«Ἠξεύρω ὅτι οὐδεὶς τολμᾷ ποτε ν ἀτενίσῃ ἐντὸς ἑαυτοῦ, ὡς εἰς βαθὺ καὶ ἀπύθμενον φρέαρ, πρὸς ὃ ἰλιγγιᾷ ἡ ὅρασις. Κατοπτρίζεσθε μᾶλλον ἐν τοῖς σφάλμασι τοῦ πλησίον, καὶ εὐλόγως πράττετε.» «Ἠξεύρω ὅτι ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΤ οὐδεὶς τολμᾷ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΣΗ ποτε ν ἀτενίσῃ ἐντὸς ἑαυτοῦ, ὡς -ΠΑΧΑ εἰς ΡΩΜΕΪΚΟ- βαθὺ καὶ ἀπύθμενον φρέαρ, πρὸς ὃ ἰλιγγιᾷ ἡ ὅρασις. Κατοπτρίζεσθε μᾶλλον ἐν τοῖς σφάλμασι τοῦ πλησίον, καὶ εὐλόγως πράττετε.» Ἀλ. Παπαδιαμάντη Οἱ ἔμποροι τῶν ἐθνῶν «Ἠξεύρω ὅτι οὐδεὶς τολμᾷ ποτε ν ἀτενίσῃ ἐντὸς ἑαυτοῦ, ὡς εἰς βαθὺ καὶ ἀπύθμενον φρέαρ, πρὸς ὃ ἰλιγγιᾷ ἡ ὅρασις. Κατοπτρίζεσθε μᾶλλον ἐν τοῖς σφάλμασι τοῦ πλησίον, καὶ εὐλόγως πράττετε.» «Ἠξεύρω ὅτι οὐδεὶς τολμᾷ ποτε ν ἀτενίσῃ 1 ἐντὸς ἑαυτοῦ, ὡς εἰς ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΗΘΟΓΡΑΦΙΑ )Epime/leia- Filologika\ sxo/lia: ZARBANOS GEWRGIOS 2016 by www.odeiosibelius.gr
( ~ 2 ~
~ 3 ~
~ 4 ~
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΤ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΣΗ -- ~ 5 ~
Ἐπιμέλεια ἐκδόσεως e-book, δακτυλογράφησιςσελιδοποίησις, σχεδιασμὸς ἐξωφύλλου: Γεώργιος. Ζάρβανος Πρώτη ἔκδοσις: 2016 Δεύτερη ἔκδοσις: 2019 Copyright : www.odeiosibelius.gr Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευσις ἐν ὅλῳ ἢ ἐν μέρει τοῦ περιεχομένου τοῦ παρόντος πονήματος δίχως τὴν προγενέστερη ἔγκρισι τοῦ ἀνωτέρω ἱστοτόπου. ~ 6 ~
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΤ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΣΗ -- ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΗΘΟΓΡΑΦΙΑ )Epime/leia- Filologika\ sxo/lia: ZARBANOS GEWRGIOS www.odeiosibelius.gr Ἀθήνα 2016 ~ 7 ~
~ 8 ~
Αὐτοβιογραφικὸν σημείωμα Ἐγεννήθην ἐν Σκιάθῳ τῇ 4ῃ Μαρτίου 1851. Ἐβγῆκα ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸν Σχολεῖον εἰς τὰ 1863, ἀλλὰ μόνον τῷ 1867 ἐστάλην εἰς τὸ Γυμνάσιον Χαλκίδος, ὅπου ἤκουσα τὴν Α καὶ Β τάξιν. Τῇ Γ ἐμαθήτευσα εἰς Πειραιᾶ, εἶτα διέκοψα τὰς σπουδάς μου καὶ ἔμεινα εἰς τὴν πατρίδα. Κατὰ τὸν Ἰούλιο τοῦ 1872 ἐπῆγα εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος χάριν προσκυνήσεως, ὅπου ἔμεινα ὀλίγους μῆνας. Τῷ 1873 ἦλθα εἰς Ἀθήνας καὶ ἐφοίτησα εἰς τὴν Δ τοῦ Βαρβακείου. Τῷ 1874 ἐνεγράφην εἰς τὴν Φιλοσοφικὴν Σχολὴν ὅπου ἤκουσα κατ ἐκλογὴν ὀλίγα μαθήματα φιλολογικά, κατ ἰδίαν δὲ ἠσχολούμην εἰς τὰς ξένας γλώσσας. Μικρὸς ἐζωγράφιζα Ἅγίους, εἶτα ἔγραφα στίχους, κι ἐδοκίμαζα νὰ συντάξω κωμῳδίας. Τῷ 1868 ἐπεχείρησα νὰ γράψω μυθιστόρημα. Τῷ 1879 ἐδημοσιεύθη ἡ «Μετανάστις», ἔργον μου, εἰς τὸν «Νεολόγον» Κωνσταντινουπόλεως. Τῷ 1881 ἓν θρησκευτικὸν ποιημάτιον εἰς τὸ περιοδικὸν «Σωτῆρα». Τῷ 1882 ἐδημοσιεύθησαν «Οἱ Ἔμποροι τῶν ἐθνῶν» εἰς τὸ «Μὴ χάνεσαι». Ἀργότερα ἔγραψα περὶ τὰ ἑκατὸν διηγήματα, δημοσιευθέντα εἰς διάφορα περιοδικὰ καὶ ἐφημερίδας. Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης ~ 9 ~
~ 10 ~
PERIEXOMENA seli\j I. Dih/ghma................. 13-28 II. Para/rthma (Uposhmeiw/sewn....... 31-36 III. Para/rthma fwtografiw=n........... 37-44 ~ 11 ~
~ 12 ~
H Platei=a «(Omonoi/aj» to\ 1890. ΥΓΧΡΟΝΗ ΗΘΟΓΡΑΦΙΑ Ὁ μπαρμπα-πύπης, ὁ γηραιὸς φίλος μου, εἶχεν ἑπτὰ ἥ ὀκτὼ καπέλα, διαφόρων χρωμάτων, σχημάτων καὶ μεγεθῶν, ὅλα ἐκ παλαιοῦ χρόνου καὶ ὅλα κατακαίνουργια, τὰ ὁποῖα ἐφόρει ἐκ περιτροπῆς 1 [e)nalla\c] μετὰ τοῦ εὐπρεποῦς 2 [komyou=] μαύρου ἱματίου 3 [tou= panofwri/ou=] του 4 κατὰ τὰς μεγάλας ἑορτὰς τοῦ ἐνιαυτοῦ[tou= e)/touj], 1 Peri\-troph/, h( [e)k tou= rh/matoj peritre/pw (= peristre/fw o(lo/gura, a)natre/pw, a)napodoguri/zw)]! shmai/nei o(/, ti kai\ sh/mera: h( peristrofh/, o( ku/kloj to\ e)mpro/qeton o(/mwj e)k peritroph=j tou= paro/ntoj xwri/ou lamba/netai o(/pwj kai\ oi( fra/seij o( e(/naj meta\ to\n a)/llon, kata\ diadoxh/, periodika/, e)nalla/c. 2 Eu)-preph/j, -e\j [eu)=œpre/pw]! au)to\j pou\ e)xei kalh\ e)cwterikh\ e)mfa/nisi, o( komyo/j. 3 (Ima/tion, to\ [u(pokoristiko\ tou= i(=ma (e)k tou= ei(=ma, pou\ shmai/nei e)/nduma)]! e)cwteriko\n e)/nduma, panwfo/ri o( o(/roj i(ma/tion e)sh/maine sth\n a)rxai/a e(llhnikh\ to\ e)/nduma e)kei=no, pou\ e)forou=san oi( a)rxai=oi (/Ellhnej e)pa/nw a)po\ to\n xitw=na kai\ pou\ a)ntistoixou=se sth\n o(mhrikh\ xlai=nan [nu=n xlai/nh (= o( mandu/aj tw=n stratiwtikw=n)]. ~ 13 ~
ὁπόταν 5 [o(potedh/pote, o(sa/kij, ka/qe fora\ pou\] ἔκαμνε δύο ἥ τρεῖς περιπάτους ἀπὸ τῆς μιᾶς πλατείας εἰς τὴν ἄλλην 6, διὰ τῆς ὁδοῦ ταδίου 7. Ὁσάκις [o(/sej fore/j, ka/qe fora\ pou\]ἐφόρει τὸν καθημερινὸν κοῦκόν [skou=fo] του, μὲ τὸ σάλι του διπλωμένον εἰς ὀκτὼ ἥ δεκαὲξ δίπλας ἐπὶ τοῦ ὤμου[e)pa/nw sto\n w)=mo], συνήθιζε νὰ κάθηται ἐπί τινας ὥρας[gia\ ka/poiej w(=rej] 8 εἰς τὸ [sto\] γειτονικὸν παντοπωλεῖον, ὑποπίνων[sigopi/nontaj, koutsopi/nontaj] 9 συνήθως μετὰ τῶν φίλων[me\ tou\j fi/louj tou] 10, καὶ ἦτο στωμύλος[la/loj, flu/aroj] 11 καὶ διηγεῖτο πολλὰ κ ἐμειδία[xamogelou=se] 12 πρὸς αὐτούς. Ὅταν ἐμειδία ὁ μπαρμπα-πύπης 13, δὲν ἐμειδίων[de\n xamogelou=san] μόνον αἱ γωνίαι τῶν χειλέων, αἱ παρειαὶ[ta\ ma/goula] 14 καὶ τὰ οὖλα τῶν 4 Meta\ tou= eu)prepou=j i(mati/ou tou... meta\ Œ genikh/! mazi\ me/, me\ to\ eu)prepe\j e)/nduma/ tou [w(j rh=ma e)carth/sewj ti/qetai to\ e)fo/rei]! h( o(/lh fra/sh a)podidome/nh sth\ dhmotikh\n e)/xei w(j e(ch=j: [...]ta\ o(poi=a forou=se e)nalla\c me\ to\ komyo\ mau=ro panwfo/ri tou[...] 5 (Opo/t-a)/n[a)oristologiko/], a)nti\ tou= kexwrisme/nwj e)kferome/nou o(po/t ) a)\n! o(potedh/pote, o(sa/kij, latinisti\ quoandocumque. Gia\ to\ o(poi=o ble/pe perisso/tera e)dw= e)pistrofh\ sth\n u(poshmei/wsi 84 e)dw= ). 6 a)po\ th=j mia=j platei/aj... (a)po\ Œ genikh\ TOPOS) a)po\ th\ mia\ platei/a... ei)j th\n a)/llhn (ei)j Œ ai)tiatikh\ KATEUQUNSH) sth\n a)/llh, pro\j th\n a)/llh. 7 dia\ th=j o(dou= Stadi/ou... (dia\ Œ genikh\ TOPOS) me/s ) a)po\ th\n o(do\ Stadi/ou. 8 e)pi/ tinaj w(/raj< (e)pi\ + ai)tiatikh\= DIARKEIA)= e)pi\ w(/raj, gia\ w(/rej. 9 u(popi/nwn, metoxiko\j tu/poj e)nestw=toj tou= r(. u(po-pi/nw, mell. -pi/omai! prk. pe/pwka! pi/nontaj kat ) o)li/gon, koutsopi/nontaj, h)\ kai\ pi/nontaj o)li/go mo/no. u(popepwkw/j, mtx e)nerg. prk: pou\ ei)=nai o)li/gon ti mequsme/noj, o( piwme/noj. 10 u(popi/nwn meta\ tw=n fi/lwn...(meta\ Œ genikh\ SUNERGASIA) koutsopi/nontaj me\ (mazi\ me\) tou\j fi/louj tou. 11 stwmu/loj, -on, e)pi/q. (sto/ma)! eu)/stomoj, eu)fradh/j, eu)/glwttoj la/loj, flu/aroj, poluloga/j. rh=ma stwmu/llw, kai\ w(j a)poqetiko\ stwmu/llomai (e)k tou= stwmu/loj)! ei)=mai flu/aroj, le/gw polla/, fluarw=. ἦτο στωμύλος : h)=tan flu/aroj, poluloga/j. h)=to! o( xroniko\j tu/poj tou= paratatikou= tou= r(h/matoj ei)=mai sth\n kaqareu/ousa: h)/mhn(h)/moun), h)=so(h)/soun), h)=to(h)=tan), h)/meqa(h)/ma-ste, kai\ o)/xi h)/ma-stan), h)=sqe(h)/saste), h)=san(h)=tan)! kat ) a)ntistoixi/a pro\j to\n paratatiko\ tou= ei)mi\ th=j a)rxai/aj e(llhnikh=j: h)=n, h)=j h)\ h)=sqa, h)=n, h)=men, h)=te h)\ h)=-ste (o(/pwj to\ h)=-sqe th=j kaqareuou/shj), h)=san. 12 e)meidi/a! xamogelou=se! xroniko\j tu/poj 3 ou e(nikou= prosw/pou tou= paratatikou= tou= r. meidia/w-w=: e)meidi/-wn, e)meidi/-aj, e)meidi/-a, e)meidi-w=men, e)meidi-a=te, e)meidi/-wn. 13 Peri\ tou= tro/pou th=j sunta/cewj tou= o(/tan ble/pe shm. 5. 14 Pareia/, h(! to\ ma/goulo: [<]ἦτο γλυκυτάτη χωρική. Δεκαεπτὰ μόλις χρόνων, μὲ τὸ ἐρυθρὸν τῆς φύσεως χρῶμα ἐπὶ τῶν παρειῶν της καὶ τὸν δροσερὸν ὅλον ἀέρα τοῦ βουνοῦ εἰς τὴν ψυχήν (Eu)geni/ou Zalokw=sta "To\ mandh=li th=j a)ga/phj"). To\ e)n lo/gw ou)siastiko\ a)panta= sto\n (/Omhro, e)kfero/meno mo/no sto\n plhquntiko\ a)riqmo/, h)/toi ai( pareiai/ (i)wnik. tu/p. parh/ion). ~ 14 ~
ὀδόντων[tw=n dontiw=n] του 15, ἀλλ ἐμειδίων οἱ ἱλαροὶ[oi( eu)/qumoi, oi( perixarei=j] 16 καὶ ἥμεροι[kai\ pra/oi] ὀφθαλμοί του 17, ἐμειδία στίλβουσα[la/mpousa] 18 ἡ σιμὴ[me\ ta\ rouqou/nia pro\j ta\ pa/nw] 19 καὶ πεπλατυσμένη[plakoutswth\] ρίς 20 του[mu/th tou], ὁ μύσταξ του[to\ mousta/ki tou] ὁ εὐθυσμένος[to\ i)siwme/no] μὲ λεβάνταν καὶ ὡς διὰ κολλητοῦ κηροῦ λελεπτυσμένος 21, καὶ τὸ ὑπογένειόν[kai\ to\ mou=si] του τὸ λευκὸν καὶ ἐπιμελῶς διατηρούμενον, καὶ σχεδὸν ὁ κοῦκός του Sth\n a)rxai/a glw=ssa, o( o(/roj pareia\ e)sh/maine to\ me/roj e)kei=no th=j perikefalai/aj, to\ o(poi=o kalu/ptei ta\ du/o pla/gia me/rh th=j kefalh=j. 15 )Odou/j, -o/ntoj, o(! dot. plhq. o)dou=si, latinisti\ den! shmai/nei o(/, ti kai\ nu=n, do/nti. 16 (Ilaro/j, a/, o/n (e)k tou= i(/laoj eu)menh/j)! faidro/j, plh/rhj xara=j, eu)/qumoj, perixarh/j, latinisti\ hilaris, e)c ou(= kai\ oi( a)gglike\j le/ceij, silly kai\ hillarious. 17 δὲν ἐμειδίων μόνον αἱ γωνίαι τῶν χειλέων< ἀλλ ἐμειδίων οἱ ἱλαροὶ καὶ ἥμεροι ὀφθαλμοί του[<]! o)/xi mo/non...-a)lla/ kai/...! e)dw= parathrei=tai e)pidotikh\ sumplokh\ h( koinw=j kaloume/nh dhl. e)pidotikh\ su/ndesij. Parathrou=me prose/ti o(/ti h( deu/terh a)po\ ti\j sumpleko/menej prota/seij pari/statai w(j spoudaio/terh th=j prw/thj, dhlono/ti: «[...]ἀλλ ἐμειδίων οἱ ἱλαροὶ καὶ ἥμεροι ὀφθαλμοί του[...]»! to\ gegono\j dhl. o(/ti ἐμειδίων αἱ γωνίαι τῶν χειλέων, αἱ παρειαὶ καὶ τὰ οὖλα τῶν ὀδόντων του[..] a)potelei= parath/rhsi e)la/ssonoj shmasi/aj, kaqo/ti sunista= a(plw=j mia\ a)kribesta/th perigrafh\ tw=n kuriwte/rwn kai\ gnwstw=n se\ o(/louj maj gnwrisma/twn th=j e)kfra/sewj tou= meidia/matoj. To\ gegono\j o(/mwj o(/ti e)meidi/wn oi( i(laroi\ kai\ h(/meroi o)fqalmoi/ tou e)pitei/nei th\n perigrafh\ th=j ei)ko/noj tou= o(/lou tou= prosw/pou meta\ tw=n leptomereiw=n au)tou=, kaqw\j kai\ th=j e)nta/sewj tou= u(pokeime/nou yuxikou= sunaisqh/matoj dio/ti, w(j le/gei o( lao/j, «ta\ ma/tia ei)=nai o( kaqre/fthj th=j yuxh=j», prosdidome/nou e)/tsi kai\ tou= stoixei/ou th=j metafora=j sth\n shmasi/a tou= r(. meidiw= mtf.: e)/xw o)/yi faidrh/, galhniai/a, a)fou=, kata\ kurioleci/a, h( e)/nnoia au)tou= tou= r(h/matoj a)fora= kuri/wj sti\j e)kfra/seij tou= sto/matoj kai\ tw=n zugwmatikw=n meidiw= gelw= mo/no me\ th\ su/spasi tw=n xeile/wn di/xwj na\ kagxa/zw, xamogelw=. 18 sti/lbousa! metoxiko\j tu/poj e)nestw=toj xro/nou tou= r. sti/lbw, me/ll. -yw! la/mpw, a)ktinobolw=, a)pastra/ptw, guali/zw! h( e)n lo/gw metoxh\ e)/xei e)dw= metaforikh\ shmasi/a. 19 simo/j, -h/, -o/n! o( e)/xwn th\ mu/th simh\( peplatusme/nh). 20 (Ri/j, h(, r(ino/j, ai)t. r(i=na! h( mu/th: «Tἄλλα ἐφαίνετο ἀνὴρ λιπόσαρκος μᾶλλον ἀλλὰ ῥωμαλέος, ἀναστήματος μᾶλλον ὑψηλοῦ, ὅπου ἡ εὐσταλὴς ῥὶς καὶ περὶ τοὺς ῥώθωνας συνεπτυγμένη, τὰ λεπτὰ χείλη, τὸ περὶ τὸ σῶμα καὶ τὰς κινήσεις μέτρον, ἐδείκνυον τὸ καρτερικὸν τῆς ψυχῆς καὶ τὸ ἀλύγιστον τῆς καρδίας τοῦ ἀνδρός.»(spuri/dwnoj Basileia/dou To\ xrusi/on ) 21 ὡς διὰ κολλητοῦ κηροῦ λελεπτυσμένος[...]! dhl.: «[...]w(j na\ to\ ei)=xe leptu/nei me\ kollhme/no keri/» (e)nn. to\ mousta/ki tou). (O suggrafeu\j parista= dia\ tw=n prosdiorismw=n kai\ tw=n paromoiw/sewn o(/pwj o( zwgra/foj dia\ tw=n perigramma/twn kai\ th=j paraqe/sewj diafo/rwn morfw=n a)nqrw/pwn, zw/wn kai\ e)n ge/nei a)ntikeime/nwn, a)yu/xwn kai\ e)myu/xwn to\n tro/pon e)kei=non, me\ to\n o(poi=on oi( palaioi\ diemo/rfwnan to\ sxh=ma kai\ th\n u(fh\ tou= mu/stakoj, kaq ) h(\n e)poxh\ oi( ai)sqhtike\j ta/seij e)pe/ballan to\ «stri/yimo» tou= moustakiou= se\ sxh=ma «timoniou= podhla/tou». ~ 15 ~
ὁ στακτερός, ὁ λοξὸς κ ἐπικλινὴς[kathforiko\j] 22 πρὸς τὸ οὖς[pro\j to\ au)ti\], ὅλα παρ αὐτῷ[s )au)to\n]ἐμειδίων. Εἶχε γνωρίσει πρόσωπα καὶ πράγματα ἐν Κερκύρᾳ[sth\n Ke/rkura] 23, ὅλα τὰ περιέγραφε μετὰ χάριτος[me\ eu)gnwmosu/nh] 24 εἰς τοὺς φίλους του 25. Δὲν ἔπαυσε ποτὲ νὰ σεμνύνεται[na\ u(perhfaneu/etai, na\ kauxa=tai] 26 διὰ τὴν προτίμησιν[gia\ th\n proti/mhsh] 27 τὴν ὁποίαν εἶχε δείξει ἀείποτε[pa/ntote] διὰ τὴν Κέρκυραν ὁ βασιλεύς 28, καὶ ἔζησεν ἀρκετὰ διὰ νὰ ὑπερηφανευθῇ ἐπὶ τῇ ἐκλογῇ[gia\ th\n e)pilogh/] 29, ἣν[th\n o(poi/an]30 ἔκαμε τῆς αὐτῆς νήσου[th=j i)di/aj nh/sou] 31 πρὸς διατριβὴν 32 [gia\ na\ diamei/nh] ἡ ἑφτακρατόρισσα τῆς Ἀούστριας 33. Ἐνθυμεῖτο[qumo/tan] 34 ἀμυδρῶς τὸν 22 e)piklinh/j, -e/j, (e)pikli/nw)! o( e)/xwn kli/si pro\j ta\ ka/tw, kathforiko/j. 23 ἐν Κερκύρᾳ (e)n Œ dotikh\ TOPOS) sth\n Ke/rkura... 24 xa/rij, h(, gen. xa/ritoj! ai)t. xa/rin h)\ xa/rita! plhq. xa/ritej! dot. plhq. xa/risi! h( xa/rij de/on na\ e)klhfqh= sto\ paro\n xwri/o w(j h( eu)gnwmosu/nh e)kei/nh, th\n o(poi/a e)kfra/zei o( h(/rwaj tou= e)/rgou gia\ pro/swpa, ta\ o(poi=a o(/pwj qa\ i)dw=me katwte/rw e)ti/mhsan dia\ th=j parousi/aj, a)lla\ kai\ tw=n e)/rgwn twn, th\n patr%/a gh= tou= h(/rwoj th=j i(stori/aj maj. 25 τὰ περιέγραφε μετὰ χάριτος< (meta\ Œ genikh\ TROPOS) ta\ perie/grafe me\ xara\ stou\j fi/louj tou (εἰς τοὺς φίλους του)... 26 semnu/nw, mell. -unw= (σεμνός)! o( me/soj tu/poj semnu/nomai a)panta= e)dw= a)nti\ tw=n: megalauxw=, ei)=mai u(perh/fanoj gia\ ka/ti, h)\ kai\ kauxw=mai. 27 Δὲν ἔπαυσε ποτὲ νὰ σεμνύνεται διὰ τὴν προτίμησιν (dia\ Œ ai)tiatikh\\ AITIA) e)c ai)ti/aj, e(/neka th=j protimh/sewj[...]! h( pro/qesij διὰ, h( o(poi/a e)pi\ tou= prokeime/nou sunta/ssetai me\ ai)tiatikh\ ptw=si, ei)=nai o( progene/steroj tu/poj th=j proqe/sewj gia\ th=j kaq ) h(ma=j dhmotikh=j. 28 )Anafe/retai sto\n basile/a th=j (Ella/doj Gew/rgio A`(1845-1913), o( o(poi=oj e)dolofonh/qhke sth\ Qessaloni/kh. 29 διὰ νὰ ὑπερηφανευθῇ ἐπὶ τῇ ἐκλογῇ< (e)pi\ Œ dotikh\ AITIA) na\ u(perhfaneuqh= gia\ th\n e)pilogh/[...]! sunh/qwj, meta\ rh/mata yuxikou= pa/qouj shmantika/, to\ e)mpro/qeto e)pi\ Œ dotikh\ lamba/netai e)pi\ ai)ti/aj. 30 h(\n e)/kame... h(/n! qhlukou= ge/nouj ai)tiatikh\ e(nikou= th=j a)naforikh=j a)ntwnumi/aj o(/j, h(/, o(/! gen. ou(=, h(=j, ou(=! dot. %(=, $(=, %(=! ai)t. o(/n, h(/n, o(/! kata\ de\ to\n plhquntiko\n a)riqmo/: o)n. oi(/, ai(/, a(/! gen. w(=n! dot. oi(=j, ai(=j, oi(=j! ai)t. ou(/j, a(/j, a(/! th\n o(poi/a e)/kame. 31 ἣν (th\n o(poi/an) ἔκαμε τῆς αὐτῆς νήσου[ ]!τῆς αὐτῆς Peri\ th=j xrh/sewj th=j a)ntwnumi/aj au)to\j sth\n a)rxai/a kai\ th\n su/gxronh e(llhnikh\ i)de\j e)dw= 32 dia-tri/bw mell. -yw. Paqht. a)o/r. b` dietri/bhn, prk. diate/trimmai! lambano/menon e)dw= metaforikw=j, to\ e)mpro/qeto πρὸς διατριβὴν shmai/nei pro\j diamonh/n, dhlono/ti: gia\ na\ diamei/nh (pro\j Œ ai)tiatikh\ SKOPOS). 33 (O lo/goj e)dw= peri\ th=j )Elisa/bet th=j Bauari/aj (Mo/naxo 1837- Geneu/h 1898), th=j kata\ ko/smo prigki/pissaj Si/su, th=j suzu/gou tou= Fragki/skou )Iwsh\f A`. (H poluta/raxh zwh/ thj e)/labe tragiko\ te/loj me\ th\n dolofoni/a thj. (H Ke/rkura u(ph=rce e(/naj prosfilh\j proorismo\j a)nayuxh=j kai\ monw/sewj gia\ th\n prigki/pissa, h( o(poi/a, w(j gnwsto/n, u(pe/fere a)po\ kri/seij melagxoli/aj. 34 )Enqumei=to! paratatiko\j tou= e)nqumou=mai (3o pro/s. e(nikou=). ~ 16 ~
Μουστοξύδην 35, μὰ δόττο, δοττίσσιμο κὲ ταλέντο!* 36 Εἶχε γνωρίσει καλῶς τὸν Μάντζαρον, μὰ γαλαντουόμο!* 37 τὸν Κερκύρας Ἀθανάσιον 38 (μὰ μπράβο!*) 39, τὸν ερπιέρρο (κὲ γρὰν φιλόζοφο!* 40 ). Σὸ τελευταῖον ὄνομα ἔδιδεν εἰς τὸν ἀοίδιμον[to\n a)ei/mnhsto] Βράιλαν, 41 διὰ τὸν τίτλον[lo/g% tou= ti/tlou] 42 ὃν[to\n o(poi=on] τοῦ εἶχον ἀπονείμει, φαίνεται, οἱ Ἄγγλοι (Sir Pierro = Sir Peter). Εἶχε γνωρίσει ἐπίσης τὸν όλωμο 43 (κὲ ποέτα!* 44 ) τοῦ ὁποίου ἀπεμνημόνευε καὶ στίχους τινάς[kai\ merikou\j sti/xouj] 45, ) 35 Moustocu/dhj )Andre/aj (1785-1860)! lo/gioj, i(storiko\j kai\ politiko/j, katago/menoj a)po\ th\n Ke/rkura, o( o(poi=oj e)pi\ tw=n xro/nwn tou= Kapodi/stria w)rga/nwse to\ e)kpaideutiko\ su/sthma tou= a)rtisusta/tou to/te e(llhnikou= kra/touj. 36 Ti/ lo/gioj, logiw/tatoj kai\ proikisme/noj 37 e)k tou= galantuomo, toute/stin eu)genh/j. 38 Pro/keitai peri\ tou= )Episko/pou )Aqanasi/ou Poli/tou (1803-1847)! e)pelqo/ntoj tou= qana/tou tou= Mhtropoli/th Kerku/raj Xrusa/nqou sti\j 11 Marti/ou tou= 1848 o( )Aqana/sioj Poli/thj a)nedei/xqhke ne/oj Mhtropoli/thj kai\ a)nh=lqe sto\n mhtropolitiko\ qro/no sti\j 29 Mai+/ou tou= au)tou= e)/touj, lamba/nwn u(/stera kai\ sugxarhth/ria e)pistolh\ para\ th=j e)n Kwnstantinoupo/lei i)srahlitikh=j koino/thtoj. 39 Ti/ i(kano/j 40 Ti/ me/gaj filo/sofoj 41 )Aoi/dimoj, -on (a)ei/dw)! o( #)do/menoj, gia\ to\n o(poi=on ya/llontai #))/smata fhmisme/noj! e)dw= o(/mwj, e)peidh\ pro/keitai peri\ a)nqrw/pou h)/dh teqnhko/toj a)fou= o(/tan diadramatizo/tan h( e)n lo/gw i(stori/a, h)/toi ka/pou to\ 188..., o( me/gaj au)to\j Kerkurai=oj filo/sofoj kai\ politiko\j Brai+/laj )Arme/nhj-Pe/troj (1812-84) ei)=xe h)/dh a)podhmh/sei, to\ e)pi/qeton a)oi/dimoj de/on n a)podoqh= e)dw= w(j a)ei/mnhstoj. 42 διὰ τὸν τίτλον ὃν τοῦ εἶχον ἀπονείμει [dia\ Œ ai)tiatikh\\ AITIA] kei=tai w(j e)pirrhmatiko\j prosdiorismo\j dhlw=n th\n ai)ti/a sto\ rh=ma ἔδιδεν th=j prota/sewj e)carth/sewj. To\ a)naforiko\ o(\n ei)=nai ai)tiatikh\ e(nikou= th=j a)naforikh=j a)ntwnumi/aj o(/j (ble/pe shm. 30). 43 Solwmo\j Dionu/sioj (Ζάκυνθος 1798 - Κέρκυρα 1857)! o( e)qniko/j maj poihth/j. 44 Ti/ poihth/j 45 καὶ στίχους τινάς... Qhlukou= ge/nouj ai)tiatikh\ plhquntikou= th=j a)ori/stou a)ntwnumi/aj ti/j, h( o(poi/a e)n prokeime/n% lamba/netai w(j e)piqetiko\j prosdiorismo\j sto\ e)pi/shj kat ) ai)tiatikh\ plhquntikou= e)kfero/meno ou)siastiko\ στίχους, a)podi/detai de\ sth\ ne/a dhmotikh\ dia\ tw=n ka/poioj kai\ meriko/j: «[...]καὶ στίχους τινάς[...]»! dhlono/ti «[...]kai\ ka/poiouj sti/xouj[...]», h)\ «[...]kai\ merikou\j sti/xouj[...]». (H a)o/risth a)ntwntumi/a ti\j, ti ka/poioj, ka/ti th=j a)rxai/aj e(llhnikh=j kli/netai sumfw/nwj pro\j th\n 3 h kli/si w(j a)kolou/qwj: ~ 17 ~
ἀπαγγέλλων[apagge/lontaj] αὐτοὺς κατὰ τὸ ἑξῆς ὑπόδειγμα [kata\ to\ e(ch=j para/deigma] 46. Ὡ σ ὰ ν τὴ σπίθα κρουμμένη στὴ στάχτη ποῦ ἐκρουβόταν γιὰ μᾶς λευτεριά; Εἰσὲ πᾶσα μέρη πετιέται κι ἀνάφτει, καὶ σκορπιέται σὲ κάθε μεριά. Ὁ μπαρμπα-πύπης ἔλειπεν ὑπὲρ τὰ εἴκοσι ἔτη[pa/nw a)po\ ei)/kosi e)/th] ἐκ τοῦ τόπου[a)po\ to\n to/po] τῆς γεννήσεώς του 47. Εἶχε γυρίσει κόσμον κ ἔκαμεν ἐργασίας πολλάς. Ἔστειλέ ποτε[ka/pote] 48 καὶ εἰς τὴν Παγκόσμιον ἔκταση, διότι ἦτο σχεδὸν ἀρχιτέκτων, καὶ εἶχε μάλιστα καὶ μίαν ἰνβεντσιόνε*. Ἐμίσει[misou=se] τοὺς πονηροὺς καὶ τοὺς ἰδιοτελεῖς, ἐξετίμα[e)ktimou=se] τὸν Peri\ de\ tw=n a)ori/stwn a)ntwnumiw=n th=j ne/aj e(llhnikh=j i)de\j e)dw= 46 ἀπαγγέλλων αὐτοὺς κατὰ τὸ ἑξῆς ὑπόδειγμα[...]! κατὰ τὸ ἑξῆς ὑπόδειγμα sumfw/nwj me/, sumfw/nwj pro\j to\ e(ch=j para/deigma (kata\ Œ ai)tiatikh\ SUMFWNIA)! ὑπόδειγμα, -atoj, to\ (u(podei/knumi)! shmei=o, u(po/deigma, tekmh/rio, a)po/deicij. lambano/menoj e)dw= metaforikw=j, o( o(/roj ὑπόδειγμα shmai/nei pro/tupo, para/deigma. 47 Ὁ μπαρμπα-πύπης ἔλειπεν ὑπὲρ τὰ εἴκοσι ἔτη [pa/nw a)po\ ei)/kosi e)/th] ἐκ τοῦ τόπου [a)po\ to\n to/po] τῆς γεννήσεώς του! ὑπὲρ τὰ εἴκοσι ἔτη = e)/leipe a)po\ to\n to/po th=j gennh/sew/j tou pe/ra a)po\ ta\ ei)/kosi xro/nia (u(pe\r Œ ai)tiatikh\ UPERBASH XRONIKOU ORIOU)! ἐκ τοῦ τόπου (e)k Œ genikh\ lambano/menoj e)dw= kuriolektikw=j, o( e)n lo/gw e)mpro/qetoj prosdiorismo\j dhloi= TOPO)= a)po\ to\n to/po th=j gennh/sew/j tou. 48 Ἔστειλέ ποτε[...]!ποτέ, sth\n i)wnikh\ dia/lekto kote/ kai\ dwristi\ poka/! lambano/meno e)dw= w(j e)gklitiko\ mo/rio, to\ po/te shmai/nei ka/pote, kata\ ka/poio xro/no (a)prosdiori/stwj), se\ ka/poia e)poxh/, «mia\ fora\ ki e(/na kairo\» (li/an de\ sunh/qhj fra/sij sth\n a)rxai/a e(llhnikh/, ei)sagwgikh\ tw=n a)fhgh/sewn paramuqiw=n, ei)=nai h( e(ch=j: ou(/tw pot ) h)=n mu=j kai\ galh= e)/tsi pou\ le\j mia\ fora\ ki e(/nan kairo\ h)=tan mia\ ga/ta ki e(/naj pontiko/j)! To\ ποτέ kei=tai e)pi/shj kai\ se\ a)ntapodotike\j prota/seij: pote\ me/n... pote\ de/... a)/llote me/n... a)/llote de/..., o(te\ me/n... o(te\ de/... th\ mia\ fora/... mia\ a)/llh fora/..., mia\ fora\ e)/tsi... mia\ fora\ a)lloiw=j..., latinisti\ modo...modo. ~ 18 ~
ἀνθρωπισμὸν καὶ τὴν τιμιότητα. Ἀπετροπιάζετο[ai)sqano/tan e)/ntonh a)postrofh\ gia\] 49 τοὺς φαύλους[tou\j a)nh/qikouj, tou\j a)xrei/ouj]. «Ἰλ τραδιτόρε νὸν ἂ κομπασσιόν, ὁ ἀπατεώνας δὲν ἔχει λύπηση». Ἐνίοτε 50 πάλιν[ka/pote pa/lin] ἐμαλάττετο[e)mala/kwne] 51 κ ἐδείκνυε[e)kdh/lwne] 52 συγκατάβασιν[e)pieikh= a)podoxh\] εἰς τὰς ἀνθρωπίνας ἀτελείας[sti\j a)nqrw/pinej a)te/leiej]. «Οὐδ ἡ γῆς ἀναμάρτητος, ἄγκε λὰ τέρρα νὸν ἒ ἰμπεκκάμπιλε». Καὶ ὕστερον[kai\ u(/stera], ἀφοῦ οὐδ [ou)/te] ἡ γῆ εἶναι, πῶς θὰ εἶναι ὁ Πάπας; Ὅταν τοῦ παρετήρει τις 53 [to\n e)pe/krine ka/poioj] ὅτι ὁ Πάπας δὲν ἐψηφίσθη ἰμπεκκάμπιλε* 54, ἀλλὰ ἰνφαλλίμπιλε* 55, δὲν ἤθελε ν ἀναγνωρίσῃ τὴν διαφοράν. Δὲν ἦτο ἄμοιρος [de\n e)sterei=to] 56 καὶ θρησκευτικῶν συναισθημάτων 57. Σὰς δύο ἥ τρεῖς προσευχάς, ἃς 58 ἤξευρε 59 [ti\j o(poi=ej h)/cere], τὰς ἤξευρεν ἑλληνιστί [sth\n e(llhnikh\ tw=n e(llhnistikw=n xro/nwn]. «Σὰ πατερμά του τὰ ἤξερε ρωμέικα [sth\ ne/a e(llhnikh\ th=j perio/dou th=j tourkokrati/aj]». Ἔλεγεν: «Ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος, Κύριος αβαὼθ< ὡς ἐνάντιος, ὑψίστοις 60». Ὅταν μὲ ἠρώτησε δὶς ἥ 49 paratatiko\j tou= me/sou rh/matoj a)potropia/zomai (e)k tou= a)potro/paioj)! ai)sqa/nomai e)ntonh a)postrofh/, e)/ntonh fri/kh. 50 e)ni/-ote, e)pi/rrhma a)nti\ tou= e)kferome/nou kata\ dia/stasin e)/ni o(/te, h)/toi e)/stin o(/te, toute/stin ka/pote-ka/pote, merike\j fore/j. 51 Paratatiko\j tou= paqht. mala/ssomai! mala/ssw, a)ttikw=j -ttw, me/l. -cw (malako/j)! ka/mnw ka/ti malako/, to\ malakw/nw (a)nti/q. tou= sklhru/nw)! e)kfero/meno e)dw= se\ paqhtikh\ dia/qesi, to\ r. mala/ttomai noei=tai kata\ metaforikh\ shmasi/a, h)/toi kataprau+/nomai, kaqhsuxa/zw, gi/nomai h)/pioj. 52 Parat. xro/noj tou= r. dei/knumi! Παρατ. ἐδείκνυν & ἐδείκνυον, Μέλλ. δείξω, Αόρ. ἔδειξα, Παρακ. δέδειχα, Παθ. μέλλ. δειχθήσομαι, Παθ. αόρ. ἐδείχθην, Παθ. παρακ. δέδειγμαι, Παθ. υπερσ. ἐδεδείγμην sto\ paro\n xwri/o shmai/nei fanerw/nw, e)kdhlw/nw: ekdh/lwne, fane/rwne sugkata/bash. 53 ble/pe shm. 35. 54 impeccabile= a)/memptoj. 55 infallibile= a)la/nqastoj. 56 a)/-moiroj (a) ster. Œ moi=ra)! o( mh\ e)/xwn meri/dio s ) e(/na pra=gma. 57 Δὲν ἦτο ἄμοιρος καὶ θρησκευτικῶν συναισθημάτων...= de\n h)=tan a)pesterhme/noj ) qrhskeutikw=n sunaisqhma/twn! θρησκευτικῶν συναισθημάτων = genikh\ a)ntikeimenikh\ sto\ ἄμοιρος. 58 ble/pe shm. 29. 59 h)ceu/rw [<(h)) ceu/rw, a)po\ to\ e)ceu=ron, a)o/r. tou= e)ceuri/skw, metagene/steron ce/rw. 60 ἐνάντιος, ὑψίστοις... )Enanti/oj, -on! o( a)ntikru\ w)/n, dhladh\ o( eu(risko/menoj a)pe/nanti a)po\ ka/poion! e)pi\ e)xqrikh=j d e)nnoi/aj shmai/nei: o( a)ntitasso/menoj kata/ tinoj. To\ de\ ὑψίστοις lamba/netai w(j dotikh\ a)ntikeimenikh\ sto\ ἐνάντιος (e)nantiou=mai/ tini), o(moi/wj pro\j th\n a)rxai/a e(llhnikh/! ~ 19 ~
τρὶς 61 [duo h)\ trei=j fore\j] τί σημαίνει τοῦτο τὸ ὡς ἐνάντιος προσεπάθησα νὰ διορθώσω καὶ ἐξηγήσω τὸ πρᾶγμα. Ἀλλὰ μετὰ δύο ἥ τρεῖς ἡμέρας 62 [u(/ster ) a)po\ trei=j h(me/rej] ὑποτροπιάζων 63 πάλιν ἔλεγεν: «Ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος< ὡς ἐνάντιος ὑψίστοις!» Ἓν μόνον εἶχεν ἐλάττωμα, ὅτι ἐμίσει[misou=se] 64 ἀδιαλλάκτως πᾶν ὅ,τι[ka/qe ti to\ o(poi=o]ἐκ προκαταλήψεως[e(/neka prokatalh/yewj] ἐμίσει[misou=se]καὶ χωρὶς ν ἀνέχηται 65 ἀντίθετον γνώμην ἥ ἐπιχείρημα. Πολιτικῶς κατεφέρετο 66 [e)kfrazo/tan drimu/tata]πολὺ κατὰ τῶν Ἄγγλων, θρησκευτικῶς δὲ κατὰ τῶν δυτικῶν. Δὲν ἤθελε ν ἀκούσῃ τὸ ὄνομα τοῦ Πάπα, καὶ ἦτο 67 ἀμείλικτος 68 [sklhro\j] κατήγορος 69 τοῦ ρωμαϊκοῦ κλήρου. * * * lo/gou xa/rin: [...]o(/loj me\n ga/r e)stin a(/pasin e)nanti/oj toi=j ou)=si[...] (Dhmosqe/nhj 24 41.5). To\ de\ e)pi/qeto e)na/ntioj tonizo/meno sth\n proparalh/gousa qewrei=tai metagene/steroj tu/poj tou= e)nanti/oj, pou\ toni/zetai sth\n paralh/gousa, kai\ a)panta= periorisme/no w(j e)pi\ to\ plei=ston se\ kei/mena a)nh/konta stou\j meta\ Xristo\n xro/nouj [ble/pe: Loggi/nou Peri\ u(/youj (1oj m.x. ai)w/n), xwri/o 10.2.2., (Rwmanou= Melwdou= (/Umno 81, strofh\ 15 (6oj ai)w\n m.x.), )Arseni/ou )Apofqe/gmata, xwri/o 2.70 (11oj ai)w\n)], plh\n mia=j mo/non periptw/sewj, kai\ sugkekrime/na sth\ Sapfw= (a)po/spasma 31, 7oj p.x ai)w/n), h( o(poi/a w(sto/son qewrei=tai u(po\ tw=n perissote/rwn filolo/gwn w(j e)sfalme/nh grafh\ tou= a)rxikou= tu/pou th=j le/cewj dhl. tou= tu/pou e)nanti/oj. 61 δὶς ἢ τρὶς! di/j! e)pi/rrhma, e)c ) ou(= to\ a)ggliko\ pro/qema di-! du/o fore/j. tri/j, e)pi/rrhma: trei=j fore/j. 62 μετὰ δύο ἢ τρεῖς ἡμέρας[..] = u(/ster ) a)po/, meta\ a)po\ trei=j h(me/rej (meta\ Œ ai)tiatikh\ XRONOS). 63 metoxh\ e)nestw=toj tou= rh/matoj u(potropia/zw [<u(potroph/]: e)mfani/zomai ) pa/li, kaq u(potroph/n. 64 Paratatiko\j tou= mise/w-w=. 65 (Upotaktikh\ )Enestw=toj tou= a)ne/xomai. 66 katafe/romai [< katafe/rw], katafe/romai kata\ tino/j, me/l. katoi/sw h)\ katoi/somai, a)o/r. a` kath/negka! e)kfra/zomai me\ o)cu/thta e)nanti/on ka/poiou a)/llou, to\n kathgorw=. 67 ble/pe shm. 11. 68 a)mei/liktoj< 'á sterht.+ (= γλυκαίνω, καταπραΰνω)], e)pi/q.: e)kei=noj pou\ de\n kataprau+/netai, pou\ de\ malakw/nei h( kardia/ tou. sklhro\j, du/skoloj: «[...]e)pekalei=to to\ o)/noma/ sou w(j mo/nhj qeo/thtoj pisth=j kai\ prosta/tidoj... )/Esthn a)mei/liktoj. Se\ e)nqumou/mhn[...]». (S. Basileia/dou «Gala/teia»). 69 kath/goroj, kata\ Œ a)goreu/w. ~ 20 ~
Σὴν ἑσπέραν 70 τοῦ Μεγάλου αββάτου τοῦ ἔτους 188< περὶ ὥραν ἐνάτην 71 [gu/rw sti\j e)nne/a], γερόντιόν τι[e(/na geronta/ki] 72 εὐπρεπῶς ἐνδεδυμένον 73 [e(/na geronta/ki kalontume/no], καθόσον ἠδύνατο 74 [o(/so mporou=se be/baia]νὰ διακρίνῃ τις [ka/poioj] εἰς τὸ σκότος[sto\ skota/di], κατήρχετο 75 [kate/baine] τὴν ἀπ Ἀθηνῶν εἰς Πειραιᾶ ἄγουσαν 76 [e)nn. o(do/n, dhl. th\n )Aqhnw=n Peiraiw=j], τὴν ἁμαξιτήν [a)macopo/reuth]. Δὲν εἶχεν ἀνατείλει ἀκόμη ἡ σελήνη, καὶ ὁ ὁδοιπόρος[o pezopo/roj] ἐδίσταζε ν ἀναβῇ 77 ὑψηλότερον[n ) a)nebei= pio\ yhla/], ζητῶν [a)nazhtw/ntaj, ya/xnontaj] δρόμον μεταξὺ τῶν 70 e(spe/ra, h(! to\ dia/sthma e)kei=no th=j h(me/raj, to\ kei/menon metacu\ th=j du/sewj tou= h(li/ou kai\ tou= plh/rouj nukterinou= sko/touj. 71 περὶ ὥραν ἐνάτην= peri/pou sti\j e)nne/a (peri\\ Œ ai)tiatikh\ XRONOS). 72 γερόντιόν τι [...]! gero/ntion, to/, u(pokor. tou= ge/rwn! e(/na geronta/ki. Peri\ th=j a)o/risthj a)ntwnumi/aj ti\j i)de\j e)dw=. 73 metoxiko\j tu/poj paqhtikou= parakeime/nou tou= rh/matoj e)ndu/omai (forw=, ntu/nomai) tou= e)ndu/w! Παρατ. ἐνέδυον, Μέλλ. ἐνδύσω, Αόρ. α ἐνέδυσα, Μέσ. μέλλ. ἐνδύσομαι, Μέσ. αόρ. ἐνεδυσάμην, Παθ. αόρ. ἐνεδύθην, Παθ. παρακ. ἐνδέδυμαι. 74 Paratatiko\j tou= du/namai: mporw=. Egklitikh\ a)ntikata/stasij )Enestw=toj: ) 75 κατήρχετο, parat. tou= a)poqetikou= rh/matoj kate/rxomai, me/l. kateleu/somai, a)o/r. b` kath=lqon, a)prf. katelqei=n (kata\ Œ e)/rxomai) katebai/nw. 76 κατήρχετο τὴν ἀπ Ἀθηνῶν εἰς Πειραιᾶ ἄγουσαν (e)nn. o(do/n)! τὴν ἀπ Ἀθηνῶν εἰς Πειραιᾶ ἄγουσαν... = kate/baine th\n )Aqhnw=n-Peiraiw=j[...] Ei)=nai su/narqroj (e)/narqroj) e)piqetiko\j prosdiorismo/j, e)kfero/menoj kaq ) e(auto\n kai\ e)pe/xwn th\ qe/si tou= paraleipome/nou ou)siastikou= o(do\n (a)ntikei/meno sto\ κατήρχετο), to\ o(poi=o kai\ paralei/petai, dio/ti e)nnoei=tai eu)ko/lwj e(/neka th=j sunhqei/aj tou= lo/gou, paraxwrw/ntaj e)/tsi th\n suntaktikh/ tou qe/si sto\n su/narqro (e)/narqro) e)piqetiko\ prosdiorismo/, τὴν...ἄγουσαν. 77 u(potaktikh\ a)or. b` tou= a)nabai/nw! e)dw= to\ rh=ma e)kfe/retai a)meta/bato kai\ shmai/nei: a)nebai/nw, phgai/nw! ν ἀναβῇ ὑψηλότερον... (ai)tiatikh\ w(j e)pirr. topiko\j prosdiorismo\j sto r(. a)nab$=)= n ) a)nebh= yhlo/tera. ~ 21 ~
χωραφίων. Ἐφαίνετο μὴ γνωρίζων[faino/tan o(/ti de\n e)gnw/rize] 78 καλῶς τὸν τόπον. Ὁ γέρων θὰ ἦτο ἴσως πτωχός, δὲν θὰ εἶχε 50 λεπτὰ διὰ νὰ πληρώσῃ τὸ εἰσιτήριον τοῦ σιδηροδρόμου, ἥ θὰ τὰ εἶχε κ ἔκαμνεν 79 οἰκονομίαν. Ἀλλ ὄχι δὲν ἦτο πτωχός, δὲν ἦτο οὔτε πλούσιος, εἶχε διὰ νὰ ζήσῃ. Ἦτο εὐλαβής, καὶ εἶχε τάξιμο νὰ καταβαίνῃ κατ ἔτος[ka/qe xro/no] τὸ Πάσχα πεζὸς εἰς τὸν Πειραιᾶ, ν ἀκούῃ τὴν Ἀνάστασιν εἰς τὸν Ἅγιον πυρίδωνα καὶ ὄχι εἰς ἄλλην ἐκκλησίαν, νὰ λειτουργῆται ἐκεῖ, καὶ μετὰ τὴν ἀπόλυσιν, ν ἀναβαίνῃ πάλιν πεζὸς εἰς τὰς Ἀθήνας. Ἦτο ὁ μπαρμπα-πύπης, ὁ γηραιὸς φίλος μου, καὶ κατέβαινεν εἰς Πειραιᾶ διὰ ν ἀκούσῃ τὸ Χριστὸς ἀνέστη εἰς τὸν ναὸν τοῦ ὁμωνύμου καὶ προστάτου του, διὰ νὰ κάμῃ Πάσχα ρωμέικο κ εὐφρανθῇ ἡ ψυχή του. Καὶ ὅμως ἦτο< δυτικός. Ὁ μπαρμπα-πύπης ἦτο Ἰταλοκερκυραῖος ἁπλοϊκός, Ἑλληνίδος μητρός, Ἕλλην τὴν καρδίαν 80 [(/?Ellhnaj sth\n kardia\], καὶ ὑφίστατο ἄκων 81 [kai\ u(pe/mene a)qe/lhta] ἴσως, ὡς[o(/pwj] καὶ τόσοι ἄλλοι, τὸ ἄπειρον μεγαλεῖον καὶ τὴν ἄφατον 82 [th\n a)nei/pwth, th\n a)/rrhth] γλυκύτητα τῆς ἐκκλησίας τῆς Ἑλληνικῆς. Ἐκαυχᾶτο ὅτι ὁ πατήρ του, ὅστις ἦτο στρατιώτης[pou\ h)=tan stratiw/thj] τοῦ Ναπολέοντος Α, «εἶχε μεταλάβει ρωμέικα», ὅταν ἐκινδύνευσε ν ἀποθάνῃ 83 [na\ peqa/nh], ἐκβιάσας μάλιστα πρὸς τοῦτο[a)fou= e)kbi/ase ma/lista gi ) au)to\], διά τινων συστρατιωτῶν του[dia\ me/sou ka/poiwn sumfanta/rwn tou], τὸν ἱερέα τὸν ἀγαθόν. Καὶ ὅμως ὅταν 84, κατόπιν τούτων, φυσικῶς[eu)/loga] τοῦ ἔλεγέ τις[ka/poioj]: «Διατί δὲν βαπτίζεσαι, μπαρμπα-πύπη», ἡ ἀπάντησίς του ἦτο ὅτι ἅπαξ[mia\ fora\] ἐβαπτίσθη, καὶ ὅτι εὑρέθη ἐκεῖ. 78 Ἐφαίνετο μὴ γνωρίζων καλῶς τὸν τόπον...= e)fai/neto Œ kathgorhmatikh\ metoxh\ (mh\ gnwri/zwn) tou= u(pokeime/nou tou= rh/matoj fai/netai Œ o(/ti Œ to\ oi)kei=o rh=ma th=j metoxh=j e)fai/neto o(/ti de\n e)gnw/rize... 79 rh=ma ka/mnw! Παρατ. ἔκαμνον, Μέλλ. καμοῦμαι, Αόρ. ἔκαμον, Παρακ. κέκμηκα, Υπερσ. ἐκεκμήκειν. 80 Ἕλλην τὴν καρδίαν... τὴν καρδίαν! ai)tiatikh\ w(j e)pir. prosd. th=j a)nafora=j sto\ (/Ellhn. 81 ἄκων: [<sunhr. tu/poj tou= 'á e/kwn < 'á ster. + e(/kwn]: a)kou/sioj, a)qe/lhtoj! li/an sunh/qhj ei)=nai h( e)/kfrasij: e(kw\n a)/kwn, h)/toi qe/lontaj kai\ mh/. 82 a)/fatoj, o(, h( (a) ster. kai\ fato\j e)k tou= fhmi/)! o( mh\ lexqei/j, o( a)/rrhtoj. 83 u(potaktikh\ a)or. b` tou= a)poqn$/skw! oi( xro/noi tou= qn$/skw: Μέλλ. θανοῦμαι, Αόρ. β ἔθανον, Παρακ. τέθνηκα, Υπερσ. ἐτεθνήκειν. 84 gia\ to\ o(/tan ble/pe th\n u(poshmei/wsi 5 e)dw= ~ 22 ~
Φαίνεται ὅτι οἱ Πάπαι τῆς Ρώμης μὲ τὴν συνήθη ἐπιτηδείαν [kata/llhlh] πολιτικήν των, εἶχον ἀναγνωρίσει εἰς τοὺς ρωμαιοκαθολικοὺς τῶν Ἰονίων νήσων τινὰ τῶν[merika/, w(risme/na a)po\] εἰς τοὺς Οὐνίτας ἀπονεμομένων προνομίων 85, ἐπιτρέψαντες αὐτοῖς[s ) au)tou\j] νὰ συνεορτάζωσι μετὰ τῶν ὀρθοδόξων[o(mou= me\ tou\j o)rqodo/couj] ὅλας τὰς ἑορτάς. Ἀρκεῖ νὰ προσκυνήσῃ τις τὴν ἐμβάδα 86 τοῦ ποντίφηκος, τὰ λοιπὰ[ta\ u(po/loipa] εἶναι ἀδιάφορα. Ὁ μπαρμπα-πύπης ἔτρεφε μεγίστην εὐλάβειαν πρὸς τὸν πολιοῦχον ἅγιον τῆς πατρίδος του 87 καὶ πρὸς τὸ σεπτὸν 88 [kai\ gia\ to\ sebasto/, to\ seba/smio] αὐτοῦ λείψανον. Ἐπίστευεν εἰς τὸ θαῦμα τὸ γενόμενον κατὰ τῶν Βενετῶν 89 [e)nanti/on tw=n Benetw=n], τολμησάντων ποτὲ 90 [o(/tan e)to/lmhsan ka/pote] νὰ ἱδρύσωσιν 91 [na\ sterew/soun] ἴδιον [i)diai/teron, diko/ touj] θυσιαστήριον ἐν αὐτῷ τῷ ὀρθοδόξῳ ναῷ [me/sa sto\n i)/dio to\n o)rqo/doco nao\] 92 (Il santo Spiridion ha fatto questo caso*), ὅτε[o(/tan] ὁ ἅγιος ἐπιφανεὶς 93 [o( a(/gioj, pou\ e)fa/nh e)/cafna] νύκτωρ 94 [me/sa sth\ nu/kta] ἐν σχήματι μοναχοῦ[fe/rwn th\ morfh\ monaxou=] 95 85 h( e)n lo/gw fra/sij du/natai n ) a)podoqh= w(j e(ch=j: «merika/ (h)\ w(risme/na) a)po\ ta\ prono/mia pou\ ei)=xan a)ponemhqh= stou\j Ou)ni/tej...» 86 e)mba/j, e)k tou= e)mbai/nw: h( pantou=fla. 87 ἔτρεφε μεγίστην εὐλάβειαν πρὸς τὸν πολιοῦχον ἅγιον τῆς πατρίδος του = e)/trefe megi/sthn eu)la/beia gia\ to\n poliou=xon a(/gion... (pro\\j Œ ai)tiatikh\ SKOPOS). 88 septo/j, e)k tou= se/bomai! seba/smioj, sebasto/j. 89 τὸ γενόμενον κατὰ τῶν Βενετῶν= to\ qau=ma e)kei=no pou\ e)/gine e)nanti/on tw=n Benetw=n (kata\ Œ genikh\\ ENANTIWSH). 90 τολμησάντων ποτὲ... o(/te pot ) e)to/lmhsan o(/tan ka/pote e)to/lmhsan... Genikh\ a)po/lutoj pou\ dhloi= th\n e)pirrhmatikh\ sxe/si tou= XRONOU sth\ mtx. τὸ γενόμενον! w(j u(pokei/meno d ) au)th=j noei=tai h( genikh\ τῶν Βενετῶν. 91 i(dru/w, me/l. -u/sw! a)o/r. a` i(/drusa, Paqht. a)o/r. a` i(dru/qhn, prk. i(/drumai (i(/zw)! sterew/nw, i(dru/w e)gkaqistw=, sth/nw, e)gei/rw, a)ga/lmata h)\ a)ndria/ntej, a)fierw/nw naou/j: [...]ta\ ga\r i(era\ e)n au)tv= tv= a)kropo/lei kai\ a)/llwn qew=n e)sti\ kai\ ta\ e)/cw pro\j tou=to to\ me/roj th=j po/lewj ma=llon i(/drutai[...] = dio/ti oi( naoi\ kai\ tw=n a)/llwn qew=n eu(ri/skontai e)nto\j th=j a)kropo/lewj, e)nw= o(/soi eu(ri/skontai e)kto\j au)th=j e)xoun oi)kodomhqh= ma=llon pro\j tou=to to\ me/roj th=j po/lewj... (Qoukudi/dou (Istori/a bibl. B kef. 14) 92 νὰ ἱδρύσωσιν...ἐν αὐτῷ τῷ ὀρθοδόξῳ ναῷ= na\ qemeliw/soun sto\n i)/dio to\n o)rqo/doco nao/, h)/toi me/sa sto\n o)rqo/doco nao/ (e)n Œ dotikh\\ kata\ kurioleci/a TOPOS ). 93 metoxh\ a)ori/stou tou= rh/matoj a)p-e)fa/nhn e)mfani/sqhka, h)=lqa sto\ fw=j, e)fa/nhka e)/cafna! [...] ὅτε ὁ ἅγιος ἐπιφανεὶς νύκτωρ ἐν σχήματι μοναχοῦ κρατῶν δαυλὸν ἀναμμένον ἔκαυσεν ἐνώπιον τῶν ἀπολιθωθέντων ἐκ τοῦ τρόμου φρουρῶν τὸ ἀρτιπαγὲς ἀλτάρε*= o(/tan o( a(/gioj pou\ e)fa/nh e)/cafna e)n t%= me/s% th=j nukto\j, fe/rwn th\ morfh\ monaxou=, na\ krath= daulo\ a)namme/non e)/kaye mprosta\ stou\j pagwme/nouj e)k tou= fo/bou twn frourou\j to\ mo/lij pro\ mikrou= a)ko/mh sterewqe\n i(ero/. 94 nu/ktwr, e)pi/r. (nu/c)! e)n kair%= nukto/j, dia\ nukto/j. ~ 23 ~
κρατῶν [na\ krath=] δαυλὸν ἀναμμένον ἔκαυσεν ἐνώπιον τῶν ἀπολιθωθέντων [mprosta\ stou\j pagwme/nouj] ἐκ τοῦ τρόμου [a)po\ to\n fo/bo touj] φρουρῶν τὸ ἀρτιπαγὲς 96 [to\ neo-kataskeuasqe/n, to\ neo/dmhton a)ko/mh] ἀλτάρε*[i(ero/]. Ἀφοῦ εὑρίσκετο μακρὰν τῆς Κερκύρας [makria\ a)po\ th\n Ke/rkura], ὁ μπαρμπα-πύπης ποτὲ δὲν θὰ ἔστεργε [de\ qa\ dexo/tan, de\ qa\ sunainou=se sto\] 97 νὰ ἑορτάσῃ τὸ Πάσχα μαζὶ μὲ τσοὺ φράγκους. * * * Σὴν ἑσπέραν λοιπὸν ἐκείνην τοῦ Μεγάλου αββάτου, ὅτε κατέβαινεν εἰς Πειραιᾶ [o(/tan kate/baine sto\n Peiraia=], πεζός, κρατῶν εἰς τὴν χεῖρα [kratw/ntaj sto\ xe/ri] τὴν λαμπάδα του, ἣν 98 ἔμελλε 99 [th\n o(poi/an e)pro/keito] ν ἀνάψῃ κατὰ τὴν Ἀνάστασιν, μικρὸν [li/go] πρὶν φθάσῃ εἰς τὰ παραπήγματα τῆς μέσης ὁδοῦ ἐκουράσθη [koura/sthke] καὶ ἠθέλησε νὰ καθίσῃ ἐπ ὀλίγον[gia\ li/go] ν ἀναπαυθῇ. Εὗρεν[brh=ke]ὑπήνεμον 100 τόπον[qe/sh, me/roj pou\ de\n to\ e)/piane a)e/raj] ἔξωθεν 101 μιᾶς μάνδρας[a)p ) e/)cw a)po\ mia\ ma/ntra], ἐχούσης[h( o(poi/a ei)=xe] καὶ οἰκίσκον [spita/ki] παρὰ τὴν μεσημβρινὴν γωνίαν[pro\j th\ no/tia gwni/a], κ ἐκεῖ ἐκάθισεν ἐπὶ τῶν χόρτων[e)pa/nw sta\ xo/rta], ἀφοῦ ὑπέστρωσε 102 [e)/strwse a)po\ 95 ἐν σχήματι μοναχοῦ... (e)n Œ dotikh\\ KATASTASIS)= u(po\ th\ morfh\ monaxou=, me th\ morfh\ monaxou=. 96 a)rtipagh/j, -e/j (a)/rti Œ pagh=nai, paq. a)o/r. b` tou= ph/gnumi)! o( mo/lij pro\ mikrou= pagei/j, dhladh\ sterewqei/j. 97 ste/rgw, Μέλλ. στέρξω, Αόρ. ἔστερξα, Παθ. αόρ. α ἐστέρχθην, Παθ. παρακ. ἔστεργμαι: e)dw= to\ rh=ma ste/rgw noei=tai w(j e(ch=j: ei)=mai i(kanopoihme/noj, eu)xaristhme/noj, a)rkou=mai, h)\ a)ko/mh kai\ sunainw=. 98 ble/pe shm. 29. 99 me/llw, Παρατ. ἔμελλον & ἤμελλον, Μέλλ. μελλήσω, Αόρ. ἐμέλλησα: kei=tai w(j a)pro/swpon: ἣν ἔμελλε ν ἀνάψῃ...= th\n o(poi/an e)pro/keito n ) a)na/yh. 100 u(ph/nemoj, -on (u(po\ Œ a)/nemoj): e)kei=noj pou\ de\n prosba/lletai u(po\ tou= a)ne/mou, o( mh\ e)kteqeime/noj sto\n a)/nemo (a)nti/qeto tou= prosh/nemoj)! sunh/qhj ei)=nai e)pi/shj h( e)/kfrasij: e)k tou= u(phne/mou a)po\ to\ me/roj pou\ de\n to\ «pia/nei» a)e/raj. 101 e)/cwqen, e)pi/r. (e)/cw)! a)p ) e)/cw! e)kfero/meno meta\ genikh=j: ἔξωθεν μιᾶς μάνδρας= a)p ) e)/cw a)po\ mia\ ma/ntra! h( genikh\ au)th\ kalei=tai a)fairetikh\ h)\ tou= xwrismou=, kaq ) o(/ti e)kfe/retai sunh/qwj me\ e)pirrh/mata a)pomakru/nsewj kai\ xwrismou= shmantika/, o(/pwj ei)=nai ta/: e)/cw, e)kto/j, makra/n, po/rrw, pro/sw, kru/fa, la/qra. 102 u(po\ Œ strw/nnumi e)n prokeime/n% strw/nw u(poka/tw mou. Oi( xro/noi tou= r(h/matoj ei)=nai oi( e(ch=j katwte/rw: ~ 24 ~
ka/tw] τὸ εἰς πολλὰς δίπλας[se\ polle\j ptuxe\j] γυρισμένον[diplwmeno] σάλι του. Ἔβγαλεν ἀπὸ τὴν τσέπην τὴν σπιρτοθήκην του, ἤναψε σιγαρέτον κ ἐκάπνιζεν ἡδονικῶς[me\ a)po/laush, m ) eu)xari/sthsh]. Ἐκεῖ ἀκούει ὄπισθέν του ἐλαφρὸν θροῦν 103 [sugkexume/no qo/rubon] ὡς βημάτων ἐπὶ παχείας χλόης[sa\n a)po\ bh/mata pa/nw se\ paxei=a xlo/h], καὶ πρὶν προφθάσῃ καὶ στραφῇ νὰ ἴδῃ ἀκούει δεύτερον κρότον ἐλαφρότερον. Ὁ δεύτερος οὗτος[au)to\j] κρότος τοῦ κάστηκε*[fa/nhke] ὅτι ἦτον ὡς ἀνυψουμένης σκανδάλης[sa\n a)po\ shkwme/nh skanda/lh] φονικοῦ ὅπλου. Ἐκείνην τὴν στιγμὴν εἶχε λαμπρυνθῆ[ei)=xe fwtisqh=] πρὸς ἀνατολὰς[pro\j to\ me/roj th=j a)natolh=j] 104 ὁ ὁρίζων, καὶ τοῦ Αἰγάλεω αἱ κορυφαὶ ἐφάνησαν πρὸς μεσημβρίαν[pro\j to\ no/to] 105 λευκάζουσαι 106. Ἡ σελήνη, τετάρτην ἡμέραν ἄγουσα ἀπὸ τῆς πανσελήνου, θ ἀνέτελλε μετ ὀλίγα λεπτά. Ἐκεῖ ὁποὺ [e)kei= pou\] ἔστρεψε τὴν κεφαλὴν πρὸς τὰ δεξιά 107, ἐγγὺς τῆς βορειανατολικῆς γωνίας[konta/, plhsi/on th=j boreioanatolikh=j gwni/aj] 108 τοῦ PARAGWGA: strw=ma, strwmnh/, a)/strwtoj, o(dostrwth/r. 103 qro/oj, sun$rhme/no qrou=j, o( (qre/w)! sugkexume/noj qo/ruboj, goggusmo/j. 104 Pro\j Œ ai)tiatikh\ DIEUQUNSIS: pro\j to\ me/roj, pro/j. 105 to\ au)to/. 106 τοῦ Αἰγάλεω αἱ κορυφαὶ ἐφάνησαν πρὸς μεσημβρίαν λευκάζουσαι[...]!λευκάζουσαι: qhlukou= ge/nouj metoxiko\j tu/poj e)nestw=toj xro/nou tou= r(. leuka/zw[<metagene/steroj tu/poj leuka/zw <leuko/j]= fai/nomai leuko/j, a)sprobolw=:«)anti\ tw=n prou)xo/ntwn Skopelitw=n ei)=de pelw/rion ku=ma leuka/zon e)n t%= sko/tei [=ei)=de pelw/rion ku=ma pou\ a)sprobolou=se me/sa sto\ skota/di], kai\ a)nti\ tou= sfuri/ou tou= kh/rukoj, h)/kouse t%= o)/nti gluku/taton h)=xon monasthriakou= shma/ntrou[...]» (A. Mwrai+ti/dou O DEKATISTHS, 1893). Sto\ paro\n xwri/o ble/pome th\n kathgorhmatikh\ metoxh\ (λευκάζουσαι) a)naferome/nh sto\ u(pokei/meno (αἱ κορυφαὶ) tou= rh/matoj (ἐφάνησαν)! e)n a)ntiqe/sei pro\j to\ xwri/o e)kei=no tou= )A. Mwrai+ti/dou, o(/pou h( kathgorhmatikh\ metoxh\\ (leuka/zon) a)nafe/retai o)/xi sto\ u(pokei/meno e)n prokeime/n% tou= r. ei)=de, a)lla\ sto\ a)ntikei/meno (blepe ku=ma:«[...]pelw/rion ku=ma[...]»). Kai\ sti\j 2 periptw/seij, oi( rhqei=sej kathgorhmatike\j metoxe\j (leuka/zousai-leuka/zon) a)podi/dontai sth\n su/gxronh glw=ssa, o(/pwj a)kribw=j kai\ oi( a)nti/stoixej au)tw=n metoxe\j sth\n a)rxai/a e(llhnikh/, h)/toi dia\ tou=: o(/ti h)\ pw\j Œ o(ristikh\ e)/gklisi, h)\ dia\ tou=: na\ Œ u(potaktikh\ e)/gklisi. 107 Ble/pe shm. 92. 108 ἐγγὺς, e)pi/rrhma proqetiko/ plhsi/on, konta/! e)kfero/meno meta\ genikh=j ptw/sewj: «[...]ἐγγὺς τῆς βορειανατολικῆς γωνίας[...]»= konta/, plhsi/on th=j boreioanatolikh=j ma/ntraj! h( genikh\ au)th\ le/getai «th=j a)fethri/aj», kaq ) o(/son e)kfe/retai meta\ proqetikw=n e)pirrhma/twn, o(/pwj ei)=nai ta/: e)nto/j, ei)/sw, plhsi/on, e)ggu/j, e)/mprosqen, o)/pisqen, e(kate/rwqen, e)nanti/on. ~ 25 ~
ἀγροτικοῦ περιβόλου, ὅπου ἐκάθητο[o(/pou kaqo/tan] 109, τοῦ κάστηκε[tou= fa/nhke], ὡς[o(/pwj] διηγεῖτο ἀργότερα ὁ ἴδιος, ὅτι εἶδεν ἀνθρωπίνην σκιάν, εἰς προβολὴν τρόπον τινὰ ἱσταμένην, καὶ τείνουσαν 110 [n ) a(plw/nei pro\j ta\ e)mpro\j] ἐγκαρσίως[loca/] μακρόν τι[ka/ti makru\] ὡς ρόπαλον ἥ κοντάριον[w(sa\n ro/palon h)\ konta/ri] πρὸς τὸ μέρος αὐτοῦ. Πρέπει δὲ νὰ ἦτο τουφέκιον. Ὁ μπαρμπα-πύπης ἐνόησεν[kata/labe] ἀμέσως τὸν κίνδυνον. Χωρὶς νὰ κινηθῇ ἄλλως[di/xwj a)/llo na\ kinhqh=] ἀπὸ τὴν θέσιν του, ἔτεινε[te/ntwse] τὴν χεῖρα πρὸς τὸν ἄγνωστον κ ἔκραξεν ἐναγωνίως: Φίλος! καλός! μὴ ρίχνῃς< Ὁ ἄνθρωπος ἔκαμε μικρὸν κίνημα[mikrh\ ki/nhsh] ὀπισθοδρομήσεως[pro\j ta\ o)pi/sw], ἀλλὰ δὲν ἐπανέφερε τὸ ὅπλον εἰς εἰρηνικὴν θέσιν[de\n kate/base t ) o(/plo], οὐδὲ κατεβίβασε 111 [ou)/te kate/base] τὴν σκανδάλην. Φίλος! καὶ τί θέλεις ἐδῶ; ἠρώτησε μὲ ἀπειλητικὴν φωνήν. Σί θέλω; ἐπανέλαβεν ὁ μπαρμπα-πύπης. Κάθουμαι καὶ φουμάρω τὸ τσιγάρο μου. Καὶ δὲν πᾶς ἀλλοῦ νὰ τὸ φουμάρῃς, ρέ; ἀπήντησεν αὐθαδῶς[au)qa/dhj] ὁ ἄγνωστος. Ηὗρες 112 [brh=kej] τὸν τόπον, ρέ, γιὰ νὰ φουμάρῃς τὸ τσιγάρο σου! 109 ka/qhmai ka/qomai! ei)=nai parakei/menoj tou= kaqe/zomai! Παρατ. ἐκαθήμην, a)lla\ kai\ a)/neu au)ch/sewj, καθῆ(σ)το, καθῆσθε, καθῆντο, Μέλλ. καθεδοῦμαι 110 Metoxh\ e)nestw=toj tou= rh/matoj tei/nw: Παρατ. ἔτεινον, Μέλλ. τενῶ, Αόρ. ἔτεινα, Παρακ. τέτακα, Μέσ. μέλλ. τενοῦμαι, Παθ. μέλλ. ταθήσομαι, Μέσ. αόρ. ἐτεινάμην, Παθ. αόρ. ἐτάθην, Παθ. παρακ. τέταμαι: e)ktei/nw, a(plw/nw, tentw/nw. 111 )Ao/ristoj tou= r. katabiba/zw(= kateba/zw)! oi( xro/noi tou= biba/zw: Παρατ. ἐβίβαζον, Μέλλ. βιβῶ (-ᾷς, ᾷ κτλ.), Αόρ. ἐβίβασα, Μέσ. μέλλ. βιβῶμαι (-ᾷ, -ᾶται κτλ.), Παθ. μέλλ. βιβασθήσομαι, Μέσ. αόρ. ἐβιβασάμην, Παθ. αόρ. ἐβιβάσθην, Παθ. παρακ. βεβίβασμαι. To\ r. biba/zw ei)=nai metabatiko\ tou= bai/nw kai\ shmai/nei: ka/mnw ka/poion n ) a)nebh=, e)gei/rw, u(yw/nw, e)cuyw/nw. ~ 26 ~
Καὶ γιατί; ἐπανέλαβεν ὁ μπαρμπα-πύπης. Σί σᾶς ἔβλαψα; Δὲν ξέρω ἐγὼ ἀπ αὐτά, εἶπεν ὀργίλως[w)rgisme/noj] ὁ ἀγρότης ἐδῶ εἶναι ἀποθήκη, ἔχει χόρτα, ἔχει κι ἄλλα πράματα μέσα. Μόνον κόττες δὲν ἔχει, προσέθηκε[prose/qese] μετὰ σκληροῦ σαρκασμοῦ[me\ sklhro\ sarkasmo/], ἐγελάστηκες. Ἦτο πρόδηλον[h)=tan profane\j] ὅτι εἶχεν ἐκλάβει τὸν γηραιὸν φίλον μου ὡς ὀρνιθοκλόπον[koinw=j, kleptokota/], καὶ διὰ νὰ τὸν ἐκδικηθῇ, τοῦ ἔλεγεν ὅτι τάχα δὲν εἶχεν ὄρνιθας, ἐνῷ κυρίως ὁ ἀγρονόμος διὰ τὰς ὄρνιθάς του θὰ ἐφοβήθη καὶ ὡπλίσθη μὲ τὴν καραβίναν του. Ὁ μπαρμπα-πύπης ἐγέλασε πικρῶς πρὸς τὸν ὑβριστικὸν ὑπαινιγμόν. ὺ ἐγελάστηκες, ἀπήντησεν ἐγὼ κόττες δὲν κλέφτω οὔτε λωποδύτης εἶμαι ἐγὼ πηγαίνω στὸν Πειραιᾶ ν ἀκούσω Ἀνάσταση στὸν Ἅγιο πυρίδωνα. Ὁ χωρικὸς ἐκάγχασε. τὸν Περαία! τὸν Ἁι-πυρίδωνα; Κι ἀπὸ ποῦ ἔρχεσαι; Ἀφ τὴν Ἀθήνα. Ἀπ τὴν Ἀθήνα; Καὶ δὲν ἔχει ἐκεῖ ἐκκλησίες, ν ἀκούσῃς Ἀνάσταση; Ἔχει ἐκκλησίες, μὰ ἐγὼ τὸ ἔχω τάξιμο, ἀπήντησεν ὁ μπαρμπα-πύρος. Ὁ χωρικὸς ἐσιώπησε πρὸς στιγμήν. Εἶτα[e)/peita] ἐπανέλαβε: Νὰ φχαριστᾷς, καημένε< Καὶ τότε μόνον κατεβίβασε 113 [kate/base] τὴν σκανδάλην καὶ ὤρθωσε τὸ ὅπλον πρὸς τὸν ὦμόν του. Νὰ φχαριστᾷς καημένε, τὴν ἡμέραν ποὺ ξημερώνει αὔριο, εἰδεμή [ei)da/llwj], δὲν τό χα γιὰ τίποτες νὰ σ ἐξαπλώσω δῶ χάμου. Σράβα τώρα! 112 )Ao\r. b` tou= eu(ri/skw! a)koulouqou=n oi( xro/noi tou= rh/matoj: Παρατ. ηὕρισκον& εὕρισκον, Μέλλ. εὑρήσω, Αόρ. β ηὗρον & εὗρον, Παρακ. εὕρηκα, Μέσ. μέλλ. εὑρήσομαι, Παθ. μέλλ. εὑρεθήσομαι, Μέσ. αόρ. β ηὑρόμην & εὑρόμην, Παθ. αόρ. ηὑρέθην & εὑρέθην, Παθ. παρακ. ηὕρημαι & εὕρημαι, Παθ. υπερσ. ηὑρήμην & εὑρήμην. 113 Ble/pe shm. 99. ~ 27 ~
Ὁ γέρων Κερκυραῖος εἶχεν ἐγερθῆ 114 [shkwqh=] καὶ ἡτοιμάζετο 115 ν ἀπέλθῃ[n ) a)poxwrh/sh], ἀλλὰ δὲν ἠδυνήθη 116 [de\ mpo/rese] νὰ μὴ δώσῃ τελευταίαν ἀπάντησιν. Κάνεις ἄδικα καὶ συχωρεμένος νά σαι ποὺ μὲ προσβάλλεις, εἶπε. εὐχαριστῶ ὣς τόσο ποὺ δὲ μὲ ἐτουφέκισες, ἀλλὰ νὸν βὰ μπένε< δὲν κάνεις καλὰ νὰ μὲ παίρνῃς γιὰ κλέφτη. Ἐγὼ εἶμαι διαβάτης κ ἐπήγαινα, σοῦ λέω, στὸν Πειραιᾶ. Ἔλα, σκόλα[e)/la telei/wne], σκόλα τώρα, ρέ< Καὶ ὁ χωρικὸς στρέψας τὴν ράχιν[gurnw/ntaj th\n pla/th tou] εἰσῆλθεν ἀνατολικῶς διὰ τῆς θύρας τοῦ περιβόλου κ ἔγινεν ἄφαντος. Ὁ γέρων φίλος μου ἐξηκολούθησε τὸν δρόμον του. * * * Σὸ συμβεβηκὸς 117 [to\ gegono\j] τοῦτο δὲν ἐμπόδισε τὸν μπαρμπα-πύπην νὰ ἐξακολουθῇ κατ ἔτος[ka/qe xro/no] τὴν εὐσεβῆ του συνήθειαν, νὰ καταβαίνῃ 118 [na\ katebai/nh] πεζὸς εἰς Πειραιᾶ, νὰ προσέρχηται 119 [na\ prose/rxetai] εἰς τὸν Ἅγιον πυρίδωνα καὶ νὰ κάμνῃ Πάσχα ρωμέικο. Ἐφέτος τὸ μεσοσαράκοστον μοὶ ἐπρότεινεν[mou= e)pro/teinen], ἅν ἤθελα, νὰ τὸν συνοδεύσω εἰς τὴν προσκύνησίν του ταύτην. Θὰ προσεχώρουν 120 [qa\ suntasso/moun] δὲ εἰς τὴν ἐπιθυμίαν του, ἅν ἀπὸ πολλῶν ἐτῶν [a)po\ polla\ xro/nia] δὲν εἶχα τὴν συνήθειαν νὰ ἑορτάζω ἐκτὸς τοῦ Ἄστεως τὸ ἅγιον Πάσχα.(1891) 114 (Upotaktikh\ paqhtikou= a)ori/stou tou= e)gei/romai: Παρατ. ἤγειρον, Μέλλ. ἐγερῶ, Αόρ. ἤγειρα, Παρακ. a)mtb. meta\ shmasi/aj e)nestw=toj ἐγρήγορα, dhl. «ei)=mai cu/pnioj», Υπερσ. a)mtb. meta\ shmasi/aj παρατ. ἐγρηγόρειν, dhl. «h)/moun cu/pnioj», Παθ. μέλλ. ἐγερθήσομαι, Παθ. αόρ. ἠγέρθην, Παθ. παρακ. ἐγήγερμαι, Παθ. υπερσ. ἐγηγέρμην. 115 Paratatiko\j tou= e(toima/zomai (e(/toimoj). 116 Paq. a)o/r. tou= du/namai (rh=ma a)poqetiko/): Παρατ. ἐδυνάμην & ἠδυνάμην, Μέλλ. δυνήσομαι & δυνηθήσομαι, Αόρ. ἐδυνήθην & ἠδυνήθην, Παρακ. δεδύνημαι 117 Metoxh\ e)nerghtikou= parakeime/nou tou= sumbai/nw: Παρατ. ἔβαινον, Μέλλ. βήσομαι, Αόρ. ἔβην, Παρακ. βέβηκα, Υπερσ. ἐβεβήκειν, Παθ. μέλλ. (se\ su/nqesi) - βαθήσομαι, Παθ. αόρ. (se\ su/nqesi) -εβάθην, Παθ. παρακ. (se\ su/nqesi) -βέβαμαι & - βέβασμαι. 118 (Upot. e)nest. tou= katabai/nw. 119 (Upot. e)nest. tou= prose/rxomai. 120 Paratatiko\j tou= prosxwre/w-w=. ~ 28 ~
* * * ~ 29 ~
~ 30 ~
III. PARARTHMA UPOSHMEIWSEWN. Ὑποσημείωσις 5. ὁπόταν. Sth\n a)rxai/a e(llhnikh\ glw=ssa, o( su/ndesmoj au)to\j kanonika\ sunta/ssetai m ) ai)tiatikh\ ptw/si! e)n tou/toij, h( e(llhnikh\ th=j e)poxh=j tou= Papadiama/nth, h( legome/nh to/te a(ploellhnikh/, qe/lei o(/louj tou\j sunteqeime/nouj me\ to\ a)oristologiko\ a)\n xronikou\j sunde/smouj (o(/tan, o(po/tan) na\ sunta/sswntai me\ o(ristikh/, kai\ tou\j metaxeiri/zetai a)diafo/rwj pro\j dh/lwsi kai\ tou= a)prosdiori/stou a(/ma kai\ tou= prosdiwrisme/nou th=j pra/cewj. Gia\ para/deigma, de/xetai kai\ to\ «qa\ ma/q$j, o(/tan e)/lq$j», (a)prosdio/rista), a)lla\ kai to\ «o(/tan h)=lqej, e)/maqej» (prosdiwrisme/na)! e)n a)ntiqe/sei de\ pro\j th\ lo/gia kaqareu/ousa tw=n K. Ko/ntou [1834-1909] kai\ K. Paparrhgopou/lou [Kwnstantinou/polh 1815 - )Aqh/na 1891], h( o(poi/a, prokeime/nou na\ dhlwqh= to\ prosdiwrisme/no th=j pra/cewj kata\ to\ parelqo/n, sunta/ssei me\ o(ristikh\ o)/xi to\ o(/tan, a)lla\ to\ o(/te! dhladh/: «(/Ote h)=lqej, e)/maqej.» Kata\ to\n i)/dio dhladh\ tro/po pou\ sunta/ssei to\n e)n lo/gw su/ndesmo kai\ h( a)rxai/a a)ttikh\ fwnh/! e)pi\ paradei/gmati, oi( a)rxai=oi le/goun: «[...]o(/te au(/th h( ma/xh e)ge/neto, Tissafe/rnhj e)n Sa/rdesin e)/tuxen w)/n[...]» o(/tan e)/gine au)th\ h( ma/xh, o( Tissafe/rnhj e)/tuxe na\ eu(ri/sketai sti\j Sa/rdeij. C. (Ell. 3.4.25.. (Wsto/son, h( «ne/a» glw=ssa th=j e)poxh=j e)kei/nhj qe/lei ti\j a)oristologi/ej na\ e)kfe/rwntai me\ tou\j i)/diouj xronikou\j ~ 31 ~
sunde/smouj, oi( o(poi=oi a)nafe/rontai suna/ma sto\ paro\n kai\ to\ parelqo/n. Prokeime/nou dhladh\ gia\ mia\ pra=ci pou\ gino/tan kat ) e)pana/lhyi se\ a)prosdio/rista xronika\ shmei=a tou= parelqo/ntoj, h( a(ploellhnikh\ th=j e)poxh=j tou= Papadiama/nth a)nti\ th=j eu)ktikh=j th=j a)rxai/aj e(llhnikh=j poiei=tai xrh=si th=j o(ristikh=j tou= paratatikou= mazi\ me\ ta\ o(po/tan-o(/tan. )/Elegan, e)pi\ paradei/gmati, a)naforikw=j pro\j to\ par%xhme/no: «(O e)piqewrhth\j th=j e)kpaideu/sewj, o(po/tan prosh/rxeto ei)j th\n ta/cin, e)xairetou=se to\n kaqhghth/n»! dhlono/ti: «[...]o(/pote o(sa/kij, ka/qe fora\ pou\ proserxo/tan sth\n ta/ci e)xairetou=se to\n kaqhghth/.» )Alla\ kai\ a)naforikw=j pro\j to\ paro/n, kai\ dh\ o(/tan e)xreiazo/tan na\ dhlwqh= to\ su/nhqej me/n, a)o/risto de\ th=j pra/cewj, e)/legan o(moi/wj: «(O e)piqewrhth\j th=j e)kpaideu/sewj, o(po/tan prose/lq$ ei)j th\n ta/cin, xairet#= to\n kaqhghth/n»! dhladh/: «[...] o(/tan sumbh= na\ prose/lqh sth\n ta/ci, xaireta= to\n kaqhghth/.» To\ au)to\ ble/pome kai\ sto\ paro\n xwri/o, o(/pou o( Papadiama/nthj a)nti\ th=j eu)ktikh=j gra/fei: «[...]τὰ ὁποῖα ἐφόρει(e)nn. ta\ ἑπτὰ ἥ ὀκτὼ καπέλα)[...] κατὰ τὰς μεγάλας ἑορτὰς τοῦ ἐνιαυτοῦ, ὁπόταν ἔκαμνε = ka/qe fora\ pou\ e)/kamne...) 121 δύο ἥ τρεῖς περιπάτους[...]» 121 [o(po/tanœparatatiko\j]. ~ 32 ~
Ὑποσημείωσις 31. ἡ ἀντωνυμία αὐτός, αὐτή, αὐτό. (H a)rxai/a e(llhnikh\ glw=ssa metaxeirizo/tan th\n a)naforikh\ a)ntwnumi/a au)to/j kata\ trei=j tro/pouj: a`. Kat ) e)pi/tasi, w(j o(ristikh\ kata\ pa=sa ptw=si, pro\j plei/ona dhladh\ e)/mfasi h)\ diastolh\ (διάκριση)! fe/r ) ei)pei=n e)/legan: «Ku=roj le/getai a)poktei=nai au)to\j t$= e(autou= xeiri\ )Artage/rshn» 122! o(moi/wj d ) e)/legan: «[...]kai\ to\ qrullou/menon au)to\j e)/fh! fobou=mai tou=to ma=llon h)\ to\n qa/naton au)to/n.» (= to\n i)/dion to\n qa/naton) b`. (Wj a)ntikei/meno rh/matoj, kai\ to/te le/getai e)panalhptikh/ (sti\j pla/giej mo/no ptw/seij), dio/ti lamba/netai e)pi\ a)nafora=j ka/poiou pra/gmatoj, peri\ tou= o(poi/ou e)gine prohgoume/nwj lo/goj, fe/r ) ei)pei=n: «e)/dosan au)toi=j misqo/n» (= tou\j e)/dosan misqo/! kat ) a)ntistoixi/a proj th\n e)panalhptikh\ a)ntwnumi/a th=j su/gxronhj dhmotikh=j, o(/pou gi/netai xrh=sij tou= a)duna/tou tu/pou th=j tritopro/swphj proswpikh=j a)ntwnumi/aj). g`. )Ekferome/nh suna/rqrwj, pro\j dh/lwsi tauto/thtoj, e)kei= o(/pou h( su/gxronh glw=ssa poiei=tai xrh=si th=j e)kferome/nhj met ) a)/rqrou o(ristikh=j a)ntwnumi/aj, o( i)/dioj! e)/legan e)pi\ paradei/gmati oi( a)rxai=oi (/Ellhnej: 122 (= au)to\j mo/noj tou, au)toprosw/pwj, ou)dei\j a)/lloj). ~ 33 ~
«Ta\ d' e)pithdeu/mata ou) ta\ au)ta\ a)podote/a tai=j au)tai=j fu/sesin;» ( oi( i)/diej e)rgasi/ej de\n qa\ pre/ph n ) a)naqe/twntai sti\j i)/diej [sti\j a)na/logej dhlono/ti] fu/seij?; Pla/twnoj Politei/a 456 b.). Kata\ ti\j a` kai\ g` a)nwte/rw periptw/seij h( a(ploellhnikh\ th=j e)poxh=j tou= Papadiama/nth poiei=tai xrh=si tou= e)piqe/tou o( i)/dioj, o(/pwj a)kribw=j kai\ sth\n kaq ) h(ma=j dhmotikh/, dhladh/: 1. Met ) e)pita/sewj, o(/pwj: «o( i)/dioj o( Papadiama/nthj to\ e)/grayen», a)lla\ kai\ «to\ e)/grayen o( i)/dioj o( Papadiama/nthj» 123, h)\ kai\ dia\ sunekfora=j tou= i)/dioj me\ th\n a)ntwnumi/a au)to\j! lo/gou xa/rin: «mou= to\ e)/grayen au)to\j o( i)/dioj», kat ) a)nalogi/a pro\j to\ au)to\j ou(=toj th=j a)rxai/aj e(llhnikh=j. 2. )Epi\ tau)to/thtoj, o(/pwj: «o( i)/dioj a)/nqrwpoj mou= e)/graye ta\ i)/dia», h)/toi «ta\ i)/dia pra/gmata.» Kata\ th\n a)nwte/rw b` peri/ptwsi h( a(ploellhnikh\ metaxeirizo/tan ti\j pla/giej ptw/seij tou= a)duna/tou h)/, w(j e)/legan oi( palaioi\ grammatikoi/, tou= kat ) a)fai/resin th=j prw/thj sullabh=j tu/pou to/n, th/n, to/ th=j a)ntwnumi/aj au)to/j! e)pi\ paradei/gmati: to\n e)suna/nthsa..., tou= e)/dwka (h)/, se\ dotikh/: t%= e)/dwka..., xa/ri sunepei/aj pro\j th\ su/ntaci tou= rh/matoj). 123 o(/pou o( a)du/natoj tu/poj to\ th=j e)panalhptikh=j au)to\ th=j dhmotikh=j (to\ e)/grayen) ti/qetai w(j a)po/dosij th=j a)nti/stoixhj e)panalhptikh=j a)ntwnumi/aj th=j a)rxai/aj e(llhnikh=j (ble/pe parapa/nw th\n peri/ptwsi b`). ~ 34 ~
)En tou/toij, sto\ paro\n xwri/o o( Papadiama/nthj fula/ttei th\n a)ntwnumi/a au)to\j th=j a)rxai/aj e(llhnikh=j, kai\ pro\j dh/lwsi th=j tauto/thtoj 124 gra/fei a)ttikw=j: «[...]τῆς αὐτῆς νήσου[...]»! a)nti\ tou= neoellhnisti\ e)kferome/nou: «[...]th=j i)di/aj nh/sou[...]». Ὑποσημείωσις 45. Οἱ ἀόριστες ἀντωνυμίες τῆς νέας ἑλληνικῆς. Oi( a)o/ristej a)ntwnumi/ej th=j ne/aj e(llhnikh=j ei)=nai oi( e(ch=j: 1) e(/naj, mi/a (mia/), e(/na. 2) kanei/j, kamia/ (kami/a), kane/na, o(/pou to\ kanei\j e)/xei du/o shmasi/ej: a`) )Isodunamei= pro\j to\ ka/poioj, o(/tan h( fra/sij de\n lamba/nei a)/rnhsi! b`) Shmai/nei ou(/te e(/naj h)\ kai\ ka/poioj, o(/tan h( fra/sij e)kfe/retai a)rnhtikw=j. 3) ka/poioj, ka/poia, ka/poio. 4) merikoi/, merike/j, merika/, o(/tan a)forou=n se\ o)li/ga pro/swpa h)\ kai\ pra/gmata. 5) ka/ti, ka/ti ti. 6) ti/pote. 7)ka/mposoj, ka/mposoi, ka/mposo, o(/tan le/getai e)pi\ a)prosdiori/stou posou=, lo/gou xa/rin: pareuri/skontan ka/mposoi a)/nqrwpoi sth\n teleth\ au)th/. 8) ka/qe: kaqe/naj, kaqemia/, kaqe/na. 9) kaqeti/. 124 (i)de\j a)nwte/rw th\n peri/ptwsi g`). ~ 35 ~
10) (o(, h(, to\) dei=na, (o(, h(, to\) ta/de. 11) a)/lloj, a)/llh, a)/llo. * * * ~ 36 ~
IV. PARARTHMA FWTOGRAFIWN H AQHNA PALAI POTE... Leu/kwma palaiw=n fwtografiw=n (H o(do\j Stadi/ou e)n e)/tei 1930... ~ 37 ~
Panoramikh\ fwtografi/a th=j )Aqh/naj tou= 1858... )/Apoyh tou= notiodutikou= tmh/matoj th=j )Akropo/lewj peri\ to\ 1890... ~ 38 ~
(H o(do\j Panepisthmi/ou peri\ to\ 1890... H dutikh\ )Akro/polh kai\ ta\ Propu/laia to\ 1890... ~ 39 ~
Ka/pou sto\ ke/ntro... ~ 40 ~
(O )Ilisso\j to\ 1860... ~ 41 ~
H koi/th tou= )Ilissou=. ~ 42 ~
(H biblioqh/kh tou= )Adrianou= e)n e)/tei 1854... ~ 43 ~
Panoramikh\ a)/poyij th=j )Aqh/naj... (H o(do\j Panepisthmi/ou ~ 44 ~