ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΙΣΤΟΡΩΝΤΑΣ ΤΟ ΘΑΥΜΑΣΤΟ Ο άνθρωπος είναι ένα θαύμα! Τιμή και σεβασμός σ ένα τέτοιο ον... Έχει πρόσβαση παντού... Είναι ένας θνητός θεός! Ανεβαίνει ακόμη και στον ουρανό και τον μετρά... Χωρίς να εγκαταλείψει τη γη. Σε τόση τεράστια απόσταση μπορεί να απλώσει τη δύναμή του! Αποδίδεται στο μυθικό σοφό Ερμή Τρισμέγιστο Είναι γεγονός ότι οι άνθρωποι γενικά είτε επιστήμονες είτε όχι νιώθουμε άνετα με καταστάσεις και πράγματα που μπορούμε να δούμε και να αγγίξουμε. Όμως ο ανθρώπινος νους είχε πάντα την ικανότητα να απορεί, να αναρωτιέται και να θαυμάζει. «Η Φιλοσοφία», μας λέει η καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου Ουρανία Τουτουνζή 1, «αναγνωρίζει την προέλευσή της στο θαυμασμό». Για να τεθούν τα ερωτήματα: «Ποιος είμαι;», «Τι είναι άραγε ο κόσμος;», είναι απαραίτητο η ανθρώπινη διάνοια να έχει συγκινηθεί από την ύπαρξη και τον κόσμο. Και να τα έχει θαυμάσει. Διδάσκαλοι, εσωτερικές διδασκαλίες, μυστικές αδελφότητες και τάγματα αποτελούν μέρη ενός ευρύτερου ρεύματος εσωτερισμού, σε μια προσπάθεια προσέγγισης της αληθινής γνώσης, της σοφίας, της πνευματικής μεταμόρφωσης του ανθρώπου.
18 ΘΑΥΜΑΣΤΟ... ΟΠΩΣ Η ΖΩΗ! Βέβαια, τις βάσεις υπέρ της γνώσης τις έθεσαν οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι 2. Ο Πλάτωνας μίλησε για το φιλόσοφο που έ- σπασε τα «δεσμά» που τον κρατούσαν αιχμάλωτο στον κόσμο των σκιών και εγκατέλειψε τη σπηλιά αντικρίζοντας το πραγματικό φως. Το πρόβλημα με τη σπηλιά του Πλάτωνα είναι ότι ποτέ δεν μπορείς να είσαι σίγουρος ότι αντικρίζεις το πραγματικό φως, την έσχατη κατανόηση. Όμως το ίδιο δε συμβαίνει και με τα ε- πιστημονικά πράγματα; Εύκολα θεωρούμε τις ανακαλύψεις ως έσχατες αλήθειες, που όμως συχνά το ανήσυχο μυαλό μας, που δε σταματά τις αναζητήσεις, αποδεικνύει ότι τελικά δεν ήταν τόσο στέρεες... Έτσι κι αλλιώς, όμως, δεν είναι εύκολο να αποδεχτεί κανείς το παράξοδο, να δώσει έμφαση στο μυστηριώδες και λογικά α- νεξήγητο. Ιδιαίτερα τα τελευταία τετρακόσια χρόνια, απ όταν κυριάρχησε το υλιστικό μοντέλο της πραγματικότητας στην επιστημονική σκέψη και έρευνα, που υποστηρίζει ως πραγματικό μόνο ό,τι είναι μετρήσιμο. Κι έτσι κινούμαστε σε όρια τα οποία είναι πάντα περιοριστικά, είτε πρόκειται για την επιστημονική μας θεώρηση είτε πρόκειται για τα απλά καθημερινά θέματα, που περιορίζονται από την εμβέλεια των πέντε αισθήσεών μας και από το σύστημα πεποιθήσεών μας. «Αν ανοίξω τα μάτια και κοιτάξω γύρω, δεν είναι ο κόσμος αυτό που βλέπω, αλλά ο κόσμος που οι αισθήσεις μου μπορούν να δουν, που το σύστημα των πεποιθήσεών μου επιτρέπει να βλέπω, που τα συναισθήματα ενδιαφέρονται ή όχι να δουν» 3. Έτσι, ενώ είναι πολλά τα μυστήρια της ζωής που ο καθένας βαθιά μέσα του νιώθει, μόνο λίγοι «γοητευμένοι» εξερευνούν. Ό- μως, στις μέρες μας, όλο και περισσότεροι άνθρωποι παραδέχονται ότι υπάρχουν περισσότερα στη ζωή απ αυτά που οι επιστήμονες μπορούν ακόμη ν αγγίξουν.
ΙΣΤΟΡΩΝΤΑΣ ΤΟ ΘΑΥΜΑΣΤΟ 19 Οτιδήποτε είναι άξιο σεβασμού, οτιδήποτε προκαλεί θαυμασμό είναι θαύμα. Θαύμα είναι τα όντα, το κάθε ον στη μοναδικότητά του, αλλά και ο κόσμος στην ολότητά του. Θαύματα Φωτισμένοι Άνθρωποι Παραθέτω κάποια όμορφα λόγια από το βιβλίο Course in Miracles 1 : Τα θαύματα είναι φυσικά, και όταν δε συμβαίνουν κάτι πάει «λάθος». Το θαύμα αποτελεί διόρθωση περιέχει το δώρο της χάριτος. Τα θαύματα πέφτουν σαν σταγόνες θεραπευτικής βροχής από τον ουρανό σ έναν ξερό και σκονισμένο κόσμο, όπου πεινασμένα και διψασμένα πλάσματα έρχονται για να πεθάνουν. Τώρα έχουν νερό. Τώρα ο κόσμος είναι πράσινος. Και παντού σημάδια της ζωής ξεπετιούνται για να δείξουν πως ό,τι έχει γεννηθεί δεν πεθαίνει ποτέ, διότι αυτό που χαρακτηρίζει τη ζωή είναι η αθανασία. Τα ίδια τα θαύματα δε μετρούν. Το μόνο που μετρά είναι η πηγή τους, που βρίσκεται πέραν κάθε αξιολόγησης. Το θαύμα είναι μια υπηρεσία. Η μεγαλύτερη που μπορείς να προσφέρεις. Με το χριστιανισμό, η λέξη «θαύμα» εκπίπτει από την αρχική της έννοια και κατέληξε σήμερα να σημαίνει μια έξωθεν θεϊκή παρέμβαση στον κόσμο, που ανατρέπει τη γνωστή φυσική τάξη και αντιβαίνει τους νόμους της λογικής 2. Από τους θεμελιωτές του χριστιανισμού ως τους μετέπειτα αγίους, η θαυματοποιία αποτελεί κυρίαρχη πρακτική. Ο Χριστός υπήρξε μια άβυσσος θείων μυστηρίων 3. Γι αυτό
20 ΘΑΥΜΑΣΤΟ... ΟΠΩΣ Η ΖΩΗ! και παραμένει πάντα πάνω στη γη. Η μνήμη του υπάρχει παντού. Όταν γιάτρευε τους ανθρώπους μ ένα θαύμα, ήθελε αυτό να γίνεται διακριτικά, να γίνονται οι ελεημοσύνες αθόρυβα. Γιάτρευε τους ασθενείς χωρίς να μεταχειρίζεται τίποτε το «μαγικό». Δεν έ- κανε ξόρκια, ούτε μυστηριώδεις κινήσεις. Αρκούσε ένας λόγος, μια γλυκιά κουβέντα, ένα χάδι. Αρκούσε η καλή θέληση και η πίστη εκείνου που ζητούσε να γιατρευτεί. Γι αυτό και όταν τον α- πήλλασσε από την ασθένεια έλεγε: «Πήγαινε τώρα, η πίστη σου σου χάρισε την υγεία σου». Το θαύμα, λοιπόν, για τον Ιησού, είναι η συμβολή δύο θελήσεων: η ζωντανή επαφή της πίστης εκείνου που ενεργεί και της πίστης εκείνου που δέχεται αυτή την ενέργεια. Πρόκειται για τη συνεργασία δύο δυνάμεων. Οι θεραπείες του Ιησού έχουν επίσης διπλή σημασία: ήταν θεραπείες και του σώματος και του πνεύματος οι παραλυτικοί, οι τυφλοί, οι λεπροί, οι κωφάλαλοι, οι δαιμονισμένοι. Στα Ευαγγέλια τα θαύματα αναφέρονται με τρεις λέξεις: «δυνάμεις», «σημεία» και «τέρατα» 4. Σημεία για εκείνους που πιστεύουν στις προφητικές αποκαλύψεις τέρατα (με τη σημασία του θαυμαστού) για εκείνους που έτυχε να δουν με τα ίδια τους τα μάτια τα θαύματα. Για τον Ιησού, όμως, είναι δυνάμεις, δηλαδή δυνατά έργα, νικηφόρες λάμψεις μιας υπεράνθρωπης δύναμης. Στη Βίβλο υπάρχουν διάφορες αναφορές για την επίθεση των χεριών για ιατρικούς και για πνευματικούς σκοπούς. Ο δε Ιησούς υποστήριζε: «Αυτά τα πράγματα που εγώ κάνω μπορείτε να τα κάνετε κι εσείς, κι ακόμη περισσότερα!» Ο Ιησούς είναι ο προφήτης της υγείας, της χαράς, ο εγγυητής της ζωής, μιας ζωής που να αξίζει περισσότερο να τη ζουν οι άνθρωποι. Θεράπευε το σώμα, για να μπορέσουν οι ψυχές να ανοιχτούν στο φως, στην αλήθεια, στη ζωή. Στη διάρκεια της διακονίας του, ο Ιησούς έδωσε το κλειδί για την αντιμετώπιση των προ-
ΙΣΤΟΡΩΝΤΑΣ ΤΟ ΘΑΥΜΑΣΤΟ 21 βλημάτων της ζωής: την αγάπη. Ο Χρυσός Κανόνας: Όσα θέλετε να κάνουν οι άνθρωποι σ εσάς, παρόμοια να κάνετε σ αυτούς! Οι Εσσαίοι αντιπροσώπευαν ένα είδος μοναστικού τάγματος, που αναπτύχθηκε πριν από την εμφάνιση του χριστιανισμού 5. Τα μέλη του που γίνονταν δεκτά ύστερα από τριετή δοκιμασία ζούσαν στην κοινότητά τους αποκομμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο. Ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και ήταν γενικά χειρώνακτες. Ανέμεναν την έλευση του Μεσσία. Πιστεύεται ότι ερείπια και κείμενα που ανακαλύφθηκαν κοντά στη Νεκρά Θάλασσα, στο Κουμράν, ανήκαν στους Εσσαίους. Οι Εσσαίοι εμφανίζονται για πρώτη φορά τον 4ο π.χ. αιώνα, ίσως και νωρίτερα 6. Διεκήρυτταν την α- πόλυτη ισότητα των ανθρώπων, την αδελφότητα, και είχαν ως έμβλημα την ελευθερία. Διεκήρυτταν την αγάπη. Τα έντιμα και ειρηνικά έργα ήταν η πρακτική τους. Βασική αρχή τους, η εγκράτεια. Ο αριθμός τους υπολογίζεται στις 4.000 7. Έδιναν μεγάλη σημασία σε γεύματα ιερής φύσης και στην προσευχή, λέγεται, δε, ότι είχαν αναπτύξει θεραπευτικές ικανότητες. Η Εκκλησία θεωρεί την Παναγία ως ισχυρότατη μεσίτρια κοντά στο Θεό υπέρ των ανθρώπων κι έχει καθιερώσει προς τιμήν της πολλές εορτές. Στις χριστιανικές χώρες υπεράριθμοι ναοί έ- χουν αφιερωθεί στην Παναγία. Στην Ελλάδα, το μεγαλύτερο κέντρο λατρείας της Παναγίας είναι η νήσος Τήνος 8, στη δε μεγαλοπρεπέστατη εκκλησία της, που χτίστηκε στα χρόνια της Επανάστασης του 1821, συρρέουν κάθε χρόνο χιλιάδες προσκυνητές, αλλά και ασθενείς, κυρίως κατά τον εορτασμό της Κοίμησης της Θεοτόκου, στις 15 Αυγούστου, προσδοκώντας βοήθεια, θεραπεία. Ορισμένοι μάλιστα σέρνονται ταπεινά με τα γόνατα έως την εκκλησία, όπου προσφέρουν δώρα και τάματα, ευελπιστώντας να εισακουστούν οι παρακλήσεις και οι προσευχές τους, ελπίζοντας στο θαύμα.
22 ΘΑΥΜΑΣΤΟ... ΟΠΩΣ Η ΖΩΗ! Στη Λούρδη της Γαλλίας, ονομαστή σε όλο τον καθολικό κόσμο, χτίστηκε το 1876 μια βασιλική εκκλησία γοτθικού ρυθμού κοντά σε μια σπηλιά όπου λέγεται ότι εμφανίστηκε η Παναγία 9. Η εκκλησία αυτή βρίθει σήμερα αφιερωμάτων από θεραπευμένους ασθενείς. Οι προσκυνητές συρρέουν κατά χιλιάδες κάθε χρόνο, προσδοκώντας ίαση και λύση των προβλημάτων τους. Το νερό μιας πηγής που αναβλύζει στη σπηλιά τροφοδοτεί τρεις δεξαμενές στις οποίες λούζονται οι ασθενείς. Πολλά θαύματα αποδίδονται στον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Σύμφωνα με την παράδοση, γύρω στο 900 με 1000 μ.χ. Σαρακηνοί πειρατές εισέβαλαν στο μοναστήρι του Ταξιάρχη στο Μανταμάδο της Λέσβου 10, το λεηλάτησαν και σκότωσαν όλους τους μοναχούς. Εκείνη τη στιγμή λέγεται πως άνεμος δυνατός και μια βουή α- κούστηκε από τη σκεπή του ναού. Η σκεπή μετατράπηκε σε φουρτουνιασμένο πέλαγος και πάνω σ αφρισμένα κύματα ένας πελώριος στρατιώτης, με σπάθα που έβγαζε φωτιές, κινούσε καταπάνω στους πειρατές. Κι αυτοί, φοβισμένοι και με άναρθρες κραυγές, εγκαταλείποντας όπλα και κλοπιμαία, τράπηκαν σε φυγή. Μόνο ένας μοναχός σώθηκε, ο οποίος με το αίμα των συντρόφων του και ασπρόχωμα φιλοτέχνησε μια θαυμαστή ανάγλυφη εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Εκατοντάδες χρόνια πέρασαν από τότε και η εικόνα με το σκούρο αιμάτινο χρώμα παραμένει αναλλοίωτη, ζωντανή, ανέγγιχτη από το νόμο της φθοράς και του χρόνου. Ο ναός αυτός του Μεγαλόχαρου Ταξιάρχη έγινε πολύ γνωστός για τα θαύματά του και άνθρωποι συρρέουν εκεί απ όλα τα μέρη της Ελλάδας. Διάφοροι μαρτυρούν ότι μόνο με μια επίκληση στον Ταξιάρχη νιώθουν την υγεία τους να βελτιώνεται, και πολλοί με «καταδικαστικές» ιατρικές διαγνώσεις περιγράφουν ότι βλέπουν σε όραμα τον Ταξιάρχη να τους καθησυχάζει πως όλα θα πάνε καλά και όντως πηγαίνουν. Στο νησί Σύμη υπάρχει επίσης μο-
ΙΣΤΟΡΩΝΤΑΣ ΤΟ ΘΑΥΜΑΣΤΟ 23 ναστήρι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ (1783), ο Πανορμίτης, γνωστός κι αυτός για τα θαύματά του. Στην Ελλάδα προσευχόμαστε επίσης σε μερικές εκατοντάδες αγίους-μεσολαβητές 11, πιστεύοντας ότι ο καθένας έχει την «ειδικότητά» του, περίπου όπως οι γιατροί. Για ανίατες ασθένειες: στον Άγιο Νεκτάριο, στην Αγία Ειρήνη, στον Άγιο Εφραίμ. Για προβλήματα γονιμότητας: στην Αγία Μαρίνα, στον Όσιο Ρωμανό. Για δερματικά: στην Αγία Βαρβάρα και στον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Για δηλητηριάσεις: στην Αγία Αναστασία. Προστάτης της εγκυμοσύνης: ο Άγιος Στυλιανός. Στις εγχειρήσεις επικαλούμαστε τον Άγιο Δημήτριο. Για επιληψίες: στον Άγιο Ρηγίνο. Για καρκίνο: στον Άγιο Πατάπιο, στον Άγιο Ραφαήλ, στον Άγιο Νικόλαο, στην Αγία Ειρήνη και στον Άγιο Σάββα. Για κήλη: στον Άγιο Αρτέμιο. Για ψυχοπαθολογικά προβλήματα: στον Άγιο Αντώνιο, στην Αγία Θέκλα, στον Άγιο Αθανάσιο. Θα αναφερθώ στη συνέχεια σε δύο φωτισμένους Γέροντες της Εκκλησίας μας, οι οποίοι ανέπτυξαν κάποιες ιδιαίτερες δυνάμειςικανότητες, για να «θαυμάζουν» οι πιστοί. Αποδεδειγμένα ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποδίδει το 8-12% του δυναμικού του. Αυτά που σήμερα αναφέρονται ως θαύματα, όπως η ενόραση, η ταυτόχρονη παρουσία σε δύο μέρη, οι προφητείες, η ίαση ασθενειών κ.ά. δεν αποτελούν παρά ενεργοποιήσεις εκλεπτυσμένων τμημάτων του εγκεφάλου, που θέτουν σε λει-
24 ΘΑΥΜΑΣΤΟ... ΟΠΩΣ Η ΖΩΗ! τουργία την έμφυτη αλλά σε ληθαργική κατάσταση ευρισκόμενη πνευματική ικανότητα 12. Παραδείγματα μυστών μάς δείχνουν ένα δρόμο επίτευξης ιδιαίτερων ικανοτήτων. Ο Γέρων Παΐσιος και ο Γέρων Πορφύριος, ύστερα από μακροχρόνιες πνευματικές ασκήσεις αφύπνισης αυτών των εγκεφαλικών κέντρων, είχαν αποκτήσει παρόμοιες ικανότητες. Ο Γέρων Παΐσιος (1924-1994) από νεαρή ηλικία επισκεπτόταν πολλούς Πατέρες και σαν μέλισσα μάζευε την πνευματική γύρη για να κάνει αργότερα το πνευματικό του μέλι, το οποίο γεύτηκαν πολλοί «φαρμακωμένοι». Είχε γίνει πνευματικός μαγνήτης, που «τραβούσε» τη θλίψη των πονεμένων ανθρώπων 13. Έλεγε ότι οι άνθρωποι σ αυτή τη ζωή είναι χωρισμένοι σε δύο κατηγορίες. Η μία μοιάζει με τη μύγα, που πηγαίνει και κάθεται σε ό,τι βρόμικο υπάρχει και δεν ξεκολλά από εκεί. Αν ρωτούσες μια μύγα να σου πει πού υπάρχουν τριαντάφυλλα, θα απαντούσε ότι δε γνωρίζει καν τι είναι αυτά. Θα σου απαντούσε όμως ότι ξέρει πού υπάρχουν σκουπίδια, ακαθαρσίες, βρομιές. Είναι η κατηγορία ανθρώπων που σκέφτεται και ψάχνει να βρει ό,τι κακό υπάρχει, α- γνοώντας ή μη θέλοντας ποτέ να σταθεί στο καλό. Η άλλη κατηγορία μοιάζει με τη μέλισσα, που βρίσκει και κάθεται σε ό,τι καλό υπάρχει. Αν τη ρωτήσεις πού υπάρχουν σκουπίδια, δε γνωρίζει, θα σου πει όμως ότι εκεί υπάρχουν τριανταφυλλιές, εκεί το θυμάρι, το μέλι, το λουκούμι. Αυτή είναι η δεύτερη κατηγορία ανθρώπων, που έχουν καλούς λογισμούς, που σκέφτονται και βλέπουν τα καλά 14. Ο Γέρων Παΐσιος «γνώριζε» ποιοι ήταν οι άνθρωποι που πήγαιναν να τον επισκεφτούν, τι σκέφτονταν, τι πρόβλημα τους α- πασχολούσε και ποια ήταν η λύση του. Είχε τη θεία χάρη της διόρασης και της θεραπείας. Συνέβαινε, π.χ., να τον επισκεφτούν τρεις άνθρωποι και να υποφέρουν από πονοκεφάλους. «Έβλεπε» ποια
ΙΣΤΟΡΩΝΤΑΣ ΤΟ ΘΑΥΜΑΣΤΟ 25 ήταν η αιτία στον καθέναν και έδινε το «φάρμακο». Στον έναν έ- βλεπε ότι είχε προβλήματα με τη γυναίκα του και έδινε τις ανάλογες συμβουλές, τον άλλον που οι πονοκέφαλοί του προέρχονταν από χαλασμένο δόντι τον έστελνε στον οδοντίατρο και στον τρίτο, που το πρόβλημά του οφειλόταν στη δυσκοιλιότητα, συνιστούσε να τρώει χόρτα. Δεν έδινε σε όλους μια «ασπιρίνη», όπως κάνουμε οι πιο πολλοί σήμερα. Έλεγε: «Στον καθέναν δίνω τη βιταμίνη που χρειάζεται». Έλεγε επίσης ότι το υπερφυσικό γεγονός, το θαύμα, ο Θεός δεν το κάνει ποτέ για να επιδείξει δύναμη ή για να κάνει τον κόσμο να πιστέψει. Κάνει το θαύμα όταν πρέπει να αναπληρώσει την ανθρώπινη αδυναμία 15. Ο Γέρων Παΐσιος ήταν πολύ φτωχός υλικά, πολύ απλός και γλυκός στους τρόπους του. Δεν υπήρχε τίποτε το επιτηδευμένο πάνω του. Ξεχείλιζε από αγάπη. Ζούσε μόνος του σ ένα κελί μέσα στο δάσος. Η φήμη του ήταν μεγάλη και εκατοντάδες άνθρωποι μαρτυρούν επώνυμα και γραπτά πώς ευεργετήθηκαν από τη θαυματουργική του δύναμη. Έπαιρνε γράμματα απ όλο τον κόσμο. Σκέπαζε όλους τους ανθρώπους με τις πνευματικές του φτερούγες. Ήταν ένα δώρο Θεού για τους ανθρώπους της εποχής μας 16. Έλεγε ότι η μεγαλύτερη αρρώστια είναι οι μάταιοι λογισμοί του κοσμικού ανθρώπου. «Με τους ανθρώπους είμαι πάντα άνετος και απλός. Δίνομαι ολόκληρος και τους θεωρώ αδελφούς μου. Αν όμως δω ότι κάποιος δεν το εκτιμάει αυτό, αλλά εκμεταλλεύεται την α- πλότητά μου και την αγάπη μου και αρχίζει να φέρεται με αναίδεια, τραβιέμαι σιγά σιγά για να μη γίνει περισσότερο αναιδής» 17. Για να καταλάβουμε το μεγαλείο της ψυχής του, σας παραθέτω πώς μιλούσε για το σύγχρονό του Πατέρα Πορφύριο. Έλεγε ότι «ο Θεός κάθε διακόσια χρόνια στέλνει τέτοιον άνθρωπο στη γη, όπως τον Πατέρα Πορφύριο». Παρακινούσε επίσης χαριτολογώντας τους ανθρώπους που πήγαιναν να τον επισκεφτούν στο Άγιον
26 ΘΑΥΜΑΣΤΟ... ΟΠΩΣ Η ΖΩΗ! Ορος: «Τι έρχεστε σ εμένα; Εγώ είμαι ασπρόμαυρη τηλεόραση. Πηγαίνετε στον Γέροντα Πορφύριο, που είναι έγχρωμη τηλεόραση, δορυφορική! 18» Αν μπορούσαμε να τον φτάσουμε στο... δαχτυλάκι του! Στην ταπεινότητα, την αποδοχή, τη μεγάλη καρδιά! Ο Γέρων Πορφύριος (1906-1992) υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους Γέροντες των ημερών μας. Άνθρωπος ταπεινός, απλός, φιλόπονος και εργατικός, φιλομαθής, με αγόγγυστη υπομονή και μεγάλη αγάπη. Δίδασκε ότι το βασικό στοιχείο της πνευματικής ζωής είναι η ενότητα, η αίσθηση της ταύτισής μας με τον αδελφό μας. Αυτή ήταν η λαχτάρα του, η ευχή του. Είχε το χάρισμα της διόρασης και της πνευματικής θεραπείας, τη δύναμη να δρα αποφασιστικά στις ψυχές των ανθρώπων και μερικές φορές επίσης στα σώματά τους. Ο Κλείτος Ιωαννίδης 19 μάς δίνει μερικά θαυμαστά παραδείγματα: Σ έναν καθολικό μοναχό περιέγραψε με λεπτομέρειες το μοναστήρι του στην Ιταλία και τον τρόπο ζωής σ αυτό. Επίσης μίλησε για ένα γειτονικό γυναικείο μοναστήρι. Μίλησε σε κάποιον για την οικογένειά του, σαν να είχε μπροστά του όλη της την εικόνα. «Το πρώτο σου παιδί, η κόρη, θέλει αυτή την αντιμετώπιση... το δεύτερο εκείνη... ο μικρός σου γιος δεν έχει πρόβλημα». Μ ένα απλό άγγιγμα του χεριού του επισκέπτη, του αποκαλυπτόταν το πρόβλημα και έδινε τις κατάλληλες οδηγίες. Συνήθιζε να πιάνει καμιά φορά το σφυγμό στον καρπό του χεριού. Τότε μιλούσε στον επισκέπτη για τις αρρώστιες που είχε περάσει, αλλά και γι αυτές που θα περνούσε, όπως και για τα ευαίσθητα σημεία του οργανισμού του. «Ακτινογραφούσε» τους ανθρώπους με το διορατικό του χά-