ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ τολή Γιοίκηζης και Οικονομίας Σμήμα Γιοίκηζης Δπιτειρήζεων. Θέμα πηστιακής εργαζίας

μξνξν ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ τολή Γιοίκηζης και Οικονομίας Σμήμα Γιοίκηζης Δπιτειρήζεων. Θέμα πηστιακής εργαζίας FRANCHISING YΠΑΓΧΓΖ. ΠΑΡΑΛΔΗΦΖ ΑΝΣΑΓΧΝΗΜΟΤ ΔΝΑΝΣΗ ΣΟΤ ΓΟΣΖ ΜΔΣΑ ΣΖ ΛΤΖ ΣΖ ΤΜΒΑΖ. Τποβληθείζα ζηον καθηγηηή ΑΡΒΑΝΗΣΗΓΖ ΓΔΧΡΓΗΟ Από ηην ζποσδάζηρια ΜΗΝΣΕΗΒΖΡΖ ΠΤΡΗΓΟΤΛΑ (4644) Καβάλα 2011

ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΙΔ ΑΚ Αζηηθφο Κψδηθαο ΑΠ Άξεηνο Πάγνο βι. Βιέπε γλκδ. Γλσκνδφηεζε ΓΟ Γεληθνί Όξνη πλαιιαγψλ ΓΔΔ Γίθαην Δπηρεηξήζεσλ θαη Δηαηξηψλ ΓΔΚ Γηθαζηήξην Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ ΔΑ Δπηηξνπή Αληαγσληζκνχ Δ.Δ.Δ.Κ. Δπίζεκε Δθεκεξίδα Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ Δδ Δδάθην ΔΔκπΓ Δπηζεψξεζε Δκπνξηθνχ Γηθαίνπ ΔΚ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα ΔιιΓλε Διιεληθή Γηθαηνζχλε ΔπηζθΔΓ Δπηζθφπεζε Δκπνξηθνχ Γηθαίνπ επ. Δπφκελα ΔξκΑΚ Δξκελεία Αζηηθνχ Κψδηθα ΔθΑζ Δθεηείν Αζελψλ ΚΠνιΓ Κψδηθαο Πνιηηηθήο Γηθνλνκίαο ΜΠξΑζ Μνλνκειέο Πξσηνδηθείν Αζελψλ λ. Νφκνο λ.δ. Ννκνζεηηθφ Γηάηαγκα ΝνΒ Ννκηθφ Βήκα ΟιΑΠ Οινκέιεηα Αξείνπ Πάγνπ ν.π. Όπνπ παξαπάλσ παξ. Παξάγξαθνο π.δ. Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα ΠΠξΑζ Πνιπκειέο Πξσηνδηθείν Αζελψλ ζει. ειίδα χληαγκα ζηνηρ. ηνηρείν πλζδκ πλζήθε ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο 1

ΠΡΟΛΟΓΟ ηφρνο ηεο παξνχζαο κειέηεο είλαη ε εμέηαζε ησλ βαζηθφηεξσλ ζεκείσλ θαη ησλ ζπνπδαηφηεξσλ φξσλ ηεο ζχκβαζεο franchising (δηθαηφρξεζεο) ππφ ην πξίζκα ηνπ θνηλνηηθνχ Καλνληζκνχ 2790/1999 «γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ άξζξνπ 101 παξάγξαθνο 3 ηεο πλζήθεο γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζε νξηζκέλεο θαηεγνξίεο θάζεησλ ζπκθσληψλ θαη ελαξκνληζκέλσλ πξαθηηθψλ», κε ηδηαίηεξε έκθαζε ζηε ξήηξα παξάιεηςεο αληαγσληζκνχ κεηά ηε ιχζε ηεο ζχκβαζεο. Παξνπζηάδεηαη, επίζεο, ε αληηκεηψπηζε ηεο ζχκβαζεο δηθαηφρξεζεο απφ ην εζληθφ καο δίθαην θπξίσο κέζα απφ ηελ παξάζεζε απνθάζεσλ ησλ δηθαζηεξίσλ θαη ηεο Δπηηξνπήο Αληαγσληζκνχ, δεδνκέλνπ νηη δελ πθίζηαηαη θακία λνκνζεηηθή ξχζκηζε πνπ λα αθνξά ην franchising. 2

ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΔΙΑΓΧΓΗ Α)Γεληθά γηα ηα ζπζηήκαηα δηαλνκήο...6 Β)Πεξηνξηζκνί ηνπ ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ ζηα ζπζηήκαηα δηαλνκήο...7 Γ)Οξηζκφο θαη κνξθέο θάζεησλ ζπκπξάμεσλ...9 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΡΧΣΟ 1.1 Ηζηνξηθή εμέιημε...11 1.2 Δλλνηνινγηθή πξνζέγγηζε ηνπ franchising...13 1.2.1.Oηθνλνκηθή έλλνηα ηνπ franchising...13 1.2.2.Ννκηθή έλλνηα ηνπ franchising...14 1.3 Μνξθέο franchising...15 1.4 Nνκηθή θχζε ηνπ franchising...19 1.4 Πιενλεθηήκαηα ηνπ franchising...26 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΓΔΤΣΔΡΟ 2.1 Ζ δνκή ηεο θχξηαο ζχκβαζεο franchising...28 2.2 Βαζηθέο αξρέο πνπ δηέπνπλ ηελ ζχκβαζε...29 2.3 Λχζε ηεο ζχκβαζεο...31 2.4 Μεηαζπκβαηηθέο ππνρξεψζεηο κεξψλ...32 2.4.1 Μεηαζπκβαηηθέο ππνρξεψζεηο ηνπ δφηε...33 2.4.2 Μεηαζπκβαηηθέο ππνρξεψζεηο ηνπ ιήπηε...39 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΡΙΣΟ 3.1 Ζ αληηκεηψπηζε ηεο ζχκβαζεο δηθαηφρξεζεο πξίλ ηε ζέζπηζε ηνπ Καλνληζκνχ 2790/1999...47 3

3.2 Ο Καλνληζκφο 2790/1999 «γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ άξζξνπ 81 παξ. 3 ηεοπλζήθεο ζε νξηζκέλεο θαηεγνξίεο θάζεησλ ζπκθσληψλ θαη ελαξκνληζκέλσλ πξαθηηθψλ»...48 3.3 Οη ηδηαίηεξεο πξνβιέςεηο ησλ θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ γηα ηε ζχκβαζε δηθαηφρξεζεο...50 3.4 Ννκνινγία...56 3.5 Ζ ζχκβαζε δηθαηφρξεζεο ζην εζληθφ δίθαην αληαγσληζκνχ...59 3.5.1. Γεληθά...59 3.5.2. Δηδηθφηεξα γηα ηηο ζπκβάζεηο franchising...61 3.5.3. Απνθάζεηο ησλ εζληθψλ δηθαζηεξίσλ θαη ηεο επηηξνπήο αληαγσληζκνχ επί ησλ ζπκβάζεσλ δηθαηφρξεζεο...63 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΔΣΑΡΣΟ 4.1 Ζ ππνρξέσζε κε άζθεζεο αληαγσληζκνχ ζχκθσλα κε ηνλ Καλνληζκφ 2790/1999...73 4.2 Μεηαζπκβαηηθή απαγφξεπζε αληαγσληζκνχ θαη κεηαζπκβαηηθή ππνρξέσζε ερεκχζεηαο : Οξηνζέηεζε ηεο έλλνηαο θαη ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο...76 4.3 Όξνη θαη πξνυπνζέζεηο εγθπξφηεηαο ηεο ξήηξαο απαγφξεπζεο κεηαζπκβαηηθνχ αληαγσληζκνχ βάζεη ηνπ ηζρχνληνο θνηλνηηθνχ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ...80 4.4 Γηάθξηζε κεηαμχ απαγφξεπζεο άζθεζεο ζπκβαηηθνχ θαη κεηαζπκβαηηθνχ αληαγσληζκνχ...88 4.5 Ζ ππνρξέσζε κε άζθεζεο κεηαζπκβαηηθνχ αληαγσληζκνχ ζην πιαίζην ηνπ εζληθνχ δηθαίνπ...90 4.5.1. Έιεγρνο πεξηερνκέλνπ ηεο ξήηξαο κεηαζπκβαηηθήο απαγφξεπζεο Αληαγσληζκνχ...93 4.5.2. Γπλαηφηεηα πεξηζηνιήο κεηαζπκβαηηθνχ αληαγσληζκνχ ηνπ ιήπηε 4

απεπζείαο απφ ην λφκν (ρσξίο ζπκβαηηθή πξφβιεςε)...97 4.5.3. Δηδηθά ε πεξίπησζε πξάμεσλ αληαγσληζκνχ απφ πξψελ ιήπηε πνπ ζπλάπηεη ζχκβαζε εμαξηεκέλεο εξγαζίαο...98 4.5.4. Ο ππέξκεηξνο ραξαθηήξαο ησλ ζπκβαηηθψλ πεξηνξηζκψλ θαη ε ζπλέπεηά ηνπ : νιηθή αθπξφηεηα ηεο ξήηξαο ή δηαηήξεζε ηνπ θχξνπο ηεο κε αλαγσγή ζην πξνζήθνλ κέηξν;...100 4.5.5. Γπλαηφηεηα απνδέζκεπζεο απφ έγθπξε ξήηξα κεηαζπκβαηηθήο απαγφξεπζεο αληαγσληζκνχ...102 4.5.6. Έλλνκεο ζπλέπεηεο ηεο παξάβαζεο ηεο ππνρξέσζεο κε άζθεζεο κεηαζπκβαηηθνχ αληαγσληζκνχ...105 4.5.7. Γηθνλνκηθή πξνζηαζία ηνπ δφηε...108 4.6 Ννκνινγία...110 ΔΠΙΛΟΓΟ Α)Σα θελά ηνπ franchising...115 Β)Γεληθά ζπκπεξάζκαηα...117 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Βηβιηνγξαθία...120 5

ΔΙΑΓΧΓΗ Α) Γεληθά γηα ηα ζπζηήκαηα δηαλνκήο ην πιαίζην ηνπ αληαγσληζκνχ ησλ εκπνξηθψλ επηρεηξήζεσλ γηα ηελ πξνψζεζε θαη επηθξάηεζε ησλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ ηνπο ζε λέεο αγνξέο, ε νξζνινγηθή εληαηηθνπνίεζε ησλ πξνζπαζεηψλ ηνπο κπνξεί λα επηβάιιεη παξάιιεια κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπο, ηελ ίδξπζε ππνθαηαζηεκάησλ ή ζπγαηξηθψλ επηρεηξήζεσλ θαη κηα ελδηάκεζε κνξθή επέθηαζεο ηεο εκπνξηθήο ηνπο δξαζηεξηφηεηαο, ηε ρξεζηκνπνίεζε απφ ηνλ έκπνξν ηξίησλ αλεμάξηεησλ ζπλεξγαηψλ επηρεηξήζεσλ. Οη ζπλεξγάηεο δηαλνκήο ελεξγνχλ σο αλεμάξηεηα, βνεζεηηθά ηνπ εκπφξνπ πξφζσπα, ζηα νπνία εηδηθφηεξα αλαηίζεηαη ε πξνψζεζε ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ηεο επηρείξεζεο ζηνπο ηειηθνχο θαηαλαισηέο, ε δεκηνπξγία θαη δηαηήξεζε δειαδή επαξθνχο δήηεζεο γηα ηα αγαζά ή ηηο ππεξεζίεο ηεο ηειεπηαίαο, θαζψο θαη ε ηθαλνπνίεζε απηήο ηεο δήηεζεο κε ηε βνήζεηα ελφο δηθηχνπ δηαλνκήο ησλ πξνζθεξφκελσλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ. Με ηνλ ηξφπν απηφ δεκηνπξγείηαη ην «ζχζηεκα ή δίθηπν δηαλνκήο» 1 ηεο εκπνξηθήο επηρείξεζεο, ην νπνίν απνηειεί έλα ζχζηεκα πξνψζεζεο ησλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ ηεο ζηνλ ηειηθφ απνδέθηε. ηελ θνξπθή ηνπ ζπζηήκαηνο απηνχ βξίζθεηαη ε εκπνξηθή επηρείξεζε, απφ ηελ νπνία πξνέξρνληαη ηα πξντφληα ή νη ππεξεζίεο θαη ε νπνία απνηειεί ηνλ εκπλεπζηή θαη ζεκαηνθχιαθα ηεο νξγαλσηηθήο δνκήο, ηεο ζηξαηεγηθήο θαη ησλ κεζφδσλ πσιήζεσλ πνπ νη ζπλεξγάηεο ηεο επηρείξεζεο ππνρξενχληαη λα αθνινπζήζνπλ. Ζ νξγάλσζε ηνπ ζπζηήκαηνο δηαλνκήο επηηπγράλεηαη κε ηε ζχλαςε δηαθφξσλ θαηεγνξηψλ ζπκβάζεσλ δηαξθείαο κεηαμχ αθελφο ηεο εκπνξηθήο επηρείξεζεο θαη αθεηέξνπ ηξίησλ λνκηθά αλεμάξηεησλ επηρεηξήζεσλ ή επαγγεικαηηψλ πνπ αζθνχλ δηακεζνιαβεηηθέο ππεξεζίεο. Οη ζπκβάζεηο απηέο δελ είλαη πάληνηε εθ ησλ πξνηέξσλ θαζνξηζκέλεο, ελψ ζπρλά εκθαλίδνληαη ζηηο εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο λέεο κνξθέο ζπκβάζεσλ, εμαηηίαο ηεο ζπλερηδφκελεο δηακφξθσζεο ησλ κεζφδσλ πψιεζεο θαη ησλ ηξφπσλ νξγάλσζεο ζε δίθηπα. Αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηεο εκπνξηθήο επηρείξεζεο θαη ηελ ηδηνκνξθία ηνπ ζπζηήκαηνο 1 Γηα ηα ζπζηήκαηα δηαλνκήο βι. Δλδεηθηηθά Απγεηίδεο Γεκ., πζηήκαηα δηαλνκεο θαη απνδεκίσζε πειαηείαο, ΥξΗΓ Α/2001, ζει. 590επ. 6

δηαλνκήο, ε ζρέζε ησλ ζπλεξγαδφκελσλ επηρεηξήζεσλ εκθαλίδεηαη ζπλήζσο κε ηε κνξθή ηεο ζπκβάζεσο εκπνξηθήο αληηπξνζσπείαο, απνθιεηζηηθήο ή επηιεθηηθήο δηαλνκήο ή ζπκβάζεσο δηθαηφρξεζεο (γλσζηήο σο franchising). Β Πεξηνξηζκνί ηνπ ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ ζηα ζπζηήκαηα δηαλνκήο Οη πεξηνξηζκνί ηνπ αληαγσληζκνχ πνπ ζπλήζσο εληάζζνληαη ζηηο ζπκθσλίεο κεηαμχ πξνκεζεπηψλ απφ ηε κηα πιεπξά θαη εκπνξηθψλ αληηπξνζψπσλ ή δηαλνκέσλ ή ιεπηψλ Franchising απφ ηελ άιιε, αλήθνπλ ζηε γεληθφηεξε θαηεγνξία ησλ ιεγφκελσλ «θάζεησλ πεξηνξηζκψλ» (vertical restaints), νη νπνίνη απνηέιεζαλ θαηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο έλα απφ ηα πεξηζζφηεξν ζπδεηνχκελα δεηήκαηα ζην ζχγρξνλν δίθαην ηνπ ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ. Γελ είλαη ίζσο ππεξβνιηθφο ν ηζρπξηζκφο ελφο ζηειέρνπο ηεο Γεληθήο Γηεχζπλζεο Αληαγσληζκνχ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο, φηη «θαλέλαο άιινο ηνκέαο ηνπ δηθαίνπ ηνπ ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ δελ θαίλεηαη λα έρεη εμάςεη πεξηζζφηεξν πάζνο θαη λα έρεη πξνθαιέζεη κεγαιχηεξε θαηαλάισζε κειάλεο απφ ηνπο θάζεηνπο πεξηνξηζκνχο». Απφ πιεπξάο δηθαίνπ ηνπ ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ ην δήηεκα εζηηάδεηαη θπξίσο ζηνλ έιεγρν ησλ θάζεησλ πεξηνξηζκψλ κε ηε γεληθή ξήηξα απαγφξεπζεο ησλ ζπκπξάμεσλ ηνπ άξζξνπ 81 παξ.1 ηεο πλζδκ. χκθσλα κε ην άξζξν 81 παξ.1, απαγνξεχνληαη φιεο νη ζπκθσλίεο κεηαμχ επηρεηξήζεσλ 2, ελαξκνληζκέλεο πξαθηηθέο 3 ή απνθάζεηο ελψζεσλ επηρεηξήζεσλ 4 πνπ δχλαληαη λα επεξεάζνπλ ην εκπφξην κεηαμχ θξαηψλ-κειψλ θαη πνπ έρνπλ σο αληηθείκελν ή απνηέιεζκα ηνλ πεξηνξηζκφ ηνπ αληαγσληζκνχ εληφο ηεο θνηλήο αγνξάο 5. 2 Καηαιακβάλνληαη απφ ην άξζξν 81 παξ.1 φιεο νη ζπκθσλίεο δηεκεξείο ή πνιπκεξείο, γξαπηέο ή πξνθνξηθέο. Βι. ζρεηηθά Κνηζίξε Λ., Γίθαην Αληαγσληζκνχ (αζέκηηνπ θαη ειεχζεξνπ), ζει.424επ. 3 Κνηζίξε Λ., Γίθαην Αληαγσληζκνχ (αζέκηηνπ θαη ειεχζεξνπ), ζει.433επ. 4 Οη απνθάζεηο είλαη δηθαηνπξαμίεο πνπ βάζεη ζπκπηψζεσο ησλ δειψζεσλ βνπιήζεσο ηνπιάρηζηνλ κηαο πιεηνςεθίαο, ξπζκίδνπλ δεζκεπηηθψο ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ ζπλδενκέλσλ δπλάκεη ππάξρνπζαο νξγαλσηηθήο έλλνκεο ζρέζεσο. Βι. Κνηζίξε Λ.,Γίθαην Αληαγσληζκνχ (αζέκηηνπ θαη ειεζέξνπ), ζει.,429επ. 5 Σν άξζξν 81 παξ.1 πλζδκ πεξηέρεη κηα ελδεηθηηθή απαξίζκεζε απαγνξεπκέλσλ ζπκπξάμεσλ θαη πξαθηηθψλ, νη νπνίεο είλαη εθείλεο νη νπνίεο ζπλίζηαληαη: α)ζηνλ άκεζν ή έκκεζν θαζνξηζκφ ησλ ηηκψλ ηεο αγνξάο ή πσιήζεσο ή άιισλ φξσλ ζπλαιιαγήο, β)ζηνλ πεξηνξηζκφ ή ζηνλ έιεγρν ηεο παξαγσγήο, ηεο δίαζεζεο, ηεο ηερλνινγηθήο αλαπηχμεσοή ησλ επελδχζεσλ,γ) ζηελ θαηαλνκή ησλ αγνξψλ ή ησλ πεγψλ εθνδηαζκνχ, δ)ζηελ εθαξκνγή άληζσλ φξσλ επί ηζνδχλακσλ παξνρψλ, έλαληη ησλ εκπνξηθψο ζπλαιιαζζφκελσλ, κε απνηέιεζκα λα πεξηέξρνληαη απηνί ζε κεηνλξθηηθή ζέζε ζηνλ 7

Πξάγκαηη, νη πεξηνξηζκνί πνπ επηβάιινληαη απφ ηνλ παξαγσγφ (πξνκεζεπηή) ζηνλ εκπνξηθφ αληηπξφζσπν, ην δηαλνκέα ή ην δηθαηνδφρν ζπληζηνχλ πεξηνξηζκφ ηεο αληαγσληζηηθήο ειεπζεξίαο κηαο απηφλνκεο επηρείξεζεο θαη δπλαηφλ λα εκπίπηνπλ ζην πεδίν εθαξκνγήο ηεο γεληθήο απαγφξεπζεο ησλ ζπκπξάμεσλ πνπ έρνπλ σο αληηθείκελν ή απνηέιεζκα ηνλ πεξηνξηζκφ ηνπ αληαγσληζκνχ αιιά ελδερνκέλσο θαη ζην πεδίν ηεο απαγφξεπζεο θαηαρξεζηηθήο εθκεηάιιεπζεο δεζπφδνπζαο ζέζεο ηνπ πξνκεζεπηή. Οη πεξηνξηζκνί κπνξεί λα αθνξνχλ ηφζν ηνλ ηξφπν δηακφξθσζεο ηνπ ζπζηήκαηνο δηαλνκήο φζν θαη ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηεο επηρείξεζεο ηνπ δηαλνκέα ή αληηπξνζψπνπ. ηνπο πξψηνπο αλήθνπλ θπξίσο νη πεξηνξηζκνί πνπ αλαθέξνληαη ζηε γεσγξαθηθή πεξηνρή, ζηελ νπνία αζθεί ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπ ν εκπνξηθφο αληηπξφζσπνο ή δηαλνκέαο (γεσγξαθηθνί πεξηνξηζκνί), θαζψο θαη εθείλνη πνπ απαγνξεχνπλ ζην δηαλνκέα ή αληηπξφζσπν λα πσιεί ζε νξηζκέλνπο πειάηεο ή θαηεγνξίεο πειαηψλ (πειαηεηαθνί πεξηνξηζκνί). Ηδηαίηεξε ζέζε κεηαμχ ησλ πεξηνξηζκψλ πνπ αλαθέξνληαη ζηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηεο επηρείξεζεο ηνπ δηαλνκέα θαηέρνπλ απηνί πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηε δηακφξθσζε ηεο ηηκνινγηαθήο πνιηηηθήο ηνπ (θαζνξηζκφο ηηκήο κεηαπψιεζεο, θαζνξηζκφο αλψηαηεο ηηκήο, ελδεηθηηθέο ηηκέο θ.α.). Τπφ πνηεο πξνυπνζέζεηο νη θάζεηνη πεξηνξηζκνί ζπληζηνχλ απαγνξεπκέλεο ζπκπξάμεηο, είλαη δήηεκα ζηάζκηζεο ζπκθεξφλησλ ησλ πξνκεζεπηψλ απφ ηε κηα πιεπξά, ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ εκπνξηθψλ αληηπξνζψπσλ, δηαλνκέσλ θαη δηθαηνδφρσλ απφ ηελ άιιε, αιιά θαη ησλ αλεμάξηεησλ εκπφξσλ θαη θαηαλαισηψλ. Ζ ζηάζκηζε ησλ ζπκθεξφλησλ απηψλ πξαγκαηνπνηείηαη κε γλψκνλα ηελ πξνζηαζία ηνπ αληαγσληζκνχ κε ηε δηπιή δηάζηαζε ηεο, δειαδή ηελ πξνζηαζία ηεο αληαγσληζηηθήο ειεπζεξίαο ησλ ππνθεηκέλσλ ηεο αγνξάο αθελφο θαη ηεο ειεπζεξίαο ηνπ αληαγσληζκνχ σο ζεζκνχ αθεηέξνπ. 6 Καζίζηαηαη επνκέλσο ζαθέο φηη ε απαγφξεπζε ηνπ άξζξνπ 81 παξ.1 πλζδκ αληαγσληζκφ, ε) ζηελ εμάξηεζε ηεο ζπλάςεσο ζπκβάζεσλ απφ ηελ απνδνρή εθ κέξνπο ησλ ζπλαιιαζζνκέλσλ, πξνζζέησλπαξνρψλ πνπ εθ θχζεσο ή ζχκθσλα κε ηηο εκπνξηθέο ζπλήζεηεο δελ έρνπλ ζρέζε κε ην αληηθείκελν ησλ ζπκβάζεσλ απηψλ. 6 Βι. Σδνπγαλάην Γεκ., Οη ζπκθσλίεο απνθιεηζηηθήο θαη επηιεθηηθήο δηαλνκήο ζην δίθαην ηνπ αληαγσληζκνχ(ειεχζεξνπ θαη αζέκηηνπ) ζει.7-8. 8

δελ έρεη απφιπην ραξαθηήξα αιιά ππφθεηηαη ζε εμαηξέζεηο, αθνχ ν αληαγσληζκφο δελ είλαη απηνζθνπφο, αιιά κέζν γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ αλζξψπηλσλ αλαγθψλ, δειαδή ζε ηειηθή αλάιπζε ηνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ. Με γλψκνλα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ απηνχ, ν θνηλνηηθφο λνκνζέηεο παξάιιεια κε ηελ απαγφξεπζε ηνπ άξζξνπ 81 παξ.1 πλζδκ, αλαγλσξίδεη κε ηελ παξ.3 ηνπ ίδηνπ άξζξνπ ην κεραληζκφ ηεο «αηνκηθήο απαιιαγήο» 7. Δίλαη δειαδή πηζαλφλ νη απαγνξεπκέλεο θαηά ηελ παξ.1 ηνπ άξζξνπ 81 ζπκπξάμεηο λα είλαη πάξα ηαχηα απαξαίηεηεο γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπ ζθνπνχ ηνπ λφκνπ, εθφζνλ ζπκβάιινπλ ζηε βειηίσζε ηεο παξαγσγήο ή ηεο δηαλνκήο ησλ πξντφλησλ ή ζηελ πξνψζεζε ηεο νηθνλνκηθήο ή ηερληθήο πξνφδνπ, εμαζθαιίδνληαο ζηνπο θαηαλαισηέο εχινγε ζπκκεηνρή ζηελ πξνθχπηνπζα σθέιεηα θαη εθφζνλ επηβάιινπλ ηνπο αλαγθαίνπο κφλν πεξηνξηζκνχο αληαγσληζκνχ θαη δελ θαηαξγνχλ ηνλ αληαγσληζκφ ζε ζεκαληηθφ ηκήκα ηεο νηθείαο αγνξάο. Πέξαλ ηεο αηνκηθήο απαιιαγήο, ε παξ.3 ηνπ άξζξνπ 81 πλζδκ πξνβιέπεη φηη νη δηαηάμεηο ηεο παξ.1 ηνπ ίδηνπ άξζξνπ κπνξνχλ λα θεξπρζνχλ αλεθάξκνζηεο θαη ζε θαηεγνξίεο ζπκθσληψλ, απνθάζεσλ ελψζεσλ επηρεηξήζεσλ ή ελαξκνληζκέλσλ πξαθηηθψλ. Ζ θήξπμε ηνπ αλεθαξκφζηνπ πξνθχπηεη ζηελ πεξίπησζε απηή απφ ηηο θαλνληζηηθέο δηαηάμεηο «νκαδηθήο απαιιαγήο», πνπ εθδίδνληαη δπλάκεη ηνπ άξζξνπ 83 πλζδκ9 8 θαη κε ηηο νπνίεο νξίδνληαη ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ πξέπεη λα έρεη κηα ζχκπξαμε, γηα λα ζεσξεζεί φηη αληαπνθξίλεηαη ζηηο πξνυπνζέζεηο παξέθθιηζεο ηεο παξ.3 ηνπ άξ.81. Γ Οξηζκφο θαη κνξθέο θάζεησλ ζπκπξάμεσλ. Ωο θάζεηεο ζπκπξάμεηο λννχληαη νη ζπκθσλίεο ή νη ελαξκνληζκέλεο πξαθηηθέο κεηαμχ δχν ή πεξηζζφηεξσλ επηρεηξήζεσλ, θάζε κία εθ ησλ νπνίσλ δξαζηεξηνπνηείηαη γηα ην ζθνπφ ηεο ζπκθσλίαο ζε δηαθνξεηηθφ επίπεδν ηεο αιπζίδαο παξαγσγήο ή δηαλνκήο θαη νη νπνίεο (ζπκπξάμεηο) έρνπλ σο αληηθείκελν ηνλ 7 Δηδηθφηεξα γηα ηελ αηνκηθή εμαίξεζε ζην ειιεληθφ δίθαην αληαγσληζκνχ βι. Γξπιιεξάθε, Ζ εμαίξεζε απφ ηελ απαγφξεπζε ζπκπξάμεσλ, ζε ρηλά, Πξνζηαζία ηνπ Διεχζεξνπ Αληαγσληζκνχ (Ζ Πξαθηηθή ηεο ΔΠΑ/ΔΑ), ζει.167επ. 8 Άξζξν 83πλζΔΚ: Οη αλαγθαίνη θαλνληζκνί ή νδεγίεο γηα ηελ εθαξκνγή ησλ αξρψλ πνπ αλαθέξνληαη ζηα άξζξα 81θαη 82 ζεζπίδνλαηη απφ ην πκβνχιην, κε εηδηθή πιεηνςεθία πξνηάζεη ηεο Δπηηξνπήο θαη θαηφπηλ δηαβνπιεχζεσο κε ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην. 9

θαζνξηζκφ ησλ φξσλ θαη πξνυπνζέζεσλ ππφ ηηο νπνίεο ηα κέξε κπνξνχλ λα πξνκεζεχνληαη, λα πσινχλ ή λα κεηαπσινχλ νξηζκέλα αγαζά ή ππεξεζίεο 9. Οη θχξηεο κνξθέο θάζεησλ ζπκπξάμεσλ είλαη νη αθφινπζεο: Οη ζπκθσλίεο απνθιεηζηηθήο δηαλνκήο πξντφλησλ, κε ηηο νπνίεο πξνκεζεπηήο αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε απέλαληη ζηνλ απνθιεηζηηθφ δηαλνκέα λα κελ πξνκεζεχεη ζηε ζπγθεθξηκέλε γεσγξαθηθή δψλε ηα ζπκβαηηθά πξντφληα ζε άιιε επηρείξεζε κε ζθνπφ ηε ρξήζε ή ηε κεηαπψιεζή ηνπο. Οη ζπκθσλίεο επηιεθηηθήο δηαλνκήο, κε ηηο νπνίεο ν πξνκεζεπηήο δηαζέηεη ηα αγαζά ή ηηο ππεξεζίεο πνπ αλαθέξνληαη ζηε ζχκβαζε κέζσ επηιεγκέλσλ κεηαπσιεηψλ κε βάζε πξνθαζνξηζκέλα πνηνηηθά θαη αληηθεηκεληθά θξηηήξηα θαη εθφζνλ νη δηαλνκείο απηνί αλαιακβάλνπλ ηελ ππνρξέσζε λα κελ πσινχλ ηα ελ ιφγσ αγαζά ή ππεξεζίεο ζε κε εμνπζηνδνηεκέλνπο κεηαπσιεηέο. Οη ζπκθσλίεο δηθαηφρξεζεο (franchising), πνπ απνηεινχλ έλα ζχλζεην ζχζηεκα δηαλνκήο πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ, ζηα πιαίζηα ηνπ νπνίνπ ν δηθαηνπάξνρνο παξέρεη έλαληη ακνηβήο ή ηειψλ άδεηεο εθκεηάιιεπζεο ζεκάησλ θαη ηερλνγλσζίαο γηα ηελ πψιεζε ησλ ζπκβαηηθψλ αγαζψλ ή / θαη ππεξεζηψλ. Οη ζπκθσλίεο απνθιεηζηηθήο θαηαλνκήο πειαηείαο, ζηα πιαίζηα ησλ νπνίσλ ν πξνκεζεπηήο ζπκθσλεί λα πσιεί ηα πξντφληα ηνπ κφλν ζε έλα δηαλνκέα κε ζθνπφ ηε κεηαπψιεζή ηνπο ζε έλα ζπγθεθξηκέλν θχθιν πειαηψλ. Οη ζπκθσλίεο απνθιεηζηηθήο δηάζεζεο, νη νπνίεο απνηεινχλ ηελ αθξαία κνξθή πεξηνξηζκέλεο δηαλνκήο φζνλ αθνξά ην φξην γηα ηνλ αξηζκφ ησλ αγνξαζηψλ. ηηο ζπκθσλίεο απηέο θαζνξίδεηαη φηη ππάξρεη κφλν έλαο αγνξαζηήο ζηνλ νπνίν ν πξνκεζεπηήο πσιεί έλα ζπγθεθξηκέλν ηειηθφ αγαζφ ή ππεξεζία. Οη ζπκθσλίεο απνθιεηζηηθήο πξνκήζεηαο, ζηα πιαίζηα ησλ νπνίσλ ν δηαλνκέαο δεζκεχεηαη λα πξνκεζεχεηαη ηα ζπκβαηηθά πξντφληα πνπ κεηαπσιεί απνθιεηζηηθά απφ έλα ζπγθεθξηκέλν πξνκεζεπηή. 9 Βι άξζξν 2 Καλνληζκνχ 2790/1999 ηεο Δπηηξνπήο γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ άξζξνπ 81 παξ. 3πλζΔΚ ζε νξηζκέλεο θαηεγνξίεο θάζεησλ ζπκπξάμεσλ θαη ελαξκνληζκέλσλ πξαθηηθψλ, ΔΔ L 336, 29.12.1999, ζει 21 10

ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΡΧΣΟ 1.1 ΙΣΟΡΙΚΗ ΔΞΔΛΙΞΗ Ζ ιέμε franchising πξνέξρεηαη απφ ην γαιιηθφ ξήκα «francher», ην νπνίν ζήκαηλε ηελ παξαρψξεζε θάπνηνπ πξνλνκίνπ ή ηελ παξαίηεζε απφ έλα δηθαίσκα. Οη άξρνληεο ζην Μεζαίσλα παξαηηνχληαλ απφ θάπνηα δηθαηψκαηά ηνπο πξνο φθεινο νξηζκέλσλ πφιεσλ ή επαγγεικαηηθψλ ζσκαηείσλ θαη ηνπο παξαρσξνχζαλ ζρεηηθνχο ράξηεο ή έγγξαθα, γεγνλφο πνπ δηεπθφιπλε ηα κέγηζηα ζηελ αλάπηπμε ησλ πφιεσλ ή ησλ επαγγεικαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ ζσκαηείσλ. Ζ ζπγθεθξηκέλε πξάμε ησλ αξρφλησλ πξνζδηνξηδφηαλ κε ηνλ φξν «franchise» 10. Γηα πξψηε θνξά ζπκβάζεηο δηθαηφρξεζεο ζηε ζχγρξνλε κνξθή ηνπο εκθαλίζηεθαλ ζηηο Ζ.Π.Α. κεηά ηνλ εκθχιην πφιεκν, φπνπ νη επηρεηξήζεηο ησλ Βφξεησλ Πνιηηεηψλ, πνπ ήηαλ νηθνλνκηθά πην επηηπρεκέλεο, δελ ήζειαλ λα αλαιάβνπλ ηνλ θίλδπλν λα επελδχζνπλ δηθά ηνπο θεθάιαηα γηα λα ηδξχζνπλ ππνθαηαζηήκαηα ή πξαθηνξεία ζην Νφην 11.Ζ εηαηξία ξαπηνκεραλψλ Singer αλαθέξεηαη σο ε πξψηε πνπ εθάξκνζε ην franchising πξνθεηκέλνπ λα νξγαλψζεη ην δίθηπν δηαλνκήο ησλ πξντφλησλ ηεο ηε δεθαεηία ηνπ 1860 12.Πεξί ηα ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα πηνζεηήζεθε σο κέζνδνο επηρεηξεκαηηθήο αλάπηπμεο απφ ηηο βηνκεραλίεο απηνθηλήησλ, κε αιθννινχρσλ πνηψλ θαη ηα θαξκαθεία, ελψ κεηά ηνλ Α Παγθφζκην Πφιεκν εθαξκφζζεθε θαη απφ ηηο εηαηξίεο πεηξειαηνεηδψλ 13. Ζ κεγάιε φκσο αλάπηπμε ηνπ franchising σο νηθνλνκηθνχ ζεζκνχ αλάγεηαη ηζηνξηθά ζην ηέινο ηνπ Β Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ θαη νθείιεηαη ζηηο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχζαλ ηφηε, δειαδή ζηελ αλάπηπμε ηεο καδηθήο παξαγσγήο θαη πξνζθνξάο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ έιιεηςε νξζνινγηθψλ δηθηχσλ δηαλνκήο θαη δηάζεζεο. Αξρηθά πεξηνξίζηεθε ζηα γεσγξαθηθά φξηα ησλ Ζ.Π.Α., φπνπ γλψξηζε ηαρχηαηε θαη εληππσζηαθή αλάπηπμε, βξίζθνληαο εθαξκνγή ζε έλαλ επξχ θχθιν δξαζηεξηνηήησλ.τηνζεηήζεθε απφ επηρεηξήζεηο ελνηθίαζεο απηνθηλήησλ, μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο, εζηηαηφξηα γξήγνξεο εμππεξέηεζεο (fast food), 10 Βι. Κσζηάθε Γ. Franchising Ννκηθή θαη Δπηρεηξεκαηηθή Γηάζηαζε, β έθδνζε, Ννκηθή Βηβιηνζήθε 2002, ζει34. 11 Βι. Βνχιγαξε Η. Οη ζπκβάζεηο δηθαηφρξεζεο φπσο πξνθχπηνπλ απφ ηε δηεζλή λνκηθή πξαθηηθή θαη ιεηηνπξγνχλ ζηηο δηεζλείο ζπλαιιαγέο, ΝνΒ 1998, ζει.,898. 12 Βι. Κσζηάθε φ.π.,2002, ζει. 55. 13 Βι. Κσζηάθε φ.π.,2002, ζει. 55-56. 11

επηρεηξήζεηο παξνρήο ινγηζηηθψλ θαη δηαθεκηζηηθψλ ππεξεζηψλ.εκαληηθφ ξφιν ζηελ αλάπηπμε ηνπ ζεζκνχ δηαδξακάηηζε ε ςήθηζε, ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970, λφκνπ πνπ επέβαιιε ζηνλ δηθαηνπάξνρν ηελ ππνρξέσζε λα παξέρεη φιεο εθείλεο ηηο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο πνπ ζα επηηξέςνπλ ζηνλ ππνςήθην δηθαηνδφρν λα θάλεη ηηο ζρεηηθέο επηινγέο ηνπ ειεχζεξα θαη κε βάζε ην ζπκθέξνλ ηνπ 14. ηελ Δπξψπε ν νηθνλνκηθφο ζεζκφο ηνπ franchising έθαλε ηα πξψηα ηνπ βήκαηα ηε δεθαεηία ηνπ 1950 15.Ζ επηηαθηηθή αλάγθε αλάπηπμεο ηεο ηξαπκαηηζκέλεο, ιφγσ ηνπ Γεχηεξνπ Παγθφζκηνπ Πνιέκνπ, επξσπατθήο νηθνλνκίαο κε ηε βνήζεηα ηεο ακεξηθαληθήο θαη ηελ πξνψζεζε ζε πξψηε θάζε ηνπ εκπνξίνπ κε πξφηππν νξηζκέλα ακεξηθάληθα πξντφληα πνπ είραλ επηηπρία ζηε δηεζλή αγνξά, νδήγεζε ζηελ εηζαγσγή ησλ ζπκβάζεσλ δηθαηφρξεζεο ζηελ Δπξψπην ξπζκφο αλάπηπμήο ηνπ, φκσο, παξέκεηλε ζπγθξαηεκέλνο κέρξη ηε δεθαεηία ηνπ 1980, νπφηε ν επηρεηξεκαηηθφο θφζκνο, ζνξπβεκέλνο απφ ηε καδηθή πιένλ εηζβνιή ζηνλ επξσπατθφ ρψξν ησλ κεγάισλ ακεξηθαληθψλ επηρεηξήζεσλ θαη ζπλεηδεηνπνηψληαο ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ franchising, εθδήισζε απμεκέλν ελδηαθέξνλ γηα ην ζχγρξνλν απηφ ζχζηεκα εκπνξηθήο ζπλεξγαζίαο 16.Σν 1972 ηδξχζεθε ε Δπξσπατθή Οκνζπνλδία ηνπ Franchising ε νπνία ζπλέηαμε Κψδηθα Δπξσπατθήο Γενληνινγίαο ηνπ Franchising κε ηηο βαζηθέο αξρέο θαη θαλφλεο πνπ ην δηέπνπλ, ειιείςεη γξαπηνχ δηθαίνπ. Σν παξάδεηγκά ηεο αθνινχζεζαλ νη εζληθέο Οκνζπνλδίεο ησλ επξσπατθψλ θξαηψλ πνπ δελ άξγεζαλ λα δεκηνπξγεζνχλ. Σν franchising άξρηζε λα δηεηζδχεη απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1970 θαη ζηελ Διιάδα, ελψ ξαγδαία αλάπηπμε γλψξηζε απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1990 θαη έπεηηα 17. Λφγσ ηνπ βαζκνχ ηεο ηερληθήο θαη νηθνλνκηθήο ηεο αλάπηπμεο, ε Διιάδα ήηαλ ζηελ αξρή ρψξα θπξίσο δηθαηνδφρσλ. Σα ηειεπηαία ρξφληα φκσο παξαηεξείηαη έληνλα ε πξνζθπγή ζην franchising νινέλα θαη πεξηζζφηεξσλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ ηνπ θέληξνπ κε ζθνπφ ηε γξήγνξε αλάπηπμε, επέθηαζε θαη δηάδνζή ηνπο ζηελ πεξηθέξεηα. Ο ζεζκφο ηνπ franchising θαίλεηαη, επίζεο, λα απνηειεί πξαθηηθά ην κνλαδηθφ ηξφπν γηα ηε 14 Βι. Αιεπάθν Κ., Ννκηθή θχζε θαη ηδηαηηεξφηεηεο ηεο ζχκβαζεο δηθαηφρξεζεο, ΝνΒ 1995, ζει. 934. 15 Βι. Κσζηάθε φ.π.,2002, ζει.56 16 Βι. Γεσξγηάδε Απ., Νέεο κνξθέο ζπκβάζεσλ ηεο ζχγρνλεο νηθνλνκίαο, δ έθδνζε Αληψλε άθθνπια 2000, ζει.196. 17 Βι. Γεσξγηάδε Απ., φ.π., 2000,ζει.197. 12

κειινληηθή επέθηαζε ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ θαη ηελ πξνψζεζε ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ηνπο ζηα Βαιθάληα θαη ζηελ ππφινηπε Δπξψπε 18. 1.2 ΔΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΔΓΓΙΗ ΣΟΤ FRANCHISING Ζ ελλνηνινγηθή πξνζέγγηζε ηνπ franchising παξνπζηάδεη κεγάιεο θαη ζεκαληηθέο δπζθνιίεο ππφ ηελ έλλνηα φηη ν φξνο απηφο ζηε ζχγρξνλε νηθνλνκηθή δσή είλαη φξνο καλδχαο 19 θάησ απφ ηνλ νπνίν ππάξρνπλ θαη αλαπηχζζνληαη πνηθίιεο ζρέζεηο, φπσο π.ρ. ε παξαρψξεζε άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο θαη πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο, αιιά θαη ηερλνγλσζίαο απφ ην δφηε ζην ιήπηε, ε έληαμε ηνπ ηειεπηαίνπ ζην ζχζηεκα franchising ηνπ δφηε θαη ε ζπλερήο ππνζηήξημή ηνπ, ε πιεξσκή απφ ην ιήπηε ζην δηθαηνπάξνρν ρξεκαηηθψλ πνζψλ, ε πψιεζε πξντφλησλ ή θαη ε παξνρή ππεξεζηψλ θιπ. Απνηέιεζκα, δε, απηήο ηεο δπζθνιίαο είλαη θαη ε κεγάιε πνηθηιία νξηζκψλ ηφζν λνκηθψλ φζν θαη νηθνλνκηθψλ. 1.2.1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΝΝΟΙΑ ΣΟΤ FRANCHISING Απφ νηθνλνκηθή άπνςε ην franchising είλαη κηα κέζνδνο εκπνξηθήο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ αλεμάξηεησλ επηρεηξήζεσλ πνπ αλαπηχζζνπλ ηε δξαζηεξηφηεηά ηνπο ζπλήζσο ζε δηαθνξεηηθέο βαζκίδεο ηεο αγνξάο. Δηδηθφηεξα, πξφθεηηαη γηα εκπνξηθή ζπλεξγαζία αλάκεζα ζε κηα κεγάιε επηρείξεζε, ηνλ franchisor, θαη δηάθνξνπο κηθξφηεξνπο επηρεηξεκαηίεο, ηνπο franchisees, κε ηελ νπνία επηδηψθνπλ ε κελ πξψηε ηε δεκηνπξγία ελφο φζν ην δπλαηφλ πην κεγάινπ αξηζκνχ ζεκείσλ πψιεζεο ησλ πξντφλησλ ή παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ ηεο, νη δε δεχηεξνη ηελ απνθφκηζε θεξδψλ απφ ηελ εκπνξηθή θήκε, ηελ νξγάλσζε θαη ηελ ηερλνγλσζία ηεο πξψηεο 20. Σν franchising απνηειεί κέζνδν marketing, ζχζηεκα πξνψζεζεο πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ ζηελ θαηαλαισηηθή αγνξά πνπ βαζίδεηαη ζηε δηαξθή ζπλεξγαζία κεηαμχ αλεμάξηεησλ επηρεηξήζεσλ.με ην franchising δίλεηαη ε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο θαη αλάπηπμεο ελφο εκπνξηθνχ δηθηχνπ 21 ζηνπο ηνκείο ηεο δηαλνκήο πξντφλησλ θαη ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ. Ο franchisee εληάζζεηαη ζην ζχζηεκα franchising πνπ έρεη 18 Βι. Γεσξγηάδε Απ., φ.π., 2000,ζει.197. 19 Βι. Κσζηάθε φ.π.,2002, ζει.33. 20 Βι. Γεσξγηάδε Απ., φ.π., 2000,ζει.193 21 Βι. Κσζηάθε φ.π.,2002, ζει.35 13

δεκηνπξγήζεη ν franchisor, ελψ αληηθεηκεληθφο ζθνπφο θαη ησλ δχν κεξψλ είλαη ε επίηεπμε ηνπ κεγαιχηεξνπ δπλαηνχ θέξδνπο. 1.2.2 NOMIKH ENNOIA TOY FRANCHISING Απφ λνκηθή άπνςε ην franchising, ην νπνίν απνδίδεηαη ζηα ειιεληθά σο δηθαηφρξεζε ή δηθαηνρξεζία 22, ζχκθσλα κε ηνλ επηθξαηέζηεξν νξηζκφ πνπ γίλεηαη δεθηφο θαη ζε θνηλνηηθφ επίπεδν, είλαη κηα ζχκβαζε δηαξθνχο εκπνξηθήο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ δχν λνκηθά θαη νηθνλνκηθά αλεμάξηεησλ επηρεηξήζεσλ, βάζεη ηεο νπνίαο ε κηα επηρείξεζε, ν δφηεο ή δηθαηνπάξνρνο (franchisor), παξαρσξεί ζηελ άιιε, ηνλ ιήπηε ή δηθαηνδφρν (franchisee), έλαληη άκεζνπ ή έκκεζνπνηθνλνκηθνχ αληαιιάγκαηνο, ην δηθαίσκα ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηνπ «παθέηνπ» franchising (franchise package), κε ζθνπφ ηελ πψιεζε ζπγθεθξηκέλσλ ηχπσλ πξντφλησλ ή ηελ παξνρή ζπγθεθξηκέλσλ ππεξεζηψλ ζε ηειηθνχο ρξήζηεο 23.Ωο «παθέην» franchising ελλνείηαη έλα ζχλνιν δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο θαη πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο θαη ηεο απαξαίηεηεο ηερλνγλσζίαο. Ζ ζχκβαζε franchising απνηειεί κηα ζχκβαζε δπλακηθήο δηεπηρεηξεζηαθήο ζπλεξγαζίαο (relational contract) νξγαλσηηθήο πθήο. Κχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ franchising, φπσο πξνθχπηνπλ απφ ηελ ελλνηνινγηθή ηνπ πξνζέγγηζε ηφζν απφ λνκηθή φζν θαη απφ νηθνλνκηθή άπνςε, είλαη ηα εμήο 24 : 1. Ζ δεκηνπξγία απφ ην δφηε ελφο επηηπρεκέλνπ θαη επψλπκνπ επηρεηξεκαηηθνχ ζπζηήκαηνο. 2. Ζ παξαρψξεζε απφ ην δφηε ζην ιήπηε ηεο άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηνπ παθέηνπ franchising κε ζθνπφ ηε δηάζεζε πξντφλησλ ή ηελ παξνρή ππεξεζηψλ ζε ηειηθνχο ρξήζηεο. 3. Ζ έληαμε ηνπ ιήπηε ζην ζχζηεκα franchising ηνπ δφηε. 22 Ζ απφδνζε ησλ φξσλ franchising, franchisor, franchisee ζηα ειιεληθά σο δηθαηφρξεζε ή δηθαηνρξεζία, δηθαηνπάξνρνο ή δφηεο, δηθαηνδφρνο ή ιήπηεο αληίζηνηρα, δελ έρεη επίζεκν ραξαθηήξα θαζψο ην franchising δελ έρεη αθφκε ξπζκηζηεί λνκνζεηηθά ζηελ Διιάδα.Ζ κέρξη ζήκεξα απφδνζε ησλ παξαπάλσ φξσλ κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί σο αξθεηά επηηπρεκέλε, ζπγρξφλσο φκσο κάιινλ κνλνζήκαληε δηφηη ν φξνο «franchising» απνηειεί νπζηαζηηθά έλαλ φξν-καλδχα ππφ ηνλ νπνίν ιεηηνπξγνχλ δηάθνξεο ζπκβαηηθέο ζρέζεηο θαη ν νπνίνο, ζπλεπψο, δελ πξνζθέξεηαη γηα αθξηβφινγεο γισζζηθέο απνδφζεηο. Βι. ζρεηηθά Κσζηάθε Γ., φ.π., 2002, ζει. 43. 23 Βι. Γεσξγηάδε Απ., φ.π., 2000, ζει. 193 24 Βι. Κσζηάθε φ.π.,2002, ζει.35 14

4. Ζ παξνρή ζπλερνχο ππνζηήξημεο απφ ην δφηε ζην ιήπηε ζηα πιαίζηα ηεο δηαξθνχο επηρεηξεκαηηθήο ζρέζεο ηνπο. 5. Ζ ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο ηνπ ιήπηε θάησ απφ ην ζχζηεκα franchising θαη ηα εκπνξηθά δηαθξηηηθά γλσξίζκαηα ηνπ δφηε. 6. Ο άκεζνο θαη δηαξθήο έιεγρνο πνπ αζθεί ν δφηεο ζην ιήπηε θαη ε ππνρξέσζε ηνπ ιήπηε λα ζπκκνξθψλεηαη ζηηο νδεγίεο ηνπ δφηε. 7. Ζ θαηαβνιή απφ ην ιήπηε άκεζνπ ή έκκεζνπ νηθνλνκηθνχ αληαιιάγκαηνο. 1.3 ΜΟΡΦΔ FRANCHISING ην θεθάιαην απηφ ζα επηρεηξήζνπκε κία ζπζηεκαηηθή θαηάηαμε ησλ ππαξρφλησλ ηχπσλ franchising βαζηδφκελνη ζηα αθφινπζα θξηηήξηα 25 : 1. ηνλ ηνκέα ηεο αζθνχκελεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Με βάζε ην θξηηήξην απηφ δηαθξίλνπκε ην franchising δηαλνκήο ή πξντφλησλ, ην franchising ππεξεζηψλ, ην franchising παξαγσγήο ή βηνκεραληθφ θαη ην κηθηφ franchising. Δηδηθφηεξα : α. Franchising δηαλνκήο ή πξντφλησλ ηε κνξθή απηή ηνπ franchising ν ιήπηεο εθκεηαιιεχεηαη ην παθέην franchise ηνπ δφηε γηα λα πνπιήζεη κέζα απφ ην θαηάζηεκά ηνπ, ην νπνίν είλαη εληαγκέλν ζην δίθηπν franchising ηνπ δφηε, ιηαληθά ζην θαηαλαισηηθφ θνηλφ ηα πξντφληα πνππεξηιακβάλνληαη ζηε ζχκβαζε franchising. Αλάινγα κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ δφηε θαη ηελ πεγή πξνέιεπζεο ησλ πξντφλησλ δηαθξίλνπκε δχν ππνθαηεγνξίεο ηνπ franchising δηαλνκήο : i. ην franchising ηνπ παξαγσγνχ δφηε. Δδψ ν ιήπηεο πνπιά ηα πξντφληα πνπ θαηαζθεπάδεη ν ίδηνο ν δφηεο. Σέηνηνπ είδνπο δίθηπα franchising ζηε ρψξα καο είλαη ησλ επηρεηξήζεσλ Yves Rocher, Anna Riska, Benetton, Stefanel,Sisley, Zara, Alouette, Oxford Company, Miss Raxevsky, Γσδψλε (παγσηά), Νενζέη, Ρεδέξβα (επρεηήξηεο θάξηεο) θ.α. ii. ην franchising ηνπ δηαλνκέα δφηε. Δδψ ν δφηεο πξνκεζεχεη ηνπο ιήπηεο ηνπ δηθηχνπ κε πξντφληα πνπ είηε επηιέγεη ν ίδηνο θαη ζηε ζπλέρεηα αλαζέηεη ζε ηξίηνπο παξαγσγνχο λα ηα θαηαζθεπάζνπλ γηα ινγαξηαζκφ ηνπ ζχκθσλα κε ηηο δηθέο ηνπ πξνδηαγξαθέο, είηε ηα πξνκεζεχεηαη ν ίδηνο απεπζείαο απφ ηνλ παξαγσγφ κε βάζε κηα ηδηαίηεξε εκπνξηθή ζπκθσλία πνπ έρεη ζπλάςεη καδί ηνπ, είηε, ηέινο, νξίδεη 25 Βι. Κσζηάθε φ.π.,2002, ζει.45 15

ζπγθεθξηκέλνπο ηξίηνπο πξνκεζεπηέο απφ ηνπο νπνίνπο νη ιήπηεο ηνπ δηθηχνπ αγνξάδνπλ ηα πξνο πψιεζε πξντφληα. Ζ κνξθή απηή ηνπ franchising είλαη ε πην δηαδνκέλε δηεζλψο ζηελ πξάμε θαη ν δφηεο είλαη ζηελ νπζία έλαο ρνλδξέκπνξνο πνπ δηαζέηεη ηα πξντφληα ηνπ ζηελ αγνξά ρξεζηκνπνηψληαο ην δηθφ ηνπ δίθηπν franchising. Σέηνηνπ είδνπο δίθηπα είλαη ησλ επηρεηξήζεσλ Goody s, Mc Donald s, Prenatal, Sergio Tacchini, Omni shop, Cook-Shop, La pasteria, Calzedonia, Folli- Follie, Body Shop, Αθηζφξακα θ.ά. β. Franchising ππεξεζηψλ ηνλ ηχπν απηφ ηνπ franchising ν ιήπηεο εθκεηαιιεχεηαη ην παθέην franchise ηνπ δφηε γηα ηελ παξνρή κέζα απφ ην θαηάζηεκα ή ην γξαθείν ηνπ, ην νπνίν έρεη εληαρζεί ζην δίθηπν ηνπ δφηε, ππεξεζηψλ πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηε ζχκβαζε δηθαηφρξεζεο ζε ηειηθνχο ρξήζηεο, αθνινπζψληαο πηζηά ηε ζρεηηθή κέζνδν ηνπ δηθαηνπαξφρνπ. Σν franchising ππεξεζηψλ αλαδεηθλχεη πεξηζζφηεξν απφ νπνηνδήπνηε άιιν ηχπν franchising ηε ζεκαζία ηεο χπαξμεο ελφο ηέηνηνπ ζπζηήκαηνο, δεδνκέλνπ φηη ζε απηφ ε ηερλνγλσζία, πνπ απνηειεί ην βαζηθφ ζηνηρείν ηνπ θάζε δηθηχνπ franchising, παίδεη πνιχ πην θαζνξηζηηθφ ξφιν απ φ,ηη ζην franchising δηαλνκήο πξντφλησλ. Δπηπξφζζεηα, ηδηαίηεξα κεγάιε ζεκαζία απνθηά εδψ θαη ην ζήκα ππεξεζηψλ, θαζφζνλ είλαη έληνλα δεισηηθφ ηεο παξερφκελεο ηερλνγλσζίαο θαη ηεο ηδηαηηεξφηεηαο ηεο κεζφδνπ. Γίθηπα franchising ππεξεζηψλ πνπ ππάξρνπλ ζηε ρψξα καο είλαη ησλ επηρεηξήζεσλ Holiday Inn, Hilton, Novotel, Hertz, Avis, Axon, Computerland, θιπ. γ. Franchising παξαγσγήο ή βηνκεραληθφ Ο ηχπνο απηφο ηνπ franchising νξίζηεθε απφ ην ΓΔΚ θαηά ηελ εθδίθαζε ηεο ππφζεζεο Pronuptia σο εμήο : «πξφθεηηαη γηα κηα ζχκβαζε κε βάζε ηελ νπνία ν ιήπηεο θαηαζθεπάδεη ν ίδηνο, ζχκθσλα κε ηηο ππνδείμεηο ηνπ δφηε, πξντφληα ηα νπνία πνπιά κε ην εκπνξηθφ ζήκα ηνπ δφηε». ηε ζπκθσλία απηή κεηαμχ δφηε θαη ιήπηε κπνξεί λα πεξηιακβάλεηαη θαη ε κεηαπνίεζε θάπνησλ πξντφλησλ απφ ην δεχηεξν. Ο δφηεο θαη ν ιήπηεο είλαη θαη νη δχν παξαγσγνί θαη ε ζρεηηθή ζχκβαζε πεξηιακβάλεη ζπλήζσο ξήηξεο κεηαθνξάο ηερλνινγίαο, αδεηψλ εθκεηάιιεπζεο επξεζηηερλίαο θαη ζήκαηνο, θαζψο θαη παξνρήο πξψησλ πιψλ. Οη πην γλσζηέο πεξηπηψζεηο είλαη ηεο Coca cola, Seven Up, Pepsi, Fanta, θιπ. 16

δ. Μηθηφ franchising Δίλαη αξθεηά ζπλεζηζκέλν ζηνλ θφζκν ηνπ franchising λα ζπλδπάδνληαη αξκνληθά κέζα ζην ίδην δίθηπν ε δηαλνκή πξντφλησλ κε ηελ παξνρή ππεξεζηψλ. πλήζσο απηφ ζπκβαίλεη φηαλ ε πψιεζε ελφο πξντφληνο ππνζηεξίδεηαη απφ ηελ παξνρή θάπνηαο ππεξεζίαο. Γίθηπα franchising πνπ δηαλέκνπλ πξντφληα θαη ζπγρξφλσο παξέρνπλ ππεξεζίεο είλαη ζηε ρψξα καο ησλ επηρεηξήζεσλ Pizza Hut, Café Haagen Dazs, Roma Pizza, Applebees, Flocafe, Γεξκαλφο, Hondos Center, Beauty Shop θ.ά. 2. ηνλ ηξφπν ηεο επηρεηξεκαηηθήο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ κεξψλ ηεο ζχκβαζεο δηθαηφρξεζεο. Με βάζε απηφ ην θξηηήξην δηαθξίλνπκε : α. Σν ρξεκαηνδνηηθφ ή δηαρεηξηζηηθφ franchising ε απηφλ ηνλ ηχπν franchising, πνπ απαληάηαη θαηά θαλφλα ζηνλ μελνδνρεηαθφ ηνκέα θαη ζε απηφλ ηεο εζηίαζεο, ν δφηεο είλαη θεθαιαηνχρνο ν νπνίνο ρξεκαηνδνηεί ην ιήπηε θαη ηνπ αλαζέηεη ηε δηαρείξηζε κηαο ζπγθεθξηκέλεο επηρείξεζεο franchising ηνπ δηθηχνπ. β. Σν κεξηθφ franchising ή franchising corner Ζ κνξθή απηή ηνπ franchising ζπλίζηαηαη ζηε ρξεζηκνπνίεζε απφ ην δφηε ελφο ζπγθεθξηκέλνπ ρψξνπ θάπνηνπ θαηαζηήκαηνο ηξίηνπ πξνζψπνπ, ην νπνίν (θαηάζηεκα) δελ αλήθεη ζε θαλέλα δίθηπν franchising, γηα ηε δηάζεζε κέζα απφ απηφ ησλ πξντφλησλ ηεο επηρείξεζήο ηνπ ζχκθσλα κε ηε δηθή ηνπ κέζνδν πσιήζεσλ. ηε ρψξα καο ζπλαληάκε απηφλ ηνλ ηχπν franchising ζε νξηζκέλα κεγάια πνιπθαηαζηήκαηα, φπσο π.ρ. ηνπ Λακπξφπνπινπ, Φσθά θιπ. γ. Σν ζπλεηαηξηζηηθφ franchising ε απηή ηε κνξθή ηνπ franchising ν δφηεο ζπκκεηέρεη κε έλα πνζνζηφ, ζπλήζσο κέρξη 50%, ζην θεθάιαην ησλ επηρεηξήζεσλ ησλ ιεπηψλ ηνπ. Έηζη, ν δφηεο εκθαλίδεηαη λα είλαη ηαπηφρξνλα θαη ιήπηεο ππφ ηελ ηδηφηεηα ηνπ ζπλεηαίξνπ ηεο επηρείξεζεο. δ. Σν franchising ζπλδπαζκνχ χκθσλα κε απηφλ ηνλ ηχπν franchising δχν, ηξεηο ή θαη πεξηζζφηεξνη δφηεο απνθαζίδνπλ λα ζπλεξγαζηνχλ ζπζηεγαδφκελνη ζε έλαλ εληαίν ρψξν θαη δηαζέηνληαο ηα πξντφληα ή παξέρνληαο ν θαζέλαο ηηο δηθέο ηνπ ππεξεζίεο κέζα απφ απηφλ. Τπάξρεη, φκσο, θαη ε πεξίπησζε έλα θαηάζηεκα λα αλήθεη ήδε ζε θάπνηνλ δφηε θαη απηφο λα εθκηζζψζεη θάπνην ή θάπνηα ηκήκαηά ηνπ ζε άιινπο δφηεο, νπφηε θαη πάιη ζα έρνπκε ηε ζπλδπαζκέλε ιεηηνπξγία πεξηζζφηεξσλ franchise ζηνλ ίδην ρψξν. Σν 17

franchising ζπλδπαζκνχ κπνξεί, βέβαηα, λα ιεηηνπξγήζεη θαη κε ηε ζπλεξγαζία ιεπηψλ δηαθνξεηηθψλ δηθηχσλ. ε απηή ηελ πεξίπησζε νη ιήπηεο ζπζηεγάδνληαη ζε έλαλ εληαίν ρψξν θαη ζπλαπνθαζίδνπλ ηνλ ηξφπν εκθάληζεο θαη ιεηηνπξγίαο ζε απηφλ ησλ επηρεηξήζεψλ ηνπο. ε. Σν franchising κεηαηξνπήο ε απηήλ ηε κνξθή franchising ν ιήπηεο ιεηηνπξγεί ήδε, πξηλ ηελ έληαμή ηνπ ζην δίθηπν, ηε δηθή ηνπ επηρείξεζε ηεο νπνίαο ην αληηθείκελν είλαη φκνην κε απηφ ηεο επηρείξεζεο franchising ηνπ δφηε. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηεινχλ ηα κεζηηηθά γξαθεία θαη ηα γξαθεία ηαμηδίσλ (π.ρ. MANOS Travel). ζη. Σν πνιιαπιφ franchising ηελ πεξίπησζε απηή, φηαλ ν ιήπηεο έρεη επηηπρεκέλε επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα κέζα ζηνπο θφιπνπο ηνπ δηθηχνπ, ν δηθαηνπάξνρνο ηνπ δίδεη ηελ άδεηα λα αλνίμεη θαη λα ιεηηνπξγήζεη θαη άιια θαηαζηήκαηα είηε ζηελ ίδηα πεξηνρή κε ην αξρηθφ είηε ζπλήζσο ζε άιιε. δ. Σν franchising πεξηζζφηεξσλ ζεκάησλ ή επσλπκηψλ ε απηφλ ηνλ ηχπν franchising έλαο ιήπηεο αλήθεη ηαπηφρξνλα ζε πεξηζζφηεξα απφ έλα δίθηπα δηθαηφρξεζεο έρνληαο ζπλάςεη ζρεηηθέο ζπκβάζεηο κε πεξηζζφηεξνπο δφηεο, κε απνηέιεζκα λα δηαζέηεη πξντφληα ή θαη λα παξέρεη ππεξεζίεο δηαθνξεηηθψλ επσλπκηψλ θαη εκπνξηθψλ ζεκάησλ θάησ απφ ηελ ίδηα επαγγεικαηηθή ζηέγε. 3. ην βαζκφ ηνπ ειέγρνπ πνπ αζθεί ν δφηεο ζηνπο ιήπηεο ηνπ δηθηχνπ δηθαηφρξεζεο θαη ζην κέγεζνο ηεο εμάξηεζεο ησλ δηθαηνδφρσλ απφ απηφλ. Με βάζε ην θξηηήξην απηφ δηαθξίλνπκε ην franchising ππαγσγήο θαη ην franchising ηζφηηκεο ζπλεξγαζίαο. α. Franchising ππαγσγήο ηνλ ηχπν απηφ ηνπ franchising, πνπ είλαη θαη ν πην δηαδεδνκέλνο ζηελ πξάμε, νη ιήπηεο ηνπ δηθηχνπ ππάγνληαη ζηνλ άκεζν έιεγρν ηνπ δφηε. Ο ηειεπηαίνο σο ε «θεθαιή» ηνπ δηθηχνπ θαζνδεγεί ηνπο ιήπηεο θαη ραξάζζεη ηελ ελ γέλεη επηρεηξεκαηηθή πνιηηηθή, ιακβάλνληαο βέβαηα θαη ηηο ζρεηηθέο απνθάζεηο, ελψ απνηειεί ην κνλαδηθφ θέληξν εμνπζίαο κέζα ζην δίθηπν franchising πνπ ν ίδηνο δεκηνχξγεζε. ηελ παξνχζα κειέηε ζα αζρνιεζνχκε απνθιεηζηηθά κε ηελ εμέηαζε ηνπ franchising ππαγσγήο θαη ηεο αληίζηνηρεο ζχκβαζεο, κε δεδνκέλν κάιηζηα φηη ζηελ Διιάδα κέρξη ζήκεξα απηή κφλν ε κνξθή ηνπ franchising ιεηηνπξγεί. 18

β. Franchising ηζφηηκεο ζπλεξγαζίαο Δδψ δεζπφδεη ε αξρή ηεο ηζφηηκεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ δφηε θαη ιεπηψλ ηνπ δηθηχνπ. Αληί ησλ ζηνηρείσλ ηεο απφιπηεο θπξηαξρίαο ηνπ δφηε θαη ησλ κνλνκεξψλ απνθάζεσλ γηα ηε ράξαμε ηεο επηρεηξεκαηηθήο πνιηηηθήο ηνπ δηθηχνπ (ζηνηρεία πνπ επηθξαηνχλ ζην franchising ππαγσγήο) έρνπκε ηα ζηνηρεία ηεο ακνηβαίαο θαηαλφεζεο θαη ηεο ζπκκεηνρήο ησλ ιεπηψλ ζηα θέληξα απνθάζεσλ. Γφηεο θαη ιήπηεο ζπζθέπηνληαη θαη ζπλαπνθαζίδνπλ γηα φια ηα ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ιεηηνπξγία θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ δηθηχνπ, ην νπνίν αληηκεησπίδνπλ ζηελ νπζία σο κηα θνηλή επηρείξεζε. 1.4. ΝΟΜΙΚΗ ΦΤΗ FRANCHISING 1) χκβαζε αλψλπκε, ελνρηθή, ακθνηεξνβαξήο, εκπνξηθνχ ραξαθηήξα Ζ ζχκβαζε franchising απνηειεί ελνρηθή, ακθνηεξνβαξή ζχκβαζε, θαζψο γελλά δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο θαη γηα ηα δχν ζπκβαιιφκελα κέξε νη νπνίεο βξίζθνληαη ζε αιιειεμάξηεζε κεηαμχ ηνπο.δίλαη ζχκβαζε εκπνξηθνχ ραξαθηήξα κε νξγαλσηηθή πθή, δεδνκέλνπ φηη ηδξχεη κηα εκπνξηθή ζρέζε ζπλεξγαζίαο κεηαμχ αλεμάξηεησλ επηρεηξήζεσλ 26.Δληάζζεηαη ζηελ θαηεγνξία ησλ αλψλπκσλ ζπκβάζεσλ δηφηη δελ ηπγράλεη εηδηθήο ξχζκηζεο ζην ειιεληθφ δίθαην. 2) χκβαζε κεηθηή Απφ ηελ αλάιπζε πνπ πξνεγήζεθε θαηά ηελ νξηνζέηεζε ηεο ζχκβαζεο franchising απφ άιιεο κνξθέο ζπκβάζεσλ θαηέζηε ζαθέο φηη πξφθεηηαη γηα κεηθηή ζχκβαζε, ζπλαπηφκελε κε βάζε ηελ αξρή ηεο ειεπζεξίαο ησλ ζπκβάζεσλ (361 ΑΚ), δειαδή ζχκβαζε πνπ πεξηέρεη νπζηψδε ζηνηρεία πεξηζζφηεξσλ επψλπκσλ ζπκβαηηθψλ ηχπσλ ηνπ αζηηθνχ θαη εκπνξηθνχ δηθαίνπ θαη θπξίσο κίζζσζεο πξνζνδνθφξνπ αληηθεηκέλνπ, ζχκβαζεο παξνρήο αλεμάξηεησλ ππεξεζηψλ, ζχκβαζεο εληνιήο θαη ζχκβαζεο παξαρψξεζεο άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο δηθαησκάησλ ζε άπια αγαζά. 3) χκβαζε-πιαίζην Ζ ζχκβαζε franchising απνηειεί ζχκβαζε-πιαίζην, ππφ ηελ έλλνηα φηη ξπζκίδεη ηηο βαζηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ, πξνβιέπνληαο θαη νξηνζεηψληαο ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο εθείλεο πνπ είλαη αλαγθαίεο γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο εκπνξηθήο ηνπο ζπλεξγαζίαο θαη ηελ επίηεπμε ηνπ νηθνλνκηθνχ 26 Βι. Κσζηάθε Γ., φ.π., 2002, ζει. 314. 19

ζθνπνχ ηνπ franchising.γηα ηελ πξαγκάησζε φκσο ηεο ελ ιφγσ ζπλεξγαζίαο θαη ηελ εθπιήξσζε ησλ ππνρξεψζεσλ πνπ πξνβιέπνληαη ζηε ζχκβαζε franchising απαηηείηαη ε ζχλαςε εηδηθφηεξσλ ζπκβάζεσλ (εθηειεζηηθψλ ζπκβάζεσλ) 27.Οη εθηειεζηηθέο ζπκβάζεηο είλαη λνκηθά απηνηειείο ζε ζρέζε κε ηε ζχκβαζε franchising θαη, θαηά ζπλέπεηα, νη ππνρξεψζεηο πνπ απνξξένπλ απφ απηέο δελ πξέπεη λα ζπγρένληαη κε ηηο ππνρξεψζεηο ησλ ζπκβαιινκέλσλ απφ ηε ζχκβαζε franchising 28.Οη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηε ζχλαςε ησλ εθηειεζηηθψλ ζπκβάζεσλ δίδνληαη ζηε ζχκβαζε franchising 29 σζηφζν, ε αλαγθαηφηεηα θαηάξηηζήο ηνπο θαη ην αθξηβέο πεξηερφκελφ ηνπο θαζνξίδνληαη κε βάζε ηηο ζπγθεθξηκέλεο αλάγθεο πνπ πξνθχπηνπλ θαηά ηελ εμέιημε ηεο ζπλεξγαζίαο ηνπ franchising 30.Γηα παξάδεηγκα, αλ πξφθεηηαη γηα franchising δηαλνκήο πξντφληνο ην νπνίν παξάγεη ή εκπνξεχεηαη ν δφηεο, ε εθπιήξσζε ηεο πξνβιεπφκελεο ζηε ζχκβαζε franchising ππνρξέσζήο ηνπ λα πξνκεζεχεη ην ιήπηε κε ην πξντφλ ηνπ ζπζηήκαηνο ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα πξνυπνζέηεη θάζε θνξά ηε ζχλαςε αληίζηνηρσλ ζπκβάζεσλ πψιεζεο.αλ ν δφηεο έρεη αλαιάβεη κε ηε ζχκβαζε franchising ηελ ππνρξέσζε λα εθπαηδεχεη ην ιήπηε ή ην πξνζσπηθφ ηνπ ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο θαη ηηο εμειίμεηο ηεο ηερλνινγίαο, ε εθπιήξσζε θαη απηήο ηεο ππνρξέσζεο πξνυπνζέηεη θάζε θνξά ηε ζχλαςε ηδηαίηεξεο ζχκβαζεο εθπαίδεπζεο. Οη ξήηξεο πνπ ππάξρνπλ ζηε ζχκβαζε franchising θαη αθνξνχλ, γηα παξάδεηγκα, ηελ ππνρξέσζε αγνξάο ειάρηζησλ πνζνηήησλ απφ ην ιήπηε ή ηνλ ηξφπν πξνψζεζεο ησλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ έρνπλ θαηά θαλφλα γεληθφ ραξαθηήξα θαη ζπγθεθξηκελνπνηνχληαη κε ηηο αληίζηνηρεο επηκέξνπο εθηειεζηηθέο ζπκβάζεηο πνπ ζπλάπηνληαη αξγφηεξα.μηα ηέηνηα αληηκεηψπηζε θαζίζηαηαη εθ ησλ πξαγκάησλ αλαγθαία ελ φςεη ηεο θχζεο ηνπ franchising σο κεζφδνπ marketing πνπ πξέπεη δηαξθψο λα εμειίζζεηαη πξνθεηκέλνπ λα είλαη ζε ζέζε λα αληαπνθξηζεί θαιχηεξα ζηηο εθάζηνηε ζπλζήθεο ηεο αγνξάο 31. 27 Βι. Γεσξγηάδε Απ., φ.π., 2000, ζει. 205 Κσζηάθε Γ., φ.π., 2002, ζει. 317-318 28 Βι. Γεσξγηάδε Απ., φ.π., 2000, ζει. 205 Κσζηάθε Γ., φ.π., 2002, ζει. 317-318 29 Βι. Κσζηάθε Γ., φ.π., 2002, ζει.318 30 Γεσξγηάδε Απ., φ.π., 2000, ζει. 205 θαη Αιεπάθν Κ., φ.π., ΝνΒ 1995, ζει. 944. 31 Βι. Αιεπάθν Κ., φ.π., ΝνΒ 1995, ζει. 944 20

4) χκβαζε δηαξθήο Ζ ζχκβαζε franchising είλαη δηαξθήο ζχκβαζε, κε ηελ νπνία ηίζεηαη ην λνκηθφ πιαίζην πνπ ζα ξπζκίδεη ηελ εκπνξηθή ζπλεξγαζία ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ γηα νξηζκέλν ή αφξηζην ρξφλν.υαξαθηεξηζηηθφ ηεο είλαη ε δηάξθεηα ηεο δεκηνπξγνχκελεο κε ηελ θαηάξηηζή ηεο ελνρήο σο ζπλφινπ δηθαησκάησλ θαη ππνρξεψζεσλ κε ρξνληθή πξννπηηθή.ζ εθηέιεζή ηεο δελ εμαληιείηαη ζε ζπγθεθξηκέλεο κεκνλσκέλεο παξνρέο αιιά απαηηεί ζπλερή δξαζηεξηφηεηα ησλ κεξψλ γηα νξηζκέλν ή αφξηζην ρξνληθφ δηάζηεκα πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ν ζθνπφο ηεο ζχκβαζεο, δειαδή ε απνηειεζκαηηθή πξνψζεζε ησλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ ηνπ δφηε.οη παξνρέο πξνζδηνξίδνληαη απφ ηε δηάξθεηα ηεο ζπκβαηηθήο ζρέζεο ζε αληίζεζε κε φ,ηη ζπκβαίλεη ζηηο ζηηγκηαίεο ζπκβάζεηο, ζηηο νπνίεο ε δηάξθεηα ηεο ελνρηθήο ζρέζεο θαζνξίδεηαη απφ ην είδνο ηεο παξνρήο.έηζη, ν δφηεο πέξα απφ ηελ παξαρψξεζε ζην ιήπηε άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηνπ παθέηνπ franchising, αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε έληαμεο ηνπ ιήπηε ζην ζχζηεκα franchising, δηαξθνχο παξνρήο ππεξεζηψλ ππνζηήξημεο ζ απηφλ θαη δηαξθνχο αλαλέσζεο ηεο ηερλνγλσζίαο ηνπ.ηηο ππνρξεψζεηο απηέο ηνπ δφηε αληηζηνηρεί ε ππνρξέσζε ηνπ ιήπηε γηα θαηαβνιή ρξεκαηηθψλ πνζψλ θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο ζπκβαηηθήο ηνπο ζρέζεο (δηαξθή δηθαηψκαηα).ζ ελνρηθή ζρέζε πνπ δεκηνπξγείηαη κε ηε ζχκβαζε franchising δελ απνζβέλλπηαη κε ηελ εθπιήξσζε ησλ επηκέξνπο ππνρξεψζεσλ αιιά αληίζεηα ε εθπιήξσζε ησλ ππνρξεψζεσλ ζπλερίδεηαη κέρξη ηε ιχζε ηεο ζχκβαζεο 32. Οη εκπνξηθέο ζπκβάζεηο ραξαθηεξίδνληαη γεληθφηεξα απφ ηελ ηάζε λα ζπλάπηνληαη απφ ηνπο ζπκβαιιφκελνπο σο δηαξθείο.ζ ηάζε απηή απνηειεί νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ζχγρξνλεο επνρήο θαη νθείιεηαη ηφζν ζε ιφγνπο ηερληθνχο, δεδνκέλνπ φηη ε εθπιήξσζε ησλ ππνρξεψζεσλ ησλ κεξψλ πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε κφληκσλ εγθαηαζηάζεσλ κε ζπλαθφινπζε δηάξθεηα ζηε ρξήζε θαη εθκεηάιιεπζή ηνπο, φζν θαη ζε ιφγνπο νηθνλνκηθνχο, θαζψο ην ζρεηηθφ θφζηνο θαη ηα έμνδα θαηαλέκνληαη ζε βάζνο ρξφλνπ θαη δηεπθνιχλεηαη έηζη ν ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο θαη πξνγξακκαηηζκφο ησλ επηρεηξεκαηηψλ, αιιά θαη θνηλσληθνχο, δεδνκέλνπ φηη θάζε έκπνξνο ελδηαθέξεηαη θαη επηδηψθεη λα έρεη εμαζθαιηζκέλε θαη κφληκε ηελ πξννπηηθή ηεο επηρείξεζήο ηνπ κέζα ζηνλ απαηηνχκελν ρξφλν γηα ηπρφλ πξνζαξκνγέο ηεο ζηηο πξνηηκήζεηο θαη ηηο αλάγθεο ησλ 32 Κσζηάθε Γ., φ.π., 2002, ζει. 315-316 Γεσξγηάδε Απ., φ.π., 2000, ζει. 236-237. 21

πειαηψλ 33.πλέπεηα ηνπ ραξαθηήξα ηεο ζχκβαζεο franchising σο δηαξθνχο ζχκβαζεο είλαη φηη έρνπλ εθαξκνγή ζ απηήλ νη αξρέο ηνπ δηθαίνπ ησλ δηαξθψλ ελνρψλ ηνπ ΑΚ 34. 5) χκβαζε πξνζσπηθνχ θαη ξηςνθίλδπλνπ ραξαθηήξα Ζ ζχκβαζε franchising είλαη ζχκβαζε πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα.παξφιν πνπ ζπλάπηεηαη ηππηθά αλάκεζα ζε επηρεηξήζεηο, ε λνκηθή κνξθή ησλ νπνίσλ κπνξεί λα πνηθίιιεη, απνθαζηζηηθή ζεκαζία γηα ηελ επηηπρία ηνπ ζπζηήκαηνο franchising έρνπλ νη ηθαλφηεηεο, ε ππεπζπλφηεηα, ε πξνζσπηθφηεηα, ε πξνζσπηθή ζπκβνιή θαη δξαζηεξηνπνίεζε ησλ ζπκβαιινκέλσλ 35. Ζ ζχκβαζε franchising, φπσο θαη θάζε εκπνξηθή ζχκβαζε, έρεη ξηςνθίλδπλν ραξαθηήξα, ιφγσ ηνπ φηη ηφζν γηα ην δφηε φζν θαη γηα ην ιήπηε δελ ππάξρεη δηαζθάιηζε θαηά ηε ζχλαςή ηεο φηη ζα επηηεπρζεί ην επηδησθφκελν απφ απηνχο νηθνλνκηθφ απνηέιεζκα, αιιά, αληίζεηα, αλαιακβάλνπλ ζεκαληηθφ επηρεηξεκαηηθφ θίλδπλν.ο κελ δφηεο αλαιακβάλεη ηνλ θίλδπλν ηεο ιαλζαζκέλεο επηινγήο ιήπηε πνπ κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη ζνβαξά πξνβιήκαηα κέζα ζην δίθηπν, ν δε ιήπηεο ηνλ θίλδπλν εζθαικέλεο επηινγήο ζπζηήκαηνο, δειαδή ζπζηήκαηνο ην παθέην franchising ηνπ νπνίνπ δελ έρεη νπζηαζηηθή ζεκαζία κε ηελ έλλνηα φηη δελ κπνξεί λα ηνπ εμαζθαιίζεη αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα ηδίσο κέζσ ηεο βειηίσζεο ησλ επηδφζεσλ ηεο επηρείξεζήο ηνπ ή ηεο πξνψζεζεο ηεο εηζφδνπ ηνπ ζε θάπνηα λέα αγνξά 36. 6) Σν franchising σο ζρέζε εκπηζηνζχλεο Απφξξνηα ηνπ πξνζσπηθνχ θαη δηαξθνχο ραξαθηήξα ηεο ζχκβαζεο franchising είλαη ε δεκηνπξγία ηδηαίηεξεο ζρέζεο εκπηζηνζχλεο κεηαμχ ησλ κεξψλ, ε νπνία ζεκειηψλεηαη ζηελ αξρή ηεο θαιήο πίζηεο (288 ΑΚ).Δηδηθφηεξε έθθξαζε ηεο ελ ιφγσ αξρήο είλαη ε ακνηβαία ππνρξέσζε πίζηεο ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ.δθθάλζεηο ηεο ππνρξέσζεο πίζηεο απνηεινχλ γηα ην ιήπηε ε ππνρξέσζε λα πξνγξακκαηίδεη θαη λα πξαγκαηνπνηεί ηε δηακεζνιαβεηηθή ηνπ ππεξεζία πξνο ην ζθνπφ πξνψζεζεο ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ δφηε, ε ππνρξέσζε λα αθνινπζεί ηηο νδεγίεο θαη εληνιέο ηνπ ηειεπηαίνπ, ε ππνρξέσζε παξάιεςεο πξάμεσλ αληαγσληζκνχ, ε ππνρξέσζε ηήξεζεο ησλ επαγγεικαηηθψλ απνξξήησλ ηνπ δφηε θαη 33 Βι. Αιεπάθν Κ., φ.π., ΝνΒ 1995, ζει. 943 θαη Κσζηάθε Γ., φ.π., 2002, ζει. 315. 34 Βι. Αιεπάθν Κ., φ.π., ΝνΒ 1995, ζει. 943. 35 Βι. Αιεπάθν Κ., φ.π., ΝνΒ 1995, ζει. 943. 36 Βι. Κσζηάθε Γ., φ.π., 2002, ζει. 318 Αιεπάθν Κ., φ.π., ΝνΒ 1995, ζει. 944. 22

ε ππνρξέσζε παξνρήο ζ απηφλ θάζε ζρεηηθήο κε ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο πιεξνθνξίαο 37.Απφ πιεπξάο δφηε, ε ππνρξέσζεο πίζηεο εμεηδηθεχεηαη ζηελ ππνρξέσζή ηνπ λα εληάμεη ηελ επηρείξεζε ηνπ ιήπηε ζην ζχζηεκα franchising θαη λα ηελ ππνζηεξίμεη, ζπλππνινγίδνληαο θαη ιακβάλνληαο ππφςε ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ηα ζπκθέξνληα ηνπ αληηζπκβαιινκέλνπ ηνπ, ηα νπνία είλαη άκεζα εμαξηεκέλα 38, αιιά θαη ζηελ ππνρξέσζε ίζεο κεηαρείξηζεο ησλ ιεπηψλ ζην πιαίζην ηνπ ζπζηήκαηνο franchising 39. Ζ ππνρξέσζε πίζηεο δελ δηαηξέρεη ρξνληθά κφλν ην ζπκβαηηθφ ζηάδην ηεο ζρέζεο αιιά θαη ην πξνζπκβαηηθφ θαη ην κεηαζπκβαηηθφ.καηά ην πξνζπκβαηηθφ ζηάδην, επηκέξνπο εθθάλζεηο ηεο ππνρξέσζεο πίζηεο απνηεινχλ ε ππνρξέσζε απνθάιπςεο απφ ηα δηαπξαγκαηεπφκελα κέξε φισλ ησλ θαζνξηζηηθψλ γηα ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο ζηνηρείσλ θαη ε ππνρξέσζε ερεκχζεηαο ησλ κεξψλ γηα ηηο πιεξνθνξίεο πνπ αληαιιάρζεθαλ θαηά ην ζηάδην απηφ.μεηαζπκβαηηθά, ε ππνρξέσζε πίζηεο ππνρξεψλεη ην δφηε λα ζπκπξάμεη κε ην ιήπηε ζηελ «εθθαζάξηζε» ηεο ζχκβαζεο franchising θαη ζηελ απνηξνπή δεκηψλ ηνπ ηειεπηαίνπ.ηα πιαίζηα απηά εληάζζεηαη ε εηδηθφηεξε ππνρξέσζε ηνπ δφηε λα παξαιάβεη, έλαληη θαηαβνιήο ηεο πξαγκαηηθήο ηνπο αμίαο, ηα κε πσιεζέληα απνζέκαηα θαη αληαιιαθηηθά ηνπ ιήπηε ε ππνρξέσζε απηή ππάξρεη ζην κέηξν πνπ ν ιήπηεο δελ επηηξέπεηαη ή δελ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα δηαζέζεη ηα ελ ιφγσ απνζέκαηα ζηελ αγνξά κεηά ηε ιήμε ηεο ζχκβαζεο franchising. 7) χκβαζε πξνζρψξεζεο Ζ ζχκβαζε franchising ζεσξείηαη ζχκβαζε πξνζρψξεζεο, δηφηη νη φξνη ηεο θαζνξίδνληαη θπξηαξρηθά απφ ην δφηε θαη δελ απνηεινχλ αληηθείκελν δηαπξαγκάηεπζεο κε ην ιήπηε, ν νπνίνο εθφζνλ ζέιεη λα εληαρζεί ζην ζχζηεκα franchising πξέπεη λα ηνπο απνδερζεί, ππνγξάθνληαο ζπλήζσο ην ζρεηηθφ ηππνπνηεκέλν έληππν ηεο ζχκβαζεο, δηαθνξεηηθά ε ζχκβαζε δελ θαηαξηίδεηαη. Γπλαηφηεηα ηνπ ιήπηε λα ηξνπνπνηήζεη ηνπο φξνπο ηεο ζχκβαζεο franchising κέζσ δηαπξαγκαηεχζεσλ δελ ππάξρεη 40. Ζ δηαηχπσζε ηεο ζχκβαζεο franchising ζηελ πξάμε σο κνλνκεξψο πξνδηαηππσκέλεο ζχκβαζεο ζέηεη ην δήηεκα ηεο πξνζηαζίαο ηνπ ιήπηε έλαληη 37 Βι. Γεσξγηάδε Απ., φ.π., 2000, ζει. 206 Αιεπάθν Κ., φ.π., ΝνΒ 1995, ζει. 944. 38 Βι. Γεσξγηάδε Απ., φ.π., 2000, ζει. 206-207 Αιεπάθν Κ., φ.π., ΝνΒ 1995, ζει. 944. 39 Βι. Αιεπάθν Κ., φ.π., ΝνΒ 1995, ζει. 944. 40 Βι. Κσζηάθε Γ., φ.π., 2002, ζει. 318-319 Γεσξγηάδε Απ., φ.π., 2000, ζει. 224 23

θαηαρξεζηηθψλ θαη επαρζψλ φξσλ ηνπ δφηε.ζ αλάγθε απηή εκθαλίδεηαη επηηαθηηθφηεξε ζηελ πεξίπησζε ηνπ franchising ιφγσ ηνπ φηη ν ιήπηεο δελ δεζκεχεηαη κφλν απφ ηνπο φξνπο ηεο ζχκβαζεο ζηελ νπνία πξνζρψξεζε, αιιά επηπιένλ ππνρξενχηαη λα αθνινπζεί κεηαγελέζηεξα ηηο εθάζηνηε νδεγίεο θαη ππνδείμεηο ηνπ δφηε, νη νπνίεο κπνξεί λα κεηαβάιινληαη κνλνκεξψο απφ ηνλ ηειεπηαίν ζε νπνηαδήπνηε ρξνληθή ζηηγκή.ζ πξνζηαζία ηνπ ιήπηε επηηπγράλεηαη κε ηελ εμέηαζε ησλ επηκέξνπο φξσλ ηεο ζχκβαζεο franchising κε βάζε ηηο αξρέο πνπ ηζρχνπλ θαη εθαξκφδνληαη ζηνπο ιεγφκελνπο γεληθνχο φξνπο ζπλαιιαγψλ (Γ.Ο..).Οη φξνη ηεο ζχκβαζεο franchising, ινηπφλ, εξκελεχνληαη φρη κε βάζε ηελ ππνθεηκεληθή βνχιεζε ηνπ ζπληάθηε ηνπο, αιιά κε αληηθεηκεληθά θξηηήξηα θαη αλαδεηείηαη ην αληηθεηκεληθφ ηνπο λφεκα, απηφ δειαδή πνπ ζα κπνξνχζε λα ηνπο πξνζδψζεη ν κέζνο εθπξφζσπνο ηνπ θχθινπ ζηνλ νπνίν απεπζχλνληαη.όξνη δηθνξνχκελνη ή αζαθείο εξκελεχνληαη ζε βάξνο ηνπ ζπληάθηε ηνπο, επηθξαηεί δειαδή ε επκελέζηεξε γηα ην ιήπηε εθδνρή 41.Ο έιεγρνο ησλ επαρζψλ ή αλεπηεηθψλ φξσλ κπνξεί λα ζηεξηρζεί ζηηο δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 174, 178, 179,200, 281, 288, 371-372 ΑΚ, φπσο επίζεο θαη ησλ άξζξσλ 1 θαη 2 ηνπ λ.703/1977 42.ε πεξίπησζε αληίζεζεο ζε θάπνηα απφ ηηο δηαηάμεηο απηέο, νη φξνη είλαη άθπξνη. Δηδηθφηεξα ζε φ,ηη αθνξά ηνλ έιεγρν κε βάζε ηε γεληθή ξήηξα ησλ ρξεζηψλ εζψλ ησλ 178-179 ΑΚ, ηδηαίηεξεο πξνζνρήο ρξήδεη ην ζηνηρείν ηεο ππεξβνιηθήο δέζκεπζεο ηεο ειεπζεξίαο ηνπ αληηζπκβαιινκέλνπ.ζ ζχκβαζε franchising εκπεξηέρεη απφ ηε θχζε ηεο θαη ην ζθνπφ ηεο κηα ζεκαληηθή δέζκεπζε ηεο ειεπζεξίαο ηνπ ιήπηε, θαζψο απηφο είλαη ππνρξεσκέλνο λα ζπκκνξθψλεηαη ρσξίο παξεθθιίζεηο ζηηο νδεγίεο θαη εληνιέο ηνπ δφηε πνπ απνηειεί ην νξγαλσηηθφ θέληξν ηνπ ζπζηήκαηνο ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε νκνηνκνξθία ηνπ, παξάιιεια φκσο θέξεη ν ίδηνο ηνλ επηρεηξεκαηηθφ θίλδπλν σο αλεμάξηεηνο έκπνξνο.απηή ε δηάζπαζε ηεο ελφηεηαο ηεο εμνπζίαο ιήςεο απνθάζεσλ θαη ηνπ θίλδπλνπ ή ηεο επζχλεο γίλεηαη αλεθηή θαη αξρήλ απφ ηελ έλλνκε ηάμε ζηα πιαίζηα ηεο ζπκβαηηθήο ειεπζεξίαο ζην κέηξν πνπ ε νηθνλνκηθή εμάξηεζε ηνπ ιήπηε απφ ην δφηε δελ απαγνξεχεη θάζε κνξθήο, έζησ θαη πεξηνξηζκέλε, επηρεηξεκαηηθή πξσηνβνπιία εθ κέξνπο ηνπ ιήπηε.πλήζσο ζην franchising απνκέλεη ζην ιήπηε πεξηζψξην ειεπζεξίαο θηλήζεσλ θαη ιήςεο επηρεηξεκαηηθψλ πξσηνβνπιηψλ, αθνχ ηα κέζα κε ηα νπνία επηδηψθεηαη ε 41 Βι. Κσζηάθε Γ., φ.π., 2002, ζει. 318-319 42 Βι. Κσζηάθε Γ., φ.π. 2002, ζει. 319 θαη Γεσξγηάδε Απ., φ.π., 2000, ζει. 225. 24

επίηεπμε ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ ζθνπνχ θαζνξίδνληαη κελ ζε κεγάιν βαζκφ απφ ην δφηε, ν ππξήλαο φκσο ηεο εκπνξηθήο ηδηφηεηαο ηνπ ιήπηε θαη ε αλεμαξηεζία ηεο δελ ζίγνληαη.αληίζεηε ζηα ρξεζηά ήζε,κε ζπλέπεηα ηελ αθπξφηεηα, θξίλεηαη ε ζχκβαζε franchising ή νη φξνη ηεο κφλνφηαλ νη δεζκεχζεηο πνπ επηβάιινληαη ζην ιήπηε είλαη ηφζν έληνλεο ψζηε λα αλαηξνχλ ζηελ πξάμε ηελ ηδηφηεηά ηνπ σο αλεμάξηεηνπ εκπφξνπ θαη ηνλ ππνβηβάδνπλ ζην ξφιν ελφο απινχ ππαιιήινπ ηνπ δφηε.έηζη, δελ επηηξέπεηαη λα αθαηξεζεί νπζηαζηηθά απφ ην ιήπηε ε δηαρείξηζε ηεο επηρείξεζήο ηνπ, ε εμνπζία δηάζεζεο ησλ πεξηνπζηαθψλ αληηθεηκέλσλ ηεο θαη ε δπλαηφηεηα λα απνθαζίδεη γηα ηε ιήςε πξφζζεησλ, πέξαλ ησλ ππνδεηρζέλησλ απφ ην δφηε, κέηξσλ γηα ηελ πξνψζεζε ησλ πσιήζεσλ.τπέξκεηξε δέζκεπζε ελέρνπλ θαη νη ξήηξεο βάζεη ησλ νπνίσλ ν δφηεο επηθπιάζζεη ζηνλ εαπηφ ηνπ ην δηθαίσκα λα πξνκεζεχεη ην ιήπηε κε κεγάιεο πνζφηεηεο εκπνξεπκάησλ αθφκε θαη ρσξίο ζρεηηθή παξαγγειία ηνπ ηειεπηαίνπ, λα παίξλεη κφλνο ηνπ απνθάζεηο γηα ηηο επελδχζεηο πνπ πξέπεη λα γίλνπλ απφ ην ιήπηε, γηα ηελ επέθηαζε ηνπ θαηαζηήκαηφο ηνπ ή γηα ηα πνζά πνπ ζα δαπαλήζεη ζηε δηαθήκηζε 43. Ο ιήπηεο, πάλησο, δελ πξνζηαηεχεηαη κε ην λ. 2251/1994 δηφηη δελ εκπίπηεη ζηελ έλλνηα ηνπ θαηαλαισηή φπσο απηή πξνζδηνξίδεηαη ζην άξζ. 1 4 ζηνηρείν α ηνπ λφκνπ απηνχ.χκθσλα κε ηελ ελ ιφγσ δηάηαμε, θαηαλαισηήο είλαη θάζε θπζηθφ ή λνκηθφ πξφζσπν ην νπνίν είλαη ηειηθφο απνδέθηεο πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξνληαη ζηελ αγνξά.ην franchising ν ιήπηεο είλαη κελ ηειηθφο απνδέθηεο ησλ δηθαησκάησλ θαη ππεξεζηψλ πνπ απνηεινχλ αληηθείκελν ηεο ζχκβαζεο franchising, ηα δηθαηψκαηα θαη νη ππεξεζίεο φκσο απηέο πνπ παξέρνληαη απφ ην δφηε δελ πξνζθέξνληαη ζηελ αγνξά αιιά αληηζέησο απεπζχλνληαη ζε πεξηνξηζκέλν θαη πξνζεθηηθά επηιεγκέλν θχθιν πξνζψπσλ.πλεπψο, πξέπεη λα γίλεη δεθηφ φηη ν λ. 2251/1994 δελ εθαξκφδεηαη 44. Ωζηφζν, έρεη ππνζηεξηρζεί θαη ε αληίζεηε άπνςε, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε ζχκβαζε franchising δελ κπνξεί λα ραξαθηεξηζζεί ζχκβαζε πξνζρψξεζεο δηφηη ε χπαξμε πξνδηαηππσκέλσλ φξσλ πνπ δελ επηδέρνληαη δηαπξαγκάηεπζε είλαη αλαγθαία ζπλέπεηα ηεο ηδηαίηεξεο θχζεο ηνπ franchising ζην νπνίν επηθξαηνχλ νη αξρέο ηεο νκνηνκνξθίαο, ηεο ηππνπνίεζεο θαη ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο ησλ ιεπηψλ. Σν βαζηθφ πεξηερφκελν ηεο ζχκβαζεο franchising δελ είλαη εθ ησλ πξαγκάησλ δπλαηφ λα 43 Βι. Γεσξγηάδε Απ., φ.π., 2000, ζει. 225-227 44 Βι. Γεσξγηάδε Απ., φ.π., 2000, ζει. 224-225. 25

δηαθνξνπνηείηαη αλάινγα κε ην πξφζσπν ηνπ θάζε ιήπηε, θαζψο ζηελ αληίζεηε πεξίπησζε ζα ήηαλ αδχλαηε ε άζθεζε ειέγρνπ ζην δίθηπν απφ ην δφηε κε ζπλέπεηα ηελ θαηάξξεπζή ηνπ 45. 1.5. ΠΛΔΟΝΔΚΣΗΜΑΣΑ ΣΟΤ FRANCHISING. Ζ αλάπηπμε ελφο ζπζηήκαηνο franchising, θαζψο θαη ε έληαμε κηθξνκεζαίσλ θαηά θχξην ιφγν επηρεηξήζεσλ ζε έλα ηέηνην δίθηπν παξνπζηάδεη νπζηαζηηθά πιενλεθηήκαηα γηα φινπο φζνη ζπκκεηέρνπλ θαη εκπιέθνληαη ζε απηφ. Δηζπξάηηνληαο ν δφηεο απφ ηνπο ιήπηεο ηα ρξεκαηηθά εθείλα πνζά πνπ αληηζηνηρνχλ ζην δηθαίσκα εηζφδνπ ζην ζχζηεκα franchising θαη ζηα δηαξθή δηθαηψκαηα απνθηά ηα απαηηνχκελα θεθάιαηα γηα ηελ ππνζηήξημε θαη αλάπηπμε ηνπ δηθηχνπ ηνπ. Ο πνιιαπιαζηαζκφο ησλ ζεκείσλ πψιεζεο ηνπ δηθηχνπ ηνχ επηηξέπεη ηελ εγθαηάζηαζε ζηηο αγνξέο φιεο ηεο επηθξάηεηαο, αθφκε θαη ηνπ εμσηεξηθνχ, ελψ κε ηε ζπλερή πξνζζήθε λέσλ θαηαζηεκάησλ ζην δίθηπν θαη ηε ζπλαθφινπζε αχμεζε ηεο θήκεο ηνπ εμαζθαιίδεη δηαξθή πειαηεηαθή ξνή, επηηπγράλεη πςειά θέξδε ρσξίο λα δηαθηλδπλεχεη ζεκαληηθά θεθάιαηα θαη ε επηρείξεζή ηνπ απνθηά ζπλερψο κεγαιχηεξε εκπνξηθή αμία. Ο ιήπηεο, κε ηε ζεηξά ηνπ, εληάζζεηαη ζε έλα επψλπκν επηρεηξεκαηηθφ ζχζηεκα, επσθεινχκελνο ακέζσο απφ ηελ εκπνξηθή ηνπ θήκε θαη ηελ πειαηεία πνπ ζπλδέεηαη κε απηήλ. Απνθηά έηζη ην ιεγφκελν αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα απέλαληη ζε νκνεηδείο επηρεηξήζεηο πνπ, φκσο, δε ιεηηνπξγνχλ θάησ απφ ηελ «νκπξέια» κηαο επψλπκεο εηαηξείαο. Σν νπζηαζηηθφ απνηέιεζκα απηνχ ηνπ πιενλεθηήκαηνο είλαη ν πξαγκαηηθά πνιχ κηθξφο θίλδπλνο απνηπρίαο ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ εγρεηξήκαηνο ηνπ ιήπηε. Ζ ρξήζε ησλ εκπνξηθψλ ζεκάησλ, δηπισκάησλ επξεζηηερλίαο, εκπνξηθψλ θαη ηερληθψλ κεζφδσλ, κεζφδσλ νξγάλσζεο, δηνίθεζεο θαη πψιεζεο πξντφλησλ ηνπ δφηε, ε ζπλερήο αλαλέσζε θαη εμέιημε ηνπ ζπζηήκαηνο franchising πνπ επηηπγράλεηαη κε ελέξγεηεο ηνπ δηθαηνπαξφρνπ, αιιά θαη γεληθφηεξα ε ππνζηήξημε ηφζν πξηλ φζν θαη κεηά ηελ έλαξμε ιεηηνπξγίαο ηεο επηρείξεζεο ηνπ ιήπηε ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ δξαζηεξηφηεηαο έρεη σο απνηέιεζκα δηθαηνπάξνρνο λα βξίζθεη άκεζεο ιχζεηο ζε πξνβιήκαηα πνπ δηαθνξεηηθά ζα ήηαλ δπζεπίιπηα. 45 Βι. Κσζηάθε Γ., φ.π., 2002, ζει. 320. 26