ΑΣΚΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΖΗΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ (ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ Ερώτηση Ας υποθέσουµε ότι η ζήτηση για το αγαθό Χ δίνεται από την παρακάτω εξίσωση: P = 140-1 Q, όπου P είναι η τιµή και Q η ποσότητα του αγαθού X. Η προσφορά του αγαθού Χ δίνεται από την παρακάτω εξίσωση: P = 40-1 Q a Σχεδιάστε τις καµπύλες ζήτησης και προσφορά του αγαθού Χ. Προσδιορίστε τί µετρούµε στους άξονες. Σηµειώστε τις καµπύλες ζήτησης και προσφοράς µε D o και S o αντίστοιχα. b Υπολογίστε την τιµή και ποσότητα ισορροπίας. Σηµειώστε το σηµείο ισορροπίας στο διάγραµµα µε Ε 0. c Υπολογίστε την ελαστικότητα της ζήτησης µεταξύ 40 και 100. Ας υποθέσουµε τώρα ότι η ζήτηση του αγαθού Χ ελαττώνεται κατά 40 µονάδες σε κάθε επίπεδο τιµής. d Σχεδιάστε την νέα καµπύλη ζήτησης στο ίδιο σχεδιάγραµµα και σηµειώστε την µε D 1. e Υπολογίστε την νέα εξίσωση ζήτησης. Υπολογίστε την τιµή και ποσότητα στην νέα ισορροπία. Σηµειώστε το σηµείο της νέας ισορροπίας µε Ε 1. f Υπολογίστε την ελαστικότητα της νέας καµπύλης ζήτησης για το ίδιο εύρος τιµών ( 40-100. Συγκρίνετέ την µε την ελαστικότητα ζήτησης της παλαιάς καµπύλης. Ας επιστρέψουµε στις αρχικές καµπύλες ζήτησης και προσφοράς και ας υποθέσουµε ότι η κυβέρνηση επιβάλει ένα φόρο 10 τον οποίο συλλέγει από τους παραγωγούς. g Εξηγήστε ποια από τις δύο καµπύλες θα επηρεαστεί και πώς. Σχεδιάστε την νέα καµπύλη µετά την επιβολή του φόρου ( ηµιουργείστε ένα νέο διάγραµµα µε τις παλιές και την νέα καµπύλη. h Υπολογίστε την νέα εξίσωση της καµπύλης που έχει επηρεαστεί από το φόρο. Υπολογίστε την τιµή και ποσότητα ισορροπίας µε φόρο.. Σηµειώστε το σηµείο της νέας ισορροπίας µε Ε. i Ποιο µέρος του φόρου επιβαρύνει τους καταναλωτές και ποιο τους παραγωγούς; Εξηγήστε την απάντησή σας. j Υπολογίστε το κοινωνικό κόστος της φορολογίας (µη αντισταθµιζόµενη απώλεια καθώς και το φορολογικό έσοδο. Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 1
Απάντηση a, d P 180 S o 140 10 100 ε = 1 P o =90 E o P 1 =80 Ε 1 40 ε = 1.4 D 1 D o Q 1 =80 Q o = 100 40 80 Q ιάγραµµα 1. b Για να βρούµε την ποσότητα ισορροπίας χρησιµοποιούµε τις εξισώσεις ζήτησης και προσφοράς. P = 140-1 Q P = 40 + 1 Q 140-1 Q = 40 + 1 Q 100 = Q o Αντικαθιστώντας την ποσότητα ισορροπίας είτε στην εξίσωση ζήτησης είτε στην εξίσωση προσφοράς παίρνουµε: c P o = 90 Ρ = 60, + P = 70 40 = 140-1 Q 1 Q = 100 00 100 = 140-1 Q 1 Q = 40 80 Q 10 (Q Q = 1 + = 140 + P Q 10 70 ε = = P (Q1 60 140 ε = 1 Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης
e Για να βρούµε την νέα εξίσωση ζήτησης θα λύσουµε πρώτα ως προς Q. P = 140-1 Q Q = 80 - P και εποµένως µετατοπίζουµε αυτήν (για κάθε επίπεδο τιµής κατά 40 µονάδες, δηλαδή η νέα εξίσωση ζήτησης θα είναι Q = 40 P την οποία λύνουµε ως προς P P = 10-1 Q Και η νέα ισορροπία βρίσκεται Q 1 =80 και P 1 = 80 10-1 Q = 40 + 1 Q 80 = Q 1 f Ρ = 60, + P = 70 40 = 10 1 Q 1 Q = 80 Q = 160 100 = 10-1 Q 1 Q = 0 Q = 40 Q = 10, (Q1 = 100 + P Q 10 70 ε = = = 1.4 P (Q1 60 100 Η ελαστικότητα ζήτησης της νέας καµπύλης είναι µεγαλύτερη από αυτήν της παλιάς. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η νέα καµπύλη απεικονίζει µειωµένη ζήτηση και εποµένως η οποιαδήποτε µείωση της ζητούµενης ποσότητας αντιπροσωπεύει µεγαλύτερο ποσοστό επί της συνολικής ζήτησης. (Παρατηρείστε ότι ενώ η µείωση της ποσότητας παραµένει η ίδια Q = 10 καθώς η κλήση της καµπύλης δεν αλλάζει, η µέση ζητούµενη ποσότητα µειώνεται από 140 σε 100 µονάδες. Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 3
g P S 1 Φορολογικά έσοδα S o 140 95 90 Ε E o 50 Μη 40 αντισταθµιζόµενη απώλεια Q = 90 100 80 Q ιάγραµµα. Καθώς ο φόρος συλλέγεται από τους παραγωγούς, θα µετατοπιστεί η καµπύλη προσφοράς. Σε κάθε ποσότητα που προφέρουν οι παραγωγοί τώρα πρέπει να ζητούν τιµή ίση µε αυτήν που προηγουµένως ζητούσαν συν το µέγεθος του φόρου που θα αποδώσουν µετά την πώληση στην κυβέρνηση. Εποµένως η καµπύλη προσφοράς θα µετατοπιστεί κάθετα προς τα πάνω κατά 10. h Η νέα εξίσωση προσφοράς είναι P = 50 + 1 Q Εποµένως η ποσότητα ισορροπίας είναι Q =90 και P = 95 50 + 1 Q = 140-1 Q Q και P = 95 = 90 i Οι καταναλωτές πληρώνουν πριν την επιβολή του φόρου P o = 90 και µετά την επιβολή του φόρου P = 95. Εποµένως επιβαρύνονται µε 5 λόγο της επιβολής του φόρου. Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 4
Οι παραγωγοί εισέπρατταν Po = 90 πριν από την επιβολή του φόρου ενώ µετά την επιβολή του φόρου εισπράττουν P = 95 από την οποία αποδίδουν φόρο 10 και εποµένως εισπράττουν καθαρά 85. Η επιβάρυνσή τους είναι ίση µε 5. j Η µη αντισταθµιζόµενη απώλεια είναι ίση µε το άθροισµα της απώλειας από το πλεόνασµα των καταναλωτών και παραγωγών DWL = 1 (100-90 (95-90 = = 1 10 5 = 5 Το φορολογικό έσοδο ισούται µε Τ = 90 (95-90 = 450 Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 5