Παράρτηµα II ΚΑΘΙΕΡΩΜΕΝΕΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ LIFE

Παράρτηµα II ΚΑΘΙΕΡΩΜΕΝΕΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ LIFE ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο παρόν έγγραφο συνοψίζονται οι διαχειριστικές διατάξεις που ισχύουν για όλα τα έργα LIFE τα οποία θα συγχρηµατοδοτηθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το 2000 και µετά. Περιλαµβάνονται 34 άρθρα και τρία παραρτήµατα: Παράρτηµα 1 Υπόδειγµα τραπεζικής εγγύησης Παράρτηµα 2 Τυποποιηµένα έντυπα καταστάσεων δαπανών Παράρτηµα 3 Λογότυπος του LIFE Το παρόν έγγραφο χωρίζεται σε τέσσερα κεφάλαια: 1. Κεφάλαιο A Κοινές διατάξεις (εφαρµόζονται σε όλα τα έργα Life) 2. Κεφάλαιο B Ειδικές διατάξεις για τα έργα Life-Φύση 3. Κεφάλαιο Γ Ειδικές διατάξεις για τα έργα Life-Περιβάλλον 4. Κεφάλαιο Ειδικές διατάξεις για τα έργα Life-Τρίτες χώρες Σελίδα 1 από 22

Περιεχόµενα ΚΕΦΑΛΑΙΟ A - ΚΟΙΝΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ... 3 ΜΕΡΟΣ A.I - ΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ... 3 Άρθρο 1 - Παραποµπές... 3 Άρθρο 2 - Αλληλογραφία...3 Άρθρο 3 - Συµµετέχοντες...3 Άρθρο 4 - Ρόλος και υποχρεώσεις του δικαιούχου... 3 Άρθρο 5 - Ρόλος και υποχρεώσεις των εταίρων... 4 Άρθρο 6 - Ρόλος και υποχρεώσεις των υπεργολάβων... 5 Άρθρο 7 - Συγχρηµατοδότες του έργου (άλλες πηγές χρηµατοδότησης πλην της κοινοτικής)... 5 Άρθρο 8 - Ρόλος των εξωτερικών οµάδων παρακολούθησης... 6 Άρθρο 9 - Ευθύνη... 6 Άρθρο 10 - Σύγκρουση συµφερόντων... 6 Άρθρο 11 - Τεχνικές εκθέσεις δραστηριοτήτων... 6 Άρθρο 12 - Καθυστέρηση εκτέλεσης... 8 Άρθρο 13 - Τροποποίηση του έργου... 9 Άρθρο 14 - Καταγγελία του έργου... 9 Άρθρο 15 - Εχεµύθεια... 10 Άρθρο 16 - ηµοσιότητα σε σχέση µε την κοινοτική χρηµατοδοτική στήριξη... 10 Άρθρο 17 - Κυριότητα και εκµετάλλευση των αποτελεσµάτων... 11 Άρθρο 18 - Τεχνική διαθεσιµότητα οπτικοακουστικού υλικού... 11 Άρθρο 19 - ικαιοδοσία... 12 ΜΕΡΟΣ A.II - ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ... 10 Άρθρο 20 - Κοινοτική χρηµατοδοτική συνεισφορά στο έργο... 12 Άρθρο 21 - Επιλέξιµες δαπάνες... 12 Άρθρο 22 - Μη επιλέξιµες δαπάνες... 14 Άρθρο 23 - Τρόπος πληρωµής... 15 Άρθρο 24 - Επιστροφή καταβληθέντων ποσών... 16 Άρθρο 25 - Καταστάσεις δαπανών και εσόδων... 17 Άρθρο 26 - Φόρος προστιθέµενης αξίας (Φ.Π.Α)... 17 Άρθρο 27 - Λογιστικός έλεγχος από ανεξάρτητο ελεγκτή... 18 Άρθρο 28 - Λογιστικός έλεγχος από την Επιτροπή... 18 Άρθρο 29 - Έλεγχοι και επιθεωρήσεις του έργου... 18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ B - ΕΙ ΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΡΓΑ LIFE-ΦΥΣΗ... 20 Άρθρο 30 - Προστασία οικοτόπων και ειδών... 20 Άρθρο 31 - Αγορά γαιών/δικαιωµάτων... 20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ - ΕΙ ΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΡΓΑ LIFE-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ... 21 Άρθρο 32 - Προσοδοφόρα έργα... 21 Άρθρο 33 - Μη επιλέξιµες δαπάνες21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ - ΕΙ ΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΡΓΑ LIFE-ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ... 22 Άρθρο 34 - Ενδιάµεση πληρωµή... 22 Σελίδα 2 από 22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α - ΚΟΙΝΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ ΜΕΡΟΣ Α.1 - Νοµικές και διοικητικές διατάξεις Άρθρο 1 - Παραποµπές 1.1 Όλα τα έργα LIFE πρέπει να εκτελούνται σύµφωνα µε τα ακόλουθα, κατά σειρά προτεραιότητας: τον κανονισµό (EΚ) αριθ. 1655/2000 του Συµβουλίου 1, την απόφαση/συµφωνία/σύµβαση της Επιτροπής για τη χορήγηση χρηµατοδοτικής στήριξης, (εφεξής καλούµενη «απόφαση/συµφωνία/σύµβαση»), η οποία έχει κοινοποιηθεί στο δικαιούχο, τις παρούσες διαχειριστικές διατάξεις, την πρόταση έργου (εφεξής καλούµενη «έργο») που προσδιορίζεται στην απόφαση/συµφωνία/σύµβαση της Επιτροπής. Άρθρο 2 - Αλληλογραφία G Κάθε σχετική αλληλογραφία πρέπει να αποστέλλεται στη διεύθυνση: The European Commission Directorate-General Environment Unit ENV.D.1 BU-9 2/1 200 Rue de la Loi/Wetstraat B - 1049 BRUXELLES/BRUSSEL Άρθρο 3 - Συµµετέχοντες 3.1 Στα έργα LIFE δύνανται να συµµετέχουν παράγοντες διακρινόµενοι σε τρεις κατηγορίες, βάσει των αντίστοιχων ρόλων και υποχρεώσεων, και εφεξής καλούµενοι «συµµετέχοντες»: ο δικαιούχος, ένας ή περισσότεροι εταίροι, ένας ή περισσότεροι υπεργολάβοι. Άρθρο 4 - Ρόλος και υποχρεώσεις του δικαιούχου 4.1 Ο δικαιούχος φέρει ακέραια τη νοµική και οικονοµική ευθύνη της υλοποίησης του έργου έναντι της Επιτροπής. 4.2 Ο δικαιούχος εισπράττει τη χρηµατοδοτική συνεισφορά της Επιτροπής και διασφαλίζει, σε περίπτωση εταιρικής συνεργασίας, την κατανοµή της εν λόγω 1 OJ Νο L 192, 28/07/2000, σελίδα 1 Σελίδα 3 από 22

χρηµατοδοτικής συνεισφοράς κατά τα οριζόµενα στις συµφωνίες που έχει συνάψει µε τους εταίρους. 4.3 Απαιτείται από τον δικαιούχο να αναλάβει µέρος των δαπανών του έργου του οποίου είναι επικεφαλής. 4.4 Ο δικαιούχος είναι για την Επιτροπή το µόνο σηµείο επαφής. Είναι ο µόνος συµµετέχων που υποχρεούται να αναφέρει κατευθείαν στην Επιτροπή την τεχνική και οικονοµική πρόοδο που έχει επιτευχθεί. Ο δικαιούχος υποβάλλει, στο πλαίσιο αυτό, ενδιάµεσες και τελικές καταστάσεις δαπανών και εσόδων και εκθέσεις, στις οποίες ενσωµατώνονται τα στοιχεία που παρέχουν οι εταίροι, αφού επαληθευτούν και εξακριβωθεί η αντιστοιχία τους µε τη σχετική κατάσταση δαπανών. 4.5 Ο δικαιούχος εµπλέκεται άµεσα στην τεχνική εκτέλεση του έργου και στη διάδοση των αποτελεσµάτων του. 4.6 Ο δικαιούχος διατηρεί ενηµερωµένα λογιστικά βιβλία, σύµφωνα µε τους συνήθεις λογιστικούς κανόνες που επιβάλλουν η νοµοθεσία και οι ισχύουσες κανονιστικές διατάξεις. ιατηρεί όλα τα κατάλληλα δικαιολογητικά για το σύνολο των δαπανών, εσόδων και εισοδηµάτων του έργου, για τα οποία έχει υποβάλει έκθεση στην Επιτροπή (όπου συµπεριλαµβάνονται αντίγραφα των δικαιολογητικών των εταίρων και των υπεργολάβων), όπως τιµολόγια, καταστάσεις ωρών εργασίας και τα έγγραφα που χρησιµοποιήθηκαν για τον υπολογισµό των γενικών εξόδων. Η εν λόγω τεκµηρίωση πρέπει να είναι πλήρης, ακριβής και αυθεντική. 4.7 Ο δικαιούχος συνάπτει µε ενδεχόµενους εταίρους οιεσδήποτε συµφωνίες είναι αναγκαίες για την ολοκλήρωση του έργου, µε την προϋπόθεση ότι αυτές δεν παραβιάζουν τις υποχρεώσεις του, που ορίζονται στην απόφαση/συµφωνία/σύµβαση της Επιτροπής. Οι συµφωνίες αυτές πρέπει να περιγράφουν επακριβώς τον ρόλο, τα δικαιώµατα και τις αρµοδιότητες των εταίρων. Οι συµφωνίες πρέπει να περιγράφουν τα καθήκοντα κάθε εταίρου και να ορίζουν τους χρηµατοοικονοµικούς διακανονισµούς λαµβάνοντας υπόψη τις διατάξεις του άρθρου 20. Οι εν λόγω συµφωνίες πρέπει να ορίζουν ότι η Κοινότητα δύναται να ασκεί τα ίδια δικαιώµατα και να κάνει χρήση των ίδιων εγγυήσεων έναντι των εταίρων, όπως και έναντι του δικαιούχου. Τα κύρια σηµεία των ανωτέρω συµφωνιών κοινοποιούνται στην Επιτροπή όταν οριστικοποιηθούν. 4.8 Ο δικαιούχος διασφαλίζει ότι οι υπεργολάβοι εκδίδουν τιµολόγια στα οποία γίνεται σαφής αναφορά στο έργο. Τα τιµολόγια καθώς και οιοδήποτε έγγραφο δικαιολογεί την επιλογή του υπεργολάβου καθώς και όλες οι λεπτοµέρειες που αφορούν την παρασχεθείσα υπηρεσία, θα πρέπει να φυλάσσονται σε αρχείο. 4.9 Ο δικαιούχος υποχρεούται να εξασφαλίζει δηµοσιότητα στην κοινοτική χρηµατοδοτική στήριξη, όπως αναφέρεται λεπτοµερώς στο άρθρο 16. 4.10 Απαιτείται από τον δικαιούχο να µοιράζεται µε τους εταίρους του, χωρίς περιορισµούς, την τεχνογνωσία που είναι απαραίτητη για την εκτέλεση του έργου. Άρθρο 5 - Ρόλος και υποχρεώσεις των εταίρων 5.1 Οι εταίροι συνεισφέρουν στην εκτέλεση ενός ή περισσοτέρων καθηκόντων που συνεπάγεται η υλοποίηση του έργου και, κατά συνέπεια, στις δαπάνες που προκύπτουν. 5.2 Οι εταίροι επωφελούνται από τη χρηµατοδοτική συνεισφορά της Επιτροπής, όπως ορίζει ρητά η συµφωνία µεταξύ εταίρων και δικαιούχου. Σελίδα 4 από 22

5.3 Οι εταίροι διατηρούν ενηµερωµένα λογιστικά βιβλία, σύµφωνα µε τους συνήθεις λογιστικούς κανόνες που επιβάλλουν η νοµοθεσία και οι ισχύουσες κανονιστικές διατάξεις. ιατηρούν όλα τα κατάλληλα δικαιολογητικά για το σύνολο των δαπανών, εσόδων και εισοδηµάτων του έργου, για τα οποία έχει υποβληθεί έκθεση στην Επιτροπή από τον δικαιούχο, όπως τιµολόγια, καταστάσεις ωρών εργασίας και τα έγγραφα που χρησιµοποιήθηκαν για τον υπολογισµό των γενικών εξόδων. Η εν λόγω τεκµηρίωση πρέπει να είναι σαφής, ακριβής και αυθεντική. 5.4 Οι εταίροι υποχρεούνται να παρέχουν στο δικαιούχο, ο οποίος είναι επιφορτισµένος µε την υποβολή της τεχνικής και της οικονοµικής έκθεσης στην Επιτροπή, όλα τα αναγκαία έγγραφα που απαιτούνται για τη συγκεκριµένη δραστηριότητα. 5.5 Οι εταίροι δεν υποβάλλουν κατευθείαν στην Επιτροπή έκθεση σχετικά µε την τεχνική και οικονοµική πρόοδο, εκτός εάν τους το ζητήσει ρητά η Επιτροπή. 5.6 Οι εταίροι διασφαλίζουν ότι οι υπεργολάβοι εκδίδουν τιµολόγια στα οποία γίνεται σαφής αναφορά στο έργο, οιοδήποτε έγγραφο δικαιολογεί την επιλογή του υπεργολάβου καθώς και όλες οι λεπτοµέρειες που αφορούν την παρασχεθείσα υπηρεσία, θα πρέπει να φυλάσσονται σε αρχείο. 5.7 Απαιτείται από τους εταίρους να µοιράζονται µε το δικαιούχο και τους άλλους εταίρους, χωρίς περιορισµούς, την τεχνογνωσία που είναι απαραίτητη για την εκτέλεση του έργου. 5.8 Οι εταίροι υποχρεούνται να εξασφαλίζουν δηµοσιότητα στην κοινοτική χρηµατοδοτική στήριξη, όπως αναφέρεται λεπτοµερώς στο άρθρο 16. 5.9 Στο πλαίσιο του έργου, οι εταίροι δεν ενεργούν ως υπεργολάβοι έναντι του δικαιούχου ή των άλλων εταίρων. Άρθρο 6 - Ρόλος και υποχρεώσεις των υπεργολάβων 6.1 Για την εκτέλεση ειδικών καθηκόντων καθορισµένης διάρκειας, στο έργο µπορούν επίσης να συµµετέχουν υπεργολάβοι, οι οποίοι όµως δεν θεωρούνται εταίροι. 6.2 Οι υπεργολάβοι παρέχουν εξωτερικές υπηρεσίες στο δικαιούχο ή/και στους εταίρους, οι οποίοι χρηµατοδοτούν εξ ολοκλήρου τη δραστηριότητά τους. 6.3 Οι υπεργολάβοι δεν πραγµατοποιούν καµία οικονοµική επένδυση στο έργο και, ως εκ τούτου, δεν επωφελούνται από τα τυχόν δικαιώµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας που προκύπτουν από τα επιτεύγµατα του έργου. 6.4 Η σύναψη συµβάσεων υπεργολαβίας από δικαιούχο του δηµοσίου τοµέα πρέπει να είναι σύµφωνη προς τους ισχύοντες κανόνες για τους δηµόσιους διαγωνισµούς και, κατά περίπτωση, προς τις κοινοτικές οδηγίες για την προκήρυξη δηµόσιων διαγωνισµών. Άρθρο 7 - Συγχρηµατοδότες του έργου (άλλες πηγές χρηµατοδότησης πλην της κοινοτικής) 7.1 Οι συγχρηµατοδότες συνεισφέρουν χρηµατοδοτικούς πόρους στο έργο και δεν επωφελούνται από την κοινοτική χρηµατοδοτική συνεισφορά, εκτός από τις περιπτώσεις όπου είναι επίσης εταίροι στο έργο. 7.2 εν απαιτείται από τους συγχρηµατοδότες να εµπλακούν άµεσα στην τεχνική εκτέλεση του έργου. Σελίδα 5 από 22

7.3 Ο δικαιούχος ή/και οι εταίροι του συνάπτουν µε τους συγχρηµατοδότες οιεσδήποτε συµφωνίες είναι αναγκαίες για τη διασφάλιση της συγχρηµατοδότησης, µε την προϋπόθεση ότι αυτές δεν παραβιάζουν τις υποχρεώσεις του δικαιούχου ή/και των εταίρων, που ορίζονται στην απόφαση/συµφωνία/σύµβαση της Επιτροπής. Άρθρο 8 - Ρόλος των εξωτερικών οµάδων παρακολούθησης 8.1 Στην παρακολούθηση των έργων επικουρούν την Επιτροπή εξωτερικές οµάδες παρακολούθησης. Η συνδροµή των οµάδων αυτών συνίσταται στην παρακολούθηση και αξιολόγηση της προόδου του έργου από τεχνικής πλευράς καθώς και της αντιστοιχίας της προς τις πραγµατοποιούµενες δαπάνες. Οι οµάδες παρακολούθησης ενεργούν αποκλειστικά ως γνωµοδοτικό όργανο για την Επιτροπή και τους δικαιούχους, χωρίς ωστόσο να εµπλέκονται στη διαχείριση των χρηµατοδοτικών πόρων. Οι οµάδες παρακολούθησης είναι ανεξάρτητες από τα έργα. Ως αντιπρόσωποι της Επιτροπής, επιθεωρούν τα έργα και αξιολογούν τις εκθέσεις που υποβάλλονται στην Επιτροπή. 8.2 Οι εξωτερικές οµάδες παρακολούθησης ενεργούν τηρώντας τους ίδιους κανόνες εχεµύθειας µε εκείνους που έχουν συνοµολογηθεί µεταξύ των συµµετεχόντων στο έργο και της Επιτροπής (όπως ορίζεται ρητά στο άρθρο 15) Άρθρο 9 - Ευθύνη 9.1 Η Επιτροπή δεν δύναται, υπό οιεσδήποτε συνθήκες ή για οιονδήποτε λόγο, να θεωρηθεί υπεύθυνη σε περίπτωση καταγγελίας η οποία απορρέει από την απόφαση/συµφωνία/σύµβαση και αφορά ζηµίες ή σωµατικές βλάβες που προκλήθηκαν στο προσωπικό ή στην περιουσία του δικαιούχου κατά την εκτέλεση του έργου. Συνεπώς, καµία αξίωση αποζηµίωσης ή επιστροφής καταβληθέντων ποσών, που συνοδεύει καταγγελία αυτού του είδους, δεν γίνεται δεκτή από την Επιτροπή. 9.2 Οι δικαιούχοι απαλλάσσουν την Επιτροπή από κάθε ευθύνη συνδεόµενη µε τις σχέσεις τους µε τους εταίρους τους ή µε τις συµφωνίες που συνάπτουν στο πλαίσιο αυτό. 9.3 Ο δικαιούχος και οι εταίροι φέρουν ακέραια την ευθύνη έναντι τρίτων, µεταξύ άλλων και για κάθε είδους ζηµία που προκαλείται σε τρίτους κατά την εκτέλεση του έργου. Άρθρο 10 - Σύγκρουση συµφερόντων 10.1 Ο δικαιούχος λαµβάνει όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις, προκειµένου να αποτρέψει κάθε ενδεχόµενο σύγκρουσης συµφερόντων, και γνωστοποιεί αµέσως στην Επιτροπή οιαδήποτε κατάσταση οδηγεί ή ενδέχεται να οδηγήσει σε σύγκρουση συµφερόντων. Άρθρο 11 - Τεχνικές εκθέσεις δραστηριοτήτων Ο δικαιούχος πρέπει να παρέχει στην Επιτροπή: µία ή περισσότερες εκθέσεις προόδου σύµφωνα µε το χρονοδιάγραµµα που προβλέπεται στο έργο µία ενδιάµεση έκθεση σύµφωνα µε το χρονοδιάγραµµα που προβλέπεται στο έργο µία τελική έκθεση εντός 3 µηνών, το αργότερο, από την ηµεροµηνία αποπεράτωσης του έργου Σελίδα 6 από 22

οποτεδήποτε, πληροφορίες που µπορεί να ζητηθούν σχετικά µε τη διαχείριση του έργου. Οι εκθέσεις προόδου πρέπει να περιλαµβάνουν σαφή και συνοπτική περιγραφή όλων των δραστηριοτήτων που έχουν αναληφθεί για την επίτευξη των στόχων, των δράσεων και του προγράµµατος εργασιών που καθορίζονται στο έργο. Μία οικονοµική περίληψη πρέπει επίσης να συµπεριληφθεί σε σχέση µε τον προϋπολογισµό του έργου. Μια τυπική έκθεση προόδου θα καλύπτει 10 έως 20 σελίδες. Μία από τις εκθέσεις προόδου µπορεί να αντικατασταθεί από την ενδιάµεση έκθεση αν ο δικαιούχος φθάσει στο επίπεδο δαπανών που ορίζεται στο άρθρο 23.3 πριν ή µετά την προθεσµία που προβλέπεται στο έργο για την ενδιάµεση έκθεση. Έτσι θα είναι δυνατόν ο δικαιούχος να παρουσιάσει την αίτηση ενδιάµεσης πληρωµής την κατάλληλη στιγµή. Στην περίπτωση αυτή, µία έκθεση προόδου θα υποβληθεί στην ηµεροµηνία που αρχικά προβλέπονταν για την ενδιάµεση έκθεση. Η ενδιάµεση έκθεση θα περιλαµβάνει: λεπτοµερή απολογισµό των δραστηριοτήτων που έχουν αναληφθεί προκειµένου να επιτευχθούν οι στόχοι, οι δράσεις και το πρόγραµµα εργασιών που προβλέπονται (δεν θα υπερβαίνει τις 50 σελίδες τόσο σε χαρτί όσο και σε ηλεκρονικό µέσο), σε παράρτηµα, αν χρειάζεται, σειρά διαφανειών/έγχρωµων φωτογραφιών/ ηλεκτρονικών εικόνων που επεξηγούν τις κυριότερες ενέργειες και αποτελέσµατα του έργου, κάθε άλλο έγγραφο, χάρτες, δηµοσιεύσεις που προβλέπονται ως παραδοτέο προϊόν του έργου ή είναι χρήσιµο για την εκτίµηση της επιτυχίας του έργου, την ενδιάµεση κατάσταση δαπανών και εισοδηµάτων είτε για ενηµερωτικούς σκοπούς µόνον είτε ως αίτηση για ενδιάµεση πληρωµή. Η τελική έκθεση θα περιλαµβάνει: µία περίληψη των κυριότερων επιτευγµάτων και αποτελεσµάτων του έργου (5 σελίδες το ανώτερο, τόσο σε χαρτί όσο και σε ηλεκτρονική µορφή), ένα λεπτοµερή απολογισµό των δραστηριοτήτων που πραγµατοποιήθηκαν σε συνάρτηση µε τους στόχους, τις δραστηριότητες και το πρόγραµµα εργασιών (όχι πάνω από 50 σελίδες, σε χαρτί και σε ηλεκρονική µορφή), σε παράρτηµα, αν χρειάζεται, σειρά διαφανειών/έγχρωµων φωτογραφιών/ ηλεκτρονικών εικόνων που επεξηγούν τις κυριότερες ενέργειες και αποτελέσµατα του έργου, κάθε άλλο έγγραφο, χάρτες, δηµοσιεύσεις που προβλέπονται ως παραδοτέο προϊόν του έργου ή είναι χρήσιµο για την εκτίµηση της επιτυχίας του έργου, µια εκλαϊκευµένη έκθεση σε χαρτί και ηλεκτρονική µορφή. Η εκλαϊκευµένη έκθεση απευθύνεται σε ευρύτερο κύκλο ενδιαφεροµένων και χρησιµεύει στην ενηµέρωση των αρµοδίων παραγόντων και µη τεχνικών ενδιαφεροµένων επί των στόχων και των αποτελεσµάτων που έχουν επιτευχθεί. Η έκθεση αυτή καλύπτει 5 έως 10 σελίδες και παρουσιάζεται στη γλώσσα του δικαιούχου καθώς επίσης στην αγγλική και/ή στη γαλλική γλώσσα. Η εκλαϊκευµένη έκθεση είναι υποχρεωτική για όλα τα έργα. Κατ εξαίρεση, έργα του προγράµµατος LIFE-Φύση και έργα LIFE- Τρίτες χώρες που χρηµατοδοτήθηκαν το 2001 απαλλάσσονται της εργασίας αυτής, την τελική κατάσταση δαπανών. Σελίδα 7 από 22

Οι εν λόγω εκθέσεις διαβιβάζονται ταυτόχρονα: στην Επιτροπή (ένα πλήρες αντίτυπο, στο οποίο περιλαµβάνονται τα παραρτήµατα και 2 αντίγραφα της κατάστασης δαπανών) στην εξωτερική οµάδα παρακολούθησης του έργου που έχει ορίσει η Επιτροπή (ένα πλήρες αντίγραφο που περιλαµβάνει τα παραρτήµατα και ένα αντίγραφο της κατάστασης δαπανών) Οι αρχές των κρατών µελών έχουν δικαίωµα να ζητήσουν αντίγραφο των εκθέσεων προόδου και των ενδιάµεσων εκθέσεων. Όσον αφορά την τελική έκθεση, ο κανονισµός 1655/2000 του Συµβουλίου (LIFE) προβλέπει ότι ο δικαιούχος υποχρεούται να υποβάλει µέσα σε τρείς µήνες από την περάτωση του έργου ένα επιπλέον αντίγραφο στις εν λόγω αρχές (βλ. πίνακα στην αρχή του φακέλου της αίτησης). Η Επιτροπή µπορεί να ζητήσει πρόσθετα αντίγραφα για κάθε µία από τις εκθέσεις και/ή τα παραρτήµατα αν υπάρξει ανάγκη. Ο δικαιούχος υποχρεούται να δηµιουργήσει ή να χρησιµοποιήσει υπάρχουσα ιστοσελίδα για να διαδώσει τα αποτελέσµατα του έργου του. Κατ εξαίρεση, έργα του LIFE-Περιβάλλον και έργα LIFE-τρίτες χώρες που χρηµατοδοτήθηκαν το 2001 απαλλάσσονται της εργασίας αυτής. Η διεύθυνση της ιστοσελίδας στην οποία παρουσιάζονται τα κύρια αποτελέσµατα του έργου τα οποία είναι προσβάσιµα στο κοινό πρέπει να αναφέρεται στις εκθέσεις (ήτοι περιληπτική έκθεση και λεπτοµερείς εκθέσεις δραστηριότητας, εκλαϊκευµένη έκθεση, κλπ.). ιατίθενται για τους δικαιούχους λεπτοµερείς οδηγίες σύνταξης εκθέσεων. Άρθρο 12 - Καθυστέρηση εκτέλεσης 12.1 Ο δικαιούχος ενηµερώνει την Επιτροπή, αµέσως και µε κάθε λεπτοµέρεια, για κάθε συµβάν ικανό να επηρεάσει αρνητικά ή να επιβραδύνει την εκτέλεση του έργου. Τα ενδιαφερόµενα µέρη αποφασίζουν από κοινού σχετικά µε τα µέτρα που πρέπει να ληφθούν. 12.2 Η καθυστέρηση εκτέλεσης των εργασιών µπορεί να οδηγήσει σε τροποποίηση του έργου (άρθρο 13) ή στην καταγγελία του (άρθρο 14). Σελίδα 8 από 22

Άρθρο 13 - Τροποποίηση του έργου 13.1 Ο δικαιούχος υποχρεούται να ενηµερώνει την Επιτροπή και να λαµβάνει γραπτή συγκατάθεση της τελευταίας, πριν από οιαδήποτε ουσιαστική τροποποίηση του έργου. 13.2 Οι τροποποιήσεις θεωρούνται ουσιαστικές, εφόσον αφορούν: µεταβολή του αντικειµένου ή των στόχων του έργου αλλαγές στο είδος ή το περιεχόµενο βασικών παραδοτέων στοιχείων αλλαγές στην εταιρική συνεργασία (π.χ. υπαναχώρηση ή αλλαγή ρόλου εταίρων) αλλαγές σχετικές µε το νοµικό ή οικονοµικό καθεστώς του δικαιούχου ή/και των εταίρων του, εφόσον αυτές έχουν επιπτώσεις στην εκτέλεση του έργου στην περίπτωση των έργων LIFE-Περιβάλλον, αλλαγή του αρµόδιου για επαφές (διαχειριστής έργου κ.λπ.) καθυστερήσεις στην εκτέλεση των εργασιών του έργου που οδηγούν σε µετάθεση της ηµεροµηνίας αποπεράτωσης του έργου αλλαγές στο χρηµατοδοτικό πρόγραµµα (π.χ. µεταβολή του ποσοστού οικονοµικής συµµετοχής που ορίζεται ρητά στην απόφαση/συµφωνία/σύµβαση, εφόσον αυτή έχει επιπτώσεις στην εκτέλεση του έργου) κινήσεις σε διάφορες κατηγορίες δαπανών του προσωρινού προϋπολογισµού του έργου (εκτός αν οι κινήσεις αυτές δεν υπερβαίνουν τα 10.000 ή το 10% µιας κατηγορίας δαπανών). 13.3 Στις περιπτώσεις όπου απαιτείται προηγούµενη γραπτή συγκατάθεση της Επιτροπής, ο δικαιούχος διαβιβάζει επίσηµη αίτηση τροποποίησης, το αργότερο τρεις µήνες πριν από το τέλος του έργου. Η αίτηση αυτή πρέπει να περιλαµβάνει όλα τα στοιχεία που περιγράφουν και αιτιολογούν τις αιτούµενες τροποποιήσεις και να συντάσσεται σύµφωνα µε τις απαιτήσεις της Επιτροπής για τη µορφή των εκθέσεων που της υποβάλλονται. Εφόσον η αίτηση γίνει δεκτή από την Επιτροπή, διαβιβάζεται στο δικαιούχο συµπληρωµατική σύµβαση. 13.4 Εφόσον επέλθουν ουσιαστικές τροποποιήσεις χωρίς την ανωτέρω απαραίτητη συγκατάθεση, η Επιτροπή διατηρεί το δικαίωµα να αρνηθεί να συγχρηµατοδοτήσει τις αντίστοιχες τροποποιηµένες δράσεις και, κατά περίπτωση, να ακυρώσει ή να αναστείλει την κοινοτική χρηµατοδοτική στήριξη ή να ζητήσει την επιστροφή της (µέρους ή του συνόλου της). 13.5 Σε περίπτωση που η τροποποίηση δεν θεωρείται ουσιαστική, επειδή δεν θίγει τον βασικό σκοπό του έργου και η οικονοµική επίπτωση είναι περιορισµένη, ο δικαιούχος δύναται να προβεί στην τροποποίηση και ενηµερώνει σχετικά την Επιτροπή µε την επόµενη έκθεσή του. Άρθρο 14 - Καταγγελία του έργου 14.1 Η Επιτροπή δύναται να καταγγείλει την απόφαση/συµφωνία/σύµβαση, εάν ο δικαιούχος, χωρίς να συντρέχουν βάσιµοι οικονοµικοί ή τεχνικοί λόγοι, δεν έχει εκπληρώσει µία από τις υποχρεώσεις που υπέχει βάσει της απόφασης/συµφωνίας/σύµβασης και, ενώ εκλήθη µε συστηµένη επιστολή να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του, δεν έχει συµµορφωθεί µετά την πάροδο µηνός από την παραλαβή αυτής της επιστολής. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η Επιτροπή δεσµεύει την τραπεζική εγγύηση και δύναται να απαιτήσει την επιστροφή του συνόλου ή µέρους των ποσών που έχει ήδη καταβάλει. Σελίδα 9 από 22

14.2 Η Επιτροπή δύναται να καταγγείλει την απόφαση/συµφωνία/σύµβαση, χωρίς προειδοποίηση και χωρίς καταβολή κανενός είδους αποζηµίωσης, εάν ο δικαιούχος έχει κηρύξει πτώχευση ή τελεί υπό εκκαθάριση ή άλλη ανάλογη διαδικασία ή έχει προβεί εσκεµµένα σε ψευδείς ή ελλιπείς δηλώσεις µε σκοπό να λάβει την κοινοτική χρηµατοδοτική συνεισφορά που προβλέπεται στη συµφωνία. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η Επιτροπή δύναται να απαιτήσει την επιστροφή του συνόλου ή µέρους των ποσών που έχει ήδη καταβάλει βάσει της απόφασης/συµφωνίας/σύµβασης. 14.3 Η καταγγελία της απόφασης/συµφωνίας/σύµβασης για οικονοµικές ατασθαλίες δεν θίγει την εφαρµογή άλλων διοικητικών µέτρων ή κυρώσεων που µπορούν να επιβληθούν σύµφωνα µε τον κανονισµό του Συµβουλίου (ΕΚ, Ευρατόµ) αριθ. 2988/95 της 18ης εκεµβρίου 1995 σχετικά µε την προστασία των οικονοµικών συµφερόντων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. 14.4 Ο δικαιούχος δύναται οποτεδήποτε να καταγγείλει το έργο, τηρώντας έγγραφη γραπτή προειδοποίηση δύο µηνών, µε την προϋπόθεση ότι συντρέχουν βάσιµοι οικονοµικοί ή τεχνικοί λόγοι. Ο δικαιούχος υποχρεούται να υποβάλει τεχνική έκθεση, στην οποία θα περιγράφονται συνοπτικά το στάδιο των εργασιών και οι λόγοι που προκάλεσαν την καταγγελία. Ο δικαιούχος θα υποβάλλει οικονοµική έκθεση, βάσει της οποίας η Επιτροπή προσδιορίζει το ύψος των επιλέξιµων δαπανών. 14.5 Η απόφαση της Επιτροπής παύει να ισχύει 24 µήνες µετά από την ηµεροµηνία περάτωσης του έργου. Η Επιτροπή γνωστοποιεί στο δικαιούχο κάθε εκχωρούµενη παράταση. Άρθρο 15 - Εχεµύθεια 15.1 Η Επιτροπή και ο δικαιούχος/οι εταίροι αναλαµβάνουν την υποχρέωση να τηρήσουν εχεµύθεια σχετικά µε τα έγγραφα, πληροφορίες ή άλλο υλικό που τους κοινοποιούνται εµπιστευτικά και των οποίων η αποκάλυψη θα µπορούσε να βλάψει τον αντισυµβαλλόµενο. 15.2 Η Επιτροπή έχει την άδεια να δηµοσιεύει, µε οποιαδήποτε µορφή και σε οιοδήποτε µέσο, συµπεριλαµβανοµένου και του διαδικτύου, τις πληροφορίες που αυτή θεωρεί σκόπιµο. Άρθρο 16 - ηµοσιότητα σε σχέση µε την κοινοτική χρηµατοδοτική στήριξη 16.1 Ο δικαιούχος και οι εταίροι υποχρεούνται να µνηµονεύουν την κοινοτική χρηµατοδοτική στήριξη σε όλα τα έγγραφα και µέσα έκφρασης που εκδίδονται στα πλαίσια του έργου, ειδικότερα δε, βιβλία, φυλλάδια, δελτία τύπου, βιντεοταινίες, λογισµικό κ.λπ.. Για τον σκοπό αυτόν σχεδιάστηκε ειδικός λογότυπος του LIFE (παρατίθεται αντίγραφο στο παράρτηµα 3). Για το οπτικοακουστικό υλικό, οι ευχαριστίες στην αρχή ή/και στο τέλος πρέπει να περιλαµβάνουν ρητή και ευανάγνωστη αναφορά στη χρηµατοδότηση από το LIFE (π.χ. «Με τη συνδροµή του χρηµατοδοτικού µέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Κοινότητας»). 16.2 Ο λογότυπος του LIFE δεν µπορεί να αναφέρεται ως πιστοποιηµένο σήµα ποιότητας ή οικολογικό σήµα η χρήση του περιορίζεται στις δραστηριότητες διάδοσης πληροφοριών. 16.3 Ο δικαιούχος και οι εταίροι υποχρεούνται να αναρτούν και να διατηρούν στη θέση τους πινακίδες µε περιγραφή του έργου στους χώρους εκτέλεσής του, σε στρατηγικά Σελίδα 10 από 22

σηµεία προσιτά στο κοινό και ορατά από αυτό. Στις εν λόγω πινακίδες θα πρέπει πάντα να εµφαίνεται ο λογότυπος του LIFE. 16.4 Ο δικαιούχος και οι εταίροι θα δίνουν δηµοσιότητα στο έργο και τα αποτελέσµατά του, ιδίως στα µέσα µαζικής ενηµέρωσης, αναφέροντας πάντα την κοινοτική χρηµατοδοτική στήριξη. Η σχετική δραστηριότητα θα περιγράφεται λεπτοµερώς σε κάθε έκθεση δραστηριοτήτων. 16.5 Ο δικαιούχος και οι εταίροι υποχρεούνται να ενηµερώνουν και να προσκαλούν την Επιτροπή σε όλα τα σεµινάρια και συνέδρια που διοργανώνονται στα πλαίσια του έργου, τουλάχιστον τρεις εβδοµάδες πριν από την εκάστοτε εκδήλωση. Άρθρο 17 - Κυριότητα και εκµετάλλευση των αποτελεσµάτων 17.1 Τα έγγραφα, οι δυνάµενες να κατοχυρωθούν ή κατοχυρωµένες µε διπλώµατα ευρεσιτεχνίες και η εµπειρογνωµοσύνη που προκύπτουν από το έργο, ανήκουν στον δικαιούχο ή/και στους εταίρους του. 17.2 Η Επιτροπή θεωρεί πολύ σηµαντικό για την προώθηση της χρήσης τεχνικών ή µοντέλων που έχουν θετική επίδραση στο περιβάλλον, να θέτει ο δικαιούχος στη διάθεση της Κοινότητας τα ανωτέρω έγγραφα, διπλώµατα ευρεσιτεχνίας και τεχνογνωσία µε τους αρµόζοντες, µη διακριτικούς εµπορικούς όρους. 17.3 Η Επιτροπή έχει την απαίτηση από το δικαιούχο ή/και τους εταίρους του να τηρούν τις διατάξεις της παραγράφου 17.2 για µία πενταετία από την αποπεράτωση του έργου. 17.4 Σε περίπτωση που ο δικαιούχος αρνηθεί, χωρίς θεµιτό λόγο, να παραχωρήσει δικαιώµατα πρόσβασης στα προαναφερόµενα προϊόντα ή άδειες χρήσης µε τους συγκεκριµένους όρους, η Επιτροπή διατηρεί το δικαίωµα να εφαρµόσει τους κανόνες του άρθρου 14 ή, εφόσον το έργο έχει αποπερατωθεί, να ζητήσει επιστροφή του συνόλου ή µέρους της κοινοτικής συνεισφοράς. Άρθρο 18 - Τεχνική διαθεσιµότητα οπτικοακουστικού υλικού 18.1 Ο δικαιούχος υποβάλλει κάθε οπτικοακουστικό υλικό που παράγεται στο πλαίσιο του έργου σε δύο µέσα: βιντεοκασέτα VHS και επαγγελµατική ταινία (Betacam SP ή ανώτερη) για µελλοντική αναπαραγωγή. Γνωστοποιεί επίσης τη διεύθυνση στην οποία θα κατατεθεί το πρωτότυπο. 18.2 Ο δικαιούχος παραχωρεί στην Επιτροπή µη αποκλειστικά δικαιώµατα αναπαραγωγής, µεταγλώττισης, εάν χρειαστεί, διανοµής και χρήσης του οπτικοακουστικού υλικού, εξ ολοκλήρου ή εν µέρει, χωρίς χρονικό όριο, για µη εµπορικούς σκοπούς, ακόµη και στη διάρκεια δηµόσιων εκδηλώσεων. Ωστόσο, η Επιτροπή δεν θεωρείται «συµπαραγωγός». 18.3 Η Επιτροπή διατηρεί το δικαίωµα να χρησιµοποιήσει τις φωτογραφίες που υποβάλλονται µε τις τεχνικές εκθέσεις, για την εικονογράφηση του σχετικού µε το LIFE ή/και το δίκτυο NATURA 2000 ενηµερωτικού υλικού που εκδίδει. εσµεύεται να αναφέρει την πηγή των φωτογραφιών αυτών σύµφωνα µε τις σχετικές υποδείξεις των εκθέσεων. Σελίδα 11 από 22

Άρθρο 19 - ικαιοδοσία 19.1 Τo Πρωτoδικείo τωv Ευρωπαϊκώv Κoιvoτήτωv και, σε περίπτωση έφεσης, τo ικαστήριo τωv Ευρωπαϊκώv Κoιvoτήτωv έχoυv απoκλειστική αρµoδιότητα εκδίκασης oιασδήπoτε διαφoράς σχετικής µε τo έργο µεταξύ της Κοινότητας και του δικαιούχου. ΜΕΡΟΣ Α.ΙΙ - ηµοσιονοµικές διατάξεις Άρθρο 20 - Κοινοτική χρηµατοδοτική συνεισφορά στο έργο 20.1 Το ποσόν της κοινοτικής χρηµατοδοτικής συνεισφοράς προσδιορίζεται µε εφαρµογή των ποσοστών που καθορίζονται στην ισχύουσα απόφαση/συµφωνία/σύµβαση επί των επιλέξιµων δαπανών που έχουν πραγµατοποιηθεί. 20.2 Σε καµία περίπτωση το συνολικό ποσό που καταβάλλεται από την Επιτροπή στον δικαιούχο, δεν υπερβαίνει το µέγιστο ποσό της κοινοτικής συνεισφοράς που καθορίζεται στην απόφαση/συµφωνία/σύµβαση, ακόµη και εάν οι πραγµατικές συνολικές δαπάνες υπερβαίνουν τον κατ εκτίµηση προϋπολογισµό που αναφέρεται στην απόφαση/συµφωνία/σύµβαση. 20.3 Το µέγιστο µερίδιο της κοινοτικής χρηµατοδοτικής συνεισφοράς, το οποίο δικαιούνται ο δικαιούχος και οι εταίροι, δεν υπερβαίνει τις πραγµατικές συνολικές δαπάνες ενός εκάστου. 20.4 Με την επιφύλαξη των ειδικών διατάξεων του άρθρου 36 για τα έργα LIFE- Περιβάλλον, ο δικαιούχος συµφωνεί τα τυχόν κέρδη που θα αποφέρει το έργο κατά την εκτέλεσή του, να ληφθούν υπόψη ως άµεσα έσοδα του έργου. Η Επιτροπή δύναται να µειώσει τη χρηµατοδοτική συνεισφορά της, προκειµένου να ισοσκελίσει τα έσοδα µε τα έξοδα. 20.5 Οι τόκοι που προκύπτουν από τα ποσά που καταβάλλει η Επιτροπή, θα πρέπει πάντα να δηλώνονται και θα αφαιρούνται αναλόγως από την κοινοτική χρηµατοδοτική συνεισφορά. 20.6 Ο δικαιούχος και οι ενδεχόµενοι εταίροι του αποδέχονται ότι η κοινοτική χρηµατοδοτική συνεισφορά δεν συνιστά αξίωση κατά της Επιτροπής και, συνεπώς, δεν επιτρέπεται να εκχωρηθεί σε άλλο φορέα ούτε να µεταβιβαστεί σε τρίτους καθ οιονδήποτε τρόπο. Άρθρο 21 - Επιλέξιµες δαπάνες 21.1 Για να θεωρηθούν επιλέξιµες, οι δαπάνες πρέπει: να προβλέπονται στον προσωρινό προϋπολογισµό του έργου, να συνδέονται άµεσα µε το έργο που καλύπτεται από την απόφαση/συµφωνία/σύµβαση και να είναι αναγκαίες για τη υλοποίησή του, να είναι εύλογες και σύµφωνες προς τις αρχές της χρηστής οικονοµικής διαχείρισης, ιδίως ως προς την απόδοση και τη σχέση κόστουςαποτελεσµατικότητας, να προκύπτουν πραγµατικά κατά τη διάρκεια του έργου, όπως αυτή ορίζεται στην απόφαση/συµφωνία/σύµβαση, να καταχωρίζονται στους λογαριασµούς ή στα φορολογικά έγγραφα του δικαιούχου και ενδεχοµένως των εταίρων και να µπορούν να αναγνωριστούν και να ελεγχθούν. Σελίδα 12 από 22

21.2 Οι δαπάνες προσωπικού καταλογίζονται ανάλογα µε τον πραγµατικό χρόνο που αναλώνεται στο έργο. Υπολογίζονται µε βάση τις πραγµατικές ακαθάριστες αποδοχές συν τις κοινωνικές εισφορές, αποκλειοµένης οιασδήποτε άλλης δαπάνης. Ο χρόνος εργασίας κάθε απασχολουµένου στο έργο (συµπεριλαµβάνονται οι δηµόσιοι υπάλληλοι των κρατών και οι υπάλληλοι κυβερνητικών οργανισµών που απασχολούνται στο έργο) καταγράφεται σε καταστάσεις ωρών εργασίας, τις οποίες τηρούν και πιστοποιούν ο δικαιούχος και ενδεχοµένως οι εταίροι του. 21.3 Τα οδοιπορικά καταλογίζονται σύµφωνα µε τους εσωτερικούς κανόνες του δικαιούχου ή του εταίρου. Για τα έργα LIFE-Φύση και LIFE-Περιβάλλον, απαιτείται προηγούµενη έγκριση της Επιτροπής για µετακινήσεις εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των υποψηφίων για προσχώρηση χωρών που συµµετέχουν στο LIFE, εκτός εάν ο προορισµός και ο λόγος του ταξιδιού ορίζονται σαφώς στο έργο. Για τα έργα LIFE-Τρίτες χώρες, απαιτείται προηγούµενη γραπτή έγκριση της Επιτροπής για µετακινήσεις εκτός της περιοχής του έργου, εκτός εάν ο προορισµός και ο λόγος του ταξιδιού ορίζονται σαφώς στο έργο. 21.4 Οι δαπάνες εξωτερικής συνδροµής συνδέονται µε τις υπεργολαβίες (ανάληψη εργασιών από εξωτερικές εταιρίες, µίσθωση ή εκµετάλλευση εξοπλισµού ή υποδοµής, συµβάσεις παροχής υπηρεσιών προσωπικού κ.λπ.). εν επιτρέπεται η ανάθεση µε υπεργολαβία καθηκόντων του έργου που αντιπροσωπεύουν άνω του 35% του συνολικού επιλέξιµου κόστους, εκτός εάν προβλέπεται ρητά στο έργο. Οι δαπάνες που σχετίζονται µε την αγορά ή τη χρηµατοδοτική µίσθωση (σε αντίθεση µε την ενοικίαση) πάγιου εξοπλισµού, υποδοµής ή αναλωσίµων στο πλαίσιο συµβάσεων υπεργολαβίας, δεν πρέπει να καταλογίζονται στο κονδύλιο του προϋπολογισµού «Εξωτερική συνδροµή». Οι εν λόγω δαπάνες πρέπει να δηλώνονται χωριστά στα κατάλληλα κονδύλια του προϋπολογισµού. 21.5 H απόσβεση των δαπανών για πάγια αγαθά που αντιστοιχούν στην αγορά/κατασκευή ή χρηµατοδοτική µίσθωση εξοπλισµού ή υποδοµής κατά την περίοδο εκτέλεσης του έργου, λαµβάνεται υπόψη µόνον εάν αυτά: καταχωρίζονται στην απογραφή των παγίων αγαθών του δικαιούχου ή των εταίρων, µε δυνατότητα εξαίρεσης των παγίων αγαθών που είναι αντικείµενο χρηµατοδοτικής µίσθωσης, θεωρούνται κεφαλαιουχική δαπάνη σύµφωνα µε τους φορολογικούς και λογιστικούς κανόνες που ισχύουν για τον δικαιούχο ή τους εταίρους του έργου, αποτελούν αντικείµενο αγοράς ή χρηµατοδοτικής µίσθωσης στις συνήθεις τιµές της αγοράς. 21.6 Η Επιτροπή εφαρµόζει διαφορετικό συντελεστή απόσβεσης ανάλογα µε την κατηγορία των παγίων αγαθών, ως εξής: οι δαπάνες υποδοµής είναι επιλέξιµες κατά το 25% του πραγµατικού κόστους οι δαπάνες εξοπλισµού είναι επιλέξιµες κατά το 50% του πραγµατικού κόστους οι δαπάνες για πρωτότυπα 1 είναι επιλέξιµες σε ποσοστό 100% (έργα LIFE- Περιβάλλον και LIFE-Τρίτες χώρες). 1 Τα πρωτότυπα αναφέρονται σε υποδοµή ή εξοπλισµό που υπάρχει µόνο για όσο χρόνο διαρκεί το έργο και διαδραµατίζουν καθοριστικό ρόλο στις δραστηριότητες επίδειξης του έργου. Μπορούν να δηλώνονται µόνο κατασκευαστικά στοιχεία που έχουν αγοραστεί κατά τη διάρκεια του έργου. Σε περίπτωση όπου, µετά την αποπεράτωση του έργου, το πρωτότυπο ή ένα ή περισσότερα από τα µέρη του πρόκειται να παραµείνουν στην απογραφή των πάγιων αγαθών του δικαιούχου ή των εταίρων, τότε πρέπει να δηλωθεί η δαπάνη µε την τελική οικονοµική έκθεση και να εφαρµοστεί συντελεστής απόσβεσης. Σελίδα 13 από 22

21.7 Στην περίπτωση των έργων LIFE-Φύση, οι δαπάνες δηµοσίων φορέων ή µη κυβερνητικών/µη κερδοσκοπικών οργανισµών για πάγια αγαθά, οι οποίες είναι σύµφυτες µε την υλοποίηση του έργου και προβλέπονται ρητά, θεωρούνται πλήρως επιλέξιµες. Η επιλεξιµότητα εξαρτάται από τη δέσµευση του δικαιούχου και των εταίρων να συνεχίσουν να διαθέτουν οριστικά τα εν λόγω αγαθά για δραστηριότητες διατήρησης της φύσης και µετά την αποπεράτωση του έργου που συγχρηµατοδοτείται βάσει του LIFE-Φύση. 21.8 Η απόσβεση των δαπανών για πάγια αγαθά που αποκτήθηκαν πριν από την ηµεροµηνία έναρξης του έργου θεωρείται µη επιλέξιµη, εκτός εάν προβλέπεται ρητά από το έργο. Στην περίπτωση αυτή, τα απαξιωµένα στοιχεία ενεργητικού διαγράφονται σύµφωνα µε τους φορολογικούς και λογιστικούς κανόνες που ισχύουν για το δικαιούχο ή τους εταίρους. Το ποσοστό απόσβεσης του σχετικού στοιχείου που αναλογεί στη διάρκεια των εργασιών, µπορεί να καταλογιστεί στο κονδύλιο του προϋπολογισµού «Γενικά έξοδα» (άρθρο 21-21.12) 21.9 Στην περίπτωση των έργων LIFE-Φύση, οι δαπάνες που συνδέονται µε την αγορά και τη χρηµατοδοτική µίσθωση γαιών/δικαιωµάτων, είναι επιλέξιµες και πρέπει να καταλογίζονται χωριστά από τα πάγια αγαθά. Ισχύουν οι ειδικές διατάξεις του άρθρου 31. 21.10 Οι δαπάνες για αναλώσιµα έχουν σχέση µε την αγορά, κατασκευή, επισκευή ή χρήση κάθε υλικού, αγαθού ή εξοπλισµού που δεν καταχωρίζεται στην απογραφή των παγίων αγαθών του δικαιούχου ή των εταίρων του έργου, δεν θεωρείται κεφαλαιουχική δαπάνη σύµφωνα µε τους φορολογικούς και λογιστικούς κανόνες που ισχύουν για το δικαιούχο ή τους εταίρους του έργου, συνδέεται ειδικά µε την εκτέλεση του έργου (τα γενικής φύσεως αναλώσιµα/προµήθειες καταλογίζονται στην κατηγορία δαπανών «Γενικά έξοδα»). 21.11 Οι άλλες δαπάνες αφορούν οιαδήποτε δαπάνη είναι αναγκαία για το έργο, δεν εµπίπτει σε καθορισµένη κατηγορία και δεν υπερβαίνει κατά κανόνα το 5% του συνολικού επιλέξιµου κόστους του έργου. Οι δαπάνες που απαριθµούνται πρέπει να µπορούν να επαληθευτούν και να µην υπερβαίνουν τις πραγµατικές. Οι δαπάνες για τη σύσταση της τραπεζικής εγγύησης, στις περιπτώσεις όπου την απαιτεί η Επιτροπή, µπορούν να καταλογιστούν στο εν λόγω κονδύλιο, όπως επίσης και το κόστος λογιστικού ελέγχου από ανεξάρτητο ελεγκτή. 21.12 Τα γενικά έξοδα είναι επιλέξιµα σε ποσοστό 7%, κατ ανώτατο όριο, του συνόλου των επιλέξιµων άµεσων δαπανών. Τα γενικά έξοδα είναι επιλέξιµα ως έµµεσες δαπάνες, µε την προϋπόθεση ότι είναι πραγµατικά, αιτιολογηµένα και δεν περιλαµβάνουν δαπάνες που έχουν εγγραφεί σε άλλο κονδύλιο του προϋπολογισµού. Τα γενικά έξοδα προορίζονται να καλύψουν γενικές έµµεσες δαπάνες που είναι αναγκαίες για την πρόσληψη, τη διοίκηση, τη στέγαση και την υποστήριξη, άµεσα ή έµµεσα, του προσωπικού που εκτελεί τις εργασίες του έργου. Τα γενικά έξοδα είναι δυνατόν να σχετίζονται µε την επιτόπια υποδοµή και εξοπλισµό. Άρθρο 22 - Μη επιλέξιµες δαπάνες 22.1 Οι κατωτέρω δαπάνες δεν θεωρούνται επιλέξιµες και, ως εκ τούτου, δεν µπορούν να ληφθούν υπόψη από την Επιτροπή στον υπολογισµό του συνολικού κόστους του έργου: Σελίδα 14 από 22

τυχόν δαπάνες για δράσεις για τις οποίες χορηγείται ενίσχυση από άλλα κοινοτικά χρηµατοδοτικά µέσα, ζηµίες λόγω συναλλαγµατικών ισοτιµιών, περιττά ή αλόγιστα έξοδα, δαπάνες διανοµής και δαπάνες διάθεσης στην αγορά και διαφήµισης για την προώθηση προϊόντων ή εµπορικών δραστηριοτήτων, εκτός αντίθετων υποδείξεων στο έργο, προβλέψεις για ενδεχόµενες µελλοντικές ζηµίες ή οφειλές, τόκοι υπερηµερίας και τόκοι δανείων, επισφαλείς απαιτήσεις, τα έξοδα παραστάσεως, µε εξαίρεση εκείνα που αναγνωρίζονται ως απόλυτα απαραίτητα για την εκτέλεση αποκλειστικά των εργασιών του έργου, οιεσδήποτε δαπάνες συνδέονται µε άλλα έργα χρηµατοδοτούµενα από τρίτους, δωρεές στοιχείων ενεργητικού και υπηρεσιών, συµπεριλαµβανοµένης τηςεθελοντικήςεργασίας, οδοιπορικά και έξοδα διαµονής και κάθε είδους άλλες αµοιβές υπαλλήλων των κοινοτικών οργάνων και µελών των εξωτερικών οµάδων παρακολούθησης έργων, µελέτες που δεν καλύπτουν ειδικά το στόχο του χρηµατοδοτούµενου έργου, επενδύσεις σε µεγάλα έργα υποδοµής, βασική επιστηµονική έρευνα και οι σχετικές δραστηριότητες τεχνολογικής ανάπτυξης, οι µη επιλέξιµες δαπάνες που ορίζονται στις ειδικές διατάξεις του άρθρου 33 για τα έργα Life-Περιβάλλον. Άρθρο 23 - Τρόπος πληρωµής 23.1 Η κοινοτική χρηµατοδοτική συνεισφορά καταβάλλεται σε τρία τµήµατα ως εξής: 23.2 Προκαταβολή ύψους 40% της µέγιστης κοινοτικής χρηµατοδοτικής συνεισφοράς εντός 60 ηµερών από την παραλαβή: της δήλωσης αποδοχής, από το δικαιούχο, της απόφασης/συµφωνίας/σύµβασης για τη χορήγηση χρηµατοδοτικής στήριξης της υπογεγραµµένης αίτησης πληρωµής, στην οποία αναγράφονται το όνοµα και η διεύθυνση του δικαιούχου, η επωνυµία και η διεύθυνση της τράπεζας, τα στοιχεία του τραπεζικού λογαριασµού, ο αριθµός πρωτοκόλλου του έργου και η ενδεχόµενη αιτιολογία που καθορίζει ο δικαιούχος για την αναγνώριση της πληρωµής για ιδιώτη δικαιούχο, εγγύησης ισόποσης µε την προκαταβολή, που έχει εκδοθεί από τράπεζα ή ασφαλιστική εταιρεία και καλύπτει τη διάρκεια του έργου, προσαυξηµένη κατά έξι µήνες. Η ισχύς της εγγύησης θα πρέπει να παρατείνεται σε περίπτωση παράτασης του έργου. Υπόδειγµα εγγυητικής επιστολής παρατίθεται στο παράρτηµα 1. οι µη κερδοσκοπικοί οργανισµοί απαλλάσσονται από την κατάθεση της προβλεπόµενης τραπεζικής εγγύησης, εκτός εάν αυτό τους ζητηθεί ρητά από την Επιτροπή. 23.3 Με την επιφύλαξη των ειδικών διατάξεων για τα έργα LIFE-Tρίτες χώρες (άρθρο 34), καταβάλλεται ένα δεύτερο τµήµα (ενδιάµεση πληρωµή), ίσο µε το 30% της µέγιστης κοινοτικής χρηµατοδοτικής συνεισφοράς, υπό τον όρο ότι έχει πραγµατοποιηθεί τουλάχιστον το 30% των συνολικών προβλεπόµενων δαπανών του έργου. Το τµήµα αυτό καταβάλλεται εντός 60 ηµερών από την παραλαβή: Σελίδα 15 από 22

της υπογεγραµµένης αίτησης πληρωµής, στην οποία αναγράφονται το όνοµα και η διεύθυνση του δικαιούχου, η επωνυµία και η διεύθυνση της τράπεζας, τα στοιχεία του τραπεζικού λογαριασµού, ο αριθµός πρωτοκόλλου του έργου και η ενδεχόµενη αιτιολογία που καθορίζει ο δικαιούχος για την αναγνώριση της πληρωµής του επίσηµου αριθµού µητρώου, του οικείου οργανισµού, του ονόµατος και της διεύθυνσης του ελεγκτή, στοιχεία που θα πρέπει να δηλώνονται µε την υποβολή της ενδιάµεσης αίτησης πληρωµής της αντίστοιχης κατάστασης δαπανών και εσόδων και της ενδιάµεσης έκθεσης (άρθρο 11). 23.4 Το υπόλοιπο (τελική πληρωµή) καταβάλλεται εντός 60 ηµερών από την παραλαβή: της υπογεγραµµένης αίτησης πληρωµής, στην οποία αναγράφονται το όνοµα και η διεύθυνση του δικαιούχου, η επωνυµία και η διεύθυνση της τράπεζας, τα στοιχεία του τραπεζικού λογαριασµού, ο αριθµός πρωτοκόλλου του έργου και η ενδεχόµενη αιτιολογία που καθορίζει ο δικαιούχος για την αναγνώριση της πληρωµής της αντίστοιχης κατάστασης δαπανών και εσόδων, της τελικής έκθεσης (άρθρο 11) και της έκθεσης λογιστικού ελέγχου (άρθρο 27). 23.5 Σε περίπτωση που οι επιλέξιµες δαπάνες µετά την αποπεράτωση του έργου είναι κατώτερες από τον κατ εκτίµηση προϋπολογισµό, η συνεισφορά της Επιτροπής θα περιορίζεται στο ποσόν που προκύπτει από την εφαρµογή του σταθερού ποσοστού στις εν λόγω δαπάνες. 23.6 Η Επιτροπή δύναται ανά πάσα στιγµή να αναστείλει την προθεσµία πληρωµής των 60 ηµερών από την ηµεροµηνία παραλαβής της αίτησης πληρωµής, γνωστοποιώντας εγγράφως στο δικαιούχο τους λόγους της αναστολής και το είδος των απαιτούµενων συµπληρωµατικών στοιχείων. 23.7 Σε περίπτωση αναστολής της προθεσµίας πληρωµής των 60 ηµερών, η προθεσµία αυτή υπολογίζεται εκ νέου από την ηµεροµηνία παραλαβής των συµπληρωµατικών στοιχείων που έχουν ζητηθεί. 23.8 Οι πληρωµές της Επιτροπής πραγµατοποιούνται σε ΕΥΡΩ ( ). 23.9 Όλα τα ποσά καταβάλλονται επ ονόµατι του δικαιούχου στον τραπεζικό λογαριασµό που υποδεικνύεται στην αίτηση πληρωµής. Οιαδήποτε αλλαγή πρέπει να γνωστοποιείται αµέσως στην Επιτροπή. 23.10 Οι πληρωµές θεωρούνται πραγµατοποιηθείσες κατά την ηµεροµηνία χρέωσης του τραπεζικού λογαριασµού της Επιτροπής. 23.11 Με την επιφύλαξη ενδεχόµενης αναστολής της προθεσµίας πληρωµής, οι δικαιούχοι πλην των δηµοσίων οργανισµών δύνανται, εντός δύο µηνών από την παραλαβή υπερήµερης πληρωµής, να αξιώσουν τόκους µε το επιτόκιο που εφαρµόζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στις κύριες πράξεις αναχρηµατοδότησης, προσαυξηµένο κατά 1,5 ποσοστιαίες µονάδες. Άρθρο 24 - Επιστροφή καταβληθέντων ποσών 24.1 Στις περιπτώσεις που αναφέρονται στο άρθρο 14, ο δικαιούχος αναλαµβάνει να επιστρέψει στην Επιτροπή, υπό τους όρους και εντός της προθεσµίας που καθορίζει η Επιτροπή, τα ποσά που καταβλήθηκαν καθ υπέρβαση των πραγµατικών επιλέξιµων δαπανών. Σελίδα 16 από 22

24.2 Αν υπάρξει καταγγελία της απόφασης/συµφωνίας/σύµβασης στις περιπτώσεις που καθορίζονται στο άρθρο 14, η Επιτροπή δύναρται να ζητήσει την επιστροφή του συνόλου ή µέρους των ποσών που καταβλήθηκαν στον δικαιούχο. Η Επιτροπή καθορίζει τους όρους και την προθεσµία αυτής της ολικής ή µερικής επιστροφής. 24.3 Εάν ο δικαιούχος δεν επιστρέψει τα εν λόγω ποσά εντός της προθεσµίας που έχει οριστεί από την Επιτροπή, η Επιτροπή δύναται να επιβαρύνει τα οφειλόµενα ποσά µε τόκους υπερηµερίας µε το επιτόκιο που εφαρµόζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στις κύριες πράξεις αναχρηµατοδότησης, προσαυξηµένο κατά 1,5 ποσοστιαίες µονάδες. 24.4 Τα τραπεζικά έξοδα που συνεπάγεται η επιστροφή των οφειλόµενων στην Επιτροπή ποσών, βαρύνουν εξ ολοκλήρου το δικαιούχο. 24.5 Το ένταλµα είσπραξης που εκδίδεται από την Επιτροπή και διαβιβάζεται στο δικαιούχο οφειλέτη ποσών στην Επιτροπή, έχει ισχύ εκτελεστού τίτλου υπό την έννοια του άρθρου 256 της συνθήκης ΕΚ, του άρθρου 92 της συνθήκης ΕΚΑΧ και του άρθρου 164 της συνθήκης ΕΚΑΕ. 24.6 Τα οφειλόµενα στην Επιτροπή ποσά είναι δυνατόν να συµψηφιστούν µε ποσά που οφείλονται στο δικαιούχο για οιοδήποτε λόγο. Άρθρο 25 - Καταστάσεις δαπανών και εσόδων 25.1 Με τις ενδιάµεσες και τις τελικές εκθέσεις συνυποβάλλονται καταστάσεις δαπανών και εσόδων. 25.2 Καταστάσεις δαπανών και εσόδων υποβάλλονται στα τυποποιηµένα έντυπα ή σύµφωνα µε αυτά (παράρτηµα 2). ιαβιβάζονται δύο αντίτυπα στην Επιτροπή και ένα στην εξωτερική οµάδα παρακολούθησης του έργου που ορίζει η Επιτροπή. 25.3 Στις καταστάσεις δαπανών δεν επισυνάπτονται τα δικαιολογητικά των δαπανών (π.χ. τιµολόγια). Εν τούτοις, ο δικαιούχος οφείλει, εάν του ζητηθεί, να καταθέσει στην Επιτροπή όλα τα λεπτοµερή στοιχεία, συµπεριλαµβανοµένων των τιµολογίων, που ενδεχοµένως χρειάζεται η τελευταία, προκειµένου να διεκπεραιώσει την αξιολόγηση των δαπανών και της αντίστοιχης έκθεσης δραστηριοτήτων. 25.4 Το χρησιµοποιούµενο νόµισµα στις καταστάσεις δαπανών είναι µόνο το ΕΥΡΩ ( ). Τα ποσά που ενδεχοµένως έχει δαπανήσει ο δικαιούχος σε διαφορετικό νόµισµα, πρέπει να τα µετατρέπει σε ευρώ, χρησιµοποιώντας την τιµή συναλλάγµατος που εφαρµόζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα την πρώτη ηµέρα του µήνα κατά τον οποίο υποβάλλεται στην Επιτροπή η κατάσταση δαπανών. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και κατόπιν αιτήσεως του δικαιούχου, η Επιτροπή δύναται να αποδεχθεί να χρησιµοποιήσει ο δικαιούχος την τιµή συναλλάγµατος που ισχύει την πρώτη ηµέρα του µήνα κατά τον οποίο πραγµατοποιήθηκε η δαπάνη. Άρθρο 26 - Φόρος προστιθέµενης αξίας (Φ.Π.Α) 26.1 Εφόσον ο δικαιούχος ή οι εταίροι δεν δικαιούνται επιστροφή του Φ.Π.Α. που κατέβαλαν για το έργο, το αντίστοιχο ποσό θεωρείται επιλέξιµο. 26.2 Για να θεωρηθεί η επιβάρυνση µε Φ.Π.Α. επιλέξιµη δαπάνη, ο δικαιούχος οφείλει να καταθέσει δήλωση των αρµόδιων εθνικών αρχών, µε την οποία θα βεβαιώνουν ότι ο ίδιος ή/και οι εταίροι του υποχρεούνται στην καταβολή Φ.Π.Α. για τα απαιτούµενα για το έργο στοιχεία ενεργητικού και υπηρεσίες και ότι δεν δικαιούνται επιστροφή του. Σελίδα 17 από 22

Άρθρο 27 - Λογιστικός έλεγχος από ανεξάρτητο ελεγκτή 27.1 Η Επιτροπή απαιτεί τα οικονοµικά στοιχεία που δηλώνονται στην Επιτροπή µε τις τελικές εκθέσεις, να έχουν ελεγχθεί από ελεγκτή, τον οποίο ορίζει ο δικαιούχος. 27.2 Ο ελεγκτής πρέπει, όχι µόνο να επαληθεύει την τήρηση των εθνικών νοµοθετικών διατάξεων και λογιστικών κανόνων, αλλά και να πιστοποιεί ότι όλες οι δαπάνες είναι σύµφωνες µε τις βασικές διαχειριστικές διατάξεις για τα έργα Life. Άρθρο 28 - Λογιστικός έλεγχος από την Επιτροπή 28.1 Η Επιτροπή, ή οιοσδήποτε εξουσιοδοτηµένος αντιπρόσωπός της, δύναται να διενεργήσει λογιστικό έλεγχο ανά πάσα στιγµή κατά τη διάρκεια ισχύος της σύµβασης και έως και πέντε έτη µετά την αποπεράτωση του έργου ή την τελική πληρωµή της κοινοτικής χρηµατοδοτικής συνεισφοράς που αναφέρεται στο άρθρο 23. 28.2 Κατά τον λογιστικό έλεγχο τηρείται εχεµύθεια. 28.3 Η Επιτροπή, ή οιοσδήποτε εξουσιοδοτηµένος αντιπρόσωπός της, έχει δικαίωµα πρόσβασης στην τεκµηρίωση που απαιτείται για να εξακριβωθεί κατά πόσον οι δαπάνες των συµµετεχόντων στο έργο είναι επιλέξιµες, όπως τιµολόγια, καταστάσεις µισθοδοσίας κ.λπ.. 28.4 Η Επιτροπή λαµβάνει κατάλληλα µέτρα, ώστε να διασφαλίσει ότι οι εξουσιοδοτηµένοι αντιπρόσωποί της τηρούν εχεµύθεια για τα στοιχεία στα οποία έχουν πρόσβαση ή τα οποία τους κοινοποιούνται. 28.5 Η Επιτροπή δύναται να ελέγχει τη χρήση της κοινοτικής χρηµατοδοτικής συνεισφοράς από το δικαιούχο και τους εταίρους. 28.6 Στο δικαιούχο και τους ενδιαφερόµενους εταίρους διαβιβάζεται έκθεση µε τις διαπιστώσεις του λογιστικού ελέγχου. Οι εν λόγω δύνανται να υποβάλουν στην Επιτροπή σχετικές παρατηρήσεις εντός µηνός από την παραλαβή της έκθεσης, προθεσµία πέραν της οποίας η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει να µη τις λάβει υπόψη. 28.7 Με βάση τα πορίσµατα του λογιστικού ελέγχου, η Επιτροπή λαµβάνει τα µέτρα που κρίνει αναγκαία, συµπεριλαµβανοµένης της έκδοσης εντάλµατος είσπραξης του συνόλου ή µέρους των ποσών που έχει καταβάλει. 28.8 Το Ελεγκτικό Συνέδριο δύναται να ελέγχει, βάσει ιδίων κανόνων, τη χρήση της κοινοτικής χρηµατοδοτικής συνεισφοράς στο πλαίσιο της απόφασης/συµφωνίας/σύµβασης. Άρθρο 29 - Έλεγχοι και επιθεωρήσεις του έργου 29.1 Ο δικαιούχος αναλαµβάνει την υποχρέωση να παρέχει στο προσωπικό της Επιτροπής και στα πρόσωπα που αυτή εξουσιοδοτεί δικαίωµα πρόσβασης στους χώρους και τις εγκαταστάσεις όπου εκτελείται το έργο και σε κάθε έγγραφο σχετικό µε την τεχνική και οικονοµική διαχείριση των εργασιών. Η πρόσβαση εξουσιοδοτηµένων από την Επιτροπή προσώπων είναι δυνατόν να υπόκειται σε διακανονισµούς σχετικά µε την τήρηση εχεµύθειας, που συνοµολογούνται µεταξύ της Επιτροπής και του δικαιούχου. 29.2 Τέτοιοι έλεγχοι µπορεί να γίνουν έως και πέντε έτη µετά την αποπεράτωση του έργου ή την τελική πληρωµή που αναφέρεται στο άρθρο 23 παρ. 4. Σελίδα 18 από 22

29.3 Κατά τους εν λόγω ελέγχους τηρείται εχεµύθεια. 29.4 Ο δικαιούχος και οι εταίροι παρέχουν κατάλληλη βοήθεια στην Επιτροπή και στους εξουσιοδοτηµένους αντιπροσώπους της. Σελίδα 19 από 22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β - ΕΙ ΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ LIFE-ΦΥΣΗ Άρθρο 30 - Προστασία οικοτόπων και ειδών 30.1 Ο δικαιούχος υποχρεούται να ενηµερώνει την Επιτροπή για κάθε δραστηριότητα τρίτων, η οποία ενδέχεται να έχει αρνητική επίπτωση στις περιοχές/τα είδη που αποτελούν το στόχο του έργου και, στο µέτρο του δυνατού, να πείθει τους τρίτους να αποφύγουν τις δραστηριότητες αυτές. Άρθρο 31 - Αγορά γαιών/δικαιωµάτων 31.1 Οι δαπάνες για αγορά γαιών/δικαιωµάτων, που είναι σύµφυτες µε την υλοποίηση του έργου και προβλέπονται ρητά, θεωρούνται πλήρως επιλέξιµες. Η επιλεξιµότητα εξαρτάται από τη δέσµευση του δικαιούχου και των εταίρων να συνεχίσουν την οριστική διάθεση των εν λόγω αγαθών για δραστηριότητες διατήρησης της φύσης και µετά την αποπεράτωση του έργου που συγχρηµατοδοτείται βάσει του LIFE- Φύση. 31.2 Για αγορά γαιών όπως προβλέπεται στο έργο, µε χρηµατοδοτική στήριξη από την Επιτροπή, ο δικαιούχος πρέπει να διασφαλίζει ότι το πωλητήριο και/ή η καταχώρισή του στο κτηµατολόγιο, περιλαµβάνει όρο περί οριστικής µεταβίβασης των γαιών για τη διατήρηση της φύσης. 31.3 Η αγορά γαιών προκειµένου αργότερα να ανταλλαγούν στο πλαίσιο του έργου, εξαιρείται από τον όρο περί µεταβίβασης. Η ανταλλαγή πρέπει να πραγµατοποιείται το αργότερο πριν από το τέλος του έργου, εκτός εάν η Επιτροπή έχει εγκρίνει ρητά άλλο τι. Σελίδα 20 από 22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ - ΕΙ ΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ LIFE- ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Άρθρο 32 - Προσοδοφόρα έργα 32.1 Ο κανονισµός (Error! Bookmark not defined.) προβλέπει ότι επιτρέπεται να χορηγηθεί κοινοτική χρηµατοδοτκή συνεισφορά και για έργα «που µπορεί να αποφέρουν σηµαντικά έσοδα», η οποία ανέρχεται στο 30 % του επιλέξιµου κόστους κατ ανώτατο όριο. Τα έσοδα µπορεί να είναι πραγµατικό εισόδηµα, αλλά επίσης να συνίστανται σε µείωση των δαπανών λειτουργίας. Το κριτήριο αυτό νοείται για µεγαλύτερη χρονική κλίµακα από το περιορισµένο χρονικό πλαίσιο του έργου. Τα έργα που στο µέλλον µπορεί να αποφέρουν εισόδηµα ή να µειώσουν το κόστος, είναι επιλέξιµα για χρηµατοδότηση στο πλαίσιο του LIFE σε ποσοστό 30%. Επιπλέον, η δυνατότητα δηµιουργίας εσόδων αναφέρεται στο έργο και όχι µόνο στο δικαιούχο. Αν άλλοι ενδιαφερόµενοι, εταίροι ή µη, µπορούν να αναµένουν από το έργο εισόδηµα ή µείωση του κόστους, τότε ισχύει και πάλι το ποσοστό 30%. 32.2 Στην περίπτωση της ανωτέρω προβλεπόµενης µέγιστης συνεισφοράς 30%, η συµµετοχή του δικαιούχου στη χρηµατοδότηση του έργου είναι τουλάχιστον ίση µε την κοινοτική στήριξη. Άρθρο 33 - Μη επιλέξιµες δαπάνες 33.1 Η αγορά γαιών ή οιεσδήποτε άλλες δαπάνες σχετίζονται µε αγορές ή επενδύσεις µη καινοτόµου, διαρθρωτικού χαρακτήρα, συµπεριλαµβανοµένων των δραστηριοτήτων που έχουν ήδη εδραιωθεί σε βιοµηχανική κλίµακα, δεν θεωρούνται δαπάνες επιλέξιµες για χρηµατοδότηση. Σελίδα 21 από 22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ - ΕΙ ΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΡΓΑ LIFE-TΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ Άρθρο 34 - Ενδιάµεση πληρωµή Το ύψος της ενδιάµεσης πληρωµής θα υπολογίζεται µε την εφαρµογή του ποσοστού επί τοις εκατό κοινοτικής χρηµατοδοτικής συνεισφοράς (που ορίζεται στη συµφωνία) στις πραγµατικές επιλέξιµες δαπάνες. Το σύνολο της ενδιάµεσης πληρωµής δεν θα υπερβαίνει το 50% του µέγιστου ποσού χρηµατοδοτικής συνεισφοράς εξαιρουµένης της προκαταβολής. Αυτό σηµαίνει ότι το ποσό της προκαταβολής συν το ποσό της ενδιάµεσης πληρωµής δεν µπορεί να υπερβαίνουν το 90% της κοινοτικής συνεισφοράς. Σελίδα 22 από 22