ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 21.10.2014 COM(2014) 640 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Σχετικά με τα αποτελέσματα της εφαρμογής των προγραμμάτων διαχείρισης του χελιού, καθώς και αξιολόγηση των μέτρων σχετικά με τον επανεμπλουτισμό του αποθέματος και της εξέλιξης των τιμών αγοράς για χέλια μήκους μικρότερου των 12 cm. EL EL

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Σχετικά με τα αποτελέσματα της εφαρμογής των προγραμμάτων διαχείρισης του χελιού, καθώς και αξιολόγηση των μέτρων σχετικά με τον επανεμπλουτισμό του αποθέματος και της εξέλιξης των τιμών αγοράς για χέλια μήκους μικρότερου των 12 cm. Ιστορικό Η παρούσα έκθεση υποβάλλεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο, σύμφωνα με το άρθρο 9, παράγραφος 2, του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1100/2007 του Συμβουλίου, της 18ης Σεπτεμβρίου 2007, («κανονισμός για το χέλι»). 1 Ο κανονισμός για το χέλι θεσπίζει μέτρα για την ανασύσταση του αποθέματος ευρωπαϊκού χελιού, η αφθονία του οποίου διαμορφώθηκε σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και μειώνεται σταθερά με ανησυχητικό ρυθμό, ενώ οι προσλήψεις στο απόθεμα ανέρχονται σε ποσοστό 1 με 5 % σε σχέση με τη δεκαετία του 1970 (περίοδος κατά την οποία η κατάσταση του αποθέματος θεωρούνταν υγιής) σύμφωνα με επαναλαμβανόμενες γνωμοδοτήσεις της ICES κατά τη δεκαετία του 2000. Το ευρωπαϊκό χέλι περιλαμβάνεται επίσης στο προσάρτημα ΙΙ της Σύμβασης για το Διεθνές Εμπόριο των Απειλούμενων με Εξάλειψη Άγριων Ειδών Πανίδας και Χλωρίδας (CITES) από το 2009, που αφορά τα είδη τα οποία δεν απειλούνται απαραιτήτως με εξαφάνιση, αλλά για τα οποία το εμπόριο πρέπει να ελέγχεται για την αποφυγή χρησιμοποίησης που είναι μη συμβατή με την επιβίωσή τους. Αυτό αντικατοπτρίζεται στην καταγραφή στο παράρτημα Β του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 338/97 του Συμβουλίου, της 9ης Δεκεμβρίου 1996, για την προστασία των ειδών της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Κατά τη διάρκεια του Δεκεμβρίου 2010, η Ομάδα Επιστημονικής Εξέτασης (ΟΕΕ) που συστάθηκε βάσει του παρόντος κανονισμού, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «δεν ήταν δυνατόν για την ΟΕΕ να θεωρεί ότι η σύλληψη ή η συγκομιδή των άγριων δειγμάτων ευρωπαϊκού χελιού ή η εξαγωγή τους δεν θα επηρεάσει αρνητικά την κατάσταση διατήρησης του είδους». 2 Με βάση το ως άνω συμπέρασμα οι Διαχειριστικές Αρχές της CITES στην ΕΕ δεν επιτρέπουν την εξαγωγή χελιών από την ΕΕ από τον Δεκέμβριο του 2010. Ο κανονισμός για το χέλι υποχρεώνει τα κράτη μέλη με λεκάνες απορροής ποταμών που βρίσκονται εντός της οικείας εθνικής επικράτειας και αποτελούν οικοτόπους για το χέλι, να θεσπίσουν και να εφαρμόσουν προγράμματα διαχείρισης του χελιού (ΠΔΧ). Τα εν λόγω προγράμματα θα πρέπει να περιλαμβάνουν διαχειριστικά μέτρα προκειμένου να διασφαλίζεται η διαφυγή στη θάλασσα ποσοστού τουλάχιστον 40% των ενήλικων χελιών σε σχέση με το ποσοστό που θα σημειωνόταν απουσία του ανθρώπινου παράγοντα. Ειδικότερα, 1 ΕΕ, L 248, της 22/09/2007, σ. 17. Για την γνώμη της ΕΤΟΕΑ που αναφέρεται στο άρθρο 9 παράγραφος 2 του κανονισμού για το χέλι μπορείτε να ανατρέξετε στον εξής σύνδεσμο: http://stecf.jrc.ec.europa.eu/documents/43805/594118/2013-07_stecf+plen-13-02_jrc83565.pdf (p. 113 f.) 2 Σύντομη περίληψη των συμπερασμάτων της 54ης συνάντησης της Ομάδας Επιστημονικής Εξέτασης του Εμπορίου Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας, στις 3 Δεκεμβρίου 2010, https://circabc.europa.eu/sd/a/49ab3fc9-646b-4b35-ac42-f0333479ce24/54_summary_srg.pdf.

ένα πρόγραμμα διαχείρισης χελιού μπορεί να περιλαμβάνει μέτρα, όπως η μείωση της εμπορικής αλιευτικής δραστηριότητας, ο περιορισμός της ερασιτεχνικής αλιείας, μέτρα επανεμπλουτισμού του αποθέματος, διαρθρωτικά μέτρα ώστε τα ποτάμια να καθίστανται προσπελάσιμα και να βελτιώνονται τα ποτάμια ενδιαιτήματα, μεταφορά αργυρόχελων από εσωτερικά ύδατα, καταπολέμηση θηρευτών, μέτρα που αφορούν τη λειτουργία υδροηλεκτρικών μηχανοστροβίλων, την υδατοκαλλιέργεια, καθώς και κάθε άλλο μέτρο που είναι αναγκαίο για την επίτευξη του προαναφερθέντος στόχου διαφυγής σε ποσοστό 40 %. Επιπλέον, τα κράτη μέλη τα οποία επιτρέπουν την αλίευση χελιών μήκους μικρότερου των 12 cm (υαλόχελα) έχουν την υποχρέωση να διατηρούν το 60 % των αλιευμάτων υαλόχελων για επανεμπλουτισμό 3. Κατάσταση του αποθέματος ευρωπαϊκού χελιού Η Επιτροπή λαμβάνει σε τακτά διαστήματα επιστημονικές γνωμοδοτήσεις από την ICES σχετικά με την κατάσταση του αποθέματος ευρωπαϊκού χελιού. Η ICES παρέχει γνωμοδοτήσεις για το χέλι από το 1999, από τις οποίες προκύπτει μείωση των αποθεμάτων, μακροπρόθεσμα, όσον αφορά όλα τα στάδια (κιτρινόχελα, αργυρόχελα και υαλόχελα) του αποθέματος ευρωπαϊκού χελιού καθώς και στις προσλήψεις. Σύμφωνα με την τελευταία γνωμοδότηση της ICES τον Νοέμβριο του 2013, η κατάσταση του αποθέματος του χελιού παραμένει κρίσιμη και απαιτείται η ανάληψη επείγουσας δράσης. Η γνωμοδότηση επισημαίνει ότι υπάρχει αύξηση στην ετήσια ανανέωση υαλόχελων από λιγότερο από κάτι λιγότερο του 1 % στο 1,5 % στη Βόρεια Θάλασσα και από 5 % στο 10 % αλλού κατά την τελευταία διετία. Ωστόσο, η αύξηση αυτή πρέπει να τεθεί σε ιστορική προοπτική και δεν επηρεάζει τη διαφυγή των ενήλικων χελιών βραχυπρόθεσμα λόγω της διάρκειας του κύκλου ζωής του χελιού. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει καμία μεταβολή ως προς τον χαρακτηρισμό της κατάστασης του αποθέματος ως κρίσιμης στο παρόν στάδιο. Η διαθέσιμη επιστημονική αξιολόγηση διενεργήθηκε εξαιτίας της ελλιπούς υποβολής εκθέσεων και της μη τυποποιημένης συλλογής δεδομένων και μεθοδολογίας. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να αξιολογηθεί πλήρως η κατάσταση του αποθέματος, το οποίο βρίσκεται και πέραν των υδάτων της ΕΕ. Επιστημονικές συμβουλές παρέχονται επίσης από τη Διεθνή Ένωση για τη διατήρηση της φύσης η οποία αξιολόγησε το είδος το 2014 ως κρισίμως απειλούμενο, με βάση την απότομη μείωση του μεγέθους του πληθυσμού. Η εν λόγω Ένωση (IUCN) καταλήγει στη διαπίστωση ότι υπήρξαν σημαντικές μειώσεις (90-95 %) όσον αφορά την ανανέωση του ευρωπαϊκού 3 Σύμφωνα με το άρθρο 2, παράγραφος 1, του κανονισμού για το χέλι, τα κράτη μέλη προσδιορίζουν και καθορίζουν τις επιμέρους λεκάνες απορροής ποταμών που βρίσκονται εντός της οικείας εθνικής επικράτειας, οι οποίες συνιστούν φυσικό ενδιαίτημα του ευρωπαϊκού χελιού (αποκαλούμενες «ποτάμιες λεκάνες χελιού»), ενώ, σύμφωνα με το άρθρο 7, παράγραφος 1, του κανονισμού για το χέλι, έως την 31η Ιουλίου 2013, το 60 % των χελιών μήκους μικρότερου των 12 cm που αλιεύεται ετησίως (υαλόχελα) πρέπει να προορίζεται για τον επανεμπλουτισμό του αποθέματος.

χελιού σε μεγάλες περιοχές της γεωγραφικής εμβέλειας στην οποία εκτείνεται κατά τη διάρκεια της περιόδου των τελευταίων 45 ετών, λόγω σειράς απειλών που αντιμετωπίζουν τα χέλια σε πολλαπλά στάδια του κύκλου της ζωής τους. Κατάσταση εφαρμογής του κανονισμού 1100/2007 Η εφαρμογή του κανονισμού για το χέλι έχει καθυστερήσει σημαντικά. Τα κράτη μέλη υπέβαλαν προγράμματα διαχείρισης του χελιού με καθυστέρηση (η οποία κυμάνθηκε από πολλούς μήνες έως και δύο περίπου έτη μετά την εκπνοή της προθεσμίας), οι τεχνικές αξιολογήσεις διήρκεσαν υπερβολικά μεγάλο διάστημα, χρειάστηκε να υποβληθούν εκ νέου εκθέσεις προς έγκριση από την Επιτροπή, με αποτέλεσμα η υλοποίηση της πλειονότητας των σχεδίων και η εφαρμογή των μέτρων επανεμπλουτισμού, να καθυστερήσουν, επίσης. Δεκαεννέα κράτη μέλη έχουν υποβάλει προγράμματα διαχείρισης του χελιού. Τα σχέδια αυτά περιλαμβάνουν διάφορα μέτρα για τη μείωση των παραγόντων θνησιμότητας, μεταξύ των οποίων περιορισμούς της αλιείας και μη αλιευτικές δράσεις, ιδίως όσον αφορά την τροποποίηση ή την άρση των μεταναστευτικών εμποδίων, τον επανεμπλουτισμό των αποθεμάτων, τη μείωση της ρύπανσης, την καταπολέμηση των παρασίτων. Πριν από την έγκρισή τους από την Επιτροπή, τα προγράμματα διαχείρισης του χελιού που υποβλήθηκαν, εξετάστηκαν από την ICES. Έξι κράτη μέλη είχαν απαλλαγεί από την υποχρέωση κατάρτισης προγράμματος διαχείρισης χελιού στο έδαφός τους, καθώς κρίθηκε ότι δεν συνιστούν σημαντικό οικότοπο του χελιού (άρθρο 3). 4 Δύο κράτη μέλη 5 δεν υπέβαλαν σχέδια, και, επομένως, ήταν υποχρεωμένα να εφαρμόσουν μείωση κατά 50% της αλιείας χελιού (άρθρο 4, παράγραφος 2, του κανονισμού για το χέλι). Σύμφωνα με το άρθρο 9, παράγραφος 1, του κανονισμού, τα κράτη μέλη οφείλουν να υποβάλλουν ανά τριετία έκθεση σχετικά με την πρόοδο στην εφαρμογή των εθνικών τους προγραμμάτων διαχείρισης χελιού. Οι εν λόγω εκθέσεις περιλαμβάνουν, ειδικότερα, τις ακόλουθες πληροφορίες: α), για κάθε κράτος μέλος, το ποσοστό της βιομάζας αργυρόχελου που διαφεύγει στη θάλασσα προκειμένου να αναπαραχθεί, σε σχέση με το στοχευόμενο ποσοστό διαφυγής που ορίζεται στο άρθρο 2, παράγραφος 4 β) το επίπεδο αλιευτικής προσπάθειας που ασκείται ετησίως για την αλίευση χελιών, και τη μείωση που έχει επιτευχθεί σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 2 και το άρθρο 5 παράγραφος 4 γ) το επίπεδο των παραγόντων θνησιμότητας εκτός της αλιείας, και τη μείωση που έχει επιτευχθεί σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 10 4 Η Αυστρία, η Σλοβακία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Κύπρος και η Μάλτα. 5 Η Βουλγαρία και η Σλοβενία.

δ) το ποσό των υαλόχελων και το ποσοστό των χελιών εξ αυτών που χρησιμοποιήθηκε για διάφορους σκοπούς. Τα περισσότερα κράτη μέλη τήρησαν την προθεσμία για την υποβολή της πρώτης έκθεσης προόδου (30 Ιουνίου 2012). 6 Διαφορές όσον αφορά τις ημερομηνίες έγκρισης των ΠΔΧ από τα διάφορα κράτη μέλη, (μεταξύ Ιουλίου 2009 και 2011), αντικατοπτρίζονται επίσης στις εκθέσεις προόδου. Ορισμένες εθνικές αρχές και επιστήμονες ανέφεραν ότι δεν είχαν αρκετό χρόνο για τη συλλογή στοιχείων ή/και την αξιολόγηση των επιπτώσεων της εφαρμογής των προγραμμάτων διαχείρισης χελιού. Στατιστική και επιστημονική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των προγραμμάτων διαχείρισης χελιού Όλες οι εκθέσεις προόδου των κρατών μελών υποβλήθηκαν για στατιστική και επιστημονική αξιολόγηση. Με βάση την αξιολόγηση των εμπειρογνωμόνων, επιστημονικές γνωμοδοτήσεις σε απάντηση στο ad hoc αίτημα της Επιτροπής για την τεχνική αξιολόγηση της εφαρμογής των προγραμμάτων διαχείρισης χελιού ελήφθησαν τον Ιούνιο του 2013. 7 Με τη γνωμοδότηση επιβεβαιώθηκε ότι στις περισσότερες μονάδες διαχείρισης χελιών (EMU), δηλαδή στις 81 μονάδες διαχείρισης που έχουν θεσπίσει τα κράτη μέλη για την εφαρμογή των προγραμμάτων διαχείρισης χελιού, σημειώθηκε πρόοδος στην εφαρμογή μέτρων διαχείρισης που συνδέονται με την αλιεία, αλλά ότι άλλα μέτρα διαχείρισης, όπως η βελτίωση των οικοτόπων, η καταπολέμηση παρασίτων ή ο έλεγχος θηρευτών, συχνά έχουν αναβληθεί ή έχουν μόνο εν μέρει τεθεί σε εφαρμογή. Σε γενικές γραμμές, με βάση τη σημερινή κατάσταση, εξακολουθεί να είναι δύσκολο να αξιολογηθούν τα αποτελέσματα των προγραμμάτων διαχείρισης χελιού σε σχέση με τον στόχο διαφυγής του 40 % που ορίζει ο κανονισμός για το χέλι. Οι επιστημονικές γνωμοδοτήσεις επισημαίνουν ότι η αποτελεσματικότητα των επιμέρους μέτρων διαχείρισης δεν μπορεί πάντοτε να αποδειχθεί: λείπουν απαραίτητα στοιχεία ή τα εν λόγω μέτρα δεν αναμένεται να παράξουν αποτελέσματα άμεσα ή βραχυπρόθεσμα. Για παράδειγμα, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα οι περιορισμοί σχετικά με την αλιεία αργυρόχελων να συνέβαλαν στην αύξηση της διαφυγής αργυρόχελων. Ωστόσο, για βιολογικούς λόγους, (δεδομένου ότι ο χρόνος υστέρησης των γενεών κυμαίνεται από 5 έτη στις λιμνοθάλασσες της Μεσογείου έως 25-30 έτη στη Βόρειο Ευρώπη), δεν πρέπει να αναμένεται ότι τα μέτρα διαχείρισης που στοχεύουν στα χέλια προτού αυτά φτάσουν στο στάδιο των αρχυρόχελων (π.χ. μέσω του επανεμπλουτισμού των αποθεμάτων) έχουν συμβάλει ήδη στην αύξηση της διαφυγής αργυρόχελων. Μέτρα πλην της αλιείας τα οποία αφορούν την υδροηλεκτρική 6 Έως σήμερα, μόνον η Φινλανδία δεν έχει υποβάλει έκθεση προόδου. 7 Γνωμοδότηση της ICES, σε απάντηση του αιτήματος της ΕΕ στην ICES για τεχνική αξιολόγηση της προόδου του προγράμματος διαχείρισης χελιού, στο πλαίσιο της έκθεσης της γνωμοδοτικής επιτροπής της ICES, 2013. Γνωμοδότηση ICES 2013, τόμος 9, σημείο 9.3.3.3. σελ. 17 κ.επ.

ενέργεια, σταθμούς άντλησης και μεταναστευτικά εμπόδια είναι επίσης δύσκολο να αξιολογηθούν κατά την παρούσα χρονική στιγμή, κυρίως λόγω της ειδικής φύσης των δυνητικών επιπτώσεων και της έλλειψης δεδομένων εκ των υστέρων αξιολόγησης. Η εν λόγω γνωμοδότηση δεν καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα εν λόγω μέτρα διαχείρισης είναι αναποτελεσματικά ή ότι δεν θα είναι αποτελεσματικά μακροπρόθεσμα. Για τους λόγους που προαναφέρθηκαν, δεν είναι ακόμη δυνατόν να καθοριστεί σε ατομική βάση η συμβολή των EMU στην ανασύσταση του συνόλου του αποθέματος. Σύμφωνα με τις εκθέσεις προόδου των κρατών μελών, εκ των 81 EMU, οι 17 επιτυγχάνουν τους στόχους της βιομάζας, οι 42 όχι, ενώ δεν έχει υποβληθεί έκθεση όσον αφορά 22 EMU. 24 EMU ανέφεραν την επίτευξη στόχων που αφορούσαν τη θνησιμότητα λόγω ανθρωπογενών αιτιών, 19 ανέφεραν ότι δεν έχουν επιτευχθεί οι εν λόγω στόχοι ενώ 38 δεν ανέφεραν όλους τους δείκτες αποθεμάτων που είναι απαραίτητοι ώστε να επιτευχθεί η εν λόγω αξιολόγηση. Στην επιστημονική αξιολόγηση επισημάνθηκε περαιτέρω η αξία των αξιολογήσεων που στοχεύουν στο να διαπιστωθεί ποια πρόσθετα μέτρα (πλην των περιορισμών της αλιείας) έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων διαχείρισης 8. Επανεμπλουτισμός Με βάση τον κανονισμό για το χέλι τα κράτη μέλη που επιτρέπουν την αλιεία υαλόχελων οφείλουν να προορίζουν τουλάχιστον το 60 % των αλιευμάτων για επανεμπλουτισμό με στόχο τη διατήρηση, εντός της ΕΕ. Ωστόσο, δεν είναι βέβαιο ότι το 60% του συνόλου των αλιευμάτων αποτέλεσαν πράγματι αντικείμενο εμπλουτισμού, δεδομένου ότι η ζήτηση δεν είναι επαρκής. Ο επανεμπλουτισμός του αποθέματος είναι ένα μέτρο που εμφανίζεται σε όλα σχεδόν τα προγράμματα διαχείρισης του χελιού. Σύμφωνα με την επιστημονική επανεξέταση, λίγες μόνο EMU έχουν επιτύχει τον στόχο του επανεμπλουτισμού, ενώ οι περισσότερες έχουν επιτύχει τους στόχους τους εν μέρει και λίγες απέτυχαν ως προς την υλοποίηση του στόχου. Στην επιστημονική γνωμοδότηση σχετικά με την κατάσταση του αποθέματος ευρωπαϊκού χελιού για το 2012 9 διατυπωνόταν ανησυχία σχετικά με τις τρέχουσες πρακτικές εμπλουτισμού των αποθεμάτων χελιού και επισημαινόταν ότι δεν ήταν σαφές εάν ο 8 ΕΤΟΕΑ, έκθεση της 43ης συνόδου της ολομέλειας, 8-12 Ιουλίου 2013, Κοπεγχάγη, Έκθεση EUR 26094 9 Γνωμοδότηση της ICES όσον αφορά το ευρωπαϊκό χέλι, γνωμοδότηση ICES 2012, τόμος 9, σημείο 9.4.7: «Δεδομένου του τρέχοντος ιστορικά χαμηλού επιπέδου αφθονίας υαλόχελου, η ICES επαναλαμβάνει την ανησυχία της ότι τα προγράμματα εμπλουτισμού του υαλόχελου δεν είναι πιθανόν να συμβάλουν ουσιαστικά στον εμπλουτισμό του αποθέματος ευρωπαϊκού χελιού. Το συνολικό βάρος της απόδειξης πρέπει να είναι ότι ο εμπλουτισμός θα αποφέρει καθαρά οφέλη, από την άποψη των συνεισφορών στη διαφυγή αργυρόχελων και στο δυναμικό αναπαραγωγής. Πριν από τον εμπλουτισμό, ή για τη συνέχιση του υφιστάμενου αποθέματος, πρέπει να διεξάγεται εκτίμηση κινδύνου, το οποίο θα λαμβάνει υπόψη τη θνησιμότητα κατά την αλίευση, τη διαχείριση, τη μεταφορά και μετά τον εμπλουτισμό, και άλλους παράγοντες όπως μεταφορές ασθενειών και παρασίτων. Προκειμένου να διευκολυνθεί η αποκατάσταση του αποθέματος, πρέπει να χρησιμοποιούνται όλα τα αλιεύματα υαλόχελων για τον εμπλουτισμό. Ο εμπλουτισμός πρέπει να πραγματοποιείται μόνον εφόσον η επιβίωση στο στάδιο του αργυρόχελου αναμένεται να είναι υψηλή και οι συνθήκες διαφυγής είναι καλές. Αυτό σημαίνει ότι ο εμπλουτισμός δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται για τη συνέχιση της αλιείας και ο εμπλουτισμός πρέπει να πραγματοποιείται μόνον εφόσον είναι χαμηλή η ανθρωπογενής θνησιμότητα».

εμπλουτισμός όντως συνέβαλε στην εξασφάλιση της αυξημένης διαφυγής αργυρόχελων, ή εάν έπρεπε να διατηρηθεί η αλιεία χελιών σε ορισμένες EMUs. Η επιστημονική επανεξέταση της εφαρμογής των προγραμμάτων διαχείρισης χελιού 10, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο επανεμπλουτισμός των αποθεμάτων στο πλαίσιο των εν λόγω προγραμμάτων δεν αναμένεται να έχει συμβάλει στην αύξηση της διαφυγής αργυρόχελων: η αποτελεσματικότητά του παραμένει αβέβαιη, ενώ δεν υπάρχουν ενδείξεις όσον αφορά την ύπαρξη καθαρού οφέλους, λόγω του χρόνου υστέρησης των γενεών. Οι επιστήμονες έχουν επισημάνει επίσης τη συμβολή του επανεμπλουτισμού στο απόθεμα αναπαραγωγής και έχει συσταθεί ότι «κάθε απόθεμα χελιού πρέπει να επισημαίνεται και, ως εκ τούτου, να διαχωρίζεται από το άγριο χέλι σε μεταγενέστερη δειγματοληψία». 11 Ενώ οι συνέπειες του επανεμπλουτισμού του αποθέματος δεν μπορούν να αποδειχθούν αμέσως λόγω του χρόνου υστέρησης των γενεών, πρόσφατα πραγματοποιήθηκε έρευνα για τον εντοπισμό των αποθεμάτων χελιού στη Σουηδία, προκειμένου να εξακριβωθεί αν η αποδημία τους γίνεται με τον ίδιο τρόπο όπως και στην περίπτωση των άγριων χελιών 12. Τα πρώτα αποτελέσματα φαίνεται να δείχνουν ότι τα αποθέματα χελιού συμπεριφέρονται κατά τον ίδιο τρόπο όπως τα χέλια που ανανεώνονται κατά τρόπο φυσιολογικό. Για επισκόπηση της υλοποίησης του επανεμπλουτισμού από τα κράτη μέλη μπορείτε να ανατρέξετε στο παράρτημα ΙΙ της παρούσας έκθεσης. Εξέλιξη των τιμών αγοράς για τα υαλόχελα και λαθρεμπόριο Σύμφωνα με το άρθρο 7, παράγραφος 6, του κανονισμού για το χέλι, όταν οι τιμές της αγοράς του υαλόχελου που χρησιμοποιούνται για τον επανεμπλουτισμό του αποθέματος χελιού υφίστανται σημαντική μείωση σε σύγκριση με τις τιμές του υαλόχελου που χρησιμοποιούνται για άλλους σκοπούς, με βάση πληροφορίες για τις τιμές που πρέπει να υποβάλλονται από τα κράτη μέλη και κατόπιν αιτήματος του ενδιαφερόμενου κράτους μέλους, η Επιτροπή λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάστασης. Τα μέτρα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν μείωση του ποσοστού των υαλοχέλων που προορίζεται για τον επανεμπλουτισμό του αποθέματος όπως ορίζεται στο άρθρο 7, παράγραφος 2 του κανονισμού. Δεν έχουν θεσπιστεί μέχρι σήμερα τέτοιου είδους μέτρα. Στον κανονισμό για το χέλι (άρθρο 7, παράγραφος 7), θεσπίζεται η υποχρέωση της Επιτροπής να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο, πριν από την 1η Ιουλίου 2011, για να εκτιμάται η αποτελεσματικότητα των μέτρων επανεμπλουτισμού και η 10 Γνωμοδότηση της ICES, σε απάντηση του αιτήματος της ΕΕ στην ICES για τεχνική αξιολόγηση της προόδου του προγράμματος διαχείρισης χελιού, στο πλαίσιο της έκθεσης της γνωμοδοτικής επιτροπής της ICES, 2013. Γνωμοδότηση ICES 2013, τόμος 9, σημείο 9.3.3.3. σελ. 17 κ.επ. 11 Έκθεση της ομάδας εργασίας EIFAAC/ICES για το χέλι (2011). 12 Wickström & Sjöberg, Traceability of stocked eels the Swedish approach, Ecology of Freshwater Fish 2013, σ. 1.

εξέλιξη των τιμών αγοράς για τα υαλόχελα. Η Επιτροπή υπενθύμισε στα κράτη μέλη την υποχρέωσή τους να κοινοποιούν τις τιμές του υαλόχελου καθ όλη τη διάρκεια του 2011 και του 2012. Έως τα τέλη Ιουλίου 2012, ένα έτος μετά την πρώτη ετήσια προθεσμία για την παροχή στοιχείων σχετικά με τις τιμές του υαλόχελου, δώδεκα κράτη μέλη είχαν υποβάλει εκθέσεις σχετικά με τις τιμές του υαλόχελου, εκ των οποίων εννέα μόνον ήταν πλήρεις. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή δεν ήταν σε θέση να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων σύμφωνα με το άρθρο 7, παράγραφος 7 εντός της οριζόμενης προθεσμίας. Μια ενδεικτική αξιολόγηση της εξέλιξης των τιμών αγοράς για τα υαλόχελα όπως αναφέρθηκαν από τα κράτη μέλη έχει περιληφθεί στην έκθεση αυτή. Στο παράρτημα I συνοψίζονται τα στοιχεία που παρέχονται από τα κράτη μέλη σχετικά με τις τιμές ανά χιλιόγραμμο υαλόχελων που καταβάλλεται για τον εμπλουτισμό σε διάφορα κράτη μέλη. Με την καταχώριση του ευρωπαϊκού χελιού στο Παράρτημα ΙΙ της σύμβασης CITES (και τη μεταφορά του στον κοινοτικό κανονισμό 338/97), από τον Δεκέμβριο του 2010 δεν έχει επιτραπεί το εμπόριο του χελιού εντός ή εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης 13. Τα υαλόχελα που έχουν αλιευθεί στα ύδατα της ΕΕ δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συναλλαγών εκτός της ΕΕ. Τα υαλόχελα που δεν χρησιμοποιούνται για τον επανεμπλουτισμό του αποθέματος μπορούν να προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση (κυρίως στην Ισπανία και Γαλλία) ή για την υδατοκαλλιέργεια (κυρίως στις Κάτω Χώρες και στη Δανία, αλλά και στην Ελλάδα). Ελλείψει διεθνούς εμπορίου και πληροφοριών ακρίβειας και επάρκειας όσον αφορά τις τιμές στα κράτη μέλη, η σύγκριση τιμών μεταξύ υαλόχελων που αποτελούν αντικείμενο συναλλαγής και υαλοχέλων που χρησιμοποιούνται για τον επανεμπλουτισμό του πληθυσμού έχει καταστεί αδύνατη. Συστάσεις για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του κανονισμού για το χέλι Παρά την υλοποίηση των προγραμμάτων διαχείρισης χελιού, η κατάσταση του αποθέματος ευρωπαϊκού χελιού εξακολουθεί να βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση και πρέπει να υιοθετηθεί μια προληπτική προσέγγιση έως ότου υπάρξουν ορισμένα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με την ύπαρξη συνεχούς αύξησης στις ανανεώσεις και στα ενήλικα ψάρια. Οι επιστήμονες γνωμοδοτούν συνεχώς ότι η ανθρωπογενής θνησιμότητα (ανθρωπογενής θνησιμότητα λόγω αλιείας και μη) πρέπει να μειωθεί στο ελάχιστο και ότι απαιτείται επείγουσα δράση. Σε ευθυγράμμιση με την ως άνω επιστημονική γνωμοδότηση, ενδεχομένως να χρειαστεί να εξεταστεί η λήψη πρόσθετων μέτρων ώστε να μειωθούν τα υφιστάμενα επίπεδα ανθρωπογενούς θνησιμότητας. 13 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (EΚ) αριθ. 338/97 της 9ης Δεκεμβρίου 1996για την προστασία των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας με τον έλεγχο του εμπορίου τους (ΕΕ L 61, της 3.3.1997, σ. 1).

Η εφαρμογή των προγραμμάτων διαχείρισης χελιού έχει οδηγήσει σε περιορισμούς στην αλιεία, οι οποίοι μπορεί να επιφέρουν αύξηση των ανανεώσεων υαλόχελου εντός διετίας. Συνεπώς, είναι αναγκαίο να αξιολογηθεί ο αντίκτυπος των εν λόγω περιορισμών βραχυπρόθεσμα. Στους παράγοντες ανθρωπογενούς θνησιμότητας πλην της αλιείας περιλαμβάνονται και η υδροηλεκτρική ενέργεια, οι σταθμοί άντλησης, οι σταθμοί άντλησης υδροηλεκτρικής ενέργειας, η απώλεια ή η υποβάθμιση των οικοτόπων, η ρύπανση, οι ασθένειες και τα παράσιτα. Περισσότερη προσοχή πρέπει να δοθεί σε μέτρα διαχείρισης που σχετίζονται με αυτούς τους μη ανθρωπογενείς παράγοντες θνησιμότητας, η πλειονότητα των οποίων έχει υλοποιηθεί μόνον εν μέρει από τα κράτη μέλη. Ενώ ο στόχος των εθνικών σχεδίων διαχείρισης είναι να εξασφαλιστεί ο στόχος διαφυγής ποσοστού 40 % που ορίζεται στο άρθρο 2, παράγραφος 4 του κανονισμού, δεν υπάρχουν ακόμα πλήρη διαθέσιμα στοιχεία από το εσωτερικό ή το εξωτερικό της ΕΕ για να εκτιμηθεί η επίτευξη αυτού του στόχου στο επίπεδο της ΕΕ ή στο απόθεμα χελιού συνολικά. Όσον αφορά τον εμπλουτισμό του πληθυσμού, οι επιπτώσεις του οποίου στο απόθεμα ευρωπαϊκού χελιού μπορούν να αξιολογηθούν μόνον μακροπρόθεσμα, από επιστημονικές γνωμοδοτήσεις προκύπτει ότι υπάρχουν ανησυχίες για τις σημερινές πρακτικές επανεμπλουτισμού των αποθεμάτων χελιού και επισημαίνει ότι δεν μπορεί ακόμα να αποδειχθεί αν ο εμπλουτισμός όντως συμβάλλει στη διασφάλιση της αυξημένης διαφυγής αργυρόχελων. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να τεθούν σε εφαρμογή μέσα για την αξιολόγηση των επιπτώσεών της και για τη συνεισφορά της στη διαφυγή αργυρόχελων, καθώς και να εξεταστεί εάν οι διατάξεις σχετικά με τον επανεμπλουτισμό στο πλαίσιο του κανονισμού για το χέλι εξακολουθούν να είναι κατάλληλες ως προς τα προβλήματα που ανακύπτουν από την εφαρμογή τους. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς τις επιστημονικές εργασίες σχετικά με το θέμα αυτό και θα αντιμετωπίσουν το ζήτημα σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα πορίσματα. Τέλος, από διοικητική άποψη, ο κανονισμός για το χέλι προβλέπει για τα κράτη μέλη σημαντικές υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων, η κοινοποίηση όλων των δεικτών είναι απαραίτητη για την πλήρη αξιολόγηση της κατάστασης του αποθέματος και της αποτελεσματικότητας της εφαρμογής των προγραμμάτων διαχείρισης χελιού. Εντούτοις, η υποβολή εκθέσεων είναι συχνά ελλιπής, ενώ υπάρχουν ασυνέπειες όσον αφορά την υποβολή εκθέσεων και τον υπολογισμό των αναφερόμενων δεικτών εμπλουτισμού μεταξύ των κρατών μελών. Η τυποποίηση των μορφοτύπων πίνακα δεδομένων και οι μέθοδοι υπολογισμού θα διευκόλυναν την υποβολή εκθέσεων, και θα επέτρεπαν παράλληλα την καλύτερη αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των διαφόρων μέτρων διαχείρισης σε επίπεδο EMU. Η Επιτροπή σκοπεύει να ζητήσει εξωτερική επιστημονική αξιολόγηση των μεθόδων που χρησιμοποιούνται από τα κράτη μέλη, και, ανάλογα με την περίπτωση, επικαιροποίηση ή νέα εκτίμηση όσον αφορά τους δείκτες αποθεμάτων χελιού. Στόχος είναι η διενέργεια αξιόπιστων εκτιμήσεων σχετικά με τις παραμέτρους των αποθεμάτων από τις EMUs έτσι ώστε να αντανακλούν την κατάσταση του εμπλουτισμού και της εκμετάλλευσης στην Ευρώπη, να αξιολογηθεί ο αντίκτυπος του κανονισμού για το χέλι και να εξεταστεί εάν απαιτούνται

πρόσθετα μέτρα. Με βάση την εν λόγω γνωμοδότηση και, εφόσον κρίνεται σκόπιμο, η Επιτροπή θα εξετάσει τρόπους και μέσα για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του κανονισμού για το χέλι, μεταξύ των οποίων και το ενδεχόμενο αναθεώρησής του. Πηγές STECF, έκθεση της 43ης συνόδου της ολομέλειας, 8-12 Ιουλίου 2013, CopenhΚοπεγχάγη, Έκθεση EUR 26094. Γνωμοδότηση της ICES κατόπιν αιτήματος της ΕΕ προς αυτήν για τεχνική αξιολόγηση της προόδου του προγράμματος διαχείρισης χελιού, στο πλαίσιο της έκθεσης της γνωμοδοτικής επιτροπής της ICES, 2013. ICES, έκθεση του εργαστηρίου σχετικά με την αξιολόγηση της προόδου του προγράμματος διαχείρισης του χελιού το 2013, 13-15 Μαΐου 2013, Κοπεγχάγη, Έδρα ICES. ICES CM/ACOM:32. σελ. 757 κ.επ. Γνωμοδότηση της ICES για το 2014, ευρωπαϊκό χέλι, Νοέμβριος 2013. ICES, Έκθεση της κοινής ομάδας εργασίας EIFAAC/ICES για το χέλι (WGEEL), 18-22 Μαρτίου 2013, Sukarietta, Ισπανία και 4-10 Σεπτεμβρίου 2013, Κοπενχάγη, Δανία. ICES, έκθεση του εργαστηρίου σχετικά με τα δεδομένα του ΠΣΔ για το χέλι και τον σολωμό (WKESDCF), 3 6 Ιουλίου 2012, Έδρα ICES, Κοπενχάγη. ICES CM/ACOM: 62.