Είκοσι χρόνια δίπλα στους ασθενείς με καρκίνο και την κοινωνία της Κύπρου

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΟΥ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΕΥΧΟΣ 28 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2018 ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Europa Donna Κύπρου, ένας πολύτιμος συνεργάτης του Κέντρου Στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά του καρκίνου του μαστού Σελ. 2 ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Τμήμα Ακτινοθεραπείας Τρεις νέοι υπερσύγχρονοι γραμμικοί επιταχυντές Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Αναστασιάδης, η Πρόεδρος του Κέντρου κα Ανδρούλα Βασιλείου και η κα Γεωργία Πολυβίου στην τελετή απονομής τιμητικής διάκρισης, μετά θάνατο, στον Σόλωνα Τριανταφυλλίδη, πρώην Πρόεδρο της Τράπεζας Κύπρου, για τη σημαντική προσφορά του στο Κέντρο. Τιμήθηκε επίσης ο κ. Γιώργος Δαυίδ, εκ μέρους του ιδρύματος «Αναστάσιος Γ. Λεβέντης». ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ Είκοσι χρόνια δίπλα στους ασθενείς με καρκίνο και την κοινωνία της Κύπρου Πρόεδρος Αναστασιάδης: Το Ογκολογικό Κέντρο είναι ένα από τα κορυφαία στον τομέα του Με υπερηφάνεια γιορτάσαμε τα 20 χρόνια λειτουργίας του Ογκολογικού Κέντρου. 20 χρόνια προσφοράς στους Κύπριους ασθενείς με καρκίνο. 20 χρόνια προσφοράς στην κυπριακή κοινωνία. Κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 3.500 νέα περιστατικά καρκίνου. Το Ογκολογικό Κέντρο βρίσκεται δίπλα στον Κύπριο ασθενή με καρκίνο, για να θεραπεύσει και να συμβουλέψει για την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση της νόσου. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέφερε ότι η πολιτεία, αναγνωρίζοντας το Κέντρο ως ένα από τα κορυφαία στον τομέα του, το στηρίζει και το ενισχύει. Σελ. 4, 5 ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ Σελ. 8 Ιονίζουσα ακτινοβολία και μέτρα προστασίας Ιατρική παρακολούθηση και καθοδήγηση ασθενών που υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία Σελ. 3 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΝΕΑ Κύπριοι ασθενείς με καρκίνο μαστού και μεταλλάξεις BRCA Περίπου το 15% των καρκίνων μαστού είναι οικογενείς, ενώ μόνο 5% των καρκίνων μαστού είναι κληρονομικοί. Σελ. 6 Θεραπεία ασθενών με καρκίνο παχέος εντέρου: Η δεκάχρονη εμπειρία μας Τα στατιστικά επιβίωσης μέσα από τους ιατρικούς φακέλους ασθενών με καρκίνο του παχέος εντέρου σταδίου Ι-ΙΙΙ. Σελ. 7 Bank of Cyprus Oncology Centre www.bococ.org.cy

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Εuropa Donna Κύπρου Πολύτιμος συνεργάτης του Κέντρου Σαν ένα από τα 47 μέλη της Europa Donna, της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας για τον καρκίνο του μαστού, η Europa Donna Κύπρου διοργάνωσε και φέτος τον Οκτώβριο, μήνα ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του μαστού, ένα μεγάλο φάσμα ενεργειών και εκδηλώσεων με σκοπό την πρόληψη και την ενημέρωση. Η κορυφαία κινητοποίηση, η «Πορεία με τις Ροζ Φιγούρες», στην οποία χιλιάδες άτομα, οικογένειες και ασθενείς λαμβάνουν μέρος, αποτελεί πορεία έκφρασης της συμπαράστασης στους ασθενείς αλλά και μέσο εξάσκησης Eύη Παπαδοπούλου Πρόεδρος Διοικητικού Συμβουλίου Εuropa Donna Kύπρου πίεσης στα κέντρα αποφάσεων να εφαρμόσουν βέλτιστες πρακτικές, τελευταίες καινοτομίες σε θεραπείες και υιοθέτηση των ευρωπαϊκών κατευθυντήριων γραμμών, όπως έγινε το 2016 με τη λειτουργία του πρώτου εξειδικευμένου Κέντρου Μαστού στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. Η Europa Donna Κύπρου διανέμει επίσης πληροφοριακό υλικό, παρέχει ψυχολογική στήριξη, και διευκολύνει την επαφή νέων ασθενών με γυναίκες που έχουν περάσει την εμπειρία και μπορούν να δώσουν πρακτικές συμβουλές για να αποφορτίσουν από το άγχος και τον φόβο των νέων ασθενών με καρκίνο. Η ψυχολόγος της Europa Donna Κύπρου μέσα από το πρόγραμμα «ΣτηρίΖω» και σε συνεργασία με τους ιατρούς του Ογκολογικού Κέντρου, είναι παρούσα όταν της ζητηθεί στη διάγνωση, για να βοηθήσει την ασθενή και την οικογένειά της στη διαχείριση της πληροφόρησης, αλλά και να συνεχίσει τη στήριξη όσο χρειαστεί. Το πρόγραμμα «ΦροντίΖω» παρέχει επίσης υπηρεσίες φυσιοθεραπείας με στόχο να προσφέρει ανακούφιση μετά από εγχειρήσεις μαστού και ειδική αγωγή για το λεμφοίδημα. Η Europa Donna Κύπρου διοργανώνει ακόμη ομιλίες, συνέδρια και παρουσιάσεις σε πόλεις και χωριά παρακολουθώντας από κοντά τις εξελισσόμενες ανάγκες των ασθενών για να μπορέσει να ανταποκριθεί. Στη 18χρονη ζωή της η Europa Donna Κύπρου διατηρεί άριστες σχέσεις με το ιατρικό, το νοσηλευτικό προσωπικό και τη διεύθυνση του Ογκολογικού Κέντρου Τράπεζας Κύπρου και λαμβάνει μέρος σαν παρατηρητής στο Συμβούλιο Επιτρόπων του Κέντρου. Με την ευκαιρία των 20 χρόνων λειτουργίας του Ογκολογικού Κέντρου, η Europa Donna Κύπρου εκφράζει τα συγχαρητήριά της για το σημαντικό έργο που επιτελεί και την υιοθέτηση καινοτόμων ιατρικών πρακτικών, όπως η σύσταση και απρόσκοπτη λειτουργία θεματικών εξειδικευμένων διεπιστημονικών ομάδων. Εύχεται δε στο μέλλον να αναπτυχθεί σε ολοκληρωμένο κέντρο αναφοράς για τον καρκίνο, ώστε να υποστηρίζει ολιστικά την πορεία του ασθενή με καρκίνο. Europa Donna Κύπρου Αρκαδίου 7 2414 Μακεδονίτισσα Τηλ: 22 490849, Φαξ: 22 491249 Ενημερωτικό Δελτίο Ογκολογικού Κέντρου Τράπεζας Κύπρου ISSN 1986-4728 (print) ISSN 1986-4736 (online) Λεωφόρος Ακροπόλεως 32, 2006 Στρόβολος, Λευκωσία Tηλ.: 22847302, Φαξ: 22511870, email: oncology@bococ.org.cy Οι τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες υποστηρίζονται από τη Συντακτική Επιτροπή Δρ. Βασίλης Βασιλείου, Δρ. Πέτρος Πολυβίου, Δρ. Γιόλα Μάρκου, Ανδριάνα Περατικού, Πέτρος Μιχαηλούδης, Διαμάντω Παναγιωτίδου, Δημήτρης Νικολάου Επιμέλεια-παραγωγή: Άλφα Δημιουργική, www.alfa.com.cy Εκτύπωση: Τυπογραφεία Κ. Γιαλλούρης & Υιοί Λτδ. 2

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Αναβάθμιση των υπηρεσιών ακτινοθεραπείας Τρεις υπερσύγχρονοι γραµµικοί επιταχυντές Το Ογκολογικό Κέντρο, στα πλαίσια της συνεχιζόμενης αναβάθμισης των υπηρεσιών που προσφέρει στους ασθενείς του, προχώρησε στην αγορά τριών καινούργιων γραμμικών επιταχυντών τελευταίας τεχνολογίας προς αντικατάσταση των τριών υφιστάμενων. Η εγκατάσταση του πρώτου γραμμικού επιταχυντή θα ξεκινήσει τον Ιανουάριο 2019 και η διαδικασία αντικατάστασης των τριών υφιστάμενων μηχανημάτων αναμένεται να διαρκέσει ενάμιση χρόνο περίπου. Οι νέοι γραμμικοί επιταχυντές που θα εγκατασταθούν θα είναι παραγωγής της εταιρείας Varian, η οποία είναι η πρωτοπόρος εταιρεία στην κατασκευή γραμμικών επιταχυντών, ανά το παγκόσμιο. Θα επιτρέπουν τη χορήγηση θεραπειών που μέχρι τώρα δεν ήταν εφικτές με τους υφιστάμενους γραμμικούς επιταχυντές, όπως η ακτινοχειρουργική και η στερεοστατική ακτινοθεραπεία. Οι δύο εκ των τριών γραμμικών επιταχυντών θα έχουν ρομποτικές τράπεζες θεραπείας, οι πρώτες στην Κύπρο, που θα επιτρέπουν την πιο ακριβή τοποθέτηση των ασθενών, ειδικά για τις πιο εξειδικευμένες θεραπείες. Παράλληλα με την εγκατάσταση των νέων γραμμικών επιταχυντών θα γίνει και εγκατάσταση άλλων πρωτοποριακών για την Κύπρο τεχνολογιών, οι οποίες θα βοηθούν στην πιο ακριβή χορήγηση ακτινοθεραπείας στους ασθενείς. Μία από αυτές τις τεχνολογίες βοηθά στη ρύθμιση της αναπνοής των ασθενών, μειώνοντας έτσι τον όγκο των υγιών ιστών που θα ακτινοβολούνται, που με τη σειρά του συνεπάγεται μείωση των παρενεργειών της ακτινοθεραπείας. Άλλη μια πρωτοποριακή τεχνολογία που θα εγκατασταθεί στο Κέντρο, είναι η επιφανειακά καθοδηγούμενη ακτινοθεραπεία που είναι ιδιαίτερα επωφελής για τις ασθενείς με καρκίνο του μαστού, αφού συντείνει στην πιο ακριβή τοποθέτηση αυτών των ασθενών στην τράπεζα θεραπείας. Άντρη Περατικού Διευθύντρια Τμήματος Φυσικών Ιατρικής antri.peraticou@bococ.org.cy Παρακολούθηση και καθοδήγηση ασθενών κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας Το τμήμα ακτινοθεραπείας εξυπηρετεί περίπου 100-130 ασθενείς ημερησίως. Οι ασθενείς παρακολουθούνται από δυο ιατρούς, ένα ακτινοθεραπευτή ογκολόγο και ένα βοηθό ιατρό. Οι δυο ιατροί εξετάζουν εβδομαδιαία τους ασθενείς για πιθανές παρενέργειες και έλεγχο συμπτωμάτων από την ακτινοθεραπεία. Οι ιατροί είναι διαθέσιμοι επίσης για να λύσουν οποιαδήποτε απορία που μπορεί να προκύπτει κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας και για έλεγχο, όχι μόνο των παρενεργειών αλλά και των συμπτωμάτων που οφείλονται στην ίδια τη νόσο του ασθενή. Ο κάθε ασθενής είναι ιδιαίτερος και αντιμετωπίζεται με εξατομικευμένο τρόπο, ανάλογα με τις ανάγκες του, όσον αφόρα το είδος, το στάδιο και τα συμπτώματα της νόσου του. Κατά την έναρξη της θεραπείας, ο κάθε ασθενής εξετάζεται από τους ιατρούς του τμήματος και του εξηγείται ο τρόπος, η διάρκεια και οι πιθανές παρενέργειες της ακτινοθεραπείας. Η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η γενική κατάσταση του ασθενή και ο σκοπός της θεραπείας π.χ. ανακουφιστικός, ριζικός ή επικουρικός. Οι αναμενόμενες παρενέργειες της ακτινοθεραπείας εξαρτώνται από την τεχνική ακτινοθεραπείας, το πεδίο που θα δοθεί η δόση, τον συνδυασμό με άλλες θεραπείες, τη συνολική δόση της θεραπείας και τις συνυπάρχουσες ασθένειες. Οι κύριες παρενέργειες που αντιμετωπίζουμε κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας, είναι Δρ. Mόρφω Γεωργίου Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος morfo.georgiou@bococ.org.cy οι δερματικές αντιδράσεις σε επιφανειακά σημεία, όπως στον μαστό και στην κεφαλή και τράχηλο. Στον καρκίνο κεφαλής και τραχήλου βλέπουμε επίσης αρκετές περιπτώσεις στοματίτιδας και βλεννογονίτιδας, οι οποίες μπορεί να εμποδίζουν τον ασθενή να σιτίζεται από το στόμα και να χρήζει γαστροστομίας, ώστε να μπορέσει να ολοκληρώσει τη θεραπεία του. Σε ασθενείς που λαμβάνουν ακτινοθεραπεία στη λεκάνη ή στην κοιλιακή περιοχή, αντιμετωπίζουμε συμπτώματα ναυτίας ή εμέτων και διαρροιών. Άλλα συμπτώματα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε είναι πιο γενικά, όπως ο έλεγχος πόνου, η γενικευμένη αδυναμία και η ανορεξία. Ο στόχος της τακτικής παρακολούθησης των ασθενών κατά τη διάρκεια της θεραπείας είναι η έγκαιρη αναγνώριση των πιο πάνω συμπτωμάτων και η άμεση αντιμετώπισή τους, ώστε να ολοκληρωθεί ομαλά η ακτινοθεραπεία του κάθε ασθενή. 3

ΤΟ ΘΕΜΑ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ 20 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ Στο πλευρό των ασθενών με καρκίνο και της κυπριακής κοινωνίας Με μεγάλη υπερηφάνεια φέτος γιορτάζουμε τα 20 χρόνια λειτουργίας του Ογκολογικού Κέντρου. 20 χρόνια προσφοράς στους Κύπριους ασθενείς με καρκίνο. 20 χρόνια προσφοράς στην κυπριακή κοινωνία. Η συμφωνία μεταξύ της Κυβέρνησης επί προεδρίας Γιώργου Βασιλείου και της Τράπεζας Κύπρου, επί προεδρίας του αείμνηστου Σόλωνα Τριανταφυλλίδη, για την ίδρυση του Ογκολογικού Κέντρου, υπογράφτηκε στις 6 Νοεμβρίου 1992. Το 1995 κατατέθηκε ο θεμέλιος λίθος από τον τότε Πρόεδρο, αείμνηστο Γλαύκο Κληρίδη. Το Κέντρο δέχτηκε τους πρώτους Πάνος Εργατούδης Γενικός Διευθυντής panos.ergatoudes@bococ.org.cy ασθενείς την 1η Σεπτεμβρίου 1998. Στα 20 χρόνια προσφοράς το Κέντρο τιμά όλους όσοι με ζήλο και προθυμία εργάστηκαν και εργάζονται καθημερινά για τους ασθενείς και τους οικείους τους. Ο καθένας είναι ξεχωριστός και μοναδικός και έχει καταθέσει στην υπηρεσία του Κέντρου ένα κομμάτι του εαυτού του. Στενοί συμπαραστάτες στο έργο που επιτελεί το Κέντρο, υπήρξαν πάντοτε οι σύνδεσμοι των ασθενών, Αντικαρκινικός Σύνδεσμος Κύπρου, ΠΑΣΥΚΑΦ, EUROPA DONNA Κύπρου και EUROPA UOMO Κύπρου, στους οποίους εκφράζουμε την απεριόριστη μας εκτίμηση για το έργο που επιτελούν και τις ευχαριστίες μας για τη στήριξή τους. Κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 3.500 νέα περιστατικά καρκίνου. Το Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου βρίσκεται δίπλα στον Κύπριο ασθενή με καρκίνο, για να θεραπεύσει και να συμβουλέψει για την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση της νόσου. Μέχρι σήμερα στο Κέντρο έχουν εγγραφεί πέραν των 38.000 ασθενών. Η εκδήλωση εορτασμού των 20χρονων του Κέντρου πραγματοπ απηύθυνε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Αναστασιάδης τιμήθηκαν ο κ. Γιώργος Δαυίδ (φωτογραφία πάνω αριστερά) και με Κέντρο. Το βραβείο του αείμνηστου Σόλωνα Τριανταφυλλίδη παρ δεξιά). Τιμήθηκε επίσης το προσωπικό του Κέντρου. Το Κέντρο διατηρεί από το 2007 πιστοποιητικό διαπίστευσης των θεραπευτικών και διαγνωστικών του υπηρεσιών από τον διεθνή οίκο CHKS. Ο CHKS διασφαλίζει ότι οι προσφερόμενες υπηρεσίες είναι βασισμένες στις βέλτιστες κλινικές πρακτικές με επίκεντρο τον ασθενή. Επιπλέον, στο Κέντρο λειτουργούν πολυθεματικές ομάδες που αποτελούν την ενδεδειγμένη πρακτική για τη σύγχρονη αντιμετώπιση των ογκολογικών περιστατικών. Με αυτή την προσέγγιση παρέχεται στον ασθενή ένα εξατομικευμένο πλάνο θεραπείας, που βασίζεται στις διεθνείς κατευθυντήριες 4

οιήθηκε στις 25 Οκτωβρίου στο Προεδρικό Μέγαρο. Χαιρετισμό, ο οποίος εξήρε την προσφορά του Κέντρου. Στην εκδήλωση τά θάνατον ο Σόλων Τριανταφυλλίδης για την προσφορά τους στο έλαβε η θυγατέρα του, κα Γεωργία Πολυβίου (φωτογραφία πάνω γραμμές. Το Κέντρο πλαισιώνεται επίσης από υπηρεσίες ψυχολόγου και κλινικού διαιτολόγου. Στόχος του Κέντρου είναι η συνεχής ανάπτυξη και εξέλιξη των υπηρεσιών που προσφέρει και η συνεχής επιμόρφωση του ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού με τη συμμετοχή τους σε συνέδρια, σεμινάρια και με την προσφορά υποτροφιών. Επίσης, αξιοποιώντας τις διεθνείς σχέσεις με νοσοκομεία και οργανισμούς στο εξωτερικό, όπως το Royal Marsden, το Sheffield Hallam University και τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής ενέργειας, προσκαλούμε ειδικούς για διαλέξεις και εργαστήρια για να επωφελείται το σύνολο του προσωπικού της ειδικότητας που αφορά. Η τεχνολογική αναβάθμιση των θεραπευτικών και διαγνωστικών μηχανημάτων αποτελεί προτεραιότητα για να μπορεί το Κέντρο να προσφέρει σύγχρονες υπηρεσίες. Φέτος, ξεκίνησε ο προγραμματισμός της αντικατάστασης των τριών γραμμικών επιταχυντών του Κέντρου. Οι νέοι γραμμικοί επιταχυντές είναι τελευταίας τεχνολογίας, θα είναι μοναδικοί στη Κύπρο και θεωρούνται οι καλύτεροι παγκοσμίως. Η έρευνα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι ενός σύγχρονου ογκολογικού νοσοκομείου. Στο Κέντρο, το τμήμα έρευνας λειτουργεί από το 1998 και οι επιστήμονες του Κέντρου έχουν δημοσιεύσεις σε διεθνώς αναγνωρισμένα επιστημονικά έντυπα. Επίσης, τα τελευταία χρόνια, αξιοποιώντας την ευγενή δωρεά του Ιδρύματος Αναστάσιου Γ. Λεβέντη, το Κέντρο έχει προχωρήσει στη δημιουργία μονάδας κλινικών μελετών πρώιμης φάσης. Επιπρόσθετα, το Κέντρο έχει αναπτύξει συνεργασία με την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου και το Καραϊσκάκειο Ίδρυμα για τη δημιουργία του Κυπριακού Κέντρου Έρευνας Καρκίνου που θα στεγάζεται στον ευρύτερο χώρο του Πανεπιστημίου Κύπρου και αποτελεί δωρεά του Ιδρύματος Γιώργου και Καίτης Δαυίδ. Με πυλώνες στήριξης τους συνιδρυτές του, το Κράτος και την Τράπεζα Κύπρου, το Κέντρο έχει στρατηγικό στόχο να επεκτείνει τις προσφερόμενες υπηρεσίες και να αναπτύξει συνεργασίες με οργανισμούς και ιατρούς με γνώμονα το όφελος του ασθενή με καρκίνο. Προϋπόθεση στην ανάπτυξη, είναι το Κέντρο να παραμείνει Κέντρο Αριστείας στην αντιμετώπιση του καρκίνου. Η Πολιτεία και η Τράπεζα Κύπρου, μάς έχουν εμπιστευτεί την αποστολή της αντιμετώπισης του καρκίνου. Με έντονη αίσθηση του καθήκοντος μας και με σκληρή δουλεία, το Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου έγινε το Κέντρο αναφοράς για τον καρκίνο. Τα 20 χρόνια προσφοράς, είναι για εμάς βάση για να προσφέρουμε περισσότερα, με ανιδιοτέλεια και ενσυναίσθηση, πιστοί και προσηλωμένοι στην αποστολή μας για ανάπτυξη και αριστεία. 5

EΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΝΕΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΑΣΤΟΥ Κύπριοι ασθενείς με καρκίνο μαστού και μεταλλάξεις BRCA Στην Κύπρο κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται περίπου 600 νέα περιστατικά καρκίνου μαστού. Οι περισσότεροι καρκίνοι είναι σποραδικοί. Περίπου το 15% των καρκίνων μαστού είναι οικογενείς, ενώ μόνο 5% των καρκίνων μαστού είναι κληρονομικοί. Οι μεταλλάξεις των γονιδίων BRCA1 και BRCA2 ευθύνονται για τους μισούς περίπου κληρονομούμενους καρκίνους μαστού. Οι γυναίκες που φέρουν μεταλλάξεις των BRCA διατρέχουν σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνους μαστού και ωοθηκών. Ο κίνδυνος αυτός μπορεί να τροποποιηθεί με προφυλακτικές μαστεκτομές και ωοθηκεκτομές. Η ογκολογική αντιμετώπιση των ασθενών με μεταλλάξεις των ογκογονιδίων BRCA είναι συχνά διαφορετική. Δρ. Φλώρα Κυριάκου Παθολόγος Ογκολόγος flora.kyriacou@bococ.org.cy ΔΕΔΟΜΈΝΑ ΑΠΌ ΤΟ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΌ ΚΈΝΤΡΟ Τα παρακάτω δεδομένα προέκυψαν από την ανασκόπηση των ηλεκτρονικών αρχείων του Κέντρου και του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου: επιβίωση ήταν 93%. Παρατηρήθηκαν συνολικά 16 θάνατοι από τους οποίους οι 11 προκλήθηκαν από μεταστατικό καρκίνο μαστού, οι 3 από καρκίνο ωοθηκών, ενώ παρατηρήθηκε 1 θάνατος από καρκίνο στομάχου και 1 από χολαγγειοκαρκίνωμα. Από τις 98 γυναίκες υπό εξέταση υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για 96, εκ των οποίων οι 62 αποφάσισαν να υποβληθούν σε προφυλακτικά χειρουργεία. Οι 14 υποβλήθηκαν σε προφυλακτική μαστεκτομή, οι 15 σε προφυλακτική σαλπιγγοωοθηκεκτομή, ενώ οι 33 σε προφυλακτική μαστεκτομή και σαλπιγγοωοθηκεκτομή. Καταληκτικά Στη σύγχρονη ογκολογία, η γενετική αξιολόγηση αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του σχεδιασμού της θεραπευτικής και διαγνωστικής στρατηγικής. Συνολικά 1.250 ασθενείς με καρκίνο μαστού παραπέμφθηκαν για γενετικό έλεγχο. Οι 104 βρέθηκαν να έχουν μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA, ποσοστό όμοιο με τη διεθνή βιβλιογραφία. Η μέση ηλικία διάγνωσης τους με καρκίνο ήταν σημαντικά μικρότερη από του γενικού πληθυσμού. Η 10ετής επιβίωση των ασθενών με μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA είναι 93% και το ποσοστό αυτό είναι σημαντικά υψηλότερο από τα διεθνή δεδομένα. Αποτελέσματα Από τους 9.491 ασθενείς με καρκίνο μαστού που αντιμετωπίστηκαν στο Ογκολογικό Κέντρο, οι 1.250 που πληρούσαν τα κριτήρια, έδωσαν τη συγκατάθεσή τους για να ελεγχθούν. Από τους 1.250 ασθενείς με καρκίνο μαστού που ελέγχθηκαν οι 28 βρέθηκαν να φέρουν παθογόνες μεταλλάξεις των BRCA1 και οι 76 να φέρουν παθογόνες μεταλλάξεις στο BRCA2. Οι 98 ήταν γυναίκες και οι 6 άντρες. Η μέση ηλικία κατά τη διάγνωση ήταν τα 44 χρόνια. Ποσοστό 57% και 37% των γυναικών με φορεία του BRCA 1 και BRCA 2 αντίστοιχα ήταν κάτω των 40 ετών. Η πενταετής επιβίωση ήταν 98.6%, ενώ η δεκαετής 6

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΝΕΑ Αποτελέσματα θεραπείας ασθενών με καρκίνο του παχέος εντέρου: Η δεκάχρονη εμπειρία μας Πολύ καλά τα αποτελέσματα του Κέντρου Δρ. Ελένη Ξενοφώντος Ειδικευόμενη Παθολογίας Ογκολογίας eleni.xenophontos@bococ.org.cy Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή κακοήθεια μετά από τον καρκίνο του πνεύμονα και του μαστού 1. Γνωρίζουμε ότι ο ρόλος της χημειοθεραπείας μετά από ένα επιτυχημένο χειρουργείο αφαίρεσης του πρωτοπαθούς όγκου, είναι πολύ περιορισμένος στο στάδιο Ι και ΙΙ, όπου οι λεμφαδένες δεν παρουσιάζουν διήθηση από καρκινικά κύτταρα (3-6% το όφελος) 2. Αντίθετα, στο στάδιο ΙΙΙ όπου το νόσημα έχει επεκταθεί στους επιχώριους λεμφαδένες, η χορήγηση επικουρικής χημειοθεραπείας με συνδυασμό δυο φαρμάκων, σχετίζεται με 20% μείωση του κινδύνου υποτροπής 3. Για τον λόγο αυτό, οι ασθενείς αυτοί λαμβάνουν χημειοθεραπεία. Με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων λειτουργίας του Ογκολογικού Κέντρου, ανατρέξαμε στους ιατρικούς φακέλους των ασθενών που διαγνώστηκαν με καρκίνο του παχέος εντέρου σταδίου Ι-ΙΙΙ κατά το διάστημα 2007-2017, με σκοπό να διερευνήσουμε αν τα στατιστικά επιβίωσης των ασθενών του Κέντρου ταυτίζονται με αυτά της διεθνούς ιατρικής κοινότητας. Από την αναδρομική μελέτη συγκεντρώσαμε 556 ασθενείς, εκ των οποίων 332 ήταν άντρες και 224 ήταν γυναίκες. Η μέση ηλικία διάγνωσης ήταν τα 65 χρόνια με τον μικρότερο ασθενή να έχει διαγνωστεί στην ηλικία των 18 ετών και τον μεγαλύτερο στα 88 έτη. Στο στάδιο ΙΙ οι μισοί περίπου ασθενείς (49%) δεν έλαβαν οποιαδήποτε θεραπεία, ενώ οι υπόλοιποι αντιμετωπίστηκαν με χάπια καπεσιταμπίνης, λόγω της παρουσίας παραγόντων κινδύνου. Στο στάδιο ΙΙΙ, 9 στους 10 ασθενείς έλαβαν συνδυασμό φθοριοουρακίλης με οξαλιπλατίνα. Ο έλεγχος των δεδομένων επιβίωσης έδειξε ότι το 95% των ασθενών με καρκίνο του παχέος εντέρου σταδίου Ι παρέμεναν εν ζωή τόσο στα 5, όσο και στα 10 χρόνια. Στο στάδιο ΙΙ, η επιβίωση ήταν 93% στα 5 χρόνια και 84% στα 10 χρόνια, που αυτό μεταφράζεται σε απώλεια δυο ασθενών στα 10 χρόνια. Η συνολική επιβίωση στο στάδιο ΙΙΙ ήταν 81% στα 5 χρόνια και 70% στα 10 χρόνια, δηλαδή ελαφρώς χειρότερη σε σχέση με τα προηγούμενα στάδια. Τα δεδομένα αυτά ταυτίζονται με παρόμοια δεδομένα από ογκολογικά κέντρα του εξωτερικού. Επομένως, θεωρούμε ότι τα πολύ καλά αποτελέσματά του Κέντρου είναι απότοκο της πολυθεματικής αντιμετώπισης του ασθενούς από ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων, της στενής παρακολούθησης, της έγκαιρης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης της υποτροπής και της προόδου της ιατρικής. 1. DeSantis CE, Lin CC, Mariotto AB, et al: Cancer treatment and survivorship statistics, 2014. CA Cancer J Clin 64:252-271, 2014 2. Gray R, Barnwell J, McConkey C, et al: Adju- vant chemotherapy versus observation in patients with colorectal cancer: A randomised study. Lancet 370:2020-2029, 2007 3. André T, Boni C, Mounedji-Boudiaf L, et al: Oxaliplatin, fluorouracil, and leucovorin as adjuvant treatment for colon cancer. N Engl J Med 350:2343-2351, 2004 7

MYΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ Ιονίζουσα ακτινοβολία και μέτρα προστασίας Τι είναι ιονίζουσα ακτινοβολία και από πού προέρχεται; Ιονίζουσα ακτινοβολία είναι ακτινοβολία υψηλής ενεργείας που μπορεί να εισχωρήσει στην ύλη και να προκαλέσει ιονισμό, αρά να προκαλέσει βιολογικές βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό. Η ιονίζουσα ακτινοβολία προέρχεται από το φυσικό περιβάλλον, το έδαφος, την ατμόσφαιρα καθώς και την τροφική αλυσίδα. Επίσης, υπάρχει η τεχνητή ιονίζουσα ακτινοβολία που παράγεται στην ιατρική για σκοπούς διάγνωσης και θεραπείας, στη βιομηχανία, στην παραγωγή ενεργείας κ.α. Αξίζει να σημειωθεί ότι παγκοσμίως η ακτινοβολία που λαμβάνουμε από το περιβάλλον αντιστοιχεί στο 80% της συνολικής ετήσιας έκθεσης, ενώ Kώστας Μιχαήλ Ιατροφυσικός kostas.michael@bococ.org.cy μόνο το 20% αντιστοιχεί σε τεχνητές πηγές. Στην ιατρική χρησιμοποιούνται κυρίως οι ακτίνες Χ, καθώς και οι ακτινοβολίες α, β, και γ που εκπέμπονται από τους ασταθείς πυρήνες ατόμων. Ποιες είναι οι επιπτώσεις της ακτινοβολίας; Η ακτινοβολία επηρεάζει τον οργανισμό ανάλογα με την ποσότητα ακτινοβολίας που δέχεται ένα άτομο. Εάν ένα άτομο εκτεθεί σε υψηλές δόσεις ακτινοβολίας μετά από πυρηνικά ή αλλά ατυχήματα ή βομβαρδισμό με πυρηνικές βόμβες, τότε μπορεί να υπάρξει άμεση καταστροφή κυττάρων, οργάνων ή και συστημάτων, καταλήγοντας ακόμα και σε θάνατο. Για σχετικά χαμηλές δόσεις ακτινοβολίας, όπως για παράδειγμα οι διαγνωστικές εξετάσεις, υπάρχει στατιστικά η πιθανότητα μελλοντικής εμφάνισης καρκίνου, της οποίας το μέτρο είναι ανάλογο της δόσης. Συμφώνα με την Ελληνική Επιτροπή Ενεργείας, η ιονίζουσα ακτινοβολία κατατάσσεται στους σχετικά ηπίους καρκινογόνους παράγοντες. Χρήση ιονίζουσας ακτινοβολίας στο Ογκολογικό Κέντρο Στο Ογκολογικό Κέντρο η ιονίζουσα ακτινοβολία χρησιμοποιείται για διαγνωστικούς και θεραπευτικούς σκοπούς. Αναλυτικότερα, γίνονται ακτινολογικές και ακτινοσκοπικές εξετάσεις, αξονικές τομογραφίες, εξετάσεις πυρηνικής ιατρικής, μαστογραφίες και ακτινοθεραπεία. Θα ακτινοβολώ μετά τη θεραπεία/εξέταση; Μετά από εξωτερική ακτινοβόληση με ακτίνες Χ, είτε για διαγνωστικούς (π.χ. ακτινογραφία ή αξονική τομογραφία), είτε για θεραπευτικούς σκοπούς (π.χ. μετά από θεραπεία στον γραμμικό επιταχυντή), ο ασθενής δεν ακτινοβολεί. Δεν χρειάζεται δηλαδή να ληφθεί κανένα μέτρο ακτινοπροστασίας. Οι ασθενείς όμως στους οποίους χορηγούνται ραδιενεργά φάρμακα στην πυρηνική ιατρική, θα ακτινοβολούν για κάποιο χρονικό διάστημα μετά τη χορήγηση. Θα τους δοθεί εξιτήριο μόνο όταν το επίπεδο ακτινοβολίας που εκπέμπουν είναι ασφαλές. Στους ασθενείς αυτούς δίνονται συγκεκριμένες οδηγίες ακτινοπροστασίας που πρέπει να ακολουθούνται. Τι μέτρα λαμβάνονται για την προστασία του κοινού και των ασθενών στο Ογκολογικό Κέντρο κατά την ακτινοβόληση με ακτίνες Χ; Στο Κέντρο λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα ακτινοπροστασίας ως ορίζει η Κυπριακή και η Ευρωπαϊκή νομοθεσία, όπως τα εξειδικευμένα μηχανήματα που υπόκεινται σε συχνούς ποιοτικούς ελέγχους, τα κατάλληλα θωρακισμένα δωμάτια, το σωστά καταρτισμένο προσωπικό κ.α. 8