ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 20.10.2016 COM(2016) 666 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Συγκεφαλαιοτική έκθεση σχετικά με την ποιότητα του πόσιμου νερού στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία εξετάζει τις εκθέσεις των κρατών μελών για την περίοδο 2011-2013, όπως προβλέπεται στο άρθρο 13 παράγραφος 5 της οδηγίας 98/83/ΕΚ EL EL

ΣΥΓΚΕΦΑΛΑΙΩΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ, Η ΟΠΟΙΑ ΕΞΕΤΑΖΕΙ ΤΙΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011-2013, ΟΠΩΣ ΠΡΟΒΛΕΠΕΤΑΙ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ 13 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 5 ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 98/83/ΕΚ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η οδηγία Στόχος της οδηγίας για το πόσιμο νερό 1 είναι να διασφαλίσει ότι το νερό που προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση είναι ασφαλές. Η οδηγία ορίζει ότι το πόσιμο νερό πρέπει να είναι απαλλαγμένο από μικροοργανισμούς, παράσιτα ή ουσίες που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία μέσω της θέσπισης προτύπων σχετικά με τους συνηθέστερους δυνητικά επιβλαβείς οργανισμούς και ουσίες που μπορούν να περιέχονται στο πόσιμο νερό. Η έκθεση Τα κράτη μέλη υποχρεούνται βάσει της οδηγίας για το πόσιμο νερό να παρακολουθούν τακτικά την ποιότητα του πόσιμου νερού που παρέχεται στους καταναλωτές. Οφείλουν να υποβάλλουν, ανά τριετία, έκθεση σχετικά με τα αποτελέσματα της παρακολούθησης στην Επιτροπή. Η παρούσα συγκεφαλαιωτική έκθεση παρουσιάζει συνοπτικά την ποιότητα του πόσιμου νερού στα κράτη μέλη της ΕΕ κατά την περίοδο 2011-2013. Εκπληρώνει την υποχρέωση που έχει η Επιτροπή δυνάμει του άρθρου 13 παράγραφος 5 της οδηγίας για το πόσιμο νερό να εξετάζει τις εκθέσεις των κρατών μελών και να δημοσιεύει ανά τριετία συγκεφαλαιωτική έκθεση σχετικά με την ποιότητα του πόσιμου νερού στην ΕΕ. Οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στην παρούσα έκθεση καλύπτουν όλα τα κράτη μέλη εκτός από ένα: την Κροατία η οποία εξαιρέθηκε από την ισχύουσα υποχρέωση υποβολής έκθεσης, διότι προσχώρησε στην ΕΕ στα μέσα του 2013, δηλαδή κοντά στο τέλος της περιόδου που καλύπτει η έκθεση. Η παρούσα έκθεση είναι ανεξάρτητη από το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής για την αξιολόγηση στο πλαίσιο του REFIT της οδηγίας για το πόσιμο νερό, το οποίο πρόκειται να εκδοθεί το δεύτερο εξάμηνο του 2016. Στην οδηγία γίνεται διαχωρισμός μεταξύ των συστημάτων παροχής μικρής και μεγάλης κλίμακας. Τα συστήματα παροχής μεγάλης κλίμακας παρέχουν περισσότερα από 1.000 m³ πόσιμου νερού ημερησίως κατά μέσο όρο ή εξυπηρετούν περισσότερα από 5.000 άτομα. Οι ελάχιστες απαιτήσεις για την ποιότητα των υδάτων είναι ίδιες για συστήματα παροχής μικρής και μεγάλης κλίμακας, αλλά οι υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων ισχύουν μόνο για τα συστήματα παροχής μεγάλης κλίμακας. Κατά συνέπεια, η παρούσα συγκεφαλαιωτική έκθεση συνοψίζει την ποιότητα του πόσιμου νερού όσον αφορά τα συστήματα ύδρευσης μεγάλης κλίμακας. 1 Οδηγία 98/83/ΕΚ του Συμβουλίου, της 3ης Νοεμβρίου 1998, σχετικά με την ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης, ΕΕ L 330 της 5.12.1998. 2

Ωστόσο, κατά τη διαδικασία συλλογής δεδομένων, 15 κράτη μέλη (BE, BG, CY, ES, FR, GR, HU, IE, LU, MT, PT, RO, SE, SI, SK) παρέσχεσαν προαιρετικά επίσης πληροφορίες σχετικά με μικρές ζώνες παροχής (με παροχή μικρότερη από 1.000m³ ημερησίως). Δεν θεωρήθηκε σημαντική μια συνολική αξιολόγηση της συμμόρφωσης της ΕΕ όσον αφορά τα συστήματα παροχής μικρής κλίμακας, καθώς τα διαθέσιμα δεδομένα δεν ήταν πλήρως αντιπροσωπευτικά για το σύνολο της ΕΕ και, ως εκ τούτου, οι εν λόγω πληροφορίες δεν περιλαμβάνονται στην παρούσα έκθεση. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρασχέθηκαν από τα εν λόγω 15 κράτη μέλη, το συνολικό ποσοστό συμμόρφωσης είναι κατά μέσο όρο 98 % και δεν αναφέρθηκαν σημαντικά προβλήματα. Ωστόσο, η Επιτροπή θεωρεί ότι απαιτούνται συμπληρωματικές πληροφορίες για να διαμορφωθεί καλύτερη εικόνα για την ακριβή κατάσταση και, ως εκ τούτου, θα εξετάσει περαιτέρω το εν λόγω ζήτημα. Στις περιπτώσεις που τα κράτη μέλη διαβίβασαν πληροφορίες σχετικά με τα συστήματα παροχής μικρής κλίμακας, οι πληροφορίες αυτές παρουσιάζονται συνοπτικά στο τέλος του ενημερωτικού φυλλαδίου κάθε χώρας. Ενημερωτικά φυλλάδια ανά χώρα με λεπτομερέστερες πληροφορίες για κάθε κράτος μέλη διατίθενται στον ιστότοπο της ΓΔ Περιβάλλοντος της Επιτροπής 2. Στο παράρτημα Ι της παρούσας έκθεσης παρατίθενται οι σύνδεσμοι προς τις εθνικές εκθέσεις σχετικά με το πόσιμο νερό (2011-2013) σε εθνικούς δικτυακούς τόπους. Παράμετροι της ποιότητας του πόσιμου νερού Η οδηγία θεσπίζει πρότυπα για τους συνηθέστερους δυνητικά επιβλαβείς οργανισμούς και ουσίες που μπορούν να εντοπιστούν στο πόσιμο νερό. Συνολικά 48 βασικές παράμετροι πρέπει να παρακολουθούνται και να ελέγχονται τακτικά. Η οδηγία διακρίνει μεταξύ τριών ομάδων παραμέτρων: μικροβιολογικές παράμετροι, χημικές παράμετροι και ενδεικτικές παράμετροι (που παρατίθενται λεπτομερώς στο παράρτημα Ι της οδηγίας). Οι δύο μικροβιολογικές παράμετροι «Escherichia coli» και «εντερόκοκκοι» έχουν παραμετρική τιμή που είναι υποκατάστατο της μηδενικής. Με άλλα λόγια, οι εν λόγω οργανισμοί θα πρέπει να απουσιάζουν από το πόσιμο νερό για να εξασφαλίζεται η ποιότητα και η ασφάλειά του. Οι χημικές παράμετροι έχουν επιλεγεί για τις πιθανές επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία. Εκτός από περιπτώσεις ατυχημάτων, οι χημικές ουσίες δεν περιέχονται σχεδόν ποτέ στο πόσιμο νερό σε συγκεντρώσεις που να προκαλούν οξείες επιπτώσεις στην υγεία. Στις χημικές ουσίες αναφοράς συγκαταλέγονται ιχνοστοιχεία, όπως το αρσενικό, το νικέλιο ή ο μόλυβδος, ή άλλες ουσίες όπως τα κυανιούχα άλατα, οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες ή αζωτούχες ουσίες νιτρικά και νιτρώδη. Ο αντίκτυπος των χημικών προϊόντων εξαρτάται από την υπέρβαση του επιπέδου, τη διάρκειας της έκθεσης και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν το ανθρώπινο σώμα. Ως επί το πλείστον, οι παραμετρικές τιμές βασίζονται σε διά βίου έκθεση και μέση πρόσληψη δύο λίτρων πόσιμου νερού ανά άτομο και ανά ημέρα. Οι ενδεικτικές παράμετροι αφορούν παραμέτρους που σχετίζονται έμμεσα με την ποιότητα του νερού: χρησιμεύουν ως ενδείξεις ότι κάτι έχει αλλάξει στα πηγαία ύδατα, στην 2 http://ec.europa.eu/environment/water/water-drink/reporting_en.html 3

επεξεργασία ή στη διανομή του νερού. Όταν παρατηρείται υπέρβαση των τιμών σε αυτή την ομάδα παραμέτρων, η κατάσταση πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω και να γίνουν προσαρμογές. Παρόλο που οι περισσότερες ενδεικτικές παράμετροι δεν συνιστούν άμεση απειλή για την ανθρώπινη υγεία, ενδέχεται να επηρεάσουν έμμεσα την ποιότητα του νερού μέσω της όψης, της γεύσης ή της οσμής του (και, ως εκ τούτου, να επηρεάσουν την αποδοχή του από τον καταναλωτή) ή ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά τη σωστή επεξεργασία π.χ. ανεπαρκής απολύμανση λόγω της παρουσίας οργανικής ύλης. Οι απαιτήσεις παρακολούθησης έχουν επικαιροποιηθεί πρόσφατα με τροποποίηση των παραρτημάτων ΙΙ και ΙΙΙ για την προσαρμογή της οδηγίας στην επιστημονική και τεχνική πρόοδο 3. Με την εν λόγω τροποποίηση εισάγεται μια εθελοντική προσέγγιση με βάση την επικινδυνότητα για την επέκταση της παρακολούθησης, τη μείωση της συχνότητας ή την εξάλειψη των παραμέτρων βάσει των αποτελεσμάτων της εκτίμησης επικινδυνότητας. Η τροποποίηση αυτή τέθηκε σε ισχύ στις 27 Οκτωβρίου 2015 και πρέπει να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών εντός προθεσμίας 24 μηνών. 2. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΕ Γενικές πληροφορίες Στην ΕΕ το πόσιμο νερό αντλείται από διάφορες πηγές. Γενικά, οι κύριες πηγές νερού στα κράτη μέλη είναι τα υπόγεια και τα επιφανειακά ύδατα (π.χ. φράγματα για πόσιμο νερό), που αντιπροσωπεύουν περίπου το 50 % και το 36 % αντιστοίχως του εφοδιασμού μας σε πόσιμο νερό (σχήμα 1). 3 Οδηγία (ΕΕ) 2015/1787 της Επιτροπής, της 6ης Οκτωβρίου 2015, για την τροποποίηση των παραρτημάτων II και III της οδηγίας 98/83/ΕΚ του Συμβουλίου σχετικά με την ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης 4

Σχήμα 1 Πηγές πόσιμου νερού στην ΕΕ (2011 έως 2013) Η κατανομή των πηγών νερού στα κράτη μέλη παρουσιάζεται στο σχήμα 2. 5

Σχήμα 2 Πηγές πόσιμου νερού στην ΕΕ (2011 έως 2013) * στην Τσεχική Δημοκρατία, τα εσωτερικά ύδατα είναι συνώνυμα με τα επιφανειακά ύδατα Στην ΕΕ δεν συγκεντρώνονται επίσημα στατιστικά δεδομένα σχετικά με τον αριθμό των ατόμων που είναι συνδεδεμένα με δημόσια συστήματα ύδρευσης. Το σχήμα 3 δείχνει το ποσοστό του συνολικού πληθυσμού που εξυπηρετείται από μεγάλες ζώνες παροχής (> 1.000 m³/ημέρα και/ή που παρέχουν νερό σε περισσότερα από 5.000 άτομα). 6

Σχήμα 3 Αριθμός μόνιμων κατοίκων σε μεγάλες ζώνες παροχής στα κράτη μέλη (2011 έως 2013) Οι Κάτω Χώρες και το Λουξεμβούργο υδροδοτούν το 100 % των μόνιμων κατοίκων τους μέσω συστημάτων ύδρευσης μεγάλης κλίμακας. Σημαντικό μέρος του πληθυσμού της ΕΕ που δεν υδροδοτείται από δίκτυα ύδρευσης μεγάλης κλίμακας εξυπηρετείται από δίκτυα μικρής κλίμακας τα οποία πρέπει να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της οδηγίας. Λαμβανομένων υπόψη των συστημάτων ύδρευσης τόσο μικρής όσο και μεγάλης κλίμακας, η Μάλτα, η Σλοβακία, η Πορτογαλία, η Γαλλία, η Βουλγαρία και η Ουγγαρία υδροδοτούν το 100 % των μόνιμων κατοίκων, ενώ τα περισσότερα άλλα κράτη μέλη υδροδοτούν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού εκτός από τη Ρουμανία, όπου μόνο το 66 % του πληθυσμού εξυπηρετείται από κάποιο από τα δύο είδη συστημάτων παροχής. Δεδομένου ότι μόνο 15 κράτη μέλη υπέβαλαν στοιχεία για τα συστήματα ύδρευσης μικρής κλίμακας, οι εν λόγω συμπληρωματικές πληροφορίες δεν εμφανίζεται στο σχήμα 3. Ποιότητα του πόσιμου νερού - Συμμόρφωση Για την αξιολόγηση της ποιότητας του πόσιμου νερού σε μια ζώνες παροχής, πολλές αναλύσεις έχουν πραγματοποιηθεί εντός της περιόδου αναφοράς 2011-2013 στα κράτη μέλη: 4,1 εκατ. ευρώ για τις μικροβιολογικές παραμέτρους, 7,1 εκατ. ευρώ για τις χημικές παραμέτρους και 17,5 εκατ. ευρώ για τις ενδεικτικές παραμέτρους. 7

Για κάθε παράμετρο, ήταν διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με τη συμμόρφωση. Το ποσοστό συμμόρφωσης αντικατοπτρίζει την αναλογία του αριθμού των δειγμάτων που αναλύθηκαν και του αριθμού των υπερβάσεων που παρατηρήθηκαν. Εάν το 99 % τουλάχιστον του συνόλου των αναλύσεων που πραγματοποιούνται σε ένα δεδομένο έτος πληρούν το συγκεκριμένο πρότυπο, το κράτος μέλος θεωρείται ότι συμμορφώνεται με την οδηγία για την επιμέρους παράμετρο. Οι υπερβάσεις των ενδεικτικών παραμέτρων δεν συνεπάγεται κατ ανάγκη και μη συμμόρφωση προς την οδηγία εξαιτίας των ανωτέρω λόγων (εάν δεν υπάρχει άμεση απειλή για την ανθρώπινη υγεία). Το σχήμα 4 δείχνει το ποσοστό συμμόρφωσης για τις διάφορες ομάδες παραμέτρων στην ΕΕ. Τα αποτελέσματα δείχνουν υψηλό επίπεδο συμμόρφωσης άνω του 99 % για τις μικροβιολογικές και τις χημικές παραμέτρους. Η παρουσία των δύο μικροβιολογικών παραμέτρων (E.coli και εντερόκοκκοι) σε δείγμα πόσιμου νερού μπορεί να σημαίνει ότι η μόλυνση ενδέχεται να επήλθε είτε σε μια πηγή νερού ή εντός του δικτύου διανομής. Κάθε ανίχνευση E. coli ή εντερόκοκκων σε δείγμα πόσιμου νερού θεωρείται υπέρβαση. Οι ενδεικτικές παράμετροι (εκτός από το χρώμα, την οσμή, τη γεύση και τη θολότητα) εμφανίζουν σχεδόν ποσοστό συμμόρφωσης 99 % κατά τα έτη αναφοράς 2011 έως 2013. Σχήμα 4 Ποσοστό συμμόρφωσης για τις μικροβιολογικές παραμέτρους, τις χημικές παραμέτρους και τις ενδεικτικές παραμέτρους για την περίοδο αναφοράς 2011-2013 στην ΕΕ % συμμόρφωσης με την οδηγία 97,0 97,5 98,0 98,5 99,0 99,5 100,0 Μικροβιολογικές παράμετροι Χημικές παράμετροι Ενδεικτικές παράμετροι 2011 2012 2013 Το σχήμα 5 δείχνει το ποσοστό συμμόρφωσης για τις επιμέρους χημικές παραμέτρους στην ΕΕ. 8

Σχήμα 5 Ποσοστά συμμόρφωσης για τις χημικές παραμέτρους στην ΕΕ (2011-2013) 1,2-διχλωροαιθάνιο Κυανιούχα Κάδμιο Βενζόλιο Χρώμιο Υδράργυρος Βενζο(a)πυρένιο Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες Αντιμόνιο Τέτρα-/Τριχλωροαιθυλένιο Σύνολο παρασιτοκτόνων Χαλκός Νιτρώδη στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας ύδατος Νιτρική άλατα Βρωμικά άλατα Νιτρώδη στη βρύση Βόριο Σελήνιο Μαθηματικός τύπος νιτρικών/νιτρωδών Ολικά τριαλογονομεθάνια Μόλυβδος Νιτρώδη άλατα Νικέλιο Παρασιτοκτόνα Φθοριούχα άλατα Αρσενικό συμμόρφωση [%] 98,0 98,2 98,4 98,6 98,8 99,0 99,2 99,4 99,6 99,8 100,0 Το αρσενικό εμφανίζει, σε αντίθεση με το σύνολο σχεδόν των άλλων παραμέτρων, το χαμηλότερο ποσοστό συμμόρφωσης με 98,83 %. Αυτό το σχετικά χαμηλότερο ποσοστό συμμόρφωσης (αλλά ακόμα άνω του 98,8 %) οφείλεται κυρίως στα χαρακτηριστικά των λεκανών απορροής και σε συγκέντρωση του γεωλογικού υπόβαθρου που απαντά, για παράδειγμα, στην Ουγγαρία ή την Ιταλία. Στο σχήμα 6 δίνονται στοιχεία σχετικά με υπερβάσεις για επιμέρους ενδεικτικές παραμέτρους. Ο αριθμός απλώς παρέχει μια επισκόπηση των υπερβάσεων και δεν αντικατοπτρίζει τη μη συμμόρφωση με την οδηγία, διότι ορισμένες ενδεικτικές παράμετροι δεν έχουν αριθμητική τιμή, όπως το χρώμα, η γεύση, η οσμή ή η θολότητα. Ωστόσο, από την ομάδα των ενδεικτικών παραμέτρων οι παράμετροι που εμφανίζουν συχνότατα υπερβάσεις είναι ο ολικός οργανικός άνθρακας (TOC) και ο σίδηρος. Ο TOC από μόνος του δεν είναι επιβλαβής. Συνιστά έμμεσο μέτρο οργανικών μορίων που βρίσκονται στο νερό που μετρώνται ως άνθρακας. Πρόκειται για δείκτη της υγείας και της ασφάλειας του νερού πηγής και του νερού του συστήματος διανομής και έχει σχέση με τα παραπροϊόντα απολύμανσης. Κατά την αντίδρασή του με απολυμαντικά μπορεί να παράγει επιβλαβή παραπροϊόντα. Ο TOC είναι επίσης σημαντικός για τη βελτιστοποίηση και, ως εκ τούτου, τη μείωση του κόστους που συνδέεται με τη διαδικασία επεξεργασίας. Το πρόβλημα των υδάτων που περιέχουν φυσικά σίδηρο / μαγγάνιο είναι ότι ο διαλυμένος σίδηρος και το διαλυμένο 9

μαγγάνιο οξειδώνονται και μετατρέπονται από άχρωμους, διαλυμένους σχηματισμούς σε στερεούς σχηματισμούς με χρώμα. Σχήμα 6 Ποσοστά συμμόρφωσης για τις ενδεικτικές παραμέτρους στην ΕΕ (2011-2013) Οξειδωσιμότητα συμμόρφωση [%] 95,0 95,5 96,0 96,5 97,0 97,5 98,0 98,5 99,0 99,5 100,0 Αγωγιμότητα ph Clostridium Αργίλιο Αμμώνιο Νάτριο Αριθμός αποικιών Χλωριούχα άλατα Κολοβακτηριοειδή Μαγγάνιο Θειικά άλατα Σίδηρος Ολικός οργανικός άνθρακας 10

Πλαίσιο 1 Παρασιτοκτόνα στο πόσιμο νερό Η οδηγία για το πόσιμο νερό θεσπίζει όριο συγκέντρωσης 0,1μg/l για κάθε επιμέρους παρασιτοκτόνο και 0,5μg/l για το συνολικό αριθμό των παρασιτοκτόνων. Τα κράτη μέλη ελέγχουν σημαντικό αριθμό παρασιτοκτόνων και μεταβολιτών (προϊόντα αποδόμησης και αντίδρασης) στο πόσιμο νερό που επιλέγονται σε εθνικό επίπεδο και είναι συγκεκριμένοι για κάθε κράτος μέλος. Ωστόσο, μόνο τα παρασιτοκτόνα εκείνα που ενδέχεται να περιέχονται σε συγκεκριμένο σύστημα παροχής πρέπει να παρακολουθούνται. Για σκοπούς υποβολής εκθέσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη συμφώνησαν επί ενός σύντομου καταλόγου 13 παρασιτοκτόνων. Για τα παρασιτοκτόνα αυτά, αναφέρθηκαν η συχνότητα παρακολούθησης και οι πληροφορίες σχετικά με τα περιστατικά μη συμμόρφωσης για την περίοδο 2011-2013. Παρόλο που η υποβολή εκθέσεων για τον σύντομο κατάλογο παρασιτοκτόνων αποτελεί εναρμονισμένη και συγκρίσιμη προσέγγιση, δεν δείχνει την πλήρη εικόνα όλων των παρασιτοκτόνων και όλων των σημαντικών μεταβολιτών που εμφανίζονται σε μια χώρα. Στην εικόνα που ακολουθεί, απεικονίζεται το ποσοστό ζωνών ύδρευσης μεγάλης κλίμακας που ελέχθησαν για την εμφάνιση και υπέρβαση στην ΕΕ των παρασιτοκτόνων που περιέχονται στον σύντομο κατάλογο κατά την περίοδο αναφοράς 2011-2013. Atrazine Diuron Atrazine-Desethyl MCPA Mecocrop Bromacil S-Metolachlor Μεγάλες ζώνες ύδρευσης που παρακολουθούνται* [%] *Μόνο τα παρασιτοκτόνα εκείνα που είναι πιθανό να εμφανιστούν σε ένα συγκεκριμένο σύστημα παροχής πρέπει να παρακολουθούνται 0 20 40 60 80 100 Οι χαμηλές τιμές παρακολούθησης (μέση τιμή 27,4 %) δείχνουν ότι η προσέγγιση παρακολούθησης που προβλέπεται στην οδηγία για το πόσιμο νερό δεν επιτρέπει μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση της ΕΕ για τη μόλυνση του πόσιμου νερού από παρασιτοκτόνα, μολονότι τα ποσοστά συμμόρφωσης είναι σταθερά υψηλά (συνολικά άνω του 99,9 %, βλ. σχήμα 5). Με βάση έρευνα που πραγματοποιήθηκε στα κράτη μέλη, η Επιτροπή υπέβαλε επικαιροποιημένο κατάλογο των παρασιτοκτόνων και μεταβολιτών που προκαλούν ανησυχία, για εξέταση στο πλαίσιο προγραμμάτων παρακολούθησης 4. 4 https://circabc.europa.eu/w/browse/309b29d1-b8f8-4809-a044-6a9cca1cbabf 11

Αιτίες μη συμμόρφωσης Η οδηγία για το πόσιμο νερό υποχρεώνει τα κράτη μέλη να αναφέρουν τις αιτίες και τις διορθωτικές ενέργειες για τις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης που εντοπίστηκαν σε μια ζώνη παροχής νερού. Τα αίτια των υπερβάσεων ταξινομούνται στα έντυπα αναφοράς ως «σχετικά με τη λεκάνη απορροής», «σχετικά με την επεξεργασία» και «σχετικά με τη διανομή» (δημόσιο δίκτυο διανομής και οικιακό δίκτυο διανομής). Στο σχήμα 7 δίνεται ο αριθμός των αναλύσεων που εμφάνισαν υπερβάσεις όσον αφορά τις βασικές παραμέτρους. Κατά την περίοδο αναφοράς 2011-2013 οι περισσότερες υπερβάσεις αναφέρθηκαν για κολοβακτηριοειδή και, στη συνέχεια, για τον σίδηρο, τον ολικό οργανικό άνθρακα και το αμμώνιο. Οι περισσότερες από αυτές τις παραμέτρους είναι ενδεικτικές παράμετροι χωρίς άμεση απειλή για την ανθρώπινη υγεία. Σχήμα 7 Αριθμός αναλύσεων που εμφάνισαν υπερβάσεις όσον αφορά τις παραμέτρους της οδηγίας για το πόσιμο νερό στην ΕΕ (2011-2013). Στο σχήμα 8 δίνονται οι διάφορες αιτίες στις οποίες οφείλεται η μη συμμόρφωση για τις πλέον αναφερθείσες παραμέτρους. Ενώ οι αιτίες των υπερβάσεων που οφείλονται σε βιολογικές παραμέτρους (κολοβακτηριοειδή, αριθμός αποικιών, E-coli, εντερόκοκκοι, Clostridium) και στον σίδηρο δεν μπορούν να προσδιοριστούν επακριβώς, οι υπερβάσεις αμμωνίου, μαγγανίου, ph, χλωρίου, θείου, αρσενικού και νιτρωδών συνδέονται κυρίως με 12

τις λεκάνες απορροής. Ο ολικός οργανικός άνθρακας και το αλουμίνιο συνδέονται κατά κύριο λόγο με την επεξεργασία, ενώ ο μόλυβδος συνδέεται προφανώς με τα προβλήματα στο οικιακό δίκτυο διανομής. Σχήμα 8 Αιτίες μη συμμόρφωσης για τις πλέον αναφερθείσες παραμέτρους Σύγκριση των χωρών Η μη συμμόρφωση όσον αφορά τις επιμέρους ομάδες παραμέτρων παρουσιάζεται στον πίνακα 1 σε εθνικό επίπεδο των κρατών μελών. Η αξιολόγηση βασίζεται στο μέσο ποσοστό συμμόρφωσης για κάθε ομάδα παραμέτρων για τα έτη 2011 έως 2013. Πίνακας 1 Ποσοστά συμμόρφωσης σε εθνικό επίπεδο των κρατών μελών (2011-2013) Χώρα Μικροβιολογικές παράμετροι Χημικές παράμετροι AT 99,84 99,9 99,6 BE 99,75 99,9 99,1 BG 99,25 99,5 99,3 CY 99,01 99,9 96,3 CZ 99,91 99,9 99,2 DE 99,88 99,9 99,7 DK 99,80 99,8 98,6 Ενδεικτικές παράμετροι 13

Χώρα Μικροβιολογικές παράμετροι Χημικές παράμετροι EE 99,99 99,8 99,1 ES 99,62 99,8 99,4 FI 100,00 99,9 99,6 FR 99,84 99,8 99,4 GR 99,64 99,9 99,5 HU 99,71 98,6 97,1 IE 99,97 99,5 99,3 IT 99,20 99,6 99,6 LT 100,00 99,3 99,0 LU 99,77 100,0 99,5 LV 99,92 100,0 98,7 MT 100,00 99,9 90,1 NL 99,97 100,0 100,0 PL 100,00 100,0 99,8 PT 99,57 99,9 99,3 RO 99,69 99,7 99,2 SE 99,94 100,0 99,1 SI 99,25 100,0 98,7 SK 99,52 100,0 99,4 UK 99,98 99,9 99,9 Ενδεικτικές παράμετροι 99-100 % ποσοστό συμμόρφωσης 98-100 % ποσοστό συμμόρφωσης < 98% ποσοστό συμμόρφωσης * με εξαίρεση την οσμή, γεύση, χρώμα και θολερότητα Όσον αφορά τις μικροβιολογικές παραμέτρους, όλα τα κράτη μέλη ανέφεραν ποσοστό συμμόρφωσης μεταξύ 99-100 %. Όσον αφορά τις χημικές παραμέτρους, 26 κράτη μέλη ανέφεραν συμμόρφωση μεταξύ 99-100 %, και μόνο η Ουγγαρία ανέφερε συμμόρφωση μόλις κάτω από το 99 %. Για τις ενδεικτικές παραμέτρους, σε τρία κράτη μέλη παρατηρείται ποσοστό συμμόρφωσης μεταξύ 98 % και 100 %, τρία κράτη μέλη παρουσιάζουν ποσοστό συμμόρφωσης κάτω του 98 % ενώ 21 κράτη μέλη έφθασαν σε επίπεδο συμμόρφωσης άνω του 99 %. Όσον αφορά ενδεικτικές παραμέτρους, η Μάλτα ανέφερε ένα μάλλον χαμηλό μέσο ποσοστό συμμόρφωσης 90,1 %, εξαιτίας των πολύ χαμηλών ποσοστών συμμόρφωσης για το χλωριούχο άλας. Συνολικά, δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών. 14

Το σχήμα 9 δείχνει το ποσοστό των διαφόρων ειδών διορθωτικών μέτρων που ελήφθησαν (για παράδειγμα, μέτρα όσον αφορά την πηγή, αντικατάσταση, επισκευή, καθαρισμός και απολύμανση πηγής). Οι ενέργειες παρουσιάζονται με διαγράμματα για τρεις σημαντικές παραμέτρους: τα κολοβακτηρίδια, το αρσενικό και τον μόλυβδο: Σχήμα 9 Ποσοστό διορθωτικών ενεργειών για επιλεγμένες παραμέτρους ποιότητας νερού στην Ευρώπη (2011--2013) Κολοβακτηριοειδή Αρσενικό Μόλυβδος (C = λεκάνη απορροής D = οικιακό σύστημα διανομής E = έκτακτης ανάγκης P = δημόσιο σύστημα διανομής T = επεξεργασία) C1 C2 D1 D2 E1 Ενέργεια(ες) για την παύση ή την άμβλυνση της αιτίας Ενέργεια(ες) για αντικατάσταση της πηγής Αντικατάσταση, αποσύνδεση ή επιδιόρθωση των ελλατωματικών τμημάτων Καθαρισμός, πλύσιμο και /ή απολύμανση των μολυσμένων τμημάτων Ενημέρωση των καταναλωτών και οδηγίες, π.χ. απαγόρευση της χρήσης, εντολή να βράζουν το νερό, προσωρινοί περιορισμοί στην κατανάλωση. N O P1 P2 T Δεν απαιτείται Άλλο Αντικατάσταση, αποσύνδεση ή επιδιόρθωση των ελλατωματικών τμημάτων Καθαρισμός, πλύσιμο και/ή απολύμανση των μολυσμένων τμημάτων Καθιέρωση, αναβάθμιση ή βελτίωση της επεξεργασίας Για μολύνσεις από κολοβακτηριοειδή που εντοπίστηκαν, το μεγαλύτερο μέρος των διορθωτικών μέτρων που ελήφθησαν (67 %) αφορούσαν το δημόσιο δίκτυο διανομής ή τις υποδομές επεξεργασίας και λειτουργίας (δηλαδή καλύτερη απολύμανση). Μέτρα αποκατάστασης για την ελαχιστοποίηση των υψηλών συγκεντρώσεων αρσενικού σε πόσιμο νερό (46 %) αφορούσαν ως επί το πλείστον την επεξεργασία ή την απορροή (29 %). Στην περίπτωση που η συγκέντρωση μολύβδου υπερέβαινε την παραμετρική τιμή, το 67 % όλων 15

των δηλωθέντων διορθωτικών μέτρων συνίστατο στην αντικατάσταση ή την αποσύνδεση των σωλήνων μολύβδου στο εθνικό δίκτυο διανομής. Περιληπτικά, παρατηρείται ότι τα προβλήματα σε σχέση με συγκεκριμένες παραμέτρους ποιότητας του πόσιμου νερού ή ομάδες των παραμέτρων έχουν την αιτία τους στα διάφορα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού για το πόσιμο νερό: πηγή νερού, επεξεργασία, διανομή και τελικός αποδέκτης - ο καταναλωτής. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να καταρτιστούν χρήσιμα προγράμματα παρακολούθησης λαμβανομένων υπόψη των διαφόρων αιτιών μη συμμόρφωσης σε διάφορα σημεία, με σκοπό να λάβουν άμεσα επανορθωτικά μέτρα προκειμένου να διατηρηθεί μια υγιής παροχή πόσιμου νερού στην Ευρώπη. Η επιλογή των μέσων και των μέτρων για τη διασφάλιση συμμόρφωσης επαφίεται στην ευχέρεια των κρατών μελών, καθώς αυτά θεωρείται ότι αντιλαμβάνονται την κατάσταση και την ποιότητα του τοπικού νερού και μπορούν να προσφέρουν κατάλληλες απαντήσεις στο τοπικό πραγματικό πρόβλημα. Ωστόσο, όταν παρατηρείται συνέχιση της μη συμμόρφωσης λόγω διαρθρωτικών προβλημάτων και τα διορθωτικά μέτρα δεν επαρκούν για την αποκατάσταση της ποιότητας του πόσιμου νερού, η Επιτροπή μπορεί να λάβει μέτρα σχετικά με πιθανή παραβίαση της ενωσιακής νομοθεσίας. Η Επιτροπή επιχειρεί να επιλύσει τάχιστα το υποκείμενο πρόβλημα με το οικείο κράτος μέλος μέσω του λεγόμενου «διαρθρωμένου διαλόγου», και εάν το οικείο κράτος μέλος δεν εφαρμόσει λύση για να επανορθώσει την εικαζόμενη παραβίαση της νομοθεσίας της ΕΕ, η Επιτροπή μπορεί να κινήσει επίσημη διαδικασία επί παραβάσει. Λόγω του εν γένει υψηλού βαθμού συμμόρφωσης, αυτό χρειάστηκε να γίνει μόνο σε λίγες περιπτώσεις μέχρι σήμερα. 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η παρούσα συγκεφαλαιωτική έκθεση δείχνει ότι τα ποσοστά συμμόρφωσης για τις παραμέτρους που αντικατοπτρίζουν άμεσα την ποιότητα του πόσιμου νερού που παρέχεται στους καταναλωτές έφθασαν, με μία εξαίρεση, τουλάχιστον το 99 % για πρώτη φορά σε όλα τα κράτη μέλη κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς 2011-2013. Αυτό είναι ένα θετικό επίτευγμα που αντικατοπτρίζει τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη για την ορθή εφαρμογή της οδηγίας για το πόσιμο νερό. Κατά τον χρόνο δημοσίευσης της παρούσας έκθεσης, εκπονείται λεπτομερή έκθεση αξιολόγησης σχετικά με την οδηγία για το πόσιμο νερό 5, η οποία αξιολογεί, μεταξύ άλλων, και το σύστημα υποβολής εκθέσεων. Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη ένας «έλεγχος καταλληλότητας» όσον αφορά την περιβαλλοντική παρακολούθηση και την υποβολή εκθέσεων της ΕΕ 6. Και οι δύο αυτές πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν περαιτέρω συμπεράσματα και ενέργειες παρακολούθησης για τη βελτίωση της διαδικασίας υποβολής εκθέσεων στο πλαίσιο της οδηγίας για το πόσιμο νερό. 5 Nα αναφερθεί η παραπομπή όταν είναι διαθέσιμη 6 Να αναφερθεί η παραπομπή όταν είναι διαθέσιμη 16

Παράρτημα I: Σύνδεσμοι προς τις εθνικές εκθέσεις και πληροφορίες για το πόσιμο νερό (2011-2013). Κράτη μέλη AT BE BG CY CZ DE DK EE ES FI FR GR HU IE IT LT LU LV MT NL PL PT RO SE SI SK UK Διεύθυνση των εκθέσεων των κρατών μελών http://bmg.gv.at/home/schwerpunkte/verbraucherinnengesundheit/lebensmittel/trinkwasser/ http://www.leefmilieu.brussels/themas/water http://eea.government.bg/bg/output/soe-report/index.html http://www.moh.gov.cy/moh/mphs/phs.nsf/dmlwater2_archive_gr?openform&start=1&count=10 00&Expand=1&Seq=1 http://www.szu.cz/tema/zivotni-prostredi/pitna-voda http://www.umweltbundesamt.de/themen/wasser/trinkwasser/trinkwasserqualitaet http://cdr.eionet.europa.eu/dk/eu/dwd/envvnnugw/national%20report%20on%20drinking%20water %202011-2013.pdf/manage_document http://cdr.eionet.europa.eu/ee/eu/dwd/refvlizg/ http://www.msssi.gob.es/profesionales/saludpublica/saludamblaboral/calidadaguas/publicaciones. htm http://cdr.eionet.europa.eu/fi/eu/dwd/envvlix7g/ http://www.sante.gouv.fr/img/pdf/rapport_qualite_eau_du_robinet_2012_dgs.pdf www.moh.gov.gr http://oki.antsz.hu/files/dokumentumtar/ivovizminoseg2011.pdf www.epa.ie http://www.cheacquabeviamo.it/main.htm http://vmvt.lt/maisto-sauga/kontrole/valstybine-maisto-kontrole/geriamojo-vandens-kontrole http://www.eau.public.lu/publications/index.html http://cdr.eionet.europa.eu/lv/eu/dwd/envvpbw_w/ http://cdr.eionet.europa.eu/mt/eu/dwd/envvowj9q/index_html?&page=3 https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2014/12/08/de-kwaliteit-van-het-drinkwater-innederland-in-2013 http://www.gis.gov.pl/?lang=pl&go=content&id=30 http://www.ersar.pt/website/viewcontent.aspx?subfolderpath=%5croot%5ccontents%5csitio%5c MenuPrincipal%5cDocumentacao%5cPublicacoesIRAR&Section=MenuPrincipal&FolderPath=%5c Root%5cContents%5cSitio%5cMenuPrincipal%5cDocumentacao&BookTypeID=3&BookCategory ID=1 https://www.insp.gov.ro/cnmrmc/images/rapoarte/raport-sintetic-2013.pdf www.livsmedelsverket.se http://www.mpv.si/porocila http://www.uvzsr.sk/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=156&itemid =65 http://www.dwi.gov.uk/ 17