ΑΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ ΚΕΦΑΛΗΝΙΑΣ

ΑΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ ΚΕΦΑΛΗΝΙΑΣ 2014 Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΑΘΕΡΗ ΣΤΗ ΚΙΝΗΤΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Κ ΟΣ ΜΑΚΡΙΔΗΣ ΣΑΒΒΑΣ 1 ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΖΗΚΟΛΑΡΗ ΒΕΡΟΝΙΚΗ ΑΜ: 131 ΕΞΑΜ: 20 0

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Στην εκπόνηση της παρούσας πτυχιακής συνέβαλαν αρκετοί άνθρωποι τους οποίους οφείλω να ευχαριστήσω, αφού η βοήθειά τους οδήγησε στην ποιοτικότερη παρουσίαση του θέματος. Ένα μεγάλο ευχαριστώ οφείλω στον επιβλέποντα καθηγητή της πτυχιακής μου κ. Μακρίδη Σάββα. Δεν θα μπορούσα να μην ευχαριστήσω τους ερωτώμενους που αποτελούν το δείγμα της έρευνας. Χωρίς τη δική τους συμμετοχή η πτυχιακή δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί. 2

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η ανάγκη για επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων δεν είναι κάποιο φαινόμενο της σύγχρονης εποχής, αλλά ένα μέρος της καθημερινής τους ζωής. Η ρίζα της λέξης «επικοινωνία» βρίσκεται στο ρήμα «κοινωνώ», δηλαδή συμμετοχή σε κάτι «κοινό» όπως θρησκεία, γλώσσα. Έτσι ο άνθρωπος ανέκαθεν είχε την τάση να προσπαθεί να μοιράζεται αυτά τα κοινά. Στη σύγχρονη εποχή, η επικοινωνία από απόσταση μεταξύ των ατόμων γίνεται κυρίως μέσω της σταθερής και κινητής τηλεφωνίας. Η αγορά των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών και ειδικότερα της κινητής τηλεφωνίας είναι από τους επιχειρηματικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας που δεν έχουν σταματήσει να παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά ανάπτυξης, όσον αφορά των κύκλων εργασιών τους. Οι τηλεπικοινωνίες εξελίχθηκαν σε ένα πρωτεύων. Το κινητό αποτελεί ένα τόσο απαραίτητο αξεσουάρ που συχνά μας κάνει να επιστρέφουμε στο σπίτι μας, όταν το ξεχνάμε φεύγοντας για την δουλειά. Λέξεις κλειδιά: τηλεπικοινωνία, συμπεριφορά ABSRACT The need for communication between the persons is not a phenomenon of modern season, but a part of their daily life. The root of word communication is found in the verb commune, which means the participation of something common as religion, language. So, the person always had the tendency try to share these publics. In modern season, the communication by distance between the people becomes mainly through the mobile telephony. The market of telecommunications services especially the mobile telephony is from the management industries of Greek economy which they haven t stop to present high rates of growth, with regard to their turnovers. Telecommunications developed in good same as the foods. Mobile phone is a necessary accessory that often it makes us return in our house, when we forget it, leaving for the work. Key words: telecommunication, behavior. 3

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Μεθοδολογία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΣΤΑΘΕΡΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ:ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ 1.1 Ορισμός και σημασία του τηλεφώνου (Σελίδα 12) 1.2 Οι πρόδρομοι του τηλεφώνου (Σελίδα 13) 1.3 Η εφεύρεση (Σελίδα 14) 1.4 Το μαγνητικό τηλέφωνο του Μπελ και η εξέλιξη του τηλεφώνου (Σελίδα 15) 1.5 Τα μέρη ενός τηλεφωνικού συνόλου (Σελίδα 16) 1.6 Εικόνες τηλεφωνικών συσκευών (Σελίδα 18) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΚΙΝΗΤΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ 2.1 Γενική αναφορά (Σελίδα 23) 2.2 Η ιστορία της κινητής τηλεφωνίας (Αναλυτικότερα) (Σελίδα 25) 2.3 Μηδενική γενιά τεχνολογίας(0g) (Σελίδα 27) 2.4 1 η γενιά κινητής τηλεφωνίας(1g)-δίκτυα κυψέλης (Σελίδα 29) 2.5 2 η γενιά κινητής τηλεφωνίας (Μετάβαση από τα αναλογικά στα ψηφιακά συστήματα) (Σελίδα 29) 2.6 Η γενιά 2,5 κινητών δικτύων (Σελίδα 30) 2.7 3 η γενιά κινητής τηλεφωνίας (Σελίδα 30) 2.8 Η είσοδος στην 4 η γενιά Τεχνολογία Long Term Evolution Εφαρμογές και υπηρεσίες της 4G ασύρματης επικοινωνίας (Σελίδα 31) 4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ 3.1 SMS (Small Message System) (Σελίδα 33) 3.2 MMS (Multimedia Message System) (Σελίδα 33) 3.3 Mp3 Player (Σελίδα 33) 3.4 Smartphones (Σελίδα 34) 3.5 IPhone (Σελίδα 35) 3.6 Android (Σελίδα 36) 3.7 Εφαρμογές της κινητής τεχνολογίας και στην ιατρική (Σελίδα 37) 3.8 Προσφερόμενες υπηρεσίες από εταιρείες κινητής τηλεφωνίας (Σελίδα 38) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 4.1 Ο κλάδος της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα (Σελίδα 42) 4.2 Ανάπτυξη της αγοράς κινητής τηλεφωνίας (Σελίδα 43) 4.3 Οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας (Σελίδα 44) 4.4 Cosmote (Σελίδα 44) 4.5 What s Up (Δραστηριότητα στο εξωτερικό) (Σελίδα 45) 4.6 Vodafone (Σελίδα 46) 4.7 Wind (Σελίδα 47) 4.8 Q-Telecom (Σελίδα 48) 4.9 Ανταγωνισμός των εταιρειών (Σελίδα 49) 4.10 Οι κυριότεροι παράγοντες που οδηγούν στην αυξανόμενη ζήτηση των υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας από τα μέσα του 1990 μέχρι σήμερα (Σελίδα 50) 5

4.11 Προοπτικές-Εξελίξεις κινητών υπηρεσιών (Σελίδα 51) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ Η ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΛΑΤΩΝ 5.1 Ορισμός της ποιότητας (Σελίδα 56) 5.2 Η σημασία της ποιότητας για τις επιχειρήσεις (Σελίδα 57) 5.3 Προσέγγιση στην ποιότητα (Σελίδα 58) 5.4 Μοντέλα συμπεριφοράς καταναλωτή (Σελίδα 59) 5.5 Μοντέλο Oliver (Σελίδα 59) 5.6 Μοντέλο του Fornell (Σελίδα 60) 5.7 Ποιότητα στις υπηρεσίες κινητής υπηρεσίας (Σελίδα 60) 5.8 Πλεονεκτήματα της ποιότητας για τον πελάτη και την επιχείρηση (Σελίδα 62) 5.9 Ορισμός των πελατών (Σελίδα 63) 5.10 Ορισμός ικανοποίησης των πελατών (Σελίδα 64) 5.11 Κριτήρια ικανοποίησης του πελάτη (Σελίδα 65) 5.12 Μη ικανοποίηση (Dissatisfaction) του πελάτη τι σημαίνει άραγε? (Σελίδα 68) 5.13 Ορισμός της πιστότητας-αφοσίωση (Σελίδα 69) 5.14 Σχέση μεταξύ ικανοποίησης καταναλωτή και αφοσίωσης (Σελίδα 72) 5.15 Σύνδεση της πιστότητας και της ποιότητας (Σελίδα 73) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ 6.1 Τα κινητά <<επηρεάζουν>> όντως τον εγκέφαλο? (Σελίδα 90) 6.2 Ακτινοβολία και διαταραχές προσοχής (Σελίδα 91) 6

6.3 Οι δεκαπέντε λόγοι ανησυχίας σύμφωνα με τους επιστήμονες (Σελίδα 92) 6.4 Μέτρα προστασίας (Σελίδα 95) 6.5Δυσάρεστες συνέπειες από τη χρήση των κινητών (Σελίδα 96) 6.6 Σχετικά με τους ανηλίκους (Σελίδα 98) 6.7 Κινητά τηλέφωνα και καρκίνος (Σελίδα 104) 6.8 10 πράγματα που έχουν αχρηστεύσει τα κινητά (Σελίδα 106) 6.9 Μαθητόκοσμος (Σελίδα 109) 6.10 Ο θάνατος της σταθερής τηλεφωνίας (Σελίδα 110) 6.11 Πλεονεκτήματα-Μειονεκτήματα χρήσης κινητού τηλεφώνου (Σελίδα 112) 6.12 Ωφέλειες στη κοινωνία/ποιότητα ζωής (Σελίδα 113) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΕΛΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΙΝΗΤΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ 7.1 Στόχος της έρευνας (Σελίδα 77) 7.2 Σχεδιασμός έρευνας ικανοποίησης (Σελίδα 78) 7.3 Επιλογή μεθόδου διεξαγωγής έρευνας ικανοποίησης (Σελίδα 78) 7.4 Το δείγμα (Σελίδα 79) 7.5 Το ερωτηματολόγιο (Σελίδα 79) 7.6 Δομή ερωτηματολογίου (Σελίδα 80) 7.7 Ανάλυση ερωτηματολογίου (Σελίδα 82) 7.7.1 Δημογραφικά στοιχεία (Σελίδα 83) Συμπεράσματα (Σελίδα 86) ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (Σελίδα 114) ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (Σελίδα 121) 7

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ (Σελίδα 117) 8

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ο στόχος της παρούσας έρευνας είναι να παρουσιάσουμε τη μετάβαση από τη σταθερή στη κινητή τηλεφωνία και να δούμε τις επιδράσεις της στην επικοινωνιακή συμπεριφορά καθώς και την ικανοποίηση των χρηστών της κινητής τηλεφωνίας από τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας (Cosmote,Vodafone,Wind) και να γίνουν συγκρίσεις μεταξύ των εταιρειών. Όπως είναι φυσικό κάθε είδους επιχείρηση ή οργανισμός επιθυμεί να έχει ικανοποιημένους πελάτες. Πλήθος ερευνών γίνονται και μεγάλα ποσά δαπανώνται από επιχειρήσεις που πληρώνουν συμβούλους προκειμένου να διεξάγουν για χάρη τους έρευνες ικανοποίησης για να προσδιορίσουν το επίπεδο ικανοποίησης των πελατών τους αλλά και τα αδύνατα σημεία στα οποία πρέπει να εστιάσουν προκειμένου να διατηρούν υψηλά επίπεδα ικανοποίησης. Οι ειδικοί του κλάδου εκτιμούν ότι δεν υπάρχουν πλέον σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης για τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας αφού ο βαθμός διείσδυσης της κινητής τηλεφωνίας έχει ξεπεράσει το 100%. Έτσι το πεδίο ανταγωνισμού των επιχειρήσεων μεταφέρεται σε επίπεδο που δεν είναι άλλο από την ικανοποίηση που η καθεμία προσφέρει στους πελάτες της. Μια τέτοια έρευνα παρουσιάζει ενδιαφέρον αφού οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις στηρίζουν την ανάπτυξη τους στην ποιότητα υπηρεσιών που προσφέρουν με στόχο την ικανοποίηση και διατήρηση πελατών. Εστιάζουμε στις επιδράσεις της στην συμπεριφορά των ανθρώπων που έχει προκαλέσει η ραγδαία ανάπτυξη της τα τελευταία χρόνια. Ένα ακόμα ενδιαφέρον κομμάτι της έρευνας είναι αυτό που έχει να κάνει με την αφοσίωση των καταναλωτών, ειδικά για τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, δίνει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Η ικανοποίηση πελατών/καταναλωτή αποτελεί βασική έννοια της προώθησης των πωλήσεων. Για να υπάρξει όμως ικανοποίηση από ένα προϊόν ή υπηρεσία πρέπει να έχει προηγηθεί η αγορά ενός προϊόντος δηλαδή η απόφαση για την κάλυψη μιας ανάγκης. Έτσι η διαδικασία λήψης αποφάσεων του πελάτη ξεκινάει από την αναγνώριση του προβλήματος μη ικανοποίησης μιας ανάγκης, δηλαδή την ύπαρξη διάστασης μεταξύ υφιστάμενης και επιθυμητής κατάστασης. Αυτό μπορεί να προέρχεται είτε από μείωση της ικανοποίησης από την υφιστάμενη κατάσταση του, είτε από την ανύψωση του επιπέδου της επιθυμητής κατάστασης. Στη συνέχεια ο πελάτης συλλέγει πληροφορίες είτε από την μνήμη του, είτε από φιλικό του περιβάλλον, είτε από εμπορικές πηγές. Τις πληροφορίες που έχει συγκεντρώσει ο πελάτης τις επεξεργάζεται ανάλογα με τους παράγοντες που έχουν διαμορφώσει την προσωπικότητά του (πολιτιστικοί, κοινωνικοί κτλ.) και ανάλογα με τις οικονομικές του δυνατότητες. Έτσι αξιολογούνται οι εναλλακτικές λύσεις και επιλέγεται η καλύτερη από τις διαθέσιμες. Στη συνέχεια διαμορφώνονται κάποια χαρακτηριστικά στο μυαλό του πελάτη σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχει συγκεντρώσει από υπάρχουσες πηγές. Η προσδοκώμενη υπηρεσία συγκρίνεται τόσο κατά τη στιγμή της αγοράς, δηλαδή της απόφασης για συνεργασία, όσο και σε κάθε στιγμή εξυπηρέτησης με την αντιληπτή υπηρεσία, δηλαδή αυτήν που τελικά βιώνει ο πελάτης. 9

Κάθε στιγμή εξυπηρέτησης αποτελεί στιγμή αλήθειας, που είτε καταλήγει σε κρίσιμο συμβάν, δηλαδή θετική ή αρνητική στιγμή της αλήθειας που μένει αξέχαστη, είτε όχι, και μπορεί να καταλήξει σε ικανοποίηση, ενθουσιασμό ή απογοήτευση. Σε απογοήτευση μπορεί να καταλήξει εφόσον το επίπεδο της προσδοκώμενης υπηρεσίας ήταν υψηλότερο αυτού της αντιληπτής υπηρεσίας. Σε αυτήν την περίπτωση ο πελάτης μπορεί να αποφασίσει να προβεί σε κάποιες ενέργειες (νομική οδός, δυσφήμιση μέσω τύπου, διακοπή συνεργασίας) ή να μην προβεί σε καμία ενέργεια. Σε περίπτωση που το επίπεδο της προσδοκώμενης υπηρεσίας είναι το ίδιο με εκείνο της αντιληπτής, ο πελάτης ικανοποιείται και υποκινείται να συνεχίσει τη συνεργασία, ενώ σε περίπτωση που είναι χαμηλότερο ο πελάτης ενθουσιάζεται και γίνεται η ζωντανή διαφήμιση για την εταιρεία. Μεθοδολογία Η παρούσα εργασία περιέχει έρευνα ικανοποίησης πελατών/καταναλωτών. Γίνεται μια αναλυτική βιβλιογραφική επισκόπηση σχετικά με την ιστορική εξέλιξη της σταθερής και της κινητής τηλεφωνίας, την ικανοποίηση αλλά και την αφοσίωση των πελατών της, καθώς και τις επιδράσεις της κινητής τηλεφωνίας στην επικοινωνιακή συμπεριφορά. Επίσης διεξήχθη έρευνα μέσω ερωτηματολογίου, στην Αθήνα, με στόχο να διερευνηθεί η ικανοποίηση των πελατών για τις 3 μεγαλύτερες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και να γίνουν συγκρίσεις μεταξύ τους. 10

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΣΤΑΘΕΡΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ:ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Η ιστορία και η εξέλιξη του τηλεφώνου 1.1Ορισμός και σημασία του τηλεφώνου Το τηλέφωνο είναι ένα όργανο επικοινωνίας που έχει ως σκοπό να διαβιβάσει την ομιλία και άλλους ήχους σε ένα απόμακρο σημείο και να τους αναπαράγει με τη βοήθεια της ηλεκτρικής ενέργειας. Το τηλέφωνο περιέχει ένα διάφραγμα, το οποίο δονείται όταν το χτυπούν τα ηχητικά κύματα. Οι δονήσεις (κίνηση κυμάτων) μετατρέπονται σε ηλεκτρικές ωθήσεις και διαβιβάζονται σε έναν δέκτη, ο οποίος μετατρέπει τις ωθήσεις πίσω σε ήχο. Η συσκευή αυτή έχει αποδειχθεί ως μία από τις πιο σημαντικές για τον άνθρωπο. Με την ανακάλυψή της ο τρόπος με τον οποίο εξελισσόταν η ανθρώπινη ιστορία άλλαξε άρδην. Πριν την εφεύρεση του τηλεφώνου, τα μέσα που υπήρχαν (για παράδειγμα τα διάφορα ήδη τηλεγράφου) δεν ήταν επαρκή για την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων. Το τηλέφωνο ήταν η συσκευή που επέτρεψε την άμεση και ταχύτατη επικοινωνία. Με αυτόν τον τρόπο έγινε δυνατή η ενημέρωση για οποιοδήποτε γεγονός από κάθε άκρη του κόσμου μέσα σε λίγα λεπτά. 1.2 Οι πρόδρομοι του τηλεφώνου Στις σύγχρονες κοινωνίες είναι κοινώς αποδεκτό το γεγονός ότι οι τηλεπικοινωνίες έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας του κάθε ανθρώπου. Σε αυτό συμβάλουν κυρίως οι τεχνολογικές εξελίξεις που έχουν σημειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Μέσα σε αυτές βρίσκονται το τηλέφωνο, η τηλεόραση και ο ηλεκτρονικός υπολογιστής συσκευές που επιτρέπουν την πληροφόρηση και την ανταλλαγή δεδομένων μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα ανεξάρτητα από την απόσταση. Παρ' όλα αυτά, η ανάγκη του ανθρώπου για επικοινωνία είχε δημιουργηθεί πολύ πριν από την εφεύρεση αυτών των καινοτόμων συσκευών. 11

Από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι και τον Μεσαίωνα είχαν επικρατήσει δύο βασικά είδη τηλεπικοινωνιών: η οπτική τηλεπικοινωνία και η ακουστική. Η οπτική τηλεπικοινωνία ξεκίνησε από τη στιγμή που ανακαλύφθηκε η φωτιά. Οι άνθρωποι επινόησαν διάφορους κώδικες και με τη βοήθεια σημάτων καπνού, πυρσών ή ακόμα και πολύχρωμων σημαιών (μεταγενέστερα) μπορούσαν να επικοινωνούν από μακρινές αποστάσεις. Η αρχαιότερη, όμως, μορφή τηλεπικοινωνίας είναι η ηχητική. Πρώτος την χρησιμοποίησε ο προϊστορικός άνθρωπος και περιοριζόταν σε ηχητικά σήματα που προέρχονταν από διάφορα είδη τυμπάνων. Στη συνέχεια αυτά αντικαταστάθηκαν με διάφορα άλλα όργανα (κόρνες, τρομπέτες) και χρησιμοποιούνταν ευρέως για στρατιωτικούς σκοπούς μέχρι την εμφάνιση πιο αποτελεσματικών μέσων. Στα πλαίσια των παραπάνω τάσεων αρκετές εφευρέσεις παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Οι πιο χαρακτηριστικές από αυτές είναι εκείνες των αρχαίων Ελλήνων. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν καταφέρει να αναπτύξουν ένα πρωτότυπο σύστημα τηλεπικοινωνιών που βασιζόταν τόσο στο οπτικό όσο και στο ηχητικό τηλεπικοινωνιακό πρότυπο. Εφευρέσεις όπως το ακουστικό κέρας, ο οπτικός τηλέγραφος (ή πυρσεία), ο υδραυλικός τηλέγραφος και το σύστημα των φρυκτωριών έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών. Πολλοί, λοιπόν, ήταν εκείνοι που στα ύστερα χρόνια τις βελτίωσαν ή έκαναν εφευρέσεις βασισμένες πάνω σε αυτές. Αρκετά χρόνια αργότερα, με την βιομηχανική επανάσταση η ανάγκη για ένα γρήγορο και αξιόπιστο μέσο επικοινωνίας είχε γίνει πλέον επιτακτική. Έτσι δεν άργησε να εμφανιστεί ο σπουδαιότερος πρόδρομος του τηλεφώνου, ο τηλέγραφος. Η ιδέα του τηλεγράφου αν και προέρχεται, όπως είδαμε προηγουμένως, από τα αρχαία χρόνια υλοποιήθηκε το 1774 από τον Ελβετό George Luis που κατασκεύασε μια πρώιμη μορφή τηλεγράφου, αργότερα εμφανίστηκαν οι τηλέγραφοι του Semmering (1810), του Ampere και των Cooke και Wheaton. Ο Αμερικανός, όμως, Samuel Morse (1791-1872) το 1837 παρουσίασε τον τηλέγραφό του που είχε την δυνατότητα να μεταδίδει μηνύματα σε πολύ μακρινές αποστάσεις γρήγορα και χωρίς μεγάλο κόστος. Το πρώτο μήνυμα από αυτόν τον τηλέγραφο στάλθηκε το 1844 από την Ουάσιγκτον στην Βαλτιμόρη. Καθώς, λοιπόν, οι παραπάνω εφευρέσεις τελειοποιήθηκαν και οι δυνατότητές τους χρησιμοποιήθηκαν στο έπακρο δημιουργήθηκε η ανάγκη κατασκευής μιας συσκευής που θα μπορούσε να μεταφέρει ήχους και πάνω από όλα την ανθρώπινη ομιλία. 1.3 Η εφεύρεση Ο Bell γεννήθηκε στις 3 Μαρτίου του 1847, στο Εδιμβούργο της Σκωτίας και σπούδασε στα πανεπιστήμια του Εδιμβούργου και του Λονδίνου. Μετακινήθηκε στον Καναδά το 1870 και στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1871 όπου άρχισε να διδάσκει σε κωφάλαλους το σύστημα ορατής (οπτικής) ομιλίας. Το σύστημα αυτό που αναπτύχθηκε από το πατέρα του, Alexander Melville Bell, δείχνει πώς τα χείλη, η γλώσσα, και ο λαιμός χρησιμοποιούνται στην άρθρωση του λόγου. Το 1872 το Bell ίδρυσε ένα σχολείο για τους κωφαλάλους στη Βοστόνη της 12

Μασαχουσέτης. Το σχολείο έγινε στη συνέχεια μέρος του πανεπιστημίου της Βοστόνης, όπου ο Bell διορίστηκε καθηγητής της φωνητικής φυσιολογίας. Έγινε αμερικάνος πολίτης το 1882. Από την ηλικία των 18 o Bell εργαζόταν πάνω στην ιδέα της διαβίβασης της ομιλίας. Το 1874, ενώ δούλευε σε ένα είδος τηλεγράφου, ανέπτυξε τις βασικές ιδέες του για το τηλέφωνο. Το καλοκαίρι του 1875 ο Bell κάνοντας πειράματα μαζί με το βοηθό του Thomas Watson παρατήρησε ότι ένα έλασμα από ατσάλι όταν δονείτο από διάφορους ήχους επηρέαζε το ρεύμα ενός ηλεκτρομαγνήτη. Παρατήρησε ακόμη ότι σε κάποιο άλλο σημείο ένας άλλος ηλεκτρομαγνήτης επηρεαζόταν από αυτές τις αλλαγές του ρεύματος και με τη σειρά του έκανε ένα άλλο έλασμα να πάλλεται. Τα πειράματά του αυτά αποδείχθηκαν τελικά επιτυχή στις 10 Μαρτίου του 1876, όταν διαβιβάστηκε η πρώτη πλήρης πρόταση μέσω του τηλεφώνου: "Watson, έλα εδώ, σε θέλω ". Οι επόμενες επιδείξεις, ιδιαίτερα μια το 1876 στη Φιλαδέλφεια της Πενσυλβανία, εισήγαγαν το τηλέφωνο στον κόσμο και οδήγησαν στην οργάνωση της τηλεφωνικής επιχείρησης του Bell το 1877. Άλλοι εφευρέτες προσπάθησαν επίσης να δημιουργήσουν μία συσκευή επικοινωνίας. Ειδικά ο Antonio Meutsi, ο οποίος εφηύρε μια ακουστική συσκευή στις αρχές του 1870 και ο Elisha Gray που υπέβαλε μία αίτηση ευρεσιτεχνίας με τη κατασκευή του τηλεφώνου λίγες ώρες μετά τον Bell στο Σικάγο. Το 1880 η Γαλλία απονέμει στο Bell το βραβείο Volta, το οποίο συνοδευόταν από χρηματικό έπαθλο 50.000 φράγκων, για την εφεύρεσή του. Με αυτά τα χρήματα ίδρυσε το εργαστήριο Volta στην Ουάσιγκτον, όπου τον ίδιο χρόνο οι συνεργάτες του και εκείνος εφηύραν το φωτόφωνο (photophone), το οποίο διαβίβαζε την ομιλία μέσω ακτινών φωτός. Ο Bell ήταν ένας από τους ιδρυτές της National Geographic Society και υπηρέτησε ως πρόεδρός της από το 1896 έως το 1904. Ίδρυσε επίσης το περιοδικό Science το 1883. Μετά από το 1895 τα ενδιαφέροντα του Bell στράφηκαν στην αεροναυτική στα πλαίσια της οποίας μαζί με τους συνεργάτες του δημιούργησε μερικές ενδιαφέρουσες εφευρέσεις. Ο Bell συνέχισε αργότερα τις μελέτες του πάνω στις αιτίες και στην κληρονομικότητα της κώφωσης. Πέθανε στις 2 Αυγούστου του 1922, στο Baddeck του Καναδά όπου σήμερα υπάρχει ένα μουσείο που είναι αφιερωμένο στο έργο και στη ζωή. του. 1.4Το μαγνητικό τηλέφωνο του Μπελ και η εξέλιξη του τηλεφώνου Το 1854 ο Γάλλος εφευρέτης Charles Bourseul σκέφτηκε ότι οι δονήσεις που προκαλούνται από την ομιλία σε έναν εύκαμπτο δίσκο ή ένα διάφραγμα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να συνδέσουν και να αποσυνδέσουν ένα ηλεκτρικό κύκλωμα, παράγοντας με αυτόν τον τρόπο παρόμοιες δονήσεις σε ένα διάφραγμα που βρίσκεται σε μια άλλη θέση, όπου ο αρχικός ήχος θα αναπαραγόταν. Μερικά έτη αργότερα, ο Γερμανός φυσικός Johann Philip Reis εφηύρε ένα όργανο που διαβίβαζε τους μουσικούς τόνους αλλά που δε μπορούσε να αναπαραγάγει την ομιλία. Μια μορφή ακουστικής συσκευής επικοινωνίας αναπτύχθηκε γύρω στα 1870 από τον ιταλοαμερικάνο Antonio Meucci. Το 1876, ανακαλύπτοντας ότι μόνο ένα σταθερό ηλεκτρικό ρεύμα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να διαβιβάσει την ομιλία, ο αμερικανικός 13

εφευρέτης Αλέξανδρος Graham Bell παρήγαγε το πρώτο τηλέφωνο ικανό και την ανθρώπινη ομιλία με την ποιότητα και τη χροιά της. Τη βασική μονάδα της εφεύρεσης του Bell αποτελούσαν μια συσκευή αποστολής σημάτων (πομπός), μια συσκευή λήψης σημάτων (δέκτης) και ένα ενιαίο καλώδιο που τις συνέδεε. Ο πομπός και ο δέκτης ήταν ίδιοι κάθε ένας περιείχε ένα εύκαμπτο μεταλλικό διάφραγμα και ένα πεταλοειδή μαγνήτη με μια σπείρα καλωδίων. Τα ηχητικά κύματα χτυπούσαν το διάφραγμα αναγκάζοντάς το να δονηθεί στο πεδίο του μαγνήτη. Αυτή η δόνηση παρήγαγε ηλεκτρικό ρεύμα στη σπείρα των καλωδίων. Το ρεύμα ταξίδευε μέσω των καλωδίων σε έναν άλλο δέκτη, ο οποίος μετέφερε τις αλλαγές αυτές στη δύναμη του μαγνητικού πεδίου με αποτέλεσμα να προκαλεί τη δόνηση του διαφράγματος και έχοντας ως σκοπό την αναπαραγωγή του αρχικού ήχου. Στο ακουστικό του σύγχρονου τηλεφώνου ο πεταλοειδής μαγνήτης έχει αντικατασταθεί από έναν επίπεδο μαγνήτη και το μαγνητικό πεδίο που ενεργεί στο διάφραγμα έχει γίνει εντονότερο και ομοιόμορφο. Η σύγχρονη συσκευή αποστολής σημάτων πομπός αποτελείται ένα λεπτό διάφραγμα που τοποθετείται πίσω από μια διατρυπημένη σχάρα. Στο κέντρο του διαφράγματος υπάρχει ένας μικρός θόλος που διαμορφώνει μια περίφραξη που περιέχει κόκκους άνθρακα. Τα ηχητικά κύματα που περνούν μέσω της σχάρας αναγκάζουν το θόλο να κινείται μέσα και έξω. Όταν το διάφραγμα πιέζει προς τα μέσα το θόλο, οι κόκκοι συμπυκνώνονται, δημιουργώντας μια αύξηση στη ροή του ρεύματος. 1.5Τα μέρη ενός τηλεφωνικού συνόλου Ένα βασικό τηλεφωνικό σύνολο περιέχει μια συσκευή αποστολής σημάτων (πομπός transmitter), έναν δέκτη (receiver), έναν πίνακα με πλήκτρα (dial), έναν κωδωνοκρούστη (ringer) και ένα δίκτυο καλωδίων (antisidetone network). Στα ενιαία τηλεφωνικά σύνολα, η συσκευή αποστολής σημάτων και ο δέκτης τοποθετούνται στο μικροτηλέφωνο (ακουστικό), ο κωδωνοκρούστης είναι χαρακτηριστικά στη βάση και τα πλήκτρα και το δίκτυο καλωδίων μπορεί να είναι είτε στη βάση είτε στο μικροτηλέφωνο αλλά βρίσκονται συνήθως και στα δύο. Τα πολυπλοκότερα τηλέφωνα έχουν ένα μικρόφωνο και ένα μεγάφωνο στη βάση εκτός από τη συσκευή αποστολής σημάτων και έναν δέκτη στο μικροτηλέφωνο (τηλεφωνικές συσκευές με δυνατότητα ανοιχτής ακρόασης). Σε ένα ασύρματο τηλέφωνο το καλώδιο του ακουστικού αντικαθίσταται από μια ράδιο σύνδεση μεταξύ του μικροτηλεφώνου και της βάσης, αλλά ένα σκοινί γραμμών (καλώδιο) χρησιμοποιείται ακόμα. Ένα κυψελοειδές τηλέφωνο (cellular phone) περιέχει ένα πομπό και ένα δέκτη εξαιρετικά μικρού μεγέθους. Για τη λειτουργία του δεν απαιτείται κανένα απολύτως καλώδιο, δηλαδή είναι μια φορητή και αυτόνομη συσκευή. 14

1.6 ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ Τηλεφωνική συσκευή του 1885 Τηλεφωνική συσκευή του 1890 Τηλεφωνική συσκευή του 1910 15

Συνδεσμολογία καλωδίων τηλεφώνου Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ Ο Μπελ καθώς χρησιμοποιεί το τηλέφωνό του Γουλιέλμο Μαρκόνι 16

Ένα από τα πρώτα τηλεφωνικά κέντρα Ακουστικός τηλέγραφος ή κέρας Οπτικός τηλέγραφος 17

Συσκευή αποστολής και λήψης φαξ Υδραυλικός τηλέγραφος Στέλεχος ενσύρματου τηλεγράφου 18

Σύγχρονα κινητά τηλέφωνα 19

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΙΝΗΤΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ 2.1.ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ Οι ρίζες των κινητών τηλεφώνων εντοπίζονται ήδη από το δεύτερο μισό του 18 ου αιώνα, όταν άρχισαν να ξεπηδούν τεχνολογίες κι εφευρέσεις όπως το τηλέφωνο, ο τηλέγραφος ή η ανακάλυψη και μελέτη των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων. Τα ονόματα μεγάλων και πρωτοπόρων, όπως του Alexander Graham Bell, του Marconi, του Herz και άλλων χαράχτηκαν μαζί με τις βάσεις της σύγχρονης εποχής στις τηλεπικοινωνίες. Είναι χαρακτηριστικό το ότι σχεδόν παράλληλα με την ανάπτυξη του τηλεφώνου, υπήρξε κι η ιδέα για ασύρματη τηλεπικοινωνία, αν και οι αντίστοιχες τεχνολογίες εμφανίστηκαν αρκετά αργότερα, όσον αφορά στον τομέα αυτόν. Το κινητό τηλέφωνο συνδυάζει θα λέγαμε δύο βασικές τεχνολογίες. Είναι τηλέφωνο, ωστόσο το όλο σύστημα από πλευράς δικτύου θυμίζει ραδιόφωνο. Λειτουργεί, μιλώντας πιο απλά, σαν το ραδιόφωνο, όπου υπάρχουν σταθμοί κεραίες που αναμεταδίδουν το σήμα, ώστε να βρίσκεται σε συνεχή σύνδεση η μονάδα συσκευή κινητής τηλεφωνίας. Μάλιστα, πριν υπάρξει η κινητή τηλεφωνία, με την τελική σημασία της λέξης, τα ραδιοτηλέφωνα ήταν το καταλληλότερο σύστημα κινητής τηλεπικοινωνίας. Σε αυτήν την περίπτωση, υπήρχε ένας κεντρικός πομποδέκτης, μια μόνο κεραία σε κάθε πόλη, στην οποία υπήρχαν περίπου 25 διαθέσιμα κανάλια. Αυτό σήμαινε αυτομάτως πως χρειαζόταν ένας αρκετά ισχυρός πομπός, τόσος ώστε να είναι ικανός να εκπέμπει σε απόσταση περίπου 70 χιλιομέτρων, πράγμα που σήμαινε ότι δεν μπορούσε ο καθένας να χρησιμοποιήσει τα ραδιοτηλέφωνα, καθώς δεν υπήρχαν αρκετά κανάλια επικοινωνίας. Με μια επιστροφή πίσω στις πρώτες σπίθες της τεχνολογικής αυτής επανάστασης, γυρίζουμε στον Alexander Graham Bell, ο οποίος επινόησε το τηλέφωνο, επιχειρώντας να ξεπεράσει τις δυνατότητες του τηλέγραφου. Ο τελευταίος αποτελούσε μια διάταξη που αναπτύχθηκε κι εξελίχθηκε κατά το 1838 από τον Morse (Samuel Finley Breese Morse, 1791-1872) και ήταν δυνατόν να μεταφέρει μόνο σήματα. Επιχειρώντας να μεταδώσει τη φωνή λοιπόν, ο Bell οδηγήθηκε στο τηλέφωνο, κατά το 1876. Επόμενος σημαντικός σταθμός ήταν το 1885, όταν ο Giuglielmo Marconi κατάφερε να απελευθερώσει από τα σύρματα την επικοινωνία, και πραγματοποίησε το 1901 μέσω ραδιοκυμάτων την αποστολή μηνύματος από την Αγγλία στη Αμερική, η πρώτη υπερατλαντική εκπομπή μηνύματος. Τα ίδια τα ραδιοκύματα έχουν τις ρίζες τους στο Nicola Tesla, ο οποίος αναγνώρισε την ύπαρξή τους, που είναι η όλη βάση της ασύρματης τηλεπικοινωνίας. Το 1903, οι Γερμανικές AEG και Siemens&Halske ιδρύουν την Deutsche Telefunken GmbH και σε συνεργασία με την Lorezn AG πραγματοποιούν την πρώτη εκπομπή ήχου και ομιλίας μόλις 3 χρόνια μετά. Όταν κι η Αμερικανική Τηλεφωνική και Τηλεγραφική Εταιρεία AT&T συνεργάστηκε το κατόρθωμα αυτό 20

βελτιώθηκε, οδηγώντας στην πρώτη υπερατλαντική μετάδοση ήχου, από τις Η.Π.Α. στη Γαλλία. Στην Αμερική ανακάλυψαν τον τρόπο προσανατολισμού των πουλιών χωρίς να κάνουν λάθη. Συγκεκριμένα βρέθηκε ότι τα πουλιά ακολουθούν το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο της γης. Ακόμη αναπτύχθηκε θεραπευτική διαδικασία στην ανάπτυξη των οστών με τη χρήση χαμηλών ηλεκτρομαγνητικών συχνοτήτων. Αυτό έγινε εφικτό διότι τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία έχουν την ιδιότητα να επηρεάζουν την ηλεκτρομαγνητική συμπεριφορά του ασβεστίου στα κόκαλα και να το ενεργοποιούν όταν αυτό είναι σε αδρανή κατάσταση, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξή τους.* 2.2Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ(ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ) Η περιπέτεια της κινητής τηλεφωνίας ξεκίνησε αμέσως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, με τις πρώτες προσπάθειες των Σουηδών, Φιλανδών και Αμερικανών. Όμως, ως ληξιαρχική πράξη γέννησής της θεωρείται η 3η Απριλίου 1973. Ήταν ένα μουντό ανοιξιάτικο πρωινό στη Νέα Υόρκη. Ο δόκτωρ Μάρτιν Κούπερ της Motorola, περπατώντας σ' ένα δρόμο της αμερικάνικης μεγαλούπολης ήξερε ότι έγραφε ιστορία. Στα δυο του χέρια κρατούσε μια συσκευή που έμοιαζε με φορητό ασύρματο. Είχε ύψος 25 εκατοστά και βάρος 900 γραμμάρια. Ήταν το πρώτο σύγχρονο κινητό τηλέφωνο με τον κωδικό MotorolaDynaTAC. Σχημάτισε τον αριθμό του βασικού ανταγωνιστή του, Τζόελ Ενγκελ, που δούλευε για λογαριασμό της Bell Labs. «Γεια σου Τζο, σου μιλάω από ένα αληθινό κινητό τηλέφωνο» του είπε. «Παρότι δεν είχαμε τις καλύτερες των σχέσεων, μου συμπεριφέρθηκε πολύ ευγενικά», δήλωσε χρόνια αργότερα ο Κούπερ σε μια συνέντευξή του. Η Bell πήρε τη ρεβάνς το 1978, κατασκευάζοντας το πρώτο δοκιμαστικό δίκτυο κινητής τηλεφωνίας, που ήταν αναγκαίο για την εξέλιξη και την εμπορική εκμετάλλευση του κινητού. 21

Το πρώτο αυτοματοποιημένο δίκτυο κινητής τηλεφωνίας λειτούργησε στις αρχές της δεκαετίας του '80 στη Σκανδιναβία. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80 τα κινητά τηλέφωνα ήταν ογκώδη για να μεταφέρονται στην τσέπη κι έτσι ήταν εγκατεστημένα κυρίως σε αυτοκίνητα. Το πρώτο κινητό που έλαβε άδεια έγκρισης ήταν το μοντέλο της Μοτορόλα DynaTAC8000X. Υπήρξε η ναυαρχίδα των λεγόμενων κινητών πρώτης γενιάς (1G).Στην αρχή της δεκαετίας του '90 άρχισε η απογείωση των κινητών τηλεφώνων, με την ψηφιοποίηση δικτύων (GSM) και συσκευών. Τα κινητά έγιναν μικρότερα (100-200 γραμμάρια), χωρούσαν στην παλάμη και έμπαιναν έστω και με δυσκολία στην τσέπη του χρήστη τους. Περάσαμε έτσι στα κινητά της δεύτερης γενιάς (2G), που παρείχαν και άλλες ευκολίες, όπως την αποστολή σύντομων γραπτών μηνυμάτων (SMS) και τη λήψη φωτογραφιών. Στις αρχές του 21ου αιώνα ήλθαν τα κινητά τρίτης γενιάς (3G), με τις απεριόριστες δυνατότητες των πολυμέσων. Σήμερα, η διείσδυση του κινητού τηλεφώνου στον πλανήτη αυξάνεται με αλματώδεις ρυθμούς, ιδίως στις φτωχές χώρες του πλανήτη, όπως η Αφρική. Οι ενεργές συσκευές ξεπερνούν τα 6 δισεκατομμύρια, με την τάση να είναι ανοδική. Η νοτιοκορεατική εταιρεία Samsung, με μερίδιο αγοράς 23% (Δεκέμβριος 2012), κατέχει την πρώτη θέση στις πωλήσεις κινητών τηλεφώνων παγκοσμίως. 2.3ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΓΕΝΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ (0G) Αρχικά, τα πρώτα συστήματα επικοινωνιών χρησιμοποιήθηκαν από αστυνομικά τμήματα σε πόλεις των Η.Π.Α. για λόγους δημόσιας ασφάλειας. Το 1934 είχαν εγκατασταθεί, σε 252 αστυνομικά τμήματα, τα πρώτα συστήματα κινητών επικοινωνιών, που χρησιμοποιούσαν αναλογική διαμόρφωση πλάτους (AM), ενώ 5.000 συσκευές εγκαταστάθηκαν σε αυτοκίνητα της αστυνομίας για την επικοινωνία τους με τα τμήματα. Με την εισαγωγή της διαμόρφωσης συχνότητας, από τον Edwin Armstrong, το 1935, όλα τα συστήματα κινητών επικοινωνιών υιοθέτησαν την FM διαμόρφωση. 22

Το 1946, εγκαταστάθηκαν για πρώτη φορά συστήματα κινητών επικοινωνιών σε 25 πόλεις των Η.Π.Α. Κάθε σύστημα χρησιμοποιούσε έναν πομπό σε υψηλό πύργο για να καλύπτει αποστάσεις μέχρι 50 χιλιομέτρων. Ένα χρόνο αργότερα, το Δεκέμβριο του 1947, οι μηχανικοί της Bell Labs Douglas, η Ring και W Rae Young, πρότειναν τη χρήση εξαγωνικών κυψελών για τις κινητές επικοινωνίες. Παράλληλα, προτάθηκε από τον Philip T. Porter, επίσης μηχανικό της Bell Labs, η τοποθέτηση των σταθμών βάσης στις γωνίες των εξαγώνων αντί του κέντρου τους, καθώς και η χρήση κατευθυντικών κεραιών που θα λάμβαναν από τρεις διαφορετικές τοποθεσίες και θα εξέπεμπαν σε τρεις γειτονικές κυψέλες. Την περίοδο εκείνη οι τεχνολογίες κυψελωτών δικτύων ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτες, μέχρι τη δεκαετία του 60 όταν ο Richard. H Frenkiel και ο Joel S. Engel της Bell Labs ανέπτυξαν την απαιτούμενη ηλεκτρονική υποδομή. Στην Ευρώπη, η ραδιοτηλεφωνία χρησιμοποιήθηκε αρχικά μεταξύ του Βερολίνου και του Αμβούργου στα πρώτης τάξεως επιβατικά τρένα. Την ίδια περίοδο, εισήχθη και στα επιβατικά αεροπλάνα ως μέτρο ασφάλειας της εναέριας κυκλοφορίας, ενώ αργότερα έγινε εκτεταμένη χρήση της στα γερμανικά άρματα μάχης κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Μετά τον πόλεμο, η Γερμανική αστυνομία, στην ελεγχόμενη από τους Βρετανούς ζώνη, αξιοποίησε το πλέον μη χρησιμοποιούμενο τηλεφωνικό εξοπλισμό των αρμάτων για να δημιουργήσει τα πρώτα ραδιο-περιπολικά αυτοκίνητα. Αξίζει να τονιστεί ότι σε όλες τις αναφερθείσες περιπτώσεις, η υπηρεσία της ραδιοτηλεφωνίας και η διαχείριση των τερματικών ήταν προσιτή μόνο σε ειδικούς που εκπαιδεύονταν για τη χρήση των εν λόγω συστημάτων. Η πρώτη επαφή των απλών πολιτών με τις κινητές επικοινωνίες έγινε στις αρχές της δεκαετίας του 50, όταν τα πλοία του Ρήνου έδωσαν τη δυνατότητα σε ανειδίκευτους πελάτες να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία αυτή υπό το ρόλο των τελικών χρηστών. Το 1956 αναπτύχθηκε από την Ericsson και κυκλοφόρησε στη Σουηδία το πρώτο πλήρως αυτοματοποιημένο κινητό τηλεφωνικό σύστημα, υπό την ονομασία MTA(Mobile Telephone system A. Ήταν το πρώτο σύστημα για το οποίο δεν απαιτούνταν οποιοδήποτε είδος χειρωνακτικού ελέγχου, αλλά είχε το σοβαρό μειονέκτημα του μεγάλου βάρους των κινητών τερματικών τα οποία ζύγιζαν 40 κιλά. Το MTB, που αποτέλεσε την αναβαθμισμένη έκδοση του MTA, χρησιμοποιούσε transistors, DTMF(Dual tone multi frequency) σηματοδοσία και ζύγιζε μόλις 9 κιλά. Αρχικά εξυπηρετούσε 150 πελάτες, ενώ μέχρι το 1983 (έτος διακοπής του) ο αριθμός συνδρομητών είχε φτάσει τους 600. Το 1967 κάθε κινητό τηλέφωνο έπρεπε να παραμένει μέσα στην περιοχή κάλυψης των κυψελών, εξυπηρετούμενο από μόνο ένα σταθμό βάσης κατά τη διάρκεια μιας τηλεφωνικής κλήσης, με αποτέλεσμα να μην παρέχεται η έννοια της συνέχειας των τηλεφωνικών υπηρεσιών στα τερματικά που περιάγονταν σε διαφορετικές κυψέλες. Έτσι, το 1970 ο Amos E. Joel, Jr.,ακόμα ένας μηχανικός της Bell Labs, εφήυρε ένα αυτόματο σύστημα μεταφοράς που μετέφερε μια τρέχουσα κλήση από ένα κανάλι συνδεδεμένο στο δίκτυο κορμού σε άλλο, επιτρέποντας έτσι στα κινητά τερματικά να κινούνται ανάμεσα στις διάφορες περιοχές των κυψελών χωρίς τον κίνδυνο της διακοπής επικοινωνίας. 23

Ένα από τα πρώτα πραγματικά επιτυχή εμπορικά κινητά τηλεφωνικά δίκτυα ήταν το ARP στη Φινλανδία που προωθήθηκε το 1971. Το ARP μπορεί να θεωρηθεί ως κυψελωτό δίκτυο μηδενικής γενιάς (0G, zero generation), το οποίο είναι λίγο πιο ψηλά σε ιεραρχία από τα προηγούμενα, περιορισμένης κάλυψης, δίκτυα. Την ίδια χρονιά, η AT&T υπέβαλε μια πρόταση για κυψελωτή υπηρεσία στην FCC (Federal Communications Commission) η οποία έγινε δεκτή τελικά το 1982 με την ονομασία «AMPS» (Advanced Mobile Phone Service) ενώ παράλληλα της αποδόθηκαν συχνότητες στην περιοχή των 824-894 MHz. Το 1990 το αναλογικό AMPS εκτοπίστηκε από το ψηφιακό D-AMPS (Digital AMPS). 2.4 Η 1 H ΓΕΝΙΑ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ(1G) ΤΑ ΔΙΚΤΥΑ ΚΥΨΕΛΗΣ Η κύρια τεχνολογική εξέλιξη που έφερε η 1 η γενιά κινητής τηλεφωνίας (1G), ήταν η δυνατότητα που παρείχε στο χρήστη να επικοινωνεί μέσω του κινητού τηλεφώνου χωρίς να διακόπτεται η σύνδεση όταν μεταφέρεται από περιοχή σε περιοχή. Το πρώτο αυτοματοποιημένο κυψελωτό δίκτυο (cellular network) τέθηκε σε εφαρμογή στην Ιαπωνία το 1979 και έως το 1984 έγινε το πρώτο εθνικό δίκτυο 1 ης γενιάς κινητής τηλεφωνίας. Ακολούθησαν οι Σκανδιναβικές Χώρες με το δικό τους δίκτυο1ης γενιάς (1G) το NMT (Nordic Mobile Telephone) το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή το 1981, ενώ και άλλες χώρες ξεκίνησαν να θέτουν σε λειτουργία τα πρώτα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας. Ωστόσο, κάθε χώρα δημιουργούσε τα δικά της πρότυπα και συστήματα επικοινωνίας και για να υπάρξει ολοκληρωμένη επικοινωνία ήταν απαραίτητη η ενοποίηση των διεθνών αγορών προκειμένου η χρήση των κινητών τηλεφώνων να μην περιορίζεται σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές. 2.5 Η 2 Η ΓΕΝΙΑ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ(2G) ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΑΝΑΛΟΓΙΚΑ ΣΤΑ ΨΗΦΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Στις αρχές του 1980, είχε γίνει εμφανής η αδυναμία των αναλογικών κυψελωτών συστημάτων να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις των επερχόμενων χρόνων, λόγω: του εξαιρετικά περιορισμένου φάσματος προς απόδοση που σήμαινε χαμηλή χωρητικότητα συστημάτων, της αντίληψης των χρηστών ότι ήταν περιορισμένης χρησιμότητας λόγω της χαμηλής ποιότητας υπηρεσιών, της αδυναμίας μείωσης του κόστους των τερματικών και της υποδομής των δικτύων, καθώς και της ασυμβατότητας μεταξύ των διάφορων συστημάτων. Έτσι, ο καθορισμός του μέγιστου ρυθμού σηματοδοσίας που μπορεί να μεταδοθεί από τηλεγραφικό δίαυλο συγκεκριμένου εύρους ζώνης, από τον Nyquist (1924), και του μέγιστου πλήθους δεδομένων που μπορούν να μεταδοθούν αξιόπιστα, από τον Hartley (1928), καθώς και η ανάλυση διαφόρων ψηφιακών συστημάτων με βάση τη γεωμετρική τους προσέγγιση, από τον 24

Kotelnikov (1947) και οι τεχνικές αναγνώρισης και διόρθωσης σφαλμάτων από τον Hamming (1950), έθεσαν τα θεμέλια των σημερινών ψηφιακών επικοινωνιών 2.6 Η ΓΕΝΙΑ 2,5 ΚΙΝΗΤΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ Με τον όρο «γενιά 2,5 ή 2.5G» αναφερόμαστε στο ευρύτερο σύνολο των αναβαθμίσεων που έγιναν πάνω στα κινητά δίκτυα δεύτερης γενιάς. Πολλές από αυτές τις αναβαθμίσεις παρέχουν σχεδόν τις ίδιες δυνατότητες με αυτές των κινητών δικτύων τρίτης γενιάς. Παρόλο που η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των κινητών δικτύων δεύτερης γενιάς και αυτών της γενιάς 2,5 είναι λεπτή, υπάρχουν ορισμένες τεχνολογίες οι οποίες χαρακτηρίζουν τη γενιά 2,5. Αυτές οι τεχνολογίες είναι: η High-Speed Circuit-Switched Data (HSCSD), η General Packet Radio Services (GPRS) και η Enhanced Data Rates for Global Evolution (EDGE). Το μεγαλύτερο πρόβλημα που παρουσίασαν οι αρχικές μορφές του GSM ήταν οι χαμηλοί ρυθμοί μετάδοσης στον αέρα που περιορίζονταν στα 9,6 Kbps. Αργότερα, τέθηκαν οι προδιαγραφές για τα 14,4 Kbps παρόλο που δε χρησιμοποιήθηκαν ευρέως. 2.7 3 η ΓΕΝΙΑ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ(3G) Η γρήγορη εξέλιξη των κινητών τηλεπικοινωνιών ήταν ένα από τα αναμφισβήτητα γεγονότα της δεκαετίας του 1990. Το πρώτο εμπορικό δίκτυο GSM λειτούργησε στη Φινλανδία το 1991. Την ίδια χρονιά, το ίδρυμα ETSI ξεκινούσε την προτυποποίηση της επόμενης γενιάς δικτύων κινητών τηλεπικοινωνιών. Το σύστημα που προέκυψε από αυτή την προτυποποίηση ονομάστηκε Universal Mobile Telecommunications System (UMTS). Η ανάπτυξη των κινητών δικτύων τρίτης γενιάς δεν έγινε μόνο στο ETSI. Υπήρξαν πολλοί οργανισμοί και ερευνητικά ιδρύματα, σε παγκόσμιο επίπεδο, που είχαν τον ίδιο σκοπό. Ο βασικός στόχος της ανάπτυξης των κινητών δικτύων τρίτης γενιάς είναι η παροχή των κινητών υπηρεσιών «οπουδήποτε» και «κάθε στιγμή». Αυτό σημαίνει ότι ένας χρήστης δικτύων κινητής τηλεφωνίας τρίτης γενιάς μπορεί να μετακινείται οπουδήποτε και να εξυπηρετείται ακόμα και σε περιοχές όπου δεν υπάρχει κάλυψη από συστήματα τρίτης γενιάς αλλά υπάρχουν άλλου είδους ασύρματα δίκτυα. Για την ακρίβεια, ο χρήστης θα μπορεί να εξυπηρετείται από οικιακά ασύρματα συστήματα, από άλλα κυψελωτά κινητά δίκτυα καθώς και από δορυφορικά δίκτυα. 2.8 Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΤΗΝ 4 Η ΓΕΝΙΑ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ LONG TERM EVOLUTION ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΗΣ 4G ΑΣΥΡΜΑΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Μερικές από τις εφαρμογές και υπηρεσίες που θα προσφέρουν τα ασύρματα δίκτυα 4 ης γενιάς, υπάρχουν ήδη με αποτέλεσμα να βελτιστοποιήσουν τις 25

υπηρεσίες αυτές. Ταυτόχρονα θα δημιουργηθούν και άλλες που θα φέρουν πραγματική επανάσταση στους αντίστοιχους χώρους. Ο τομέας που προβλέπεται να επωφεληθεί από τις εξελίξεις αυτές αναμένεται να είναι το ηλεκτρονικό εμπόριο. Παραθέτουμε παρακάτω τις υπηρεσίες που θα είναι διαθέσιμες στο κοντινό μέλλον και αναμένεται να αλλάξουν την καθημερινότητα μας. Τηλεϊατρική. Με τον όρο αυτόν εννοούμε την γρήγορη μετάδοση δεδομένων για τα ιστορικά των ασθενών, με σεβασμό στα προσωπικά δεδομένα τους και με γνώμονα πάντα το συμφέρον τους, καθώς και την επαναστατική εξέταση και παρακολούθηση από απόσταση. Εκπαίδευση εξ αποστάσεως με χρήση πολυμεσικού υλικού από χρήστες εν κινήσει. Διαδραστική τηλεόραση και βίντεο σύμφωνα με τις προτιμήσεις και το προφίλ του χρήστη. Τηλεπαρουσία. Υπηρεσίες, δηλαδή εικονικής πραγματικότητας πραγματικού χρόνου και θα συμβάλουν στις εικονικές συνεδριάσεις. Ουσιαστικά η εξέλιξη των σημερινών τηλεδιασκέψεων. Εργασία εξ αποστάσεως και online βοήθεια στην εργασία με χρήση φορητών πολυμεσικών συσκευών. Εικονική πλοήγηση. Τοπογραφικά στοιχεία θα είναι πάντα διαθέσιμα και απολύτως ενημερωμένα όσον αφορά την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο χώρος, η τοποθεσία, το κτίριο και η διαδρομή που ενδιαφέρει τον χρήστη. Εφαρμογές διαχείρισης κρίσεων, όπου θα υπάρχει έγκυρη και έγκαιρη πληροφόρηση σε περιπτώσεις φυσικών και άλλων καταστροφών. Βελτίωση της ασφάλειας στην μετάδοση δεδομένων, με αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση τον τραπεζικών συναλλαγών των ηλεκτρονικών πληρωμών και γενικότερα του ηλεκτρονικού εμπορίου. 26

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΤΗΛΕΦΩΝΩΝ 3.1SMS (SMALL MESSAGE SYSTEM) Όταν άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα κινητά τηλέφωνα οι χρεώσεις ήταv αρκετά ακριβές. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα κινητά να χρησιμοποιούνται από την πλειοψηφία των χρηστών μόνο σε περίπτωση ανάγκης. Ακόμα και ένα σύντομο τηλεφώνημα ήταν αναλογικά ασύμφορο καθώς υπήρχε το ζήτημα της πάγιας χρέωσης για κλήσεις μικρής διάρκειας. Λύση σε αυτό το πρόβλημα ήρθε να δώσει η καθιέρωση των γραπτών μηνυμάτων ( Small Message System ή SMS ). Τα SMS παρέχουν μια πλειάδα πλεονεκτημάτων. Καταρχήν έχουν χαμηλή χρέωση και κάνουν δυνατή την επικοινωνία ακόμα και όταν παρεμβάλλεται πολύς θόρυβος (π.χ. κλειστός χώρος με πολλές ομιλίες «συνέδρια», κλειστός χώρος με δυνατή μουσική «κλαμπ», κ.ά.). Εκτός από τα παραπάνω τα SMS καθιστούν δυνατή την επικοινωνία με πρόσωπα ακόμα και όταν απαγορεύονται οι ομιλίες (π.χ. κινηματογράφοι, θέατρα, συνεδριάσεις, συσκέψεις, κλπ.). Άλλο ένα σημαντικό πλεονέκτημα που προσφέρουν τα γραπτά μηνύματα είναι ότι παραδίδονται στον παραλήπτη ακόμα και όταν αυτός έχει κλειστό το κινητό του. 3.2 MMS (MULTIMEDIA MESSAGE SYSTEM) Μια καινούρια υπηρεσία μηνυμάτων αποτελούν τα MMS, Multimedia Message System, τα οποία παρέχουν τη δυνατότητα αποστολής μηνύματος το οποίο συνδυάζει κείμενο, εικόνα, ήχο, φωτογραφίες ή ακόμα και video μικρής διάρκειας. 3.3 MP3 PLAYER Το Mp3 player παρέχει τη δυνατότητα αποθήκευσης και αναπαραγωγής μουσικών κομματιών που είναι σε συμπιεσμένη μορφή. Πολλές συσκευές υποστηρίζουν την ακρόαση ραδιοφωνικών σταθμών. 27

3.4 SMARTPHONES Ένα smartphone είναι ένα high-end κινητό τηλέφωνο, που συνδυάζει τις λειτουργίες ενός προσωπικού ψηφιακού βοηθού (PDA) και ένα κινητό τηλέφωνο. πολυμέσων και κινητά τηλέφωνα με κάμερα με υψηλής ανάλυσης οθόνες αφής, προγράμματα 28

3.5 IPHONE Η αρχική iphone (Ιούνιος 2007) Το 2007, την Apple Inc παρουσίασε το πρώτο iphone της. Αρχικά δαπανηρή, στην τιμή των $ 499 για τη φθηνότερη των δύο μοντέλων στην κορυφή ενός διετούς σύμβασης. Το πρώτο κινητό τηλέφωνο για να χρησιμοποιήσετε ένα multitouch interface, το iphone ήταν αξιοσημείωτη για τη χρήση του από μια μεγάλη οθόνη αφής για άμεση είσοδο δάχτυλο ως κύριο μέσο της αλληλεπίδρασης, αντί να έχουν ένα στυλό, πληκτρολόγιο, και / ή το πληκτρολόγιο, το οποίο ήταν το τυπικές μέθοδοι εισαγωγής για τα άλλα smartphones εκείνη την εποχή. 29

3.6 ANDROID Πρώτη Android smartphone HTC Dream (διατίθεται από τον Οκτώβριο 2008). Το λειτουργικό σύστημα Android για smartphones που κυκλοφόρησε το 2008. Το Android είναι μια open-source πλατφόρμα που υποστηρίζεται από τη Google, μαζί με μεγάλες ανάπτυξης hardware και λογισμικού (όπως η Intel, HTC, ARM, Motorola και η Samsung, για να αναφέρουμε μερικά), που αποτελούν την Open Handset Alliance. Το πρώτο κινητό τηλέφωνο να χρησιμοποιούν το Android ήταν το HTC Dream, επώνυμα για διανομή από την T-Mobile G1. 3.7 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Είναι γεγονός ότι με τα κινητά τηλέφωνα έχουν σωθεί πολλές ανθρώπινες ζωές χάρις στην έγκαιρη ειδοποίηση. Καθώς η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία 30

εξελίσσεται, επιτρέπει τη γρήγορη και ασφαλή μεταφορά των δεδομένων. To γεγονός αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τις σύγχρονες εφαρμογές της τηλεϊατρικής καθώς στο παρελθόν αυτή απαιτούσε κυκλώματα υψηλών ταχυτήτων και επομένως σύνδεση μεταξύ σταθερών σημείων. Οι τεχνολογίες 3G όμως δημιουργούν πλέον νέα δεδομένα, αφού η ασύρματη πρόσβαση στις πληροφορίες και τα ιατρικά δεδομένα είναι πλέον γεγονός. Έτσι με τις σύγχρονες τηλεπικοινωνιακές οδούς όπως η εικονοτηλεφωνία (videocall) υπάρχει η δυνατότητα στους γιατρούς να λειτουργούν αποτελεσματικά τις υπηρεσίες τηλεϊατρικής ανεξαρτήτως τόπου και χρόνου. Η δυνατότητα ενός Kινητού Tηλεφώνου ή ενός PDA, να συνδέεται απευθείας στο Internet αποτελεί ένα ακόμη βήμα προς την ενοποίηση των πληροφοριακών συστημάτων των υπηρεσιών υγείας και εμβαθύνει προς τη σύγχρονη έννοια της Ιατρικής Τηλεματικής. Στο εξωτερικό εφαρμογή των νέων αυτών δυνατοτήτων στον παθολογικό τομέα αποτελεί η χρήση "ευφυών" αντλιών έγχυσης ινσουλίνης. Οι αντλίες αυτές έχουν την ικανότητα να καταγράφουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα του ασθενούς και να εγχέουν αυτόματα ινσουλίνη όταν αυτό απαιτείται. Με χρήση τεχνολογίας GSN υπάρχει δυνατότητα επικοινωνίας ασύρματης επικοινωνίας μέσω Internet με τον θεράποντα ιατρό, μετάδοσης αλλά και λήψης πληροφοριών από αυτόν, ενώ όταν η ινσουλίνης πλησιάζει στο τέλος της, ειδοποιείται ο νοσηλευτής του ασθενούς που παραδίδει την αναγκαία ποσότητα χωρίς ο ασθενής να κάνει το παραμικρό. Πρόκληση αποτελεί επίσης η εφαρμογή των δυνατοτήτων αυτών στον καρδιολογικό τομέα και στις υπηρεσίες κατεπείγουσας φροντίδας. Μέσω συστημάτων "έξυπνων" καρτών είναι δυνατή η ασύρματη μεταφορά δεδομένων στην οθόνη του κινητού τηλεφώνου, γεγονός ιδιαίτερα επιβοηθητικό για το monitoring του καρδιολογικού ασθενούς. Οι εφαρμογές της στη σύγχρονη ιατρική μπορούν να συμβάλλουν στην ουσιαστική βελτίωση της παρεχόμενης φροντίδας υγείας. Ωστόσο δε θα πρέπει να διαφύγει της προσοχής μας ότι η αντιμετώπιση των ηλεκτρομαγνητικών παρεμβολών των κινητών τηλεφώνων είναι αποφασιστικής σημασίας σε έναν κόσμο που κινείται συνεχώς προς την κατεύθυνση ψηφιακών και ασύρματων λύσεων. Περαιτέρω σχεδιαστικές παρεμβάσεις προς την κατεύθυνση της βελτίωσης της συμβατότητας μεταξύ ιατρικών συσκευών και κινητής τηλεφωνίας είναι απαραίτητες προκειμένου αυτή να κατορθώσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της νέας εποχής. 3.8 ΠΡΟΣΦΕΡΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΠΟ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ Για την σωστή λειτουργία όλων των υπηρεσιών που προσφέρουν οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, βασική προϋπόθεση είναι η ύπαρξη του δικτύου. Είναι 31

απαραίτητο να υπάρχει έστω και μικρού ισχύος σήμα για την ορθή εκτέλεση κάθε υπηρεσίας. Αντίθετα, σε περίπτωση που ένα κινητό τηλέφωνο δε λαμβάνει σήμα, τότε οι εταιρείες χρησιμοποιούν ένα σύστημα έκτακτων κλήσεων. Η υπηρεσία αυτή αφορά μόνο τηλεφωνικές κλήσεις και είναι εφικτή με τη χρήση δορυφόρων, με αποτέλεσμα να είναι πιο μεγάλο το κόστος της. Βασικές Υπηρεσίες Φωνής: Καλύπτει την βασική ανάγκη ενός τηλεφώνου, μαζί με προστιθέμενες υπηρεσίες όπως αναγνώριση, ειδοποίηση, προώθηση και φραγή κλήσεων καθώς και προσωπικό τηλεφωνητή. Βασικές υπηρεσίες μηνυμάτων: Αποστολή γραπτών μηνυμάτων μικρού μήκους (SMS) αλλά και μηνύματα που περιλαμβάνουν πολυμέσα(mms). Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί και υπηρεσίες βίντεο κλήσεων που περιλαμβάνουν παράλληλα φωνή και εικόνα. Υπηρεσίες Ψυχαγωγίας: Παιχνίδια για το κινητό, εικόνες και ήχοι κλήσεις, καθώς και βίντεο και τραγούδια. Όλα τα προηγούμενα προσφέρονται με το αντίστοιχο κόστος. Υπηρεσίες ενημέρωσης: Ενημέρωση για αθλητικά, για πρόσφατα γεγονότα και καιρό, on-line αγορές και e-banking. Παράλληλα είναι διαθέσιμη και οι συζητήσεις σε πραγματικό χρόνο. Υπηρεσίες εξυπηρέτησης πελατών: Οποιεσδήποτε πληροφορίες μπορεί να χρειαστεί ο καταναλωτής, υπάρχει η δυνατότητα εξυπηρέτησης του είτε τηλεφωνικά είτε μέσα από το διαδίκτυο. Πληροφορίες τηλεφωνικού καταλόγου ή υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης είναι διαθέσιμες. 32

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Με τον όρο κινητή τηλεφωνία εννοούμε την επίτευξη τηλεφωνικής επικοινωνίας μεταξύ των συνδρομητών οι οποίοι κινούνται ή είναι σταθεροί αλλά δεν χρησιμοποιούν το σταθερό τηλεφωνικό δίκτυο. Η κινητή τηλεφωνία αποτελεί σήμερα το σημαντικότερο κλάδο των τηλεπικοινωνιών έχοντας ξεπεράσει ακόμα και τον κλάδο της σταθερής τηλεφωνίας. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 5η θέση στον κόσμο 1. Αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας σχεδόν όλων των πολιτών, ανεξάρτητα από ηλικία, τάξη και τόπο κατοικίας 2. Υπάρχουν και καταναλωτές οι οποίοι διαθέτουν συχνά παραπάνω από μια συσκευές κινητής τηλεφωνίας. Η τεχνολογία σημειώνει συνεχώς εξελίξεις με αποτέλεσμα την παραγωγή συσκευών και την διάθεση υπηρεσιών που διευκολύνουν τόσο την καθημερινότητα των καταναλωτών όσο και τις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις. Αυτή η ραγδαία ανάπτυξη της κινητής τηλεφωνίας παγκοσμίως οφείλεται όχι μόνο στην τεχνολογική καινοτομία αλλά στον έντονο ανταγωνισμό μεταξύ των παροχών υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας έναντι των παροχών σταθερής τηλεφωνίας. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των εταιρειών επικεντρώνεται κυρίως στα προγράμματα χρήσης, στις τιμές διάθεσης των συσκευών, στην κάλυψη του δικτύου, στο εύρος και την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, το δίκτυο διανομής καθώς επίσης και την ποιότητα εξυπηρέτησης. Στο κεφάλαιο αυτό θα γίνει ανάλυση όλων των παραπάνω πεδίων ανταγωνισμού των επιχειρήσεων και θα παρουσιαστεί το προφίλ των εταιριών. 4.1 Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Στην Ελλάδα η κινητή τηλεφωνία έκανε την εμφάνισή της το 1992, με την προκήρυξη διαγωνισμού από την κυβέρνηση Μητσοτάκη για τη χορήγηση δύο αδειών. Ο αποκλεισμός του ΟΤΕ από τη διαδικασία δανειοδότησης προκάλεσε θύελλα διαμαρτυριών κατά της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση αντέτεινε την αφερεγγυότητα του οργανισμού (καθυστερήσεις στις συνδέσεις σταθερών τηλεφώνων που έφθανε και τα 15 χρόνια, Υπόθεση Τόμπρα κ.ά.), αλλά και τα οικονομικά οφέλη, που θα είχε από τη χορήγηση των αδειών σε ιδιωτικές εταιρείες. Τελικά, οι δύο άδειες κατακυρώθηκαν στην Panafon (νυν Vodafone), πολυμετοχική εταιρεία με επικεφαλής την αγγλική Vodafone, και στην ιταλική Telestet (νυν WIND). Τους πρώτους μήνες του 1993 τα κινητά τηλέφωνα λειτουργούσαν μόνο στην Αττική και τα νησιά του Σαρωνικού. Το κόστος ήταν απαγορευτικό για τους 33

πολλούς. Οι συσκευές στοίχιζαν από 700-1400, το τέλος ενεργοποίησης 85, το μηνιαίο πάγιο 40 και το λεπτό ομιλίας 0,25. Έτσι, μόνο 1000 ήταν οι συνδρομητές τις πρώτες μέρες του Ιουλίου Μετά από μια δεκαετία αδιάκοπης μεγέθυνσης η αγορά έχει εισέλθει σε φάση ωρίμανσης και από το 1999 και μετά παρατηρείται μείωση των ρυθμών ανάπτυξης των νέων συνδέσεων. Οι προοπτικές όμως εξακολουθούν να παραμένουν θετικές. Το μεγάλο όπλο του κλάδου είναι εξέλιξη της τεχνολογίας. Υπηρεσίες όπως τα mms δημιουργούν νέες πηγές εσόδων. Μεγάλες είναι ωστόσο οι προσδοκίες από την έλευση κινητών τρίτης γενιάς, οι οποίες έφεραν σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητα των καταναλωτών. Ο ανταγωνισμός των επιχειρήσεων είναι ιδιαίτερα οξύς. Οι 3 από τις 4 εταιρείες (Vodafone-Cosmote-Tim), που δραστηριοποιούνται στην κινητή τηλεφωνία συγκεντρώνουν το 98% του συνόλου των συνδρομητών. Η εκρηκτική ανάπτυξη της αγοράς κινητής τηλεφωνίας είχε σαν φυσικό επακόλουθο τη δημιουργία πολλών νέων θέσεων εργασίας. Κατά μέσο όρο η απασχόληση στον κλάδο αυξάνεται κατά 32,7% ετησίως και στα τέλη του 2006 οι απασχολούμενοι έφταναν τους 4.375 έναντι μόλις 800 το 1995 3. Η δεκαετία του 1990 αποτελεί αφετηρία της ανάπτυξης της αγοράς της κινητής τηλεφωνίας αφού η ζήτηση για τα κινητά τηλέφωνα παρουσίασε έκρηξη. Οι παράγοντες στους οποίους οφείλεται η ανάπτυξη της κινητής τηλεφωνίας: o Η ανάγκη για επικοινωνία o Ο γρήγορος ρυθμός ζωής και ο μειωμένος ελεύθερος χρόνος λόγω εργασίας o Οι απαιτήσεις των καταναλωτών o Η ανάγκη βελτίωσης της επιχειρηματικότητας o Η εμφάνιση νέων προϊόντων Οι καταναλωτές μικροί και μεγάλοι έχουν κάποια δυσκολία στο να χειριστούν PC και INTERNET αλλά μαθαίνουν πιο εύκολα να χειρίζονται το κινητό που τους φέρνει σε επαφή με φίλους, συγγενείς, συνεργάτες. Γενικότερα, το κινητό τηλέφωνο μας γεμίζει ψυχικά με αίσθημα ασφάλειας, είναι ένας αόρατος ομφάλιος λώρος που μας συνδέει με το σπίτι, τη δουλειά, τους πολύ στενούς φίλους και τις υπηρεσίες άμεσης βοήθειας. Αντιλαμβανόμαστε ότι η ύπαρξη του μας γεμίζει και με το αίσθημα της επιβεβαίωσης: μας βρίσκουν, μας θυμούνται, άρα μας νοιάζονται μας εκτιμούν. 34

Μας επιτρέπει να συνδυάζουμε ρόλους που διαφορετικά θα απαιτούσαν την ταυτόχρονη παρουσία μας σε διαφορετικά μέρη και να διατηρούμε επαφή με τους άλλους ανεξάρτητα με τον χώρο που κινούμαστε. Μας επιτρέπει να αναλαμβάνουμε ρόλους που απαιτούν ετοιμότητα όλο το 24ώρο αλλά και να περιορίζουμε την υπευθυνότητά μας στη λήψη αποφάσεων με το να προστρέχουμε διαμέσου του κινητού στη συμβουλή άλλων. Τέλος μας επιτρέπει να ζούμε με προχειρότητα χωρίς την ανάγκη τήρησης χρονοδιαγραμμάτων και προγραμματισμένων συναντήσεων. 4.2 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ Η παγκόσμια αγορά από 11 εκατομμύρια στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ξεπέρασε το 1,3 δισεκατομμύριο συνδρομητές το 2003. Με ρυθμό ανάπτυξης 16 εκατομμύρια νέους συνδρομητές κάθε μήνα από το 1998 και έπειτα η πορεία της κινητής τηλεφωνίας ήταν εκρηκτική. H Τim ξεκίνησε την εμπορική της εκμετάλλευση στις 29 Ιουνίου 1993 και η Panafon την 1η Ιουλίου του ίδιου χρόνου. Η Cosmote, συμφερόντων ΟΤΕ, ήταν o τρίτος παίκτης της αγοράς (Ιανουάριος 1998) και η Q, εταιρεία του ομίλου Φέσσα, ο τέταρτος (19 Ιουνίου 2002). H Q στη συνέχεια εξαγοράσθηκε από την Wind (Ιανουάριος 2006) κι έτσι σήμερα δραστηριοποιούνται τρεις εταιρείες, Wind, Vodafone και Cosmote, που είναι η ηγέτιδα στο χώρο της κινητής τηλεφωνίας. Οι εκτιμήσεις των «ειδικών» έκαναν λόγο για 200.000 συνδρομητές μέσα σε μια δεκαετία. Απέτυχαν παταγωδώς στις προβλέψεις τους. 13 χρόνια μετά, λειτουργούσαν στη χώρα μας 13.551.000 συσκευές (Δεκέμβριος 2006), που καλύπτουν το 120,5% του ελληνικού πληθυσμού, γεγονός που κατατάσσει την Ελλάδα στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως σε αναλογία πληθυσμού και κινητών τηλεφώνων. Σε μια έρευνα που έγινε το 2005 η Cosmote έχει 4,51 εκατομμύρια συνδρομητές και είναι η πρώτη εταιρεία κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα, η οποία ενώ εισήλθε Τρίτη κατάφερε να καταλάβει την πρώτη θέση 4. Δεύτερη έρχεται η Vodafone με 4,43 εκατομμύρια συνδρομητές, τρίτη έρχεται η Telestet (Tim σήμερα) και έχει 2,26 εκατομμύρια συνδρομητές. Η τέταρτη εταιρεία κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα είναι η Q-Telecom με 0,85 εκατομμύρια συνδρομητές. Γενικότερα κατά την τριετία 2005-2008, η χώρα μας κατέλαβε την πρώτη θέση όσον αφορά τη διείσδυση της κινητής τηλεφωνίας στην ευρωπαϊκή αγορά. Υπήρξε ανάπτυξη αγοράς των κινητών και το 2008. Έτσι τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας είδαν τους συνδρομητές τους να αυξάνονται περίπου κατά 2 εκατομμύρια. 4.3 ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ o Cosmote o Vodafone 35