Α.Σ. Δίκτυο Αλληλεγγύης Solidarity Network Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνική Επιχειρηματικότητα Αθήνα, 21 Μαρτίου 2013 1
Περιεχόμενα 1. Παρουσίαση των δράσεων της Α.Σ. Δίκτυο Αλληλεγγύης για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας των ωφελουμένων 2. Εισαγωγή στην Κοινωνική Οικονομία και Επιχειρηματικότητα 3. Παρουσίαση του θεσμικού πλαισίου σύστασης και λειτουργίας των Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (Κοιν.Σ.Επ.) 4. Το Στρατηγικό Σχέδιο της Πολιτείας για την ανάπτυξη της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας 2
1. Δράσεις της Α.Σ. Δίκτυο Αλληλεγγύης για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας των ωφελουμένων 3
ΗΑ.Σ. Δίκτυο Αλληλεγγύης Η Α.Σ. Δίκτυο Αλληλεγγύης συστάθηκε στο πλαίσιο του Προγράμματος "ΤΟΠΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΓΙΑ ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΟΜΑΔΕΣ" (ΤΟΠΕΚΟ), με αντικείμενο τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για ογδόντα (80) άτομα, με στόχο τη βελτίωση του βιοτικού επίπεδου των κατοίκων της περιοχής παρέμβασης και την οικονομική ανάπτυξή της συνολικότερα. Η προώθηση των ωφελούμενων στην απασχόληση θα γίνει μέσω : Εργασία σε τοπικές επιχειρήσεις Σύσταση Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (Κοιν.Σ.Επ.) Αυταπασχόληση Επιχειρηματικότητα 4
Οι Εταίροι Μ.Κ.Ο. Αποστολή ΗΜ.Κ.Ο. ΑΠΟΣΤΟΛΗ είναι ο Συντονιστής Εταίρος της Α.Σ.Δίκτυο Αλληλεγγύης. Ιδρύθηκε το 2010 από την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών, ανθρωπιστικές, αναπτυξιακές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε διεθνές επίπεδο. Αποστολική Διακονία Της Εκκλησίας Της Ελλάδος Η Αποστολική Διακονία ιδρύθηκε το 1936 και αποτελεί τον επίσημο Εκκλησιαστικό Οργανισμό πού τελεί υπό την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας τη Ελλάδος. Σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος, η Αποστολική Διακονία μεριμνά για τον προγραμματισμό της διοργάνωσης και την εκτέλεση του καθ' όλου ιεραποστολικού και μορφωτικού έργου της Εκκλησίας. Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Μοσχάτου Ταύρου Η Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Μοσχάτου Ταύρου αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και έχει σαν στρατηγικό στόχο να συνδράμει το Δήμο στη συνεχή βελτίωση των παρεχομένων αγαθών και υπηρεσιών προς στους πολίτες, προσδίδοντας προστιθέμενη αξία στις πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις του. ΚΕΚ Άποψη Α.Ε. Το ΚΕΚ Άποψη δραστηριοποιείται στο χώρο της εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, προσφέροντας αποδοτικές λύσεις για τη διαχείριση της εκπαίδευσης και της γνώσης γενικότερα, αλλά και την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού μέσω της ηλεκτρονικής εκπαίδευσης (e learning). 5
Οι Εταίροι Mentoring A.E. Η Mentoring A.E. είναι εξειδικευμένη συμβουλευτική εταιρεία, μέλος ελληνικών και διεθνών οργανισμών (ΣΕΣΜΑ, EU Consult, EBAN) οι οποίοι στηρίζουν την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία. Ελληνική Εταιρεία Διοικήσεως Επιχειρήσεων (ΕΕΔΕ) Η Ελληνική Εταιρία Διοίκησης Επιχειρήσεων (Ε.Ε.Δ.Ε.) αποτελεί σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικής δυνατότητας και αποτελεσματικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων, μέσα από τη διαδικασία ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού τους. ΜΚΟ Διογένης Η ΜΚΟ Διογένης στοχεύει στην υποστήριξη ευπαθών ομάδων, αλλά και στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και την κινητοποίησή των πολιτών ενάντια σε κάθε μορφή κοινωνικού αποκλεισμού. Δίκτυο Απασχόλησης Και Κοινωνικής Μέριμνας Η ΑΜΚΕ «Δίκτυο Απασχόλησης & Κοινωνικής Μέριμνας» παρέχει συμβουλευτικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες προς ευάλωτες και ευπαθείς ομάδες που υφίστανται αποκλεισμό από την αγορά εργασίας. Επίσης δραστηριοποιείται στο χώρο των υπηρεσιών κοινωνικής, ψυχολογικής, μέριμνας, προστασίας και φροντίδας προς τις ευάλωτες ομάδες, με στόχο την εξασφάλιση ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσής τους. 6
Στόχοι της Α.Σ. σχετικά με την επιχειρηματικότητα των ωφελουμένων Προώθηση στην επιχειρηματικότητα ~ 25 ωφελουμένων μετιςεξήςπαραδοχές: Ίδρυση 3 Κοιν.Σ.Επ. με τη συμμετοχή ~15 ωφελούμενων ως μελών / εταίρων Υποστήριξη ~2 ωφελούμενων για την ίδρυση της δικής τους επιχείρησης Υποστήριξη ~8 ωφελούμενων για τη συμμετοχή σε αναπτυξιακά προγράμματα προκειμένου να ιδρύσουν τη δική τους επιχείρηση 7
Υπηρεσίες υποστήριξης επιχειρηματικότητας 1. Συμβουλευτική επιχειρηματικότητας 2. Ενδυνάμωση / mentoring 3. Σύνταξη επιχειρηματικών σχεδίων (business plans) 4. Σύνταξη επενδυτικών προτάσεων για αναπτυξιακά προγράμματα 5. Καθοδήγηση (Business Coaching) 6. Δικτύωση 7. Φοροτεχνική υποστήριξη 8. Νομική υποστήριξη 8
2. Εισαγωγή στην Κοινωνική Οικονομία και Επιχειρηματικότητα 9
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ορισμός Η Κοινωνική Οικονομία περιλαμβάνει οικονομικές δραστηριότητες που ασκούνται από επιχειρήσεις και οργανισμούς, η ίδρυση και λειτουργία των οποίων διέπεται από τις ακόλουθες αρχές : Σκοπό έχουν κυρίως την παροχή υπηρεσιών προς τα μέλη τους ή την κοινωνία, παρά την επιδίωξη κέρδους Έχουν ανεξάρτητη διοίκηση Εφαρμόζουν δημοκρατική διαδικασία λήψηςαποφάσεων Αποδίδουν προτεραιότητα στα άτομα και την εργασία έναντι του κεφαλαίου κατά τη διανομή του εισοδήματος 10
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Φορείς Φορείς της Κοινωνικής Οικονομίας, που δεν αποβλέπουν στο κέρδος και δεν κυριαρχούνται από τους ανταγωνιστικούς κανόνες της αγοράς, είναι ενδεικτικά : Οι Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις (ΑμΚΕ, ΜΚΟ κλπ.) Οι εθελοντικές οργανώσεις Οι συνεταιρισμοί (αγροτικοί, πιστωτικοί, οικοδομικοί κλπ.) Οι συλλογικοί φορείς των καταναλωτών Μικτά εταιρικά σχήματα με συμμετοχή φορέων της αυτοδιοίκησης, ινστιτούτων, πανεπιστημίων κ.λπ. Οι Κοινωνικές Επιχειρήσεις 11
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Η κατάσταση στην Ελλάδα Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι δραστηριοποιούνται: 8.400 συνεταιρισμοί παραδοσιακού τύπου, με περισσότερα από 950.000 μέλη 71 γυναικείοι συνεταιρισμοί με περισσότερα από 1903 μέλη, με αντικείμενο την παραγωγή παραδοσιακών προϊόντων και τροφίμων ή και λειτουργία τουριστικών καταλυμάτων 68 συνεταιριστικές θεραπευτικές μονάδες στα ψυχιατρικά νοσοκομεία με 571 ασθενείς 10 επιχειρήσεις που αποτελούν μετεξέλιξη προστατευμένων εργαστηρίων και συνεργατικών δραστηριοτήτων με 98 ασθενείς, 32 προστατευμένα εργαστήρια με 395 ασθενείς 15 ΚοιΣΠΕ με αντικείμενο την ένταξη ψυχικά ασθενών στην αγορά εργασίας, αλλά και την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών 1.500 2.000 οργανώσεις εθελοντισμού, από τις οποίες 200 300 έχουν ενεργό δράση Άγνωστος αριθμός από μικτές οργανώσεις, εθελοντικές οργανώσεις, σωματεία ειδικώς αναγνωρισμένων ως φιλανθρωπικών, αστικών μη κερδοσκοπικών εταιρειών, ιδρυμάτων κλπ. ενώσεων προσώπων, οργανώσεις ή και εταιρικά Η απασχόληση στον τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας στην Ελλάδα, υπολογίζεται ότι αντιπροσωπεύει μόλις το 1,8% της συνολικής απασχόλησης και το 2,9% της μισθωτής εργασίας. Πρόκειται για κάποια από τα μικρότερα ποσοστά μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε. 12
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Χαρακτηριστικά Τα χαρακτηριστικά των κοινωνικών επιχειρήσεων είναι: Η οργάνωσή τους με επιχειρηματικό πνεύμα Η επιδίωξη οικονομικών και κοινωνικών στόχων ταυτόχρονα Ουψηλόςβαθμόςαυτονομίας Ο συμμετοχικός χαρακτήρας Η κινητοποίηση ομάδων και φορέων πολιτών Η επιδίωξή τους να βρίσκουν λύσεις στα προβλήματα της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού Η συμβολή τους σε μια οικονομική ανάπτυξη που ενισχύει την κοινωνική συνοχή Το ελάχιστο επίπεδο αμειβόμενης εργασίας Η περιορισμένης έκτασης διανομή κερδών Το σημαντικό επίπεδο οικονομικού κινδύνου 13
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Θεσμικό Πλαίσιο 1998: Ο Νόμος 2646, προβλέπει τη δημιουργία Προστατευόμενων Παραγωγικών Εργαστηρίων, στα οποία, τα τρία πέμπτα (3/5) των απασχολούμενων σ αυτά μπορεί να είναι άτομα με νοητική υστέρηση, αυτισμό, βαριές σωματικές και πολλαπλές αναπηρίες. 1999: Ο Νόμος 2716 θεσπίζει τους Κοινωνικούς Συνεταιρισμούς Περιορισμένης Ευθύνης (Κοι.Σ.Π.Ε.), είδος «Κοινωνικής Επιχείρησης Ένταξης» με χαρακτηριστικά πολυ εταιρικότητας που επικεντρώνεται ιδίως σεπεριορισμένη ομάδα τουπληθυσμού, τους ψυχικά ασθενείς Οι Κοι.Σ.Π.Ε. είχαν ως σκοπό «την κοινωνικο οικονομική ενσωμάτωση και την επαγγελματική ένταξητωνατόμωνμεσοβαράψυχοκοινωνικάπροβλήματακαισυμβάλλουνστη θεραπεία τους και στην κατά το δυνατόν οικονομική τους αυτάρκεια». Ήταν νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου με εμπορική ιδιότητα, αλλά και ταυτόχρονα αποτελούσαν μονάδες ψυχικής υγείας επειδή η θεωρητική τους σύλληψη πληρούσε τους όρους της αποκατάστασης, καθώς και της κοινωνικής και επαγγελματικής ένταξης. 2011: Ο Νόμος 4019 θεσπίζει τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοι.ν.Σ.Επ.), οι οποίες έχουν σημαντικές διαφορές συγκριτικά με τις μορφές κοινωνικής επιχειρηματικότητας αλλά και γενικότερα με τα σχήματα της κοινωνικής οικονομίας που έχουν θεσμοθετηθεί ποτέ στην Ελλάδα 14
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Παραδείγματα από την ελληνική εμπειρία Επωνυμία: Κοινωνικός Συνεταιρισμός Περιορισμένης Ευθύνης Τομέα Ψυχικής Υγείας Δωδεκανήσου ΚΟΙΣΠΕ ΤΟΨΥ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ) Περιοχή : Λεπίδα Λέρου Περιγραφή: Η πρώτη Κοι.Σ.Π.Ε. που συστήθηκε στην Ελλάδα (έτος 2002) σε συνεργασία με το Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου και άλλους φορείς Δραστηριότητες : Αγροτικές Καλλιέργειες, Εργαστήριο Ζαχαροπλαστικής, Κυλικείο, Εργαστήριο Επεξεργασίας και τυποποίησης μελιού, Γραφείο εναλλακτικού τουρισμού (σχεδιαζόμενη νέα δραστηριότητα) Μέλη : 455 εκ των οποίων : 190 άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα 160 εργαζόμενοι στο χώρο της ψυχικής υγείας 14 φορείς (ΟΤΑ, ΝΠΔΔ κλπ) 90 ιδιώτες Εργαζόμενοι : 46, εκ των οποίων: 26 άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα 20 λοιποί επαγγελματίες Σύνολο Συνεταιριστικών Μερίδων: 1.424 Αξία Συνεταιριστικών Μερίδων: 213.600 15
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Παραδείγματα από την ελληνική εμπειρία ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΟΙΣΠΕ ΤΟΨΥ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ Καλλιέργεια και Εμπορία Αγροτικών Προϊόντων Οι καλλιέργειες είναι υπαίθριες και θερμοκηπιακές και πραγματοποιούνται σετρίααγροκτήματα συνολικής έκτασης 9 στρεμμάτων Στις αγροτικές καλλιέργειες εργάζονται 21 άτομα (τα 14 με ψυχοκοινωνικά προβλήματα) Η παραγωγή ανέρχεται στους 40 τόνους ετησίως ενώ καλλιεργούνται 20 διαφορετικά είδη κηπευτικών. Σημαντική είναι η συνεργασία που έχει αναπτυχθεί με τοπικούς παραγωγούς όσον αφορά την προώθηση των αγροτικών προϊόντων στην αγορά Λειτουργία Εργαστηρίου Ζαχαροπλαστικής Αρχικά εγκαταστάθηκε σε μια εγκαταλελειμμένη αποθήκη του Θεραπευτηρίου με υποτυπώδη (οικιακό) εξοπλισμό και δύο άτομα προσωπικό. Το 2004 πραγματοποιήθηκε μετεγκατάσταση της μονάδας σε νέο κτίριο και έγιναν επενδύσεις σε επαγγελματικό εξοπλισμό παραγωγής Στο εργαστήριο εργάζονται 10 άτομα (τα 6 με ψυχοκοινωνικά προβλήματα) Το εργαστήριο παράγει σε καθημερινή βάση είδη ζαχαροπλαστικής και snack. Τα προϊόντα προωθούνται μέσω των κυλικείων καθώς και στην ελεύθερη αγορά. 16
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Παραδείγματα από την ελληνική εμπειρία ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΟΙΣΠΕ ΤΟΨΥ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ Λειτουργία Εργαστηρίου Επεξεργασίας, Τυποποίησης και Εμπορίας Μελιού Δημιουργήθηκε το 2004 με χρηματοδότηση από την κοινοτική πρωτοβουλία LEADER +. Ηεπένδυση ανήλθε σε 50.000 ευρώ. Σήμερα, ο ετήσιος κύκλος εργασιών της μονάδας είναι περίπου 250.000. Παράγει το θυμαρίσιο μέλι "ΑΡΤΕΜΙΣ«το οποίο πωλείται μέσω τοπικών καταστημάτων, μέσω e shops, ενώ γίνονται και προσπάθειες σε εξαγωγές σε Γερμανία και Αγγλία Για την επεξεργασία / τυποποίηση ακολουθείται πιστοποιημένο Σύστημα Διαχείρισης Ασφάλειας Τροφίμων (ISO22000) ΣτοΕργαστήριοεργάζονται5 άτομα (τα 2 με ψυχοκοινωνικά προβλήματα) Λειτουργία Κυλικείου Πρόκειται για εμπορική επιχείρηση στο χωριό Λεπίδες Λέρου Στο κυλικείο εργάζονται 10 άτομα (τα 4 με ψυχοκοινωνικά προβλήματα) 17
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Παραδείγματα από την ελληνική εμπειρία ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΟΙΣΠΕ ΤΟΨΥ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ Λειτουργία Γραφείου εναλλακτικού τουρισμού Νέα δραστηριότητα που ξεκίνησε στις αρχές του 2013, με την επωνυμία «Leros Active» Απευθύνεται σε επισκέπτες του νησιού που ενδιαφέρονται για εναλλακτικό τουρισμό (καταδυτικός περιπατητικός κλπ.) και παρέχει τις ακόλουθες υπηρεσίες : Διαμονή Μεταφορές Πακέτα για καταδύσεις Πεζοπορικές διαδρομές Λεπτομερείς χάρτες και άλλο πληροφοριακό υλικό Ξεναγήσεις με θέμα: την ιστορία, την αρχιτεκτονική, τις εκκλησίες, την φύση, ψυχιατρική κ.α Ενοικιάσεις αυτοκινήτων, μοτοσικλετών ήποδηλάτων Εκδρομές με σκάφος Πολιτιστικές εκδηλώσεις 18
Τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρώπη Στη Γαλλία, δραστηριοποιούνται στο χώρο της κοινωνικής οικονομίας 203.000 συνεταιρισμοί, ιδρύματα και κοινωνικές επιχειρήσεις. Υπολογίζεται ότι απασχολούν σχεδόν το 10% του συνολικού εργατικού δυναμικού της χώρας (δηλ. σχεδόν 2.145.000 ανθρώπους) Στην Ιταλία λειτουργούν 3.800 κοινωνικοί συνεταιρισμοί που απασχολούν 75.000 μισθωτούς, εκ των οποίων 11.000 μειονεκτούντα άτομα Παραδείγματα TERRE : Ιδρύθηκε το 1942 από 60 εθελοντές με αντικείμενο δραστηριότητας την ανακύκλωση. Αποτελείται από 6 εταιρείες με ποικίλες δραστηριότητες, όπως: συλλογή παλιών ρούχων, χαρτιού, μετάλλου, διαλογή ανακύκλωση μεταποίηση και εγκατάσταση χωρισμάτων ψευδοροφών, καθώς και ανακαίνιση κτιρίων. Το 70% των εργαζομένων της αποτελείται από ανθρώπους που προέρχονται από μειονεκτούσες ομάδες. NONCELLO : Ξεκίνησε το 1982 με πρωτοβουλία μιας ομάδας ατόμων στο Πορντενόνε που προσέφεραν υπηρεσίες καθαρισμού σε νοσοκομεία και πανεπιστήμια της περιοχής. Αργότερα, εργαζόμενοι στο συνεταιρισμό εξειδικεύτηκαν στην φροντίδα ηλικιωμένων και ατόμων που πάσχουν από ψυχικά νοσήματα. Από το 1996 οι δραστηριότητες του συνεταιρισμού επεκτάθηκαν στον περιβαλλοντικό τομέα, με την ανακύκλωση ηλεκτρικών συσκευών. ENVIE: Ομάδα κοινωνικών επιχειρήσεων που ειδικεύονται στην ανακύκλωση μεταχειρισμένων οικιακών συσκευών. Απασχολεί 550 εργαζόμενους (εκ των οποίων οι 400 είναι μειονεκτούντα άτομα) σε 25 μονάδες σε ολόκληρη τη χώρα. Οι εργαζόμενοι συλλέγουν και επισκευάζουν παλιές οικιακές συσκευές. 19
www.socialement responsable.org Στοιχεία για 4.000 ενεργές κοινωνικές επιχειρήσεις στη Γαλλία Κατασκευές και δημόσια έργα Κατεδαφίσεις Συντήρηση κτιρίων Ηλεκτρολογικές εργασίες Τοιχοποιία Ξυλουργικές εργασίες Υδραυλικές εργασίες Ελαιοχρωματισμοί Οδοποιία, αποχέτευση Συλλογή, επεξεργασία, ανακύκλωση Απορρίμματα Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού Υφασμάτινα απόβλητα Περιβάλλον και γεωργική παραγωγή Συντήρηση πρασίνου Γεωργική παραγωγή Κηπουρική Υπηρεσίες προς επιχειρήσεις και Δημόσιους Φορείς Καθαριστήριο Συσκευασία, διακίνηση, διανομή προϊόντων Προμήθειες, εργασίες για λογαριασμό τρίτων Υπολογιστών (παραγωγή, διαχείριση, συντήρηση) Υπηρεσίες καθαριότητας Επισκευή, συντήρηση, κατασκευή Αντιγραφή, εκτύπωση, δημοσίευση και επικοινωνία Εστιατόρια, catering, ξενοδοχεία Μεταφορές Υπηρεσίες προς ιδιώτες και λιανικής Δραστηριότητες για τον τουρισμό και τον πολιτισμό Βοήθεια στο σπίτι Μηχανογραφική υποστήριξη Καταστήματα και εμπόριο Υπηρεσίες σιδερώματος / πλυντηρίου / ράψιμο Εστιατόρια, catering, ξενοδοχεία 20 Υγεία / κοινωνικές υπηρεσίες Μεταφορές και Μετακίνηση
Τα κλειδιά επιτυχίας της κοινωνικής επιχείρησης Επειδή είναι Κοινωνική: Η ουσιαστική αυτοδέσμευση των εταίρων της Η εξασφάλιση δεσμεύσεων από τοπικούς κοινωνικούς εταίρους Η δικτύωση με άλλους φορείς της (τοπικής και υπερτοπικής) κοινωνικής οικονομίας Η δικτύωση με ενεργούς πολίτες και τους φορείς τους (ΜΚΟ, εθελοντές κλπ.).. αλλά και επειδή είναι Επιχείρηση Το πεδίο δραστηριοποίησης της Η λειτουργία με επιχειρηματικά κριτήρια, έστω και αν ο σκοπός δεν είναι το κέρδος, αλλά η δημιουργία κοινωνικής υπεραξίας Η υιοθέτηση κανόνων και καλών πρακτικών της αγοράς, όπως η διεύρυνση του πελατολογίου, ηπαροχή ανταγωνιστικών υπηρεσιών, η ποιότητα κλπ. Το αποτελεσματικό management Η ορθολογική οικονομική διαχείριση καιηεφαρμογήοικονομιώνκλίμακας Το «χτίσιμο» θετικής εικόνας και φήμης 21
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Εμπόδια ( ΠΟΥΠΡΕΠΕΙΝΑΞΕΠΕΡΑΣΟΥΜΕ) Απουσία επιχειρησιακού σχεδίου, όπου θα καθορίζονται με σαφήνεια οι λειτουργικές, εμπορικές και οικονομικές παραδοχές που θα εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα της Επιχείρησης Έλλειψη διοίκησης με την αναγκαία εμπειρία, τεχνογνωσία και ικανότητες Χαμηλή ανταγωνιστικότητα των προσφερόμενων προϊόντων / υπηρεσιών (με βάση τη σχέση τιμής/ποιότητας) Αδυναμία προσέλκυσης στρατηγικών συμμάχων διαμόρφωσης αποδοτικών εταιρικών σχέσεων, είτε με πρόσωπα (π.χ. εθελοντές) είτε με φορείς (π.χ. ΟΤΑ) Περιορισμένη αξιοποίηση των αναπτυξιακών προγραμμάτων (εθνικών και ευρωπαϊκών) λόγω έλλειψης γνώσεων ή δεξιοτήτων Αποκλεισμός από το κλασικό τραπεζικό σύστημα εξαιτίας της επισφαλούς βιωσιμότητας και της αδυναμίας εξασφάλισης εγγυήσεων 22
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Εργαλεία ( ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΟΥΜΕ) Χρηματοδοτικά εργαλεία που προβλέπει ο Νόμος 4019/2011 για τις Κοιν.Σ.Επ. Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας (υπό σύσταση) για την άμεση επιχορήγηση επενδύσεων των Κοιν.Σ.Επ. Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης (ΕΤΕΑΝ πρώην ΤΕΜΠΜΕ) για τη χορήγηση δανείων και εγγυήσεων Προγράμματα στήριξης της επιχειρηματικότητας του ΕΣΠΑ Στο Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα (ΕΠΑΝ ΙΙ) έχει προβλεφθεί ποσό 20 εκ για δράσεις κοινωνικής οικονομίας και κοινωνικής επιχειρηματικότητας Προγράμματα του Ο.Α.Ε.Δ. (π.χ. για την επιδότηση νέων θέσεεων εργασίας, κάλυψης κόστους ασφαλιστικών εισφορών κλπ.) Προγραμματικές συμβάσεις με το Δημόσιο, τον ευρύτερο δημόσιο τομέα και τους ΟΤΑ α και β βαθμού Αναπτυξιακός Νόμος 23
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Ευκαιρίες ( ΠΟΥΘΑΜΠΟΡΟΥΜΕΝΑΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΤΟΥΜΕ) Δημόσιες Συμβάσεις Κοινωνικής Αναφοράς (Άρθρο 16 του Ν.4019/2011) Πρόκειται για Δημόσιες Συμβάσεις κατά τις οποίες οι αναθέτουσες αρχές λαμβάνουν υπόψη σημαντικές κοινωνικές πτυχές ως κριτήρια ανάθεσης (π.χ. η κοινωνική ένταξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, η ισότητα ευκαιριών, ο σχεδιασμός της προσβασιμότητας για όλους κλπ.) Έχει συσταθεί Διυπουργική Επιτροπή η οποία θα καθορίσει τον τρόπο και τις διαδικασίες εφαρμογής της κοινωνικής ρήτρας εκτέλεσης στις δημόσιες συμβάσεις και τη θεσμοθέτηση των σχετικών προβλέψεων. Η ενσωμάτωση της κοινωνικής ρήτρας εκτέλεσης μπορεί να γίνει : Είτε με την υποχρέωση του αναδόχου να προσλάβει, στο πλαίσιο υλοποίησης του έργου που αναλαμβάνει, ένα ελάχιστο ποσοστό ατόμων που απειλούνται με κοινωνικό αποκλεισμό (μακροχρόνιοι άνεργοι, άτομα με αναπηρία, μετανάστες). Είτε με την υποχρέωση του αναδόχου να συνεργαστεί με επιχείρηση της Κοινωνικής Οικονομίας για την εκτέλεση της σύμβασης Πρακτικά : Οι Κοινωνικές Επιχειρήσεις θα έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής σε διαγωνιστικές διαδικασίες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων έργων, υπηρεσιών και προμηθειών, οι δε υποψήφιοι ανάδοχοι θα καλούνται υποχρεωτικά να συνεργάζονται μαζί τους 24
Συμπεράσματα Η Κοινωνική Οικονομία λειτουργεί για περισσότερα από 200 χρόνια. Μέχρι σήμερα, έχει αποτελέσει σημαντικό παράγοντα δημιουργίας οικονομικής αξίας, θέσεων εργασίας και ευκαιριών κοινωνικής ενσωμάτωσης Υπάρχουν χιλιάδες επιτυχημένες Κοινωνικές Επιχειρήσεις στην Ευρώπη, οι οποίες υπηρετούν ισάξια τον οικονομικό και κοινωνικό τους ρόλο. Το θεσμικό πλαίσιο στην Ελλάδα επιτρέπει για πρώτη φορά ουσιαστικά τη δημιουργία βιώσιμων συνεταιριστικών επιχειρήσεων, προσφέροντας σημαντικά κίνητρα και διευκολύνσεις Η παθογένεια των κοινωνικών επιχειρήσεων, μπορεί να αντιμετωπιστεί εφόσον υιοθετηθούν εμπειρίες και καλές πρακτικές από την οικονομία της αγοράς, χωρίς να αλλοιωθεί ο κοινωνικός τους χαρακτήρας Υπάρχουν εργαλεία και ευκαιρίες που μπορούν να αξιοποιηθούν προκειμένου να εξασφαλίσουν οι Κοιν.Σ.Επ. όχι μόνο τη σύσταση και την απρόσκοπτη λειτουργία τους αλλά και την ανάπτυξήτους Πάνω από όλα, όμως: Όπως σε κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα, το όραμα, η δέσμευσηκαιηανταγωνιστικότηταπουθα εξασφαλίσουν στο εγχείρημα οι επιχειρηματικοί εταίροι, προσφέρουν τις πιο ασφαλής προϋποθέσεις επιτυχίας 25
4. Θεσμικό πλαίσιο σύστασης και λειτουργίας των Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (ΚοινΣΕπ) 26
Ορισμοί Η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (Κοιν.Σ.Επ.) είναι αστικός συνεταιρισμός με κοινωνικό σκοπό και διαθέτει εκ του νόμου την εμπορική ιδιότητα. Υπάρχουν 3 κατηγορίες Κοιν.Σ.Επ.: Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Ένταξης, οι οποίες αφορούν στην ένταξη στην οικονομική και κοινωνική ζωή των ατόμων που ανήκουν στις Ευάλωτες Ομάδες Πληθυσμού. Ποσοστό 40% κατ' ελάχιστον των εργαζομένων στις Επιχειρήσεις αυτές ανήκουν υποχρεωτικά στιςευάλωτεςομάδεςπληθυσμού. Στις Ευάλωτες Ομάδες Πληθυσμού ανήκουν τα άτομα με αναπηρίες (σωματικές, ψυχικές, νοητικές, αισθητηριακές), άτομα εξαρτημένα ή απεξαρτημένα από ουσίες, οροθετικοί, αποφυλακισμένοι, ανήλικοι παραβάτες. Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Κοινωνικής Φροντίδας, οι οποίες αφορούν στην παραγωγή και παροχή προϊόντων και υπηρεσιών κοινωνικού προνοιακού χαρακτήρα σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού, όπως οι ηλικιωμένοι, τα βρέφη, τα παιδιά, τα άτομα με αναπηρία και τα άτομα με χρόνιες παθήσεις. Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Συλλογικού και Παραγωγικού Σκοπού, οι οποίες αφορούν την παραγωγή προϊόντων και παροχή υπηρεσιών για την ικανοποίηση των αναγκών της συλλογικότητας (πολιτισμός, περιβάλλον, οικολογία, εκπαίδευση, παροχές κοινής ωφέλειας, αξιοποίηση τοπικών προϊόντων, διατήρηση παραδοσιακών δραστηριοτήτων και επαγγελμάτων κ.α.) που προάγουν το τοπικό και συλλογικό συμφέρον, την προώθηση της απασχόλησης, την ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής και την ενδυνάμωση της τοπικής ή περιφερειακής ανάπτυξης. 27
Κίνητρα για τις Κοιν.Σ.Επ 1. Οι εργαζόμενοι στις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις, οι οποίοι ανήκουν στις Ευάλωτες Ομάδες Πληθυσμού και λαμβάνουν επίδομα πρόνοιας ή επιδόματα επανένταξης ή οποιασδήποτε μορφής νοσήλιο ή παροχή, συνεχίζουν να εισπράττουν τις παροχές αυτές ταυτόχρονα με την αμοιβή τους από την Κοιν.Σ.Επ. 2. ΗΚοιν.Σ.Επ. δεν υπόκειται σε φορολογία εισοδήματος για το ποσοστό των κερδών της το οποίο διατίθεται για το σχηματισμό αποθεματικού και τις δραστηριότητες της. 3. Το ποσοστό των κερδών της Κοιν.Σ.Επ. πουδιανέμεται στους εργαζόμενους υπόκειται σε παρακράτηση φόρου εισοδήματος, σύμφωνα με τον εκάστοτε ισχύοντα φορολογικό συντελεστή του πρώτου, μετά από το αφορολόγητο ποσό, κλιμακίου εισοδήματος της κλίμακας (σήμερα 10%) 4. Μετηνπαρακράτησητουφόρουαυτού εξαντλείται η φορολογική υποχρέωση, όσον αφορά στα κέρδη της Κοιν.Σ.Επ. καθώς και των εργαζομένων της Κοιν.Σ.Επ., οι οποίοι ανήκουν σε Ευάλωτες Ομάδες Πληθυσμού. 28
Μέλη Εταίροι των Κοιν.Σ.Επ. Τα μέλη της Κοιν.Σ.Επ. μπορούν να είναι είτε φυσικά πρόσωπα, είτε φυσικά και νομικά πρόσωπα: Για τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Ένταξης, χρειάζονται τουλάχιστον 7 μέλη. Για τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Κοινωνικής Φροντίδας ήτιςσυλλογικού και Παραγωγικού Σκοπού, χρειάζονται τουλάχιστον 5 μέλη Ησυμμετοχήνομικών προσώπων στην επιχείρηση δεν μπορεί να υπερβαίνει το 1/3 του συνόλου των μελών της. Δεν επιτρέπεται η συμμετοχή στην επιχείρηση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) που υπάγονται σε αυτούς. Εξαίρεση αποτελεί η Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης, στην οποία μπορούν να συμμετέχουν ως μέλη Ν.Π.Δ.Δ. με έγκριση του φορέα που τα εποπτεύει Όλα τα μέλη της Κοιν.Σ.Επ. έχουν δικαίωμα μιας ψήφου ανεξάρτητα από τον αριθμό των συνεταιριστικών μερίδων που διαθέτουν. 29
Μέλη Εταίροι των Κοιν.Σ.Επ. Η συμμετοχή ενός φυσικού προσώπου με την ιδιότητα μέλους εταίρου, σε Κοιν.Σ.Επ., δεν του προσδίδει εμπορική ιδιότητα και δεν δημιουργεί ασφαλιστικές ή φορολογικές υποχρεώσεις (π.χ. ασφάλιση στον ΟΑΕΕ τ.τεβε) Πέραν του ποσού που καταβάλλει για απόκτηση της συνεταιριστικής μερίδας, το μέλος της Κοιν.Σ.Επ. δεν έχει καμία άλλη ευθύνη έναντι των δανειστών της. Μέλος μίας Κοιν.Σ.Επ δεν μπορεί να μετέχει σε άλλη Κοιν.Σ.Επ που έχει έδρα στην ίδια Περιφερειακή ενότητα και τον ίδιο καταστατικό σκοπό. Τα μέλη της Κοιν.Σ.Επ. δεν έχουν δικαίωμα στη διανομή κερδών, η οποία γίνεται μόνο στους εργαζόμενους αυτής 30
Συνεταιριστική μερίδα Ο αριθμός των μερίδων της Κοιν.Σ.Επ. και η ονομαστική τους αξία, καθορίζονται στο καταστατικό της Η συνεταιριστική μερίδα είναι αδιαίρετη και ίση για όλα τα μέλη του συνεταιρισμού Η απόκτηση συνεταιριστικών μερίδων πραγματοποιείται με καταβολή μετρητών. Κάθε μέλος εγγράφεται τουλάχιστον με μία (1) υποχρεωτική συνεταιριστική μερίδα το ύψος (αξία) τηςοποίαςορίζεται στο καταστατικό Η μεταβίβαση συνεταιριστικής μερίδας μέλους γίνεται μόνο σε νέο μέλος εγγράφως ύστερα από συναίνεση της Διοικούσας Επιτροπής Εκτός από την υποχρεωτική συνεταιριστική μερίδα, κάθε μέλος επιτρέπεται να αποκτήσει έως πέντε (5) προαιρετικές συνεταιριστικές μερίδες, οι οποίες δεν έχουν δικαίωμα ψήφου. Η αξία κάθε προαιρετικής μερίδας είναι ίση με την αξία της υποχρεωτικής Η προαιρετική συνεταιριστική μερίδα μπορεί να μεταβιβάζεται ελεύθερα χωρίς άδεια της Διοικούσας Επιτροπής σε άλλο μέλος του Συνεταιρισμού. Όλες οι μεταβιβάσεις συνεταιριστικών μερίδων καταχωρούνται στο Γενικό Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας. Δεν υπόκεινται σε κατάσχεση για χρέη των μελών προς τρίτους, η συνεταιριστική μερίδα και τα προϊόντα της παραγωγής των μελών από την παράδοσή τους στο Συνεταιρισμό για πώληση. Επίσης δεν επιτρέπεται η κατάσχεση εις χείρας του Συνεταιρισμού ως τρίτου, χρημάτων που έχουν ληφθεί από πιστωτικά ιδρύματα ως δάνειο για λογαριασμό μέλους του 31
Υποχρεώσεις Μελών Τα μέλη του Συνεταιρισμού υποχρεούνται: Να συμμετέχουν στις δραστηριότητες και να συνεργάζονται στη λειτουργία του Συνεταιρισμού Να απέχουν από ενέργειες που βλάπτουν τα συμφέροντά του Να τηρούν τις διατάξεις του Καταστατικού Να ακολουθούν τις αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης και της Διοικούσας Επιτροπής και να προστατεύουν τα συμφέροντά του. Τα μέλη ευθύνονται για τα χρέη του Συνεταιρισμού έναντι των τρίτων, ο καθένας εις ολόκληρον και μέχρι του ποσού της συνεταιριστικής του μερίδας. Τα μέλη του Συνεταιρισμού, μετά από σχετική απόφαση της Γενικής Συνέλευσης, υποχρεούνται να καταβάλλουν την αναλογία τους στο χρηματικό ποσό που τυχόν απαιτείται για την κάλυψη ζημιών του Συνεταιρισμού. 32
Δικαιώματα Μελών Τα μέλη του Συνεταιρισμού : Έχουν δικαίωμα συμμετοχής στις Γενικές Συνελεύσεις με δικαίωμα μίας (1) ψήφου, ανεξάρτητα από τον αριθμό των συνεταιριστικών μερίδων που κατέχουν, Έχουν δικαίωμα να εκλέγουν και να εκλέγονται Μπορεί να ζητούν πληροφορίες για την πορεία των υποθέσεων του Συνεταιρισμού και να λαμβάνουν αντίγραφα πρακτικών της Γενικής Συνέλευσης και των συνεδριάσεων της Διοικούσας Επιτροπή καθώς και του Ισολογισμού και του Λογαριασμού Αποτελεσμάτων Χρήσης. Τα μέλη του Συνεταιρισμού μπορεί να είναι εργαζόμενοι σ αυτόν, να αμείβονται για την παρεχόμενη εργασία και να έχουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την εργατική νομοθεσία. 33
Αποχώρηση μέλους Τα μέλη του Συνεταιρισμού έχουν δικαίωμα να αποχωρήσουν, εφόσον υποβάλουν γραπτή δήλωση προς τη Διοικούσα Επιτροπή Μέλος του Συνεταιρισμού διαγράφεται μετά από απόφαση της Γενικής Συνέλευσης, που λαμβάνεται με αυξημένη πλειοψηφία Στα αποχωρούντα ή διαγραφόμενα, μέλη αποδίδεται η συνεταιριστική μερίδα, που εισέφεραν ενώ με την επιστροφή εκκαθαρίζεται η σχέση του Συνεταιρισμού με το μέλος, χωρίς αυτό να έχει αξίωση επί της περιουσίας που έχει σχηματιστεί. Σε περίπτωση που μέλος φυσικό πρόσωπο αποβιώσει ή αν είναι νομικό πρόσωπο λυθεί και εκκαθαρισθεί, η αξία της συνεταιριστικής μερίδας του μέλους αυτού περιέρχεται αυτοδικαίως στον ειδικό ήκαθολικότουδιάδοχο. 34
Εγγραφή νέων μελών Για την εγγραφή μέλους μετά τη σύσταση της Κοιν.Σ.Επ., απαιτείται υποβολή γραπτής αίτησης από τον ενδιαφερόμενο προς τη Διοικούσα Επιτροπή, η οποία αποφασίζει για την αποδοχή της στην πρώτη της συνεδρίαση. Η εγγραφή των νέων μελών εγκρίνεται από την Γενική Συνέλευση Κάθε νέο μέλος υποχρεούται να καταβάλει εκτός από το ποσό της μερίδας του και εισφορά ανάλογη προς την καθαρή περιουσία του συνεταιρισμού, όπως αυτή προκύπτει από τον ισολογισμό της τελευταίας χρήσης. Η εισφορά αυτή φέρεται σε ειδικό αποθεματικό. 35
Πόροι της Κοιν.Σ.Επ. Το ιδρυτικό κεφάλαιο της Κοιν.Σ.Επ. Το κεφάλαιο που προκύπτει από την διάθεση νέων συνεταιριστικών μερίδων. Έσοδα από την άσκηση των δραστηριοτήτων της Έσοδα από την εκμετάλλευση των περιουσιακών της στοιχείων Επιχορηγήσεις από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, την Ευρωπαϊκή Ένωση και από άλλα προγράμματα Επιχορηγήσεις από διεθνείς ή εθνικούς οργανισμούς, ή Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Κεφάλαια από κληροδοτήματα, δωρεές τρίτων και παραχωρήσεις της χρήσης περιουσιακών στοιχείων 36
Διοίκηση της Κοιν.Σ.Επ. Η Γενική Συνέλευση των μελών είναι το ανώτατο όργανο που αποφασίζει για κάθε υπόθεση που αφορά το Συνεταιρισμό Για τη λήψη σημαντικών αποφάσεων (π.χ. μεταβολή σκοπού του Συνεταιρισμού, μεταβολή του ποσού της συνεταιριστικής μερίδας, μεταβολή του τρόπου διανομής των κερδών κλπ.) απαιτείται αυξημένη πλειοψηφία από τη Γενική Συνέλευση Εκτελεστικό διοικητικό όργανο της Κοιν.Σ.Επ. είναι η Διοικούσα Επιτροπή ηοποία: Διοικεί και εκπροσωπεί το Συνεταιρισμό σύμφωνα με τις διατάξεις του καταστατικού και του νόμου και αποφασίζει για όλα τα θέματα που αφορούν τη διοίκηση και διαχείρισή του, πλην αυτών που υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Γενικής Συνέλευσης Εκλέγεται, μετά από μυστική ψηφοφορία, από την Γενική Συνέλευση και αποτελείται αποκλειστικά απόμέλη (εταίρους) της ΚοινΣΕπ. Αποτελείται από τουλάχιστον 3 τακτικά μέλη και ισάριθμα αναπληρωματικά Συγκροτείται σε σώμα εκλέγοντας Πρόεδρο, Αντιπρόεδρο, Ταμία και Γραμματέα Συνεδριάζει τουλάχιστον μία φορά το μήνα Λαμβάνει αποφάσεις με πλειοψηφία των παρόντων μελών, ενώ σε περίπτωση ισοψηφίας υπερισχύει η ψήφος του Προέδρου. Το αξίωμα του μέλους της Διοικούσας Επιτροπής είναι τιμητικό και άμισθο 37
Οικονομική Διαχείριση Τα κέρδη του Συνεταιρισμού δε διανέμονται στα μέλη της, εκτόςανταμέληαυτάείναικαιεργαζόμενοι Διανομή κερδών: Τα κέρδη διατίθενται ποσοστιαία, ετησίως, ως εξής: 5% για σχηματισμό αποθεματικού. έως 35% διανέμεται στους εργαζόμενους ως κίνητρο παραγωγικότητας. το υπόλοιπο (τουλάχιστον 60%) διατίθεται για τις δραστηριότητες της επιχείρησης και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Αν στο τέλος κάποιας χρήσης προκύψει ζημία, αυτή καλύπτεται από το υπόλοιπο των αδιανέμητων κερδών των προηγούμενων χρήσεων εφόσον, δεν έχουν αναλωθεί και αν αυτό δεν επαρκεί από το αποθεματικό. Αν και πάλι δεν καλύπτεται η προκύπτουσα ζημία, η Διοικούσα Επιτροπή συγκαλεί τη Γενική Συνέλευση για την επιβολή έκτακτης εισφοράς στα μέλη του Συνεταιρισμού. Στο τέλος κάθε διαχειριστικής χρήσης η Διοικούσα Επιτροπή συντάσσει τον Ισολογισμό, το Λογαριασμό Αποτελεσμάτων Χρήσης και την Έκθεση Διαχείρισης, τα οποία υποβάλλει στην Τακτική Γενική Συνέλευση για έγκριση και ακολούθως στο Γενικό Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας 38
Διάλυση / Εκκαθάριση Ο Συνεταιρισμός διαλύεται: Αν διαγραφεί από το Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας Αν τα μέλη του μειωθούν κάτω των ελάχιστων οριζόμενων Λόγω τελεσίδικης απόφασης του Πρωτοδικείου Αν λήξει ο χρόνος διάρκειάς του Με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης που λαμβάνεται με την αυξημένη πλειοψηφία Αν κηρυχθεί σε πτώχευση. Τη διάλυση του Συνεταιρισμού ακολουθεί η εκκαθάριση Η εκκαθάριση διενεργείται από τη Διοικούσα Επιτροπή ή σε περίπτωση που αυτή κρίνει αναγκαίο, από δύοεκκαθαριστέςπουορίζονταιαπότηγενικήσυνέλευση Κατά την εκκαθάριση διεκπεραιώνονται οι εκκρεμείς υποθέσεις, εισπράττονται οι απαιτήσεις, ρευστοποιείται η περιουσία και πληρώνονται τα χρέη του Συνεταιρισμού Αν διαπιστωθεί ότι υπάρχει ενεργητικό, με το πέρας της εκκαθάρισης, το υπόλοιπο δε διανέμεται, αλλά διατίθεται στο Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας. Αν απομένει μόνο παθητικό, οι εκκαθαριστές προβαίνουν στην περάτωση της εκκαθάρισης. 39