ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 Επιτροπή Αναφορών 2009 17.12.2008 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 0433/2005, του Berhard Stitz, γερμανικής ιθαγένειας, σχετικά με τους κινδύνους που προκαλούν τα οχηματαγωγά πλοία για τις φάλαινες και τα δελφίνια 1. Περίληψη της αναφοράς Ο αναφέρων επισημαίνει ότι οι συνδέσεις με οχηματαγωγά πλοία μεταξύ των Καναρίων Νήσων πρόκειται να επεκταθούν περαιτέρω με τη χρήση ταχύπλοων οχηματαγωγών πλοίων τα οποία μπορούν να ταξιδεύουν με ταχύτητα έως και 75 χλμ./ώρα σε ύδατα τα οποία έχουν χαρακτηριστεί προστατευόμενα από την ΕΕ, επειδή εντός των υδάτων αυτών υπάρχουν πολλές φάλαινες και δελφίνια, τα οποία τώρα εκτίθενται σε σοβαρό κίνδυνο εξαιτίας της αυξανόμενης χρήσης τέτοιων σκαφών, εφόσον δεν είναι σε θέση να διαφύγουν εγκαίρως. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 7 Μαΐου 2007. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 192, παράγραφος 4, του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 7 Μαΐου 2007. Διατάξεις της κοινοτικής νομοθεσίας Όλα τα κητοειδή προστατεύονται αυστηρά από την κοινοτική νομοθεσία. 1 Τα κράτη μέλη υποχρεούνται να απαγορεύουν, μεταξύ άλλων, την εσκεμμένη ενόχληση αυτών των ειδών, ιδίως κατά τη διάρκεια σημαντικών περιόδων του κύκλου ζωής τους, καθώς και την υποβάθμιση και καταστροφή των τοποθεσιών αναπαραγωγής τους ή των σταθμών 1 Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1992 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας Επίσημη Εφημερίδα L 206 της 22/07/1992, σ. 7 50, εφεξής «οδηγία για τους οικοτόπους». CM\759726.doc PE388.653/REV.
ανάπαυσής τους. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν ένα σύστημα παρακολούθησης της συμπτωματικής θανάτωσης των εν λόγω ειδών με στόχο την περαιτέρω προώθηση της έρευνας και τη λήψη μέτρων ώστε να διασφαλιστεί ότι αυτός ο αντίκτυπος δεν θα έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στα είδη. Επιπλέον, τα κράτη μέλη ορίζουν ειδικές ζώνες διατήρησης, για δύο είδη, το ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus) και τον μαρσουάνο (Phocoena phocoena). Μόλις οριστούν, αυτές οι ζώνες θα ανήκουν στο οικολογικό δίκτυο Natura 2000. Επί του παρόντος, το δίκτυο Natura 2000 στις Καναρίους Νήσους περιλαμβάνει 11 περιοχές με στόχο τη διατήρηση του ρινοδέλφινου (κατάλογος στο παράρτημα για τον μαρσουάνο δεν έχει προταθεί τοποθεσία) 1. Στο πλαίσιο των προστατευόμενων περιοχών του Natura 2000, οποιαδήποτε δραστηριότητα η οποία δεν συνδέεται άμεσα με τη διαχείριση της τοποθεσίας, η οποία όμως ενδέχεται να έχει σημαντικό αντίκτυπο σε αυτήν, υπόκειται σε κατάλληλη εκτίμηση των επιπτώσεών της στην τοποθεσία, υπό το πρίσμα των στόχων διατήρησής της. Αντίκτυπος των ναυτικών δραστηριοτήτων στα κητοειδή Γενικώς ειπείν, η ναυσιπλοΐα ταχύπλοων οχηματαγωγών, μπορεί να βλάψει τα κητοειδή. Μπορεί να σημειωθεί αύξηση του επιπέδου ηχορρύπανσης και του αριθμού των συγκρούσεων. Υπάρχει πιθανή σύνδεση μεταξύ των δύο, αν και σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι δυνατό να διαπιστωθεί εάν η ηχορρύπανση ευθύνεται για τον αποσυντονισμό των ειδών, που τα καθιστά ανίκανα να αντιδράσουν στις απειλές που δημιουργούν τα διερχόμενα πλοία. Από την άλλη πλευρά, είναι αποδεκτό ότι ορισμένα κητοειδή (ορισμένες φάλαινες φυσητήρες και ρυγχοφάλαινες) χρειάζονται ενδεχομένως ορισμένο χρόνο προκειμένου να προσαρμοστούν στις αλλαγές πίεσης όταν αναδύονται από σχετικά βαθιές θαλάσσιες περιοχές, ανίκανα να αντιδράσουν κατά το διάστημα αυτό στις απειλές. Ιδιαίτερες απειλές δημιουργούν επίσης και οι δραστηριότητες παρακολούθησης των φαλαινών. Αυτό αποτελεί μια νόμιμη δραστηριότητα η οποία υπόκειται σε νομική ρύθμιση στις Καναρίους Νήσους. Οι κατευθυντήριες γραμμές για την παρατήρηση έχουν καθοριστεί με στόχο τη διασφάλιση ότι τα κητοειδή δεν πλήττονται σημαντικά από αυτήν τη δραστηριότητα. Διαχείριση των ναυτικών δραστηριοτήτων Τα παράκτια κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση των ναυτικών δραστηριοτήτων στα χωρικά και τα εσωτερικά τους ύδατα. Πρέπει, ωστόσο, να σέβονται τις διεθνείς διατάξεις στις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες τους και τις ανοικτές θάλασσες. Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΔΝΟ) είναι η υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών που είναι αρμόδια για την έγκριση και τη θέσπιση κανονισμών περί ναυσιπλοΐας σε μη χωρικά ύδατα. Συμβαλλόμενα μέρη του ΔΝΟ δύνανται να ζητήσουν τον καθορισμό ιδιαίτερα ευαίσθητων θαλάσσιων περιοχών, PSSA, οι οποίες χρειάζονται ειδική προστασία μέσω της ανάληψης δράσης από τον ΔΝΟ, λόγω της σημασίας τους από οικολογικής ή κοινωνικοοικονομικής άποψης, που μπορεί να είναι ευάλωτες σε ζημία από ναυτικές δραστηριότητες. Όταν μια περιοχή χαρακτηρίζεται ως PSSA από τον ΔΝΟ μπορούν να χρησιμοποιηθούν 1 2002/11/ΕΚ: Απόφαση της Επιτροπής, της 28ης Δεκεμβρίου 2001, για θέσπιση του καταλόγου των τόπων κοινοτικής σημασίας για τη μακαρονησιωτική βιογεωγραφική περιφέρεια, δυνάμει της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου (κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό Ε(2001) 3998), Επίσημη Εφημερίδα L 005 της 9.1.2002, σ. 16-25 PE388.653/REV. 2/6 CM\759726.doc
ειδικά μέτρα για τον έλεγχο των ναυτικών δραστηριοτήτων σε αυτή την περιοχή, όπως τα μέτρα πορειογράφησης ή αυστηρές απαιτήσεις εξοπλισμού για πλοία από τη MARPOL. Οι Κανάριοι Νήσοι χαρακτηρίστηκαν PSSA το 2005, βάσει πρότασης που υποβλήθηκε από την ισπανική κυβέρνηση. Ο χαρακτηρισμός περιλαμβάνει μέτρα κοινοποίησης πλοίων και ρυθμίσεις ναυσιπλοΐας ορίζει επίσης «ζώνες προς αποφυγή» λόγω της σημασίας τους για τα κητοειδή. Ο αναφέρων δηλώνει ότι το πρόβλημα των κινδύνων για τις φάλαινες και τα δελφίνια που προκαλείται από τα οχηματαγωγά πλοία πλήττει ένα μεγάλο φάσμα ειδών (κυρίως κητοειδή, αλλά όχι αποκλειστικά) παγκοσμίως. Αυτή η απειλή θα έπρεπε να εξεταστεί στο πλαίσιο μιας γενικότερης υποβάθμισης του θαλάσσιου περιβάλλοντος, η οποία, όσον αφορά τα θαλάσσια θηλαστικά, χαρακτηρίζεται από ρύπανση, αύξηση του θορύβου, καθώς και παρεμπίπτοντα αλιεύματα λόγω αλιευτικών δραστηριοτήτων. Ο αναφέρων επισημαίνει ότι περίπου 20 κητοειδή θα πεθαίνουν κάθε χρόνο στην περιοχή εξαιτίας συγκρούσεων μεταξύ οχηματαγωγών πλοίων. Αυτό θα συμβαίνει εντός των ειδικών ζωνών διατήρησης. Η κατάσταση θα επιδεινωθεί δεδομένου ότι η ταχύτητα των οχηματαγωγών πλοίων θα αυξηθεί σύντομα. Δηλώνει επίσης ότι οι χρήστες των ταχυπλόων οχηματαγωγών δεν γνωρίζουν το πρόβλημα που ενδέχεται να προκαλέσει αυτό το είδος μεταφοράς. Επιπλέον, θεωρεί ότι αυτή η έλλειψη ενημέρωσης απορρέει από την επιθυμία να μην υπογραμμιστεί ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος των τουριστικών δραστηριοτήτων. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα εντοπιζόμενα προβλήματα, ο αναφέρων προτείνει μείωση τόσο της κυκλοφορίας όσο και της ταχύτητας των οχηματαγωγών πλοίων στις εν λόγω περιοχές. Η Επιτροπή κρίνει επαρκές το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο για τη διασφάλιση του ευνοϊκού καθεστώτος διατήρησης των κητοειδών, υπό την προϋπόθεση ότι εφαρμόζεται δεόντως. Δυνάμει των διατάξεων της οδηγίας για τους οικοτόπους, οι ισπανικές αρχές υποχρεούνται να αναλάβουν την εποπτεία του καθεστώτος διατήρησης των εν λόγω ειδών. Σε αυτό το πλαίσιο, εστάλη προειδοποιητική επιστολή στην ισπανική κυβέρνηση τον Δεκέμβριο του 2005 με την οποία ζητούνταν λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με το σύστημα παρακολούθησης το οποίο θεσπίστηκε κατ απαίτηση της οδηγίας. Οι ισπανικές αρχές παρείχαν πληροφορίες οι οποίες αναλύονται επί του παρόντος από τις υπηρεσίες της Επιτροπής στο πλαίσιο έρευνας ιδίας πρωτοβουλίας της Επιτροπής. Αυτές οι πληροφορίες περιλαμβάνουν αναφορές σε i) μελέτη εκτίμησης επιπτώσεων σχετικά με τον αντίκτυπο των ταχύπλοων οχηματαγωγών στα κητοειδή στην Ισπανία η οποία διεξήχθη το 2000 και ii) σχέδιο για την προστασία των πληθυσμών του είδους Ziphius και άλλων κητοειδών στις Καναρίους Νήσους. Επιπλέον, η ισπανική κυβέρνηση υποχρεούται επίσης να παρακολουθεί τα πιθανά περιστατικά συμπτωματικής θανάτωσης κητοειδών μετά από πρόσκρουση με ταχύπλοα οχηματαγωγά, με στόχο τη διεξαγωγή περαιτέρω έρευνας και τη λήψη μέτρων ώστε να διασφαλιστεί ότι αυτές οι επιπτώσεις δεν θα έχουν σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στα είδη. Η εφαρμογή της νομοθεσίας αποτελεί αρμοδιότητα της ισπανικής κυβέρνησης. Η Επιτροπή δεν είναι επί του παρόντος σε θέση να αξιολογήσει εάν οι ναυτικές δραστηριότητες ταχύπλοων οχηματαγωγών στις Καναρίους Νήσους πλήττουν σημαντικά το καθεστώς διατήρησης των κητοειδών και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί να κρίνει εάν τα μέτρα που CM\759726.doc 3/6 PE388.653/REV.
εγκρίθηκαν από τις ισπανικές αρχές αρκούν για τη διασφάλιση της αυστηρής προστασίας τους. Ως εκ τούτου, απαιτούνται λεπτομερέστερες πληροφορίες σχετικά με τα είδη που εικάζεται ότι πλήττονται, καθώς και για τις ζώνες όπου συμβαίνουν συγκρούσεις ή παρατηρείται ενόχληση. Από γενική άποψη, υπάρχουν τρεις πιθανοί τρόποι αντιμετώπισης των απειλών που θέτει η ναυσιπλοΐα των οχηματαγωγών πλοίων για τα κητοειδή: Αλλαγές στην πορειογράφηση εν γένει ήτοι, διασφάλιση ότι τα οχηματαγωγά πλοία δεν διαπλέουν περιοχές οι οποίες είναι σημαντικές για τα κητοειδή. Αλλαγές στην ταχύτητα, ήτοι, μείωση με στόχο την παροχή στο πλήρωμα των οχηματαγωγών πλοίων επαρκούς χρόνου να αντιδράσουν και, ως εκ τούτου, να αποφύγουν τη σύγκρουση. Αλλαγές στον εξοπλισμό των οχηματαγωγών πλοίων ήτοι, υποχρεωτική βελτίωση των μηχανισμών και τεχνικών ανίχνευσης των οχηματαγωγών πλοίων με στόχο την αύξηση του διαθέσιμου χρόνου για ανάληψη δράσης εκ μέρους του πληρώματος και αποφυγή της σύγκρουσης. Προκειμένου να αποφασιστεί το καταλληλότερο σχέδιο δράσης, απαιτείται εκτίμηση των επιπτώσεων των ναυτικών δραστηριοτήτων στο καθεστώς διατήρησης των κητοειδών στην περιοχή. Σύμφωνα με την πρόσφατα εγκριθείσα θαλάσσια στρατηγική 1, η Επιτροπή θεωρεί ότι παρόλο που η διατήρηση και η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος θα έπρεπε να λαμβάνει τη μέγιστη προσοχή, αυτό είναι δυνατό να συνδυαστεί με την αειφόρο ανάπτυξη των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Η θέση της Επιτροπής Η Επιτροπή θα καταβάλει κάθε προσπάθεια προκειμένου να διασφαλίσει ένα ευνοϊκό καθεστώς διατήρησης για τα κητοειδή μέσω της ορθής εφαρμογής της κοινοτικής νομοθεσίας. Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι η ισχύουσα επί του παρόντος κοινοτική νομοθεσία, καθώς και οι διεθνείς διατάξεις για τη ναυσιπλοΐα, παρέχουν ένα κατάλληλο πλαίσιο για την αντιμετώπιση του προβλήματος με ισορροπημένο τρόπο, έστω και αν η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος είναι, επί του παρόντος, ύψιστη προτεραιότητα. Η Επιτροπή αναμένει ότι οι ζητηθείσες πληροφορίες, μόλις παρασχεθούν, θα ρίξουν φως στο καθεστώς διατήρησης των κητοειδών στην περιοχή και θα τηρεί ενήμερη την Επιτροπή Αναφορών. 1 Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Θεματική Στρατηγική για την Προστασία και Διατήρηση του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος, COM(2005)504 τελικό. PE388.653/REV. 4/6 CM\759726.doc
N2K τοποθεσίες ρινοδέλφινων στις Καναρίους Νήσους. Ονομασία 1 Area marina de La Isleta 2 Franja marina de Mogán 3 Sebadales de La Graciosa 4 Sebadales de Corralejo 5 Playa de Sotavendo de Jandía 6 Bahía del Confital 7 Sebadales de Playa del Inglés 8 Franja marina Teno-Rasca 9 Mar de Las Calmas 10 Franja marina de Fuencaliente 11 Franja marina Santiago-Valle Gran Rey Χάρτης υπογράμμιση: περιοχές του δικτύου Natura 2000 που φιλοξενούν οικοτόπους ευνοϊκούς για τα ρινοδέλφινα στις Καναρίους Νήσους 4. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 17 Δεκεμβρίου 2008. Οι πληροφορίες που προσκόμισαν οι ισπανικές αρχές δείχνουν ότι έχουν αναπτύξει δραστηριότητες παρακολούθησης στα ύδατα των Καναρίων Νήσων σε απάντηση των υποχρεώσεων παρακολούθησης δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 11 της οδηγίας για τους CM\759726.doc 5/6 PE388.653/REV.
οικοτόπους 1 σε σχέση με τα κητοειδή. Η Επιτροπή δεν έχει λάβει περαιτέρω λεπτομερείς συμπληρωματικές πληροφορίες από τον αναφέροντα σχετικά με τα είδη που πιθανόν επηρεάζονται ή τις ζώνες όπου συμβαίνουν συγκρούσεις ή παρατηρούνται ενοχλήσεις. Εντούτοις, η Επιτροπή θα επικοινωνήσει με τις ισπανικές αρχές για να ζητήσει πληροφορίες σχετικά με τα αποτελέσματα του συστήματος παρακολούθησης. Ως εκ τούτου, και αν δεν προκύψουν νέα σχετικά δεδομένα, η Επιτροπή δεν θεωρεί ότι αυτές οι ναυτικές δραστηριότητες παραβιάζουν την κοινοτική νομοθεσία. 1 Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1992 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας (ΕΕ L 206 της 22.7.1992, σ. 7). PE388.653/REV. 6/6 CM\759726.doc