αφανισμό των ηττημένων Αθηναίων και πώς τους χαρακτηρίζετε βάσει αυτής ; Β) Ποιες ενέργειες έγιναν αμέσως μετά την αποδοχή των όρων της ειρήνης; ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου : (ΜΟΝΑ ΕΣ 30) (ΜΟΝΑ ΕΣ 15) (ΜΟΝΑ ΕΣ 15) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΓΕΡΟΛΙΜΙΝΗ Σελίδα 1
ἀνδραποδιεῖν : τόν Πειραιᾶ : καθέντας: διά τό πλῆθος : αὐτῶν : περιαιρεῖν: ἀντειπόντων : δέχεσθαι : προθυµίᾳ : τῆς ἐλευθερίας: (ΜΟΝΑ ΕΣ 10 ) ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ κινδύνοις: δοτική ενικού γενοµένοις: γ ενικό υποτακτικής Αορ. β τάς ναῦς: αιτιατική ενικού ἕπεσθαι: γ ενικό ευκτικής Ενεστώτα θάλατταν: δοτική πληθυντικού λέγων: β ενικό προστακτικής Αορ. β τῷ λιµῷ: δοτική πληθυντικού πείθεσθαι: γ ενικό οριστικής Παθητικού Μέλλοντα δέχεσθαι : γ ενικό οριστικής Παρακειμένου νοµίζοντες : β πληθυντικό οριστικής Αορίστου (ΜΟΝΑ ΕΣ 10) ΕΙΣΑΓΩΓΗ Να αναφέρετε ( ονομαστικά) τα Ιστορικά έργα του Ξενοφώντα και να δώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο ενός έργου αυτής της κατηγορίας. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΓΕΡΟΛΙΜΙΝΗ Σελίδα 2
(ΜΟΝΑ ΕΣ 10) ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ Α)Να γράψετε δύο οµόρριζες λέξεις της νέας ελληνικής απλές ή σύνθετες για τις παρακάτω λέξεις: γενοµένοις, παραδόντας, πείθεσθαι, ἡγῶνται, κατέπλει (ΜΟΝΑ ΕΣ 5) Β) φήμη, διαφορά, αγγελία, πρακτικός, δοχείο : µε ποιες λέξεις των παραγράφων 20-23 σχετίζονται ετυµολογικά οι παραπάνω λέξεις ; (ΜΟΝΑ ΕΣ 5) ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ! ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΓΕΡΟΛΙΜΙΝΗ Σελίδα 3
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Την επόμενη μέρα οι πρέσβεις ανακοίνωναν με ποιους όρους οι Λακεδαιμόνιοι έκαναν την ειρήνη. αγόρευε εκ μέρους αυτών ο Θηραμένης λέγοντας πως πρέπει να πείθονται στους Λακεδαιμονίους και να γκρεμίζουν τα τείχη. Και αφού μερικοί του πρόβαλαν αντιρρήσεις, ενώ πολλοί περισσότεροι τον επιδοκίμασαν, φάνηκε καλό να δέχονται την ειρήνη. Ύστερα απ αυτά και ο Λύσανδρος κατέπλεε στον Πειραιά και οι εξόριστοι επέστρεφαν στην πατρίδα και κατεδάφιζαν τα τείχη με πολλή προθυμία κάτω από το ρυθμό της μουσικής των αυλητρίδων, γιατί νόμιζαν ότι εκείνη η μέρα ήταν η αρχή της ελευθερίας για την Ελλάδα. ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ Α) Ενώ όλοι σχεδόν οι σύμμαχοι των Σπαρτιατών ζητούσαν να κατασκάψουν την Αθήνα και να πουλήσουν όλους τους Αθηναίους ως δούλους, μόνο οι Σπαρτιάτες είπαν ότι δεν είναι σωστό να υποδουλώσουν μια ελληνική πόλη που είχε προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες όταν όλοι οι Έλληνες κινδύνευσαν στη διάρκεια των Μηδικών πολέμων 490-478 π.χ. (Λακεδαιμόνιοι δὲ οὐκ ἔφασαν πόλιν Ἑλληνίδα ἀνδραποδιεῖν μέγα ἀγαθὸν εἰργασμένην ἐν τοῖς μεγίστοις κινδύνοις γενομένοις τῇ Ἑλλάδι ἀλλ ἐποιοῦντο εἰρήνην). Στη φράση αυτή φαίνεται ότι οι Σπαρτιάτες ήταν: α) μεγαλόψυχοι προς τους ηττημένους Αθηναίους β) άριστοι διπλωμάτες αφού καταλάβαιναν ότι οι Θηβαίοι θα απειλούσαν και την ίδια τη Σπάρτη αν εξαφανιζόταν η Αθήνα από το ιστορικό προσκήνιο. Γιατί η ολοκληρωτική καταστροφή της Αθήνας θα είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της δύναμης της Θήβας. Β) Αφού έγιναν αποδεκτοί οι όροι της ειρήνης ο Λύσανδρος κατέπλευσε στον Πειραιά με το στόλο του, για να επιβλέψει την εφαρμογή των όρων της ειρήνης (Μετὰ δὲ ταῦτα Λύσανδρός τε κατέπλει εἰς τὸν Πειραιᾶ). Επέστρεψαν οι εξόριστοι (καὶ οἱ φυγάδες κατῇσαν) και γκρέμιζαν τα τείχη υπό τους ήχους της μουσικής των αυλητρίδων, όπως γίνονταν στα γλέντια και στα συμπόσια (καὶ τὰ τείχη κατέσκαπτον ὑπ αὐλητρίδων πολλῇ προθυμίᾳ) θεωρώντας ότι εκείνη τη μέρα άρχιζε η ελευθερία της Ελλάδας από την τυραννία της Αθήνας (νομίζοντες ἐκείνην τὴν ἡμέραν τῇ Ἑλλάδι ἄρχειν τῆς ἐλευθερίας). Βέβαια δεν κατάλαβαν ότι άρχιζε η υποδούλωσή τους στους Σπαρτιάτες. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ -ἀνδραποδιεῖν - ειδικό απαρέµφατο, αντικείµενο στο ρήµα <ἔφασαν > - τόν Πειραιᾶ - αντικείμενο στην μετοχή < καθελόντας > -καθέντας - επιρρηματική χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του απαρεμφάτου σε ρόλο ρήματος <ἕπεσθαι>, στο οποίο λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΓΕΡΟΛΙΜΙΝΗ Σελίδα 4
-διά τό πλῆθος-εµπρόθετος προσδιορισµός, ως επιρρηµατικός προσδιορισµός της αιτίας στο απαρέµφατο < µέλλειν > -αὐτῶν-αντικείµενο του ρήµατος < προηγόρει > -περιαιρεῖν- τελικό απαρέμφατο, υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα < χρή > -ἀντειπόντων-γενική απόλυτη χρονική µετοχή, επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα < ἔδοξε > -δέχεσθαι-τελικό απαρέµφατο, υποκείµενο στο απρόσωπο ρήµα < ἔδοξε > -προθυµίᾳ-δοτική επιρρηµατική του τρόπου,προσδιορίζει το ρήμα < κατέσκαπτον > -τῆς ἐλευθερίας αντικείμενο του ειδικού απαρεμφάτου( από ρ. ενάρξεως) < ἄρχειν> ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ κινδύνῳ / γένηται / τήν ναῦν/ ἕποιτο / θαλάτταις / εἰπέ / λιμοῖς / πεισθήσεται / δέδεκται / ἐνομίσατε / ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βλ. σχολικό βιβλίο, σελ. 31: 2. Κύρου Ἀνάβασις: Η συμμετοχή των «μυρίων», δέκα χιλιάδων Ελλήνων μισθοφόρων στην εκστρατεία του Κύρου εναντίον του αδελφού του βασιλιά Αρταξέρξη του Β' και η περιπετειώδης περιπλάνησή τους ως τον Εύξεινο Πόντο και από κει στη Θράκη, το 401 π.χ. Ἑλληνικά: [Τα γεγονότα της περιόδου 411-362 π.χ.] Ἀγησίλαος: [Εγκωμιαστική βιογραφική έκθεση των αρετών του Σπαρτιάτη βασιλιά.] Λακεδαιμονίων Πολιτεία: [Περιγραφή της στρατιωτικής οργάνωσης, των κοινωνικών συνηθειών και της σταθερότητας των θεσμών της Σπάρτης.] Κύρου Παιδεία: [Μυθιστορηματική βιογραφία του Κύρου του Μεγάλου. Ο Ξενοφών αλλάζει ιστορικά στοιχεία και επινοεί περιστατικά για να προβάλει τις δικές του ιδέες σχετικά με την εκπαίδευση του ιδανικού ηγέτη και την επίδραση του οικογενειακού περιβάλλοντος.] ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ : α) γένος, γόνος, συγγένεια παράδοση, διάδοση, εκδοτήριο πίστη, πειθώ, εμπιστοσύνη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΓΕΡΟΛΙΜΙΝΗ Σελίδα 5
ηγέτης, καθηγητής, ηγεµόνας πλοίο, πλωτός, πλοίαρχος β) φήμη: ἔφασαν, διαφορά: ἐπανέφερον, αγγελία: ἀπήγγελλον, πρακτικός: ἄπρακτοι, δοχείο: δέχεσθαι ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΓΕΡΟΛΙΜΙΝΗ Σελίδα 6