Τμήμα Φυλακών Η πολιτική του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατ επέκταση του Τμήματος Φυλακών στηρίζεται στο τετράπτυχο: Ασφάλεια ανθρωπιστική μεταχείριση διαπαιδαγώγηση και αποκατάσταση των κρατουμένων. Τα πιο πάνω επιτυγχάνονται με: Την ασφαλή κράτηση ατόμων που παραπέμπονται σ αυτό από τα Δικαστήρια. Τη διασφάλιση συνθηκών κράτησης που να κατοχυρώνουν το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Την ίση μεταχείριση των κρατουμένων, χωρίς οποιαδήποτε δυσμενή διάκριση ένεκα της φυλής, του χρώματος, του φύλου, της γλώσσας, της θρησκείας, της εθνικής ή κοινωνικής καταγωγής, των πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων τους. Την ενθάρρυνση του αυτοσεβασμού και την ανάπτυξη του αισθήματος ευθύνης των κρατουμένων, με την παροχή σ αυτούς ευκαιριών εκπαίδευσης, επαγγελματικής κατάρτισης, δημιουργικής ψυχαγωγίας, προβληματισμού, αυτοκριτικής και αυτογνωσίας. Την καθοδήγηση και υποβοήθηση των κρατουμένων για ένα νέο ξεκίνημα στη ζωή τους. Η εκπλήρωση της αποστολής αυτής επιδιώκεται με: Την τήρηση της πειθαρχίας και τάξης μέσα στο χώρο της Φυλακής. Το σεβασμό και την πιστή εφαρμογή των Νόμων και
Κανονισμών που διέπουν τη λειτουργία της. Την ηθική, ψυχολογική, προσωπική και κοινωνική υποστήριξη του κρατουμένου για μια όσο γίνεται πιο ομαλή επανένταξη του στην κοινωνία. Την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των οικονομικών πόρων που παρέχονται στο Τμήμα για την ανάπτυξη των κτιριακών του εγκαταστάσεων, τον εμπλουτισμό των εκπαιδευτικών και άλλων προγραμμάτων και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και του επιπέδου εκπαίδευσης του προσωπικού του. Προγράμματα Αποκατάστασης και Κοινωνικής Επανένταξης Κρατουμένων Oι υπηρεσίες προς τους κρατούμενους και οι κτιριακές εγκαταστάσεις της Ανοικτής Φυλακής στην οποία εντάσσονται οι κρατούμενοι κατόπιν έγκρισης από την αρμόδια επιτροπή, μετά από την έκτιση καθορισμένου μέρους της φυλάκισης τους, είναι το πρώτο βήμα για την ομαλή επανένταξη τους στην ελεύθερη κοινωνία. Το Κέντρο Εξωιδρυματικής Απασχόλησης και Αποκατάστασης Κρατουμένων, είναι το τελευταίο στάδιο κράτησης, δεδομένου ότι οι εντασσόμενοι σ αυτό μπορούν να εργάζονται κατά τη διάρκεια της ημέρας στην ελεύθερη κοινωνία αμειβόμενοι όπως οι άλλοι υπάλληλοι και να επιστρέφουν μετά το πέρας της εργασίας τους σ αυτό. Με αυτό τον τρόπο αρχίζουν να συντηρούν τον εαυτό τους και να συνεισφέρουν χρηματικά για τις οικογενειακές τους υποχρεώσεις. Στην Πτέρυγα των γυναικών πέραν από τις βελτιώσεις στους
υφιστάμενους χώρους αναπαλαιώθηκαν δύο κτίρια για τη δημιουργία Ανοικτής Φυλακής Γυναικών και Κέντρου Εξωιδρωματικής Απασχόλησης και Αποκατάστασης Γυναικών Κρατουμένων. Οι υπόδικοι φιλοξενούνται σε ξεχωριστή πτέρυγα. Στο συγκρότημα των Πτερύγων της Κλειστής Φυλακής, έχουν ανακαινιστεί δύο πτέρυγες. Άλλες δύο Πτέρυγες βρίσκονται στο στάδιο ανακαίνισης. Έχει λειτουργήσει ξεχωριστή Πτέρυγα για τους νεαρούς και ανήλικους κρατούμενους. Ξεχωριστή Πτέρυγα βρίσκεται σε στάδιο αναπαλαίωσης και ανακαίνισης για να φιλοξενεί κρατούμενους οι οποίοι αντιμετωπίζουν ψυχολογικά και ψυχιατρικά προβλήματα. Η αίθουσα θεάτρου των Φυλακών λειτουργεί ως πολυχώρος ψυχαγωγίας και ευχάριστης απασχόλησης των κρατουμένων στις ελεύθερες ώρες. Ιατροφαρμακευτική Περίθαλψη Κρατουμένων Οι ιατρικές Υπηρεσίες που παρέχονται στους κρατούμενους αποτελούν επέκταση των ιατρικών υπηρεσιών της Δημοκρατίας με βασικό σκοπό τη διατήρηση της σωματικής και ψυχικής υγείας των κρατουμένων αλλά και την πρόληψη της εκδήλωσης ή μετάδοσης μολυσματικών ασθενειών μεταξύ των κρατουμένων και του προσωπικού. Από τον Ιανουάριο του 2014 το Υπουργείο Υγείας έχει αναβαθμίσει τις υπηρεσίες που παρέχει στους κρατούμενους με τη διασφάλιση εικοσιτετράωρης παρουσίας ιατρικού και νοσηλευτικού
προσωπικού όταν παρίσταται ανάγκη, πέραν από την ιατρική και νοσηλευτική μονάδα που υπηρετούν μόνιμα στο Κέντρο Υγείας των Φυλακών και καλύπτουν τη γενική ιατρική, την ψυχιατρική και ψυχολογική πτυχή. Εκπαίδευση και Ψυχαγωγία Κρατουμένων Σε όλα τα συγκροτήματα των Πτερύγων, οι κρατούμενοι έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν εκπαιδευτικά προγράμματα στους χώρους εκπαίδευσης και να δανείζονται βιβλία από την βιβλιοθήκη. Την ευθύνη για τον καθορισμό, το συντονισμό και την υλοποίηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων των κρατουμένων έχει ο Εκπαιδευτικός Δημοτικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, ο οποίος υπηρετεί με απόσπαση στο σχολείο των Φυλακών. Όλοι οι κρατούμενοι ενθαρρύνονται και έχουν την ευχέρεια να συμμετέχουν σε δημιουργικές, ψυχαγωγικές και αθλητικές δραστηριότητες. Οι δραστηριότητες πραγματοποιούνται εντός και εκτός των Πτερύγων σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους. Διοργανώνονται πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις έργων τέχνης των κρατουμένων καθώς και ποδοσφαιρικοί και άλλοι αθλητικοί αγώνες. Στόχος των πολιτιστικών και αθλητικών δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων είναι η συμβολή στη διατήρηση της ψυχικής και σωματικής υγείας των κρατουμένων, η ενδυνάμωση και αυτοεκτίμηση του ατόμου με την ενεργό συμμετοχή σε ομάδες με δημιουργικές δραστηριότητες οι οποίες συμβάλλουν στην προετοιμασία και προώθηση της επανένταξης τους στο οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον μετά την
αποφυλάκιση. Εκπαίδευση Δεσμοφυλάκων Στη Σχολή Δεσμοφυλάκων πέραν από το πρόγραμμα εκπαίδευσης των Δεσμοφυλάκων που προσλαμβάνονται για να εκπαιδευτούν στους Νόμους και Κανονισμούς που διέπουν τις Φυλακές, επιμορφώνεται όλο το προσωπικό για σωστή αντιμετώπιση των κρατουμένων και των δυσκολιών του λειτουργήματος του δεσμοφύλακα στη βάση των ευρωπαϊκών κανονισμών για τις Φυλακές του Συμβουλίου της Ευρώπης, και άλλων διεθνών φορέων. Σε συνεργασία με την Αστυνομική Ακαδημία διεξάγονται ειδικά εβδομαδιαία προγράμματα για όλους τους Δεσμοφύλακες. Υπάρχει επίσης συνεργασία με την Κυπριακή Ακαδημία Δημόσιας Διοίκησης και άλλους φορείς της Κύπρου και του εξωτερικού. Συμβούλιο Φυλακών Το Συμβούλιο Φυλακών λειτουργεί με βάση τον περί Φυλακών Νόμο. Πρόκειται για ένα σώμα, με ρόλο συμβουλευτικό προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως σε σχέση με την εξασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων και συμφερόντων των κρατουμένων και την ομαλή λειτουργία των Φυλακών, σε συνεργασία με το Διευθυντή Φυλακών. Πρόκειται για ένα θεσμό που λειτουργεί εδώ και χρόνια και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση της επιτυχούς εφαρμογής του Νόμου και των Κανονισμών των Φυλακών. Τα μέλη του Συμβουλίου διορίζονται από το Υπουργικό Συμβούλιο και οι αρμοδιότητες και ευθύνες τους συνοψίζονται στην
ελεύθερη επικοινωνία τους με όλους τους κρατουμένους και τη διερεύνηση παραπόνων ή θεμάτων που έχουν σχέση με τις συνθήκες διαβίωσης, την εκπαίδευση, αγωγή, απασχόληση, επαγγελματική κατάρτιση, ψυχαγωγία, κοινωνική επανένταξη και ψυχολογική υποστήριξη των κρατουμένων. Τα μέλη του Συμβουλίου Φυλακών έχουν δικαίωμα να εισέρχονται ελεύθερα στις Φυλακές καθ όλη τη διάρκεια του 24ώρου και να επισκέπτονται όποιον κατάδικο επιθυμούν και να συνομιλούν μαζί του. Το Συμβούλιο εξετάζει διάφορα παράπονα και αιτήματα που υποβάλλονται σ αυτό από κρατουμένους, είτε γραπτώς είτε προφορικά. Οι κρατούμενοι αποτείνονται συνήθως στο Συμβούλιο Φυλακών για θέματα που σχετίζονται με τις συνθήκες διαβίωσης τους στις Φυλακές, την οικογένεια τους, τις άδειες εξόδου και άλλα θέματα πρακτικής φύσεως. Απώτερος στόχος του Συμβουλίου είναι η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στις Φυλακές και η επίλυση προβλημάτων που αφορούν θέματα σωφρονιστικής πολιτικής και ανθρωπίνων δικαιωμάτων των καταδίκων. Πέραν από το Συμβούλιο Φυλακών υπάρχουν τοποθετημένα κουτιά παραπόνων και εισηγήσεων, προς τον Επίτροπο Διοικήσεως, το Συμβούλιο Φυλακών και προς το Διευθυντή Φυλακών. Οι κρατούμενοι μπορούν όποτε αισθάνονται την ανάγκη να εκφράζουν γραπτώς τα παράπονα για διερεύνηση αλλά και εισηγήσεις προς τους θεσμούς αυτούς, τοποθετώντας τις αιτήσεις τους μέσα στα κουτιά.
Συμβούλιο Αποφυλάκισης Κρατουμένων επ Αδεία Λειτούργησε για πρώτη φορά στην Κύπρο από το 2009 ο θεσμός του ανεξάρτητου Συμβουλίου Αποφυλάκισης Κρατουμένων επ Αδεία. Κύρια εξουσία του Συμβουλίου είναι η αξιολόγηση περιπτώσεων βαρυποινιτών κρατουμένων και ενδεχόμενη απόφαση για έκτιση μέρους της ποινής φυλάκισης εκτός φυλακών κάτω από όρους και προϋποθέσεις. Μέχρι σήμερα το Συμβούλιο έχει αποφυλακίσει 30 περίπου κρατούμενους. Η υιοθέτηση και εφαρμογή του θεσμού του Συμβουλίου Αποφυλάκισης Κρατουμένων επ Αδεία αποτελεί ηθική υποχρέωση της πολιτείας για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των κρατουμένων και ιδιαίτερα των ισοβιτών, στους οποίους δεν παρέχεται η ευχέρεια μετακίνησης τους από την Κλειστή Φυλακή ένεκα της ισόβιας κάθειρξης. Είναι ο μόνος θεσμός που παρέχει τη δυνατότητα περιοδικής επανεξέτασης της μακροχρόνιας κράτησης των καταδίκων και ιδιαίτερα των ισοβιτών. Η Πολιτεία, μέσα από το θεσμό του Συμβουλίου Αποφυλάκισης Κρατουμένων επ Αδεία προετοιμάζει τους κατάδικους για την ομαλή τους επανένταξη και ενεργό συμμετοχή τους στο κοινωνικό σύνολο με διαδικασίες που σέβονται τα δικαιώματα τους και συνάμα και τα δικαιώματα του κοινωνικού συνόλου.