ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Έγγραφο συνόδου 24.3.2015 A8-0061/2015 ΕΚΘΕΣΗ σχετικά µε την αίτηση άρσης της ασυλίας του Viktor Uspaskich (2014/2095(IMM)) Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων Εισηγήτρια Evelyn Regner RR\1055246.doc PE541.623v02-00 Ενωµένη στην πολυµορφία
PR_IMM_Waiver ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ... 3 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ... 7 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ... 14 PE541.623v02-00 2/14 RR\1055246.doc
ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά µε την αίτηση άρσης της ασυλίας του Viktor Uspaskich (2014/2095(IMM)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη την αίτηση για την άρση της ασυλίας του Viktor Uspaskich, η οποία διαβιβάστηκε στις 21 Ιουλίου 2014 από τις λιθουανικές δικαστικές αρχές και ανακοινώθηκε στην ολοµέλεια στις 15 Σεπτεµβρίου 2014 σε συνάρτηση µε µία ποινική διαδικασία που εκκρεµεί ενώπιον του Εφετείου της Λιθουανίας, αφού άκουσε τον Viktor Uspaskich στις 24 Μαρτίου 2015, σύµφωνα µε το άρθρο 9 παράγραφος 5 του Κανονισµού του, έχοντας υπόψη το άρθρο 9 του Πρωτοκόλλου αριθ. 7 περί των προνοµίων και ασυλιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το άρθρο 6 παράγραφος 2 της Πράξης της 20ής Σεπτεµβρίου 1976 περί της εκλογής των µελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου µε άµεση και καθολική ψηφοφορία, έχοντας υπόψη τις αποφάσεις του ικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 12ης Μαΐου 1964, 10ης Ιουλίου 1986, 15ης και 21ης Οκτωβρίου 2008, 19ης Μαρτίου 2010, 6ης Σεπτεµβρίου 2011 και 17 Ιανουαρίου 2013 1, έχοντας υπόψη το άρθρο 62 του Συντάγµατος της ηµοκρατίας της Λιθουανίας, έχοντας υπόψη την απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 7ης Σεπτεµβρίου 2010 (2009/2147(IMM)), έχοντας υπόψη το άρθρο 5 παράγραφος 2, το άρθρο 6 παράγραφος 1 και το άρθρο 9 του Κανονισµού του, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Νοµικών Θεµάτων (A8-0061/2015), Α. λαµβάνοντας υπόψη ότι το περιφερειακό δικαστήριο του Βίλνιους έχει εκδώσει µια καταδικαστική απόφαση εις βάρος του βουλευτή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Viktor Uspaskich, η οποία δεν έχει καταστεί τελεσίδικη Β. λαµβάνοντας υπόψη ότι η διαδικασία στην ίδια υπόθεση εκκρεµεί σήµερα ενώπιον του Εφετείου της Λιθουανίας Γ. λαµβάνοντας υπόψη ότι οι κατηγορίες εις βάρος του Viktor Uspaskich δεν αφορούν 1 Απόφαση της 12ης Μαΐου 1964 στην υπόθεση 101/63, Wagner κατά Fohrmann και Krier, Συλλ. 1964, σ. 419 απόφαση της 10ης Ιουλίου 1986 στην υπόθεση 149/85, Wybot κατά Faure κ.ά, Συλλ. 1986, σ. 2403 απόφαση της 15ης Οκτωβρίου 2008 στην υπόθεση Τ-345/85, Mote κατά Κοινοβουλίου, Συλλ. 2008, σ. ΙΙ-2849 απόφαση της 21ης Οκτωβρίου 2008 στις συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-200/07 και 201/07, Marra κατά De Gregorio και Clemente, Συλλ. 2008, σ. Ι-7929 απόφαση της 19ης Μαρτίου 2010 στην υπόθεση Τ-42/06, Gollnisch κατά Κοινοβουλίου, Συλλ. 2010, σ. ΙΙ-1135 απόφαση της 6ης Σεπτεµβρίου 2011 στην υπόθεση C 163/10, Patriciello, Συλλ. 2011, σ. Ι-7565 υπόθεση T-346/11, Gollnisch, EU:T:2013:23. RR\1055246.doc 3/14 PE541.623v02-00
γνώµη εκφρασθείσα ή ψήφο δοθείσα κατά την άσκηση των καθηκόντων του ως βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και λαµβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 8 του Πρωτοκόλλου δεν µπορεί, συνεπώς, να εφαρµοστεί. λαµβάνοντας υπόψη ότι σύµφωνα µε το άρθρο 9 του Πρωτοκόλλου, κατά τη διάρκεια των συνόδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τα µέλη του «απολαύουν εντός της επικρατείας των κρατών τους των ασυλιών που αναγνωρίζονται στα µέλη του κοινοβουλίου της χώρας τους», ενώ «επίκληση της ασυλίας δεν δύναται να γίνει στην περίπτωση αυτοφώρου εγκλήµατος και ούτε δύναται να εµποδίσει την άσκηση του δικαιώµατος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να άρει την ασυλία ενός από τα µέλη του» Ε. λαµβάνοντας υπόψη ότι σύµφωνα µε το άρθρο 62 του Συντάγµατος της ηµοκρατίας της Λιθουανίας, ένα µέλος του εθνικού κοινοβουλίου (Seimas) δεν µπορεί να κατηγορηθεί για ποινικό αδίκηµα, να συλληφθεί ή να υποστεί µε άλλο τρόπο περιορισµό της ελευθερίας του χωρίς την έγκριση του Seimas ΣΤ. λαµβάνοντας υπόψη ότι εις βάρος του Viktor Uspaskich, βουλευτή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έχει ασκηθεί ποινική δίωξη, ο οποίος, σε δίκη που εκκρεµεί στο περιφερειακό δικαστήριο του Βίλνιους, κατηγορείται ότι έχει διαπράξει αξιόποινες πράξεις σύµφωνα µε το άρθρο 24 παράγραφος 4 σε συνδυασµό µε τα άρθρα 222 παράγραφος 1 και 220 παράγραφος 1, το άρθρο 24 παράγραφος 4 σε συνδυασµό µε τα άρθρα 220 παράγραφος 1 και 205 παράγραφος 1 και το άρθρο 24 παράγραφος 4 σε συνδυασµό µε το άρθρο 205 παράγραφος 1 του ποινικού κώδικα της ηµοκρατίας της Λιθουανίας Ζ. λαµβάνοντας υπόψη ότι, στις 14 Ιουλίου 2009, ο Γενικός Εισαγγελέας της ηµοκρατίας της Λιθουανίας ζήτησε, σε συνάρτηση µε την προαναφερθείσα ποινική διαδικασία, την άρση της ασυλίας του Viktor Uspaskich Η. λαµβάνοντας υπόψη ότι, στις 27 Ιανουαρίου 2010, ο Viktor Uspaskich ακούστηκε για πρώτη φορά από την Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων, σύµφωνα µε το άρθρο 9 του Κανονισµού, και ότι, στις 2 Σεπτεµβρίου 2010, µετά τις διευκρινιστικές απαντήσεις των λιθουανικών αρχών επί δύο νοµικών ζητηµάτων, ακούστηκε εκ νέου από την Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων και, ως εκ τούτου, του δόθηκε σε κάθε δυνατό επίπεδο, το δικαίωµα της νόµιµης ακρόασης Θ. λαµβάνοντας υπόψη ότι στις 7 Σεπτεµβρίου 2010 1 το Κοινοβούλιο αποφάσισε να άρει την ασυλία του Viktor Uspaskich Ι. λαµβάνοντας υπόψη ότι, στις 5 Απριλίου 2011, ο Viktor Uspaskich υπέβαλε αίτηση για την υπεράσπιση της ασυλίας του, υποστηρίζοντας, µεταξύ άλλων, ότι δεν είχε ακουστεί επαρκώς από την Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων και επιπλέον υποστήριξε ότι η εις βάρος του ποινική δίωξη είχε πολιτικά κίνητρα και ότι εµποδίζεται να ασκεί τα βουλευτικά του καθήκοντα ΙΑ. λαµβάνοντας υπόψη ότι στην επιστολή του της 11ης Απριλίου 2011 ο Viktor Uspaskich 1 Βλέπε 2009/2147(IMM). PE541.623v02-00 4/14 RR\1055246.doc
ζήτησε να επανεξεταστεί η απόφαση του Κοινοβουλίου της 7ης Σεπτεµβρίου 2010 λόγω νέων, υποτίθεται, πραγµατικών περιστατικών τα οποία δηµοσιοποίησε το WikiLeaks και από τα οποία, όπως διατείνεται, προκύπτει ότι υπήρξε θύµα «fumus persecutionis» ΙΒ. ΙΓ. Ι. ΙΕ. λαµβάνοντας υπόψη ότι το αίτηµα αυτό απορρίφθηκε, δεδοµένου ότι δεν έχει διαπιστωθεί επαρκής αιτιώδης σχέση µεταξύ των υποτιθεµένων νέων πραγµατικών περιστατικών και της κίνησης διαδικασίας κατά του Viktor Uspaskich λόγω τήρησης ψευδών λογιστικών βιβλίων λαµβάνοντας υπόψη ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφάσισε να µην υπερασπιστεί την ασυλία και τα προνόµια του Viktor Uspaskich 1 λαµβάνοντας υπόψη ότι, στις 12 Ιουλίου 2013, το περιφερειακό δικαστήριο του Βίλνιους έκρινε τον Viktor Uspaskich ένοχο διάπραξης της αξιόποινης πράξης που προβλέπεται στο άρθρο 24 παράγραφος 4 σε συνδυασµό µε το άρθρο 182 παράγραφος 2 και το άρθρο 222 παράγραφος 1 του λιθουανικού Ποινικού Κώδικα, και λαµβάνοντας υπόψη ότι ο Viktor Uspaskich καταδικάστηκε να εκτίσει ποινή τεσσάρων ετών φυλάκισης σε σωφρονιστικό κατάστηµα λαµβάνοντας υπόψη ότι τόσο ο Viktor Uspaskich όσο και η Εισαγγελία άσκησαν στην συνέχεια έφεση και, ως εκ τούτου, η ίδια υπόθεση, βάσει της οποίας είχε ήδη αρθεί η ασυλία του Viktor Uspaskich, εκκρεµεί σήµερα σε δευτεροβάθµιο δικαστήριο ΙΣΤ. λαµβάνοντας υπόψη ότι στην κατ έφεσιν δίκη απαιτείται µία περαιτέρω απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επειδή, σύµφωνα µε το άρθρο 62 του λιθουανικού συντάγµατος, ένα µέλος του εθνικού κοινοβουλίου (Seimas) δεν µπορεί να διωχθεί ποινικά χωρίς άδεια του Seimas ΙΖ. ΙΗ. ΙΘ. λαµβάνοντας υπόψη ότι, σύµφωνα µε το άρθρο 9 στοιχείο α) του Πρωτοκόλλου, η έκταση και η σηµασία της ασυλίας που απολαύουν οι βουλευτές στην επικράτεια της χώρας τους καθορίζονται από τις εκάστοτε εθνικές διατάξεις λαµβάνοντας υπόψη ότι ο Viktor Uspaskich υποστηρίζει ότι η νοµική βάση των κατηγοριών έχει µεταβληθεί αλλά ότι, ωστόσο, οι διωκτικές και δικαστικές αρχές µπορούν σε κάθε περίπτωση να προβούν σε ένα νέο χαρακτηρισµό εφόσον η πράξη που αποτελεί αντικείµενο κατηγορίας είναι η ίδια λαµβάνοντας υπόψη ότι από τα έγγραφα προκύπτει άνευ ετέρου σαφώς ότι το αντικείµενο της κατηγορίας ανέκαθεν υπήρξε το ίδιο Κ. λαµβάνοντας υπόψη ότι ο Viktor Uspaskich ισχυρίζεται ότι ενώπιον του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου ικαιωµάτων του Ανθρώπου εκκρεµούν δύο υποθέσεις που τον αφορούν αλλά ότι, ωστόσο, µετά από έλεγχο, έχει διαπιστωθεί ότι οι δύο αυτές υποθέσεις δεν σχετίζονται µε την παρούσα υπόθεση ΚΑ. λαµβάνοντας υπόψη ότι προσφυγή ενώπιον του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου 1 Βλέπε 2011/2162(IMM). RR\1055246.doc 5/14 PE541.623v02-00
ικαιωµάτων του Ανθρώπου µπορεί να ασκηθεί µόνο αφού έχουν προηγουµένως εξαντληθεί όλα τα ένδικα µέσα του εσωτερικού δικαίου, και ότι δεν είναι, συνεπώς, δυνατόν µια υπόθεση που εκκρεµεί ενώπιον του Εφετείου της Λιθουανίας να αποτελεί ταυτόχρονα αντικείµενο διαδικασίας που εκκρεµεί ενώπιον του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου ικαιωµάτων του Ανθρώπου ΚΒ. λαµβάνοντας υπόψη ότι, στην επιστολή του της 24ης Οκτωβρίου 2014, ο Viktor Uspaskich επικαλέστηκε νέα πραγµατικά περιστατικά προκειµένου να αποδείξει ότι υπήρξε θύµα «fumus persecutionis» ΚΓ. λαµβάνοντας υπόψη ότι ο Viktor Uspaskich επικαλείται επιπροσθέτως έγγραφα Wikileaks ως νέα αποδεικτικά στοιχεία, τα έγγραφα αυτά ωστόσο έχουν ήδη εξεταστεί στο πλαίσιο της διαδικασίας για την υπεράσπιση της ασυλίας που ξεκίνησε στις 5 Απριλίου 2011 και δεν έχουν αποδεικτική ισχύ ούτε είναι σχετικά Κ. λαµβάνοντας υπόψη ότι για µία ακόµη φορά δεν κατέστη δυνατόν να αποδειχθεί ένας επαρκής σύνδεσµος µεταξύ της επίκλησης νέων πραγµατικών περιστατικών και της διαδικασίας εις βάρος του Viktor Uspaskich λόγω παράνοµης τήρησης λογιστικών βιβλίων ΚΕ. λαµβάνοντας υπόψη ότι δεν έχουν συνεπώς προσκοµιστεί πειστικά αποδεικτικά στοιχεία για την ύπαρξη «fumus persecutionis» και ότι τα αδικήµατα για τα οποία κατηγορείται ο Viktor Uspaskich δεν σχετίζονται µε τη δραστηριότητά του ως βουλευτή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ΚΣΤ. λαµβάνοντας υπόψη ότι η απόφαση για την άρση της ασυλίας, σύµφωνα µε το άρθρο 9 παράγραφος 7 του Κανονισµού, ουδόλως συνιστά δήλωση περί ενοχής ή αθωότητας, δεδοµένου ότι αυτό είναι αντικείµενο εθνικής διαδικασίας ΚΖ. λαµβάνοντας εξάλλου υπόψη ότι, στο πλαίσιο µιας διαδικασίας περί ασυλίας, η Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων δεν είναι αρµόδια να εξετάσει τα δικαστικά συστήµατα µεµονωµένων κρατών µελών 1. αποφασίζει να άρει την ασυλία του Viktor Uspaskich 2. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει αµελλητί την παρούσα απόφαση και την έκθεση της αρµόδιας επιτροπής του στην αρµόδια αρχή της ηµοκρατίας της Λιθουανίας. PE541.623v02-00 6/14 RR\1055246.doc
I. ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Κατά τη συνεδρίαση της 15ης Σεπτεµβρίου 2014, ο Πρόεδρος ανακοίνωσε, σύµφωνα µε το άρθρο 9 παράγραφος 1 του Κανονισµού, ότι έχει λάβει επιστολή από τη λιθουανική Εισαγγελία µε την οποία ζητείται η άρση της βουλευτικής ασυλίας του Viktor Uspaskich. Ο Πρόεδρος διαβίβασε την αίτηση αυτή στην Επιτροπή Νοµικών θεµάτων, σύµφωνα µε το άρθρο 9 παράγραφος 1 του Κανονισµού. Με απόφαση του Εφετείου της Λιθουανίας, ανατέθηκε, στις 11 Ιουνίου 2014, στον Γενικό Εισαγγελέα της ηµοκρατίας της Λιθουανίας να ζητήσει από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να άρει την ασυλία ενός µέλους του, του Viktor Uspaskich, προκειµένου να καταστεί δυνατόν να εκτελεστεί η επιβληθείσα στις 12 Ιουνίου 2013 εις βάρος του ποινή από το Περιφερειακό ικαστήριο του Βίλνιους. Ο Viktor Uspaskich κατηγορείται, σε δίκη που εκκρεµεί στο περιφερειακό δικαστήριο του Βίλνιους, ότι έχει διαπράξει αξιόποινες πράξεις σύµφωνα µε το άρθρο 24, παράγραφος 4 σε συνδυασµό µε τα άρθρα 222, παράγραφος 1 και 220, παράγραφος 1, το άρθρο 24, παράγραφος 4 σε συνδυασµό µε τα άρθρα 220, παράγραφος 1 και 205, παράγραφος 1 και το άρθρο 24, παράγραφος 4 σε συνδυασµό µε το άρθρο 205, παράγραφος 1 του λιθουανικού ποινικού κώδικα. Παρά την απαλλαγή του από την κατηγορία βάσει του άρθρου 24 παράγραφος 4 σε συνδυασµό µε το άρθρο 182 παράγραφος 2 του λιθουανικού Ποινικού Κώδικα, ο Viktor Uspaskich καταδικάστηκε, στις 12 Ιουλίου 2013,µε απόφαση που δεν έχει καταστεί τελεσίδικη, σε ποινή φυλάκισης 4 ετών, την οποία θα πρέπει να εκτίσει σε σωφρονιστικό κατάστηµα. Η υπό εξέταση ποινική διαδικασία είναι, από πλευράς περιεχοµένου, παρόµοια µε τη διαδικασία βάσει της οποίας το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ήδη αποφασίσει, το 2010, να άρει τη βουλευτική ασυλία του Viktor Uspaskich. Ως εκ τούτου, στο σηµείο αυτό δεν θα γίνει αναφορά στις κατηγορίες, δεδοµένου ότι αυτές έχουν συµπεριληφθεί σε παλαιότερη έκθεση της επιτροπής 1. Την εποχή εκείνη κατηγορήθηκε κατ' ουσίαν για το γεγονός ότι, κατά τρόπο παράνοµο και παραβιάζοντας την υποχρέωση να ελέγχει κατάλληλα τη χρηµατοδότηση του κόµµατος του οποίου ήταν πρόεδρος, διηύθυνε µια οργανωµένη οµάδα µε σκοπό τη διάπραξη σωρείας αξιοποίνων πράξεων. Για παράδειγµα, τηρήθηκαν εικονικά βιβλία προκειµένου να αποκρυβούν έσοδα και δαπάνες. Σε γενικές γραµµές φέρεται ότι έδιδε συχνά εντολές να µην δηλώνονται επισήµως ή να µην καταγράφονται διάφορες επαγγελµατικές και οικονοµικές συναλλαγές. Κατά της πρωτοβάθµιας απόφασης άσκησαν έφεση τόσο η Εισαγγελία όσο και ο Viktor Uspaskich, µε αποτέλεσµα η κατ έφεση αυτή διαδικασία να εκκρεµεί πλέον ενώπιον του Εφετείου της Λιθουανίας. Το δικαστήριο αυτό έχει σήµερα αναστείλει τη διαδικασία, επειδή ο Viktor Uspaskich έχει εν τω µεταξύ επανεκλεγεί βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 1 Έκθεση A7-0244/2010 διαδικασία 2009/2147(IMM). RR\1055246.doc 7/14 PE541.623v02-00
και για το λόγο αυτό το Εφετείο έκρινε απαραίτητο να ζητήσει εκ νέου την άρση της ασυλίας του βουλευτή. Καθόσον το ισχύον άρθρο 9 του Πρωτοκόλλου διαλαµβάνει ότι η έκταση και οι συνέπειες της ασυλίας ορίζονται µε βάση το εθνικό δίκαιο και ότι το εθνικό κοινοβούλιο όφειλε, συνεπώς, να αποφασίσει επί ενός ζητήµατος άρσης της ασυλίας, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει, χάριν µιας καλόπιστης συνεργασίας, να βασίσει µε τη σειρά του την απόφαση στις διατάξεις αυτές. Εξάλλου, τόσο στις Συνθήκες όσο και στον κανονισµό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεν περιλαµβάνονται διατάξεις για µία εκ νέου λήψη απόφασης επί του ιδίου ζητήµατος. Ως εκ τούτου, θα ήταν σκόπιµο να ληφθεί µία ακόµη απόφαση για την άρση της βουλευτικής ασυλίας του Viktor Uspaskich, δεδοµένου ότι, λόγω της εκλογής του ως βουλευτή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, µια τέτοια απόφαση κατέστη απαραίτητη. Πρέπει επίσης να επισηµανθεί ότι στις 24 Οκτωβρίου 2014, ο Viktor Uspaskich απέστειλε µια νέα επιστολή, στην οποία υποτίθεται ότι περιλαµβάνονται νέα πραγµατικά περιστατικά σχετικά µε την υπόθεσή του. Μετά από µία σύγκριση µε τα ήδη διαθέσιµα έγγραφα και τους ισχυρισµούς που έχει διατυπώσει σε αυτά ο Viktor Uspaskich, δεν προκύπτει ότι η κατάσταση έχει µεταβληθεί κατά τόπο ουσιαστικό ή πειστικό. Τέλος, είναι γεγονός ότι, µέχρι σήµερα, οι αρµόδιες λιθουανικές αρχές έχουν άρει χωρίς εξαίρεση τη βουλευτική ασυλία του Viktor Uspaskich σε συνάρτηση µε την προκείµενη υπόθεση. II. ΟΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ α) Το ενωσιακό δίκαιο Πρωτογενές δίκαιο: Πρωτόκολλο 7 Άρθρο 8: Άρθρο 9: Τα µέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεν υπόκεινται σε έρευνα, κράτηση ή δίωξη για γνώµη ή ψήφο δοθείσα κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Κατά τη διάρκεια των συνόδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τα µέλη του απολαύουν: α) εντός της επικρατείας των κρατών τους, των ασυλιών που αναγνωρίζονται στα µέλη του Κοινοβουλίου της χώρας τους, β) εντός της επικρατείας άλλων κρατών µελών της εξαιρέσεως από κάθε µέτρο κρατήσεως και κάθε δικαστική δίωξη. Η ασυλία τους καλύπτει επίσης όταν µεταβαίνουν στον τόπο συνεδριάσεως του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ή όταν επιστρέφουν από αυτόν. PE541.623v02-00 8/14 RR\1055246.doc
Επίκληση της ασυλίας δεν δύναται να γίνει στην περίπτωση αυτοφώρου εγκλήµατος και ούτε δύναται να εµποδίσει την άσκηση του δικαιώµατος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να άρει την ασυλία ενός από τα µέλη του. Η διαδικασία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διέπεται από τα άρθρα 6 και 7 του Κανονισµού του. Οι σχετικές διατάξεις έχουν ως ακολούθως: Άρθρο 6 Άρση ασυλίας 1. Το Κοινοβούλιο, κατά την άσκηση των εξουσιών του σχετικά µε τα προνόµια και τις ασυλίες, ενεργεί µε σκοπό τη διατήρηση της ακεραιότητάς του ως δηµοκρατικής νοµοθετικής συνέλευσης και τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας των βουλευτών του κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Κάθε αίτηση για άρση της ασυλίας αξιολογείται σύµφωνα µε τα άρθρα 7, 8 και 9 του πρωτοκόλλου περί των προνοµίων και ασυλιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και µε τις αρχές που αναφέρονται στο παρόν άρθρο. Άρθρο 7 Υπεράσπιση των προνοµίων και ασυλιών 3. Αίτηση για την υπεράσπιση των προνοµίων και ασυλιών βουλευτή δεν είναι παραδεκτή εάν έχει ήδη ληφθεί αίτηση για την άρση ή την υπεράσπιση της ασυλίας του βουλευτή αυτού όσον αφορά την ίδια νοµική διαδικασία, είτε έχει ληφθεί απόφαση κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης υπεράσπισης είτε όχι. 4. Αίτηση για την υπεράσπιση των προνοµίων και ασυλιών βουλευτή δεν εξετάζεται περαιτέρω εάν ληφθεί αίτηση για την άρση της ασυλίας του βουλευτή αυτού όσον αφορά την ίδια νοµική διαδικασία. 5. Στις περιπτώσεις που έχει ληφθεί απόφαση για τη µη υπεράσπιση των προνοµίων και ασυλιών βουλευτή, ο βουλευτής δύναται να υποβάλει αίτηση για την επανεξέταση της απόφασης υποβάλλοντας νέα στοιχεία. Η αίτηση επανεξέτασης δεν είναι παραδεκτή εάν έχει ασκηθεί προσφυγή κατά της απόφασης βάσει του άρθρου 263 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ή εάν ο Πρόεδρος κρίνει ότι τα υποβληθέντα νέα στοιχεία δεν είναι επαρκώς τεκµηριωµένα ώστε να δικαιολογείται η επανεξέταση. β) Εθνική νοµοθεσία Το Σύνταγµα της ηµοκρατίας της Λιθουανίας (Εγκρίθηκε από τους πολίτες της ηµοκρατίας της Λιθουανίας σε δηµοψήφισµα της 25ης Οκτωβρίου 1992 και τέθηκε σε ισχύ στις 2 Νοεµβρίου 1992) «Άρθρο 62 Το πρόσωπο ενός µέλους του Seimas είναι απαραβίαστο. Ένα µέλος του Seimas δεν µπορεί να διωχθεί ποινικά, να συλληφθεί ή να στερηθεί µε άλλο RR\1055246.doc 9/14 PE541.623v02-00
τρόπο την ελευθερία του χωρίς την έγκριση του Seimas. Ένα µέλος του Seimas δεν µπορεί να διωχθεί για την ψήφο που έδωσε ή τις αγορεύσεις του στο Seimas. Μπορεί, ωστόσο, να ευθύνεται σύµφωνα µε τις γενικές διατάξεις περί εξυβρίσεως ή συκοφαντικής δυσφηµίσεως.» Κανονισµός του Seimas της ηµοκρατίας της Λιθουανίας (17 Φεβρουαρίου 1994 Αριθ. I-399) (Όπως τροποποιήθηκε για τελευταία φορά στις 23 Απριλίου 2009 - αριθ. XI-228) (ανεπίσηµη µετάφραση) «Άρθρο 22 Ασυλία των µελών του Seimas 1. Το πρόσωπο ενός µέλους του Seimas είναι απαραβίαστο. 2. Ένα µέλος του Seimas δεν διώκεται για την ψήφο που έδωσε ή τις αγορεύσεις του στο Seimas, δηλαδή στις συνεδριάσεις του Seimas, στις επιτροπές του Seimas, στις επιτροπές και κοινοβουλευτικές οµάδες µπορεί ωστόσο να ευθύνεται σύµφωνα µε τις γενικές διατάξεις περί εξυβρίσεως ή συκοφαντικής δυσφηµίσεως. 3. Ένα µέλος του Seimas δεν µπορεί να διωχθεί ποινικά, να συλληφθεί ή να στερηθεί µε άλλο τρόπο την ελευθερία του χωρίς την έγκριση του Seimas, µε εξαίρεση την περίπτωση αυτοφώρου εγκλήµατος. Στις περιπτώσεις αυτές, ο Γενικός Εισαγγελέας ενηµερώνει αµελλητί το Seimas.» Λιθουανικός ποινικός κώδικας: Άρθρο 24. Συναυτουργία και µορφές συνέργειας 1. Συναυτουργία αποτελεί η εκ προθέσεως κοινή συµµετοχή στη διάπραξη µιας αξιόποινης πράξης από δύο ή περισσότερα πρόσωπα που έχουν ικανότητα δικαίου και έχουν συµπληρώσει την ηλικία που ορίζεται στο άρθρο 13 του παρόντος κώδικα. 2. Η συνέργεια σε µία αξιόποινη πράξη περιλαµβάνει τον αυτουργό, τον οργανωτή, τον ηθικό αυτουργό και τον συνεργό. 3. Αυτουργός είναι το πρόσωπο που έχει διαπράξει µια αξιόποινη πράξη είτε ο ίδιος είτε µε τη συµµετοχή ενός προσώπου χωρίς ικανότητα δικαίου ή προσώπων που δεν έχουν ακόµα συµπληρώσει την ηλικία που ορίζει το άρθρο 13 του παρόντος κώδικα ή άλλων προσώπων που δεν ευθύνονται για την πράξη αυτή. Εάν η αξιόποινη πράξη έχει διαπραχθεί από περισσότερα πρόσωπα που ενεργούν από κοινού, κάθε ένα από αυτά θεωρείται αυτουργός/συναυτουργός. 4. Οργανωτής είναι το πρόσωπο που έχει συστήσει µία οργανωµένη οµάδα ή µία εγκληµατική οργάνωση, ηγείται αυτών ή συντονίζει τις δραστηριότητες των µελών της ή έχει διαπράξει µια αξιόποινη πράξη ή είναι υπεύθυνος για τη διάπραξή της. 5. Ηθικός αυτουργός είναι το πρόσωπο που παρακινεί ένα άλλο πρόσωπο να διαπράξει ένα ποινικό αδίκηµα. 6. Συνεργός είναι το πρόσωπο που συµβάλλει στη διάπραξη της αξιόποινης πράξης µε την παροχή συµβουλών, την έκδοση οδηγιών, την παροχή µέσων ή την αποµάκρυνση εµποδίων, την προστασία ή συγκάλυψη άλλων συνεργών, που έχει δεσµευθεί εκ των προτέρων να συγκαλύψει τον δράστη, να αποκρύψει τα όργανα ή µέσα της διάπραξης της αξιόποινης πράξης, PE541.623v02-00 10/14 RR\1055246.doc
τα ίχνη της πράξης ή τα προϊόντα του εγκλήµατος καθώς και ένα πρόσωπο που έχει δεσµευθεί εκ των προτέρων να διακινήσει τα προϊόντα του εγκλήµατος. Άρθρο 222. Απατηλή διαχείριση λογαριασµών 1. Όποιος διαχειρίζεται κατά τρόπο απατηλό τους λογαριασµούς που απαιτούνται βάσει νόµων ή αποκρύπτει, καταστρέφει ή παραποιεί λογιστικά έγγραφα, πράγµα το οποίο καθιστά αδύνατη, πλήρως ή εν µέρει, τη διαπίστωση των δραστηριοτήτων του, το ύψος ή τη δοµή των περιουσιακών στοιχείων, του ενεργητικού ή παθητικού τους, τιµωρείται µε χρηµατική ποινή ή σύλληψη ή φυλάκιση για διάστηµα έως τεσσάρων ετών. 2. Ένα νοµικό πρόσωπο ευθύνεται επίσης για τις πράξεις που προβλέπονται στο παρόν άρθρο. Άρθρο 220. Παροχή ανακριβών στοιχείων για το εισόδηµα, τα κέρδη ή τα περιουσιακά στοιχεία 1. Όποιος, µε σκοπό τη φοροδιαφυγή, παρέχει στοιχεία για το εισόδηµα, τα κέρδη, τα περιουσιακά στοιχεία ή τη χρήση τους που είναι αποδεδειγµένα ανακριβή σε φορολογική δήλωση ή σε έκθεση που έχει εγκριθεί σύµφωνα µε την εγκεκριµένη διαδικασία ή σε άλλο έγγραφο και υποβάλλει τις πληροφορίες αυτές σε έναν εντεταλµένο κρατικό οργανισµό τιµωρείται µε στέρηση του δικαιώµατος να εργασθεί σε µια συγκεκριµένη θέση ή να αναλάβει ορισµένες δραστηριότητες ή µε φυλάκιση για διάστηµα έως τριών ετών. 2. Όποιος διαπράττει την πράξη που αναφέρεται στην παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου µε σκοπό τη φοροδιαφυγή σε ποσό που δεν υπερβαίνει τα 10 MSL θεωρείται ότι έχει διαπράξει πληµµέληµα και τιµωρείται µε κοινωνική υπηρεσία ή µε χρηµατική ποινή ή µε στερητική της ελευθερίας ποινή. 3. Ένα νοµικό πρόσωπο ευθύνεται επίσης για τις πράξεις που προβλέπονται στο παρόν άρθρο. Άρθρο 205. Παραπλανητική δήλωση σχετικά µε τις δραστηριότητες ενός νοµικού προσώπου 1. Όποιος, για λογαριασµό ενός νοµικού προσώπου, υποβάλλει σε µια επίσηµη έκθεση ή σε µια αίτηση παραπλανητικά στοιχεία σχετικά µε τις δραστηριότητες ή τα περιουσιακά στοιχεία του νοµικού προσώπου, παραπλανώντας κατ' αυτό τον τρόπο µια κυβερνητική αρχή, έναν διεθνή δηµόσιο οργανισµό, έναν πιστωτή, ένα µέλος του νοµικού προσώπου ή ένα άλλο πρόσωπο που υφίσταται, ως εκ τούτου, µεγάλη οικονοµική ζηµία, τιµωρείται µε στέρηση του δικαιώµατος να εργασθεί σε µια συγκεκριµένη θέση ή να αναλάβει ορισµένες δραστηριότητες ή µε στέρηση της ελευθερίας του ή µε σύλληψη ή µε φυλάκιση για διάστηµα µέχρι δύο ετών. 2. Ένα νοµικό πρόσωπο ευθύνεται επίσης για τις πράξεις που προβλέπονται στο παρόν άρθρο. III. ΓΕΝΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ Κατ αρχάς επισηµαίνεται ότι στην παρούσα υπόθεση προκύπτει σαφώς από τα πραγµατικά RR\1055246.doc 11/14 PE541.623v02-00
περιστατικά ότι η προστασία της απόλυτης ασυλίας βάσει του άρθρου 8 του Πρωτοκόλλου αριθ.7 δεν εφαρµόζεται, δεδοµένου ότι η συµπεριφορά του Viktor Uspaskich, για την οποία καταδικάστηκε, δεν τελεί σε συνάρτηση µε γνώµη εκφρασθείσα ή ψήφο δοθείσα κατά την άσκηση των καθηκόντων του. Αντιθέτως, η καταδικαστική απόφαση αφορά ενέργειες στις οποίες ο Viktor Uspaskich προέβη στο πλαίσιο της δραστηριότητάς του ως πρόεδρος του λιθουανικού Εργατικού Κόµµατος. Ως εκ τούτου, εφαρµόζεται το άρθρο 9 του Πρωτοκόλλου αριθ. 7, σύµφωνα µε το οποίο οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου απολαµβάνουν εντός της επικράτεια των κρατών τους της ίδιας προστασίας που παρέχεται στα µέλη του κοινοβουλίου της χώρας αυτής. Συνεπώς, η έκταση της προστασίας που παρέχει η προσωπική ασυλία καθορίζεται από το εθνικό δίκαιο, για το οποίο η Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων δεν είναι αρµόδια να αποφασίσει. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ακολουθώντας την πάγια πρακτική του, µπορεί να αποφασίσει να µην άρει την ασυλία ενός εκ των µελών του εάν υπάρχουν υπόνοιες ότι η δίωξη έχει ως κίνητρο να παρακωλυθούν οι πολιτικές δραστηριότητες του βουλευτή. Ωστόσο, στην παρούσα υπόθεση δεν υπάρχουν αξιόπιστες ενδείξεις περί «fumus persecutionis» προκειµένου να δικαιολογηθεί η άρνηση του Κοινοβουλίου να άρει την ασυλία του Viktor Uspaskich. Είναι γεγονός ότι ο Viktor Uspaskich ισχυρίζεται ότι διώκεται για πολιτικούς λόγους και ότι έχει πέσει θύµα συνοµωσίας από την πλευρά ανώτερων Λιθουανών αξιωµατούχων. Ωστόσο, από τα πραγµατικά περιστατικά που αποδείχτηκαν µε την πρωτοβάθµια απόφαση (η οποία δεν έχει ακόµη καταστεί τελεσίδικη) και από τα υποβληθέντα έγγραφα συνάγεται µία διαφορετική εικόνα. Τα έγγραφα παρέχουν σαφή στοιχεία τα οποία καθιστούν απίθανο το ενδεχόµενο να έχει η ποινική δίωξη πολιτικά κίνητρα αντιθέτως, οι έρευνες βασίζονται σε αντικειµενικά γεγονότα. Η διαπίστωση αυτή δεν οδηγεί σε ένα συµπέρασµα σχετικά µε την ενοχή ή την αθωότητα του Viktor Uspaskich, δεδοµένου ότι, για το ζήτηµα αυτό, αρµόδια να αποφασίσουν είναι τα εθνικά όργανα και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απαγορεύεται αυστηρά να κρίνει σχετικά, όπως τονίζεται και στο άρθρο 9 παράγραφος 7 του Κανονισµού. Με το συµπέρασµα αυτό τονίζεται απλώς ότι η Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων φρονεί ότι δεν υπάρχουν λόγοι για να υποθέσει κανείς ότι ο Viktor Uspaskich διώκεται για πολιτικούς λόγους. Υπενθυµίζεται ότι, στις 2 Σεπτεµβρίου 2010, η Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων είχε αποφασίσει να άρει την ασυλία του Viktor Uspaskich σε σχέση µε την ίδια υπόθεση (βλ. έκθεση της Επιτροπής Νοµικών Θεµάτων Α7-0244/2010). Κατ επανάληψη έχει τονιστεί το γεγονός ότι, αναφορικά µε το ζήτηµα αυτό, δεν έχουν ανακύψει νέα πραγµατικά περιστατικά τα οποία θα έπειθαν την επιτροπή να αναθεωρήσει την απόφασή της. Στη συνάρτηση αυτή, πρέπει να τονιστεί ότι, παρά την ταυτόσηµη ουσιαστικά διαδικασία που εκκρεµεί σήµερα σε δεύτερο βαθµό, είναι απαραίτητο να ληφθεί µια νέα απόφαση για την άρση της ασυλίας του Viktor Uspaskich, επειδή το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τηρεί απαρεγκλίτως τις διατάξεις του εθνικού συντάγµατος, το οποίο απαιτεί την έκδοση µιας τέτοιας απόφασης για διαδικαστικούς λόγους, προτού οι εθνικές αρχές µπορέσουν να συνεχίσουν από πλευράς τους τη διαδικασία. PE541.623v02-00 12/14 RR\1055246.doc
Επιπλέον, µια πρόσφατη απόφαση του δικαστηρίου 1 είναι διαφωτιστική όσον αφορά τη σχέση µεταξύ µιας τέτοιας αίτησης για την άρση της ασυλίας και µιας αίτησης για την υπεράσπιση της ασυλίας. Το δικαστήριο απεφάνθη σχετικά: Σκέψη 52) Στο µέτρο που το προβλεπόµενο στο άρθρο 9 του πρωτοκόλλου απαραβίαστο στηρίζεται στον νόµο και ο βουλευτής µπορεί να το στερηθεί µόνον αν το έχει άρει το Κοινοβούλιο, η προάσπιση της ασυλίας στο πλαίσιο των διατάξεων του άρθρου 9 του πρωτοκόλλου χωρεί µόνο στην περίπτωση που, ελλείψει αιτήσεως άρσεως της ασυλίας βουλευτή, το απαραβίαστο, όπως προκύπτει από τις διατάξεις του εθνικού δικαίου του κράτους µέλους καταγωγής του βουλευτή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, θίγεται ιδίως µε την επέµβαση των αστυνοµικών αρχών ή των δικαστικών αρχών του κράτους µέλους καταγωγής του εν λόγω βουλευτή. Σκέψη 56) Αντιθέτως, αν έχει υποβληθεί αίτηση άρσεως της ασυλίας από τις εθνικές αρχές, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να αποφασίσει αν θα άρει την εν λόγω ασυλία. Στην περίπτωση αυτή, η προάσπιση της ασυλίας δεν έχει λόγο ύπαρξης, καθόσον είτε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα άρει την ασυλία και εποµένως δεν τίθεται ζήτηµα προασπίσεώς της είτε θα αρνηθεί να άρει την εν λόγω ασυλία και η προάσπισή της θα είναι άσκοπη, καθόσον οι εθνικές αρχές θα ενηµερωθούν ότι η αίτησή τους απορρίφθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ότι η ασυλία δηµιουργεί, ως εκ τούτου, πρόσκοµµα στα µέτρα που θα µπορούσαν ή θα ήθελαν οι εν λόγω αρχές να λάβουν. Συνεπώς, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφασίζει ρητώς και για την υπεράσπιση της ασυλίας και, ως εκ τούτου, µία επακόλουθη αίτηση του Viktor Uspaskich για την υπεράσπιση της ασυλίας του θα ήταν παραδεκτή. Επισηµαίνεται ότι οι λιθουανικές αρχές, προτού ληφθεί η αρχική απόφαση, είχαν ήδη συνεργαστεί πλήρως και είχαν δώσει ικανοποιητικές απαντήσεις και διαβεβαιώσεις. Υπό το φως ιδίως του γεγονότος ότι, εκ των πραγµάτων, έχει ήδη εκδοθεί απόφαση για το ίδιο ζήτηµα και ότι µια νέα απόφαση επ αυτού έχει καταστεί απαραίτητη από το γεγονός και µόνο της επανεκλογής του Viktor Uspaskich ως βουλευτή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και µε βάση την προηγηθείσα ανάλυση και τα διαθέσιµα έγγραφα, συνάγεται το συµπέρασµα ότι δεν υπάρχουν λόγοι που συνηγορούν στο να µην αρθεί εκ νέου η βουλευτική ασυλία του Viktor Uspaskich. 1 Απόφαση του ικαστηρίου (Πρώτο Τµήµα) της 17ης Ιανουαρίου 2013, Bruno Gollnisch κατά Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, συνεκδικασθείσες υποθέσεις T-346/11 και T-347/11. RR\1055246.doc 13/14 PE541.623v02-00
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Ηµεροµηνία έγκρισης 24.3.2015 Αποτέλεσµα της τελικής ψηφοφορίας +: : 0: 14 4 4 Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία Joëlle Bergeron, Marie-Christine Boutonnet, Jean-Marie Cavada, Κώστας Χρυσόγονος, Therese Comodini Cachia, Mady Delvaux, Andrzej Duda, Laura Ferrara, Enrico Gasbarra, Mary Honeyball, Dietmar Köster, Gilles Lebreton, António Marinho e Pinto, Jiří Maštálka, Emil Radev, Evelyn Regner, Pavel Svoboda, Axel Voss, Tadeusz Zwiefka Mario Borghezio, Daniel Buda, Pascal Durand, Jytte Guteland, Heidi Hautala, Victor Negrescu, Giovanni Toti PE541.623v02-00 14/14 RR\1055246.doc