Το ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ κ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 (ΠΑΡΟΣ-ΑΝΤΙΠΑΡΟΣ-ΑΝΔΡΟΣ-ΚΕΑ-ΚΥΘΝΟΣ) Ε Κ Θ Ε Σ Η Α Π Ο Τ Ε Λ Ε Σ Μ Α Τ Ω Ν Το Μεσογειακό Γραφείο Πληροφόρησης (Πρόγραμμα MEdIES) σε συνεργασία με τα Τμήματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΠΕ) της Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης Κυκλάδων για 4 η συνεχόμενη χρονιά υλοποίησαν εκπαιδευτικές δράσεις σε σχολεία των του προγράμματος, τον Μάιο του 2012. Α: Η εκπαιδευτική παρέμβαση Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σχεδιάστηκε για εφαρμογή από την Δ τάξη Δημοτικού μέχρι την Γ τάξη Γυμνασίου, Πιλοτικές εφαρμογές έγιναν τόσο σε μικρότερους όσο και σε μεγαλύτερους μαθητές. Σκοπός μας να ενημερώσουμε και να ευαισθητοποιήσουμε τους μαθητές στο ζήτημα του νερού και της εξοικονόμησης του, ιδιαίτερα, μέσα από την αναβίωση της πρακτικής συλλογής του βρόχινου νερού με τις στέρνες. Όλες οι δραστηριότητες είναι βιωματικές και ανακαλυπτικές για τους συμμετέχοντες μαθητές. Το εποπτικό υλικό που χρησιμοποιήσαμε περιελάμβανε: μαγνητικό πίνακα (κύκλος νερού με μαγνήτες-βέλη), τυπωμένο μουσαμά με καρτέλες (σύστημα συλλογής βρόχινου νερού), μακέτα τομής μιας παλιάς-χτιστής στέρνας, σειρά από διάφορα κατασκευαστικά υλικά (πείραμα στεγανότητας-διαπερατότητας στο νερό). Στους συμμετέχοντες μαθητές μοιράστηκε αφίσα (νοιάσου για το νερό) ειδικά σχεδιασμένη για τα νησιά των Κυκλάδων με συμβουλές εξοικονόμησης στην καθημερινότητα. Το πρόγραμμα διαρκεί ένα σχολικό δίωρο (90min), και προκειμένου να γίνεται με βιωματικό τρόπο και τα παιδιά να μπορούν να συμμετέχουν η εφαρμογή γίνεται ανά τμήμα (Μέγιστος αριθμός μαθητών 30-35). Η αξιολόγηση από τους μαθητές έγινε με ανώνυμα ερωτηματολόγια (Βλ. Ε). ραστηριότητα σχετική µε το σύστηµα συλλογής βρόχινου νερού σε έναν µουσαµά. Εφαρµογή στο 1 ο.σ Παροικιάς. Οι µαθητές βρήκαν τον κύκλο του νερού σε µαγνητικό πίνακα την πιο ενδιαφέρουσα δραστηριότητα σύµφωνα µε την αξιολόγηση. Εφαρµογή στο.σ. Αγκαιριάς Πάρου. Εκπαιδευτικές ράσεις RWH 2012 1/6
Β: Επισκέψεις στα σχολεία Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι σχεδιασμένο ώστε να εφαρμόζεται από την Δ τάξη Δημοτικού μέχρι την Γ τάξη Γυμνασίου. Πιλοτικά εφαρμόστηκε φέτος τόσο σε μικρότερους μαθητές (Α, Β, Γ Δημοτικού) όσο και σε μεγαλύτερους (Λυκείου). Αναλυτικά τα σχολεία που συμμετείχαν φέτος στο πρόγραμμα αναφέρονται πιο κάτω: ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΥΚΕΙΟ Ημερ/νια ΣΧΟΛΕΙΟ Α Β Γ Δ Ε ΣΤ Α Β Γ Α Β Γ ΔΕΥΤΕΡΑ 23/4 ΠΑΡΟΣ 1 ο Δ.Σ. Παροικιάς ΠΑΡΟΣ Δ.Σ. Αρχιλ. Μάρπησσας ΤΡΙΤΗ 024/04 ΠΑΡΟΣ 2 ο Δ.Σ. Παροικιάς ΠΑΡΟΣ Δ.Σ. Αγκαιριάς ΤΕΤΑΡΤΗ 25/04 ΠΑΡΟΣ ΓΥΜΝ. Νάουσας ΠΕΜΠΤΗ 26/04 ΠΑΡΟΣ ΓΥΜΝ Αρχιλόχου ΠΑΡΟΣ ΓΥΜΝ Παροικιας ΠΑΡΑΣΚ 27/04 ΑΝΤΙΠΑΡΟΣ Δ.Σ ΑΝΤΙΠΑΡΟΣ ΓΥΜΝ ΤΡΙΤΗ 08/05 ΑΝΔΡΟΣ Δ.Σ. Χώρας ΑΝΔΡΟΣ Εμπειρίκιο ΓΥΜΝ ΑΝΔΡΟΣ ΕΠΑΛ ΤΕΤΑΡΤΗ 09/05 ΑΝΔΡΟΣ Δ.Σ. Μπατσίου ΑΝΔΡΟΣ Δ.Σ. Γαυρίου ΠΕΜΠΤΗ 10/05 ΑΝΔΡΟΣ Δ.Σ. Κορθίου ΑΝΔΡΟΣ ΕΠΑΣ Κορθίου ΑΝΔΡΟΣ ΓΥΜΝ Κορθίου ΠΑΡΑΣΚ 11/05 ΑΝΔΡΟΣ Δ.Σ. Μεσσαριάς ΑΝΔΡΟΣ ΓΥΜΝ Γαυρίου ΤΕΤΑΡΤΗ 03/10 ΚΕΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΜΠΤΗ 04/10 ΚΕΑ Δ.Σ. Κορησσίας ΚΕΑ Δ.Σ. Ιουλίδας ΚΕΑ Δ.Σ. Αγ. Νικολάου(1Θ) ΠΑΡΑΣΚ 05/10 ΚΥΘΝΟΣ Δ.Σ. Δρυοπίδα ΚΥΘΝΟΣ Δ.Σ. Χώρα ΚΥΘΝΟΣ Γυμνάσιο Συνολικά, 1.302 μαθητές από τα νησιά του προγράμματος παρακολούθησαν την εκπαιδευτική παρέμβαση. Οι µαθητές ελέγχουν την διαπερατότητα των υλικών σε νερό, και προτείνουν ποια είναι κατάλληλα για να κατασκευάσουν µια στέρνα. Εφαρµογή στο.σ. Χώρας Άνδρου. Οι µαθητές περιεργάζονται την αφίσα «Νοιάσου για το Νερό» Εφαρµογή στο.σ. Ιουλίδας Κέας Εκπαιδευτικές ράσεις RWH 2012 2/6
Γ: Ενημερώσεις / Σεμινάρια Εκπαιδευτικών Το πρόγραμμα περιλάμβανε και φέτος ενημερώσεις εκπαιδευτικών της Α/θμιας και Β/θμιας εκπαίδευσης για το γενικότερο πρόγραμμα «Συλλογή Όμβριων Υδάτων στις Κυκλάδες», και ειδικά για το εκπαιδευτικό υλικό «Το Δώρο της Βροχής» και το πώς μπορεί αυτό να αξιοποιηθεί στην τάξη. Αναλυτικά το πρόγραμμα των ενημερώσεων είχε ως εξής: - ΤΡΙΤΗ 24/04, Γ/σιο Παροικιάς, Ημερίδα για καθηγητές - ΤΕΤΑΡΤΗ 25/04, 1 ο Δ.Σ. Παροικιάς, Ενημέρωση στους Δασκάλους - ΤΡΙΤΗ 08/05, Γ/σιο Γαυρίου, Ημερίδα για καθηγητές - ΤΕΤΑΡΤΗ 09/05, Δ.Σ. Γαυρίου, Ενημέρωση στους Δασκάλους - ΠΕΜΠΤΗ 04/10 Γ/σιο Κυθνου, Ημερίδα σε δασκάλους και Καθηγητές Ενηµέρωση Εκπαιδευτικών Α/θµιας στην Άνδρο, Μάιος 2012 Ηµερίδα Εκπαιδευτικών Β/θµιας στην Πάρο, Απρίλιος 2012 Συνολικά, 164 εκπαιδευτικοί (νηπιαγωγοί, δάσκαλοι και καθηγητές) παρακολούθησαν τις ενημερώσεις και τις Ημερίδες φέτος. (Αναλυτικά οι ακριβείς αριθμοί των εκπαιδευτικών ανά ενημέρωση επισυνάπτονται). Δ. Προβολή σε ιστοχώρους / ΜΜΕ Προβολή των εκπαιδευτικών δράσεων: http://dimotiko-agkairias.blogspot.com/2012/04/blog-post_24.html http://dimlefkostou.blogspot.gr/2012/04/blog-post_27.html http://www.cocacolagreece.gr/?page_id=276 www.medies.net Ε. Συμπληρωματική δράση στο Πάρκο Τρίτση 30 Μαΐου 1 η Ιουνίου Για 2η χρονιά η Δ/νση Π.Ε. Γ Αθήνας/ Γραφείο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σε συνεργασία 5 περιβαλλοντικές οργανώσεις διοργάνωσε μία τριήμερη εκδήλωση περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης για μαθητές Δημοτικού σε περιβαλλοντικά θέματα, στο Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης Αντώνης Τρίτσης. Το τριήμερο 30 Μαΐου έως 1η Ιουνίου περίπου 1000 μαθητές συμμετείχαν σε δραστηριότητες παιχνίδια, συζητήσεις, πειράματα, κ.λπ. που συντονίστηκαν από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις. Η ομάδα του MEdIES συντόνισε δραστηριότητες για το νερό βασισμένες στο εκπαιδευτικό υλικό «Το Δώρο της Βροχής». Εκπαιδευτικές ράσεις RWH 2012 3/6
Τριήµερο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης στο Αττικό Πάρκο Αντώνη Τρίτση, Μάιος 2012 ΣΤ: Οι αξιολογήσεις των μαθητών Το ερωτηματολόγιο αξιολόγησης ήταν ανώνυμο, μιας και αυτό επιτρέπει στους μαθητές να είναι περισσότερο ειλικρινείς στις απαντήσεις τους. Περιελάμβανε μία ερώτηση κλειστού τύπου, όπου οι μαθητές επέλεγαν τον βαθμό ικανοποίησης από το πρόγραμμα με βάση πενταβάθμια κλίμακα, και τρεις ερωτήσεις ανοιχτού τύπου. Το ερωτηματολόγιο δεν χρησιμοποιήθηκε στις εφαρμογές των Α-Β Δημοτικού, ούτε στα νήπια. Αναλυτικά τα αποτελέσματα μετά την ποσοτική και ποιοτική επεξεργασία έχουν ως εξής: Ερώτηση: Βαθμός ικανοποίησης: Τα αποτελέσματα δείχνουν μεγάλο βαθμό ικανοποίησης αφού οι επιλογές το πρόγραμμα μου άρεσε «πολύ» και «πάρα πολύ» αθροίζονται στο 88 %. Αναλυτικά οι απαντήσεις φαίνονται πιο κάτω. Συνολικά, το πρόγραμμα σήμερα μου άρεσε (κύκλωσε ένα) καθόλου λίγο μέτρια αρκετά πάρα πολύ 2% 2% 8% 33% 55% Εκπαιδευτικές ράσεις RWH 2012 4/6
Ερώτηση 1 η : Μπορώ να «προστατεύσω» το νερό με το να...... Οι μαθητές ανέφεραν παραδείγματα εξοικονόμησης νερού, που οι ίδιοι θα κάνουν στο εξής, με βάση τη συζήτηση που είχε προηγηθεί, π.χ. «κλείνω τη βρύση όταν πλένω τα δόντια μου», «κάνω ντους αντί για μπάνιο», «χρησιμοποιώ ένα ποτιστήρι αντί για λάστιχο» «βάλω αυτόματο πότισμα» «πλένω το αυτοκίνητο, ποδήλατο, πιάτα κ.λπ. με έναν κουβά» Αρκετοί εκφρράζουν πρωτότυπες ιδέες, και κάποιοι δεν περιορίζονται στις ατομικές «δεσμεύσεις», αλλά αναφέρουν ότι θα παρακινούν και άλλους στην ορθή χρήση. Παραθέτουμε μερικές χαρακτηριστικές απαντήσεις στην Ερ. 1: Δ Δημοτικού, Δ.Σ. Γαυρίου Ε Δημοτικού, Δ.Σ. Αγκαιριάς Πάρου ΣΤ Δημοτικού, Δ.Σ. Μπατσίου Άνδρου Β Γυμνασίου, Γ/ΣΙΟ Αρχίλοχου Πάρου ΣΤ Δημοτικού, Δ.Σ. Δρυοπίδας Κύθνου Γ Δημοτικού, Δ.Σ. Ιουλίδας Κέας Ερώτηση 2 η : Από όσα κάναμε, βρήκα το πιο ενδιαφέρον...... Ο «Κύκλος του Νερού» με το διάγραμμα και τους μαγνήτες-βέλη έρχεται πρώτος στις προτιμήσεις των μαθητών. Παρόλα αυτά στις μεγαλύτερες τάξεις που θεωρούν ότι τον γνωρίζουν ήδη, σημαντικό μερίδιο μαθητών αναφέρει το «πείραμα με τα υλικά», και αρκετοί αναφέρουν τις παλιές στέρνες ή το σύστημα συλλογής βρόχινου νερού. Παραθέτουμε μερικές χαρακτηριστικές απαντήσεις στην Ερ.2: ΣΤ Δημοτικού Δ.Σ. Μπατσίου Ανδρου Β Γυμνασίου, Γ/Σιο Κορθίου Άνδρου Εκπαιδευτικές ράσεις RWH 2012 5/6
Ε Δημοτικού Δ.Σ. Κάτω Μεριάς Κέας ΣΤ Δημοτικού, Δ.Σ. Δρυοπίδας Κύθνου Ερώτηση 3 η : Από όσα κάναμε, το λιγότερο ενδιαφέρον για μένα ήταν...... Τέσσερις στους δέκα μαθητές (41%) απαντούν «τίποτα», ή «τα βρήκα όλα ενδιαφέροντα», κάτι που επιβεβαιώνει το βαθμό ικανοποίησης των μαθητών. Από τους υπόλοιπους, κάποιοι ανέφεραν ότι δεν βρήκαν τόσο ενδιαφέρον το διάγραμμα συλλογής, και λιγότεροι το πείραμα με τη στεγανότητα των υλικών. Φέτος επειδή ήταν αδύνατον να πλησιάσουµε µε το αυτοκίνητο το ηµοτικό Σχολείο Ιουλίδας τα υλικά του προγράµµατος Αποστολή Νερό µεταφέρθηκαν µε τον παραδοσιακό τρόπο Ιουλίδα Κέας, Οκτώβριος 2012 Ο Μάρκος µεταφέρει το υλικό για τις δραστηριότητες του προγράµµατος «Το δώρο της Βροχής» για την εφαρµογή στο ηµοτικό Σχολείο Ιουλίδας στην Κέα Το υλικό για τις δραστηριότητες Αποστολή Νερό Νοιάσου για το Νερό µεταφέρεται µέσα στα στενά δροµάκια της Ιουλίδας Το πρόγραμμα Συλλογής Όμβριων Υδάτων στα νησιά των Κυκλάδων υλοποιείται στο πλαίσιο του περιβαλλοντικού προγράμματος Αποστολή Νερό-Νοιάσου για το Νερό και έχει ως στόχο να αναβιώσει παραδοσιακές και, εν μέρει, εγκαταλελειμμένες πρακτικές συλλογής βρόχινου νερού, μέσα από έργα αποκατάστασης ή τοποθέτησης νέων δεξαμενών σε επιλεγμένα νησιά των Κυκλάδων. Επιπλέον, στοχεύει να ευαισθητοποιήσει μαθητές και εκπαιδευτικούς από τα νησιά για το πώς η «σοφία» του παρελθόντος μπορεί να προσαρμοστεί και να εφαρμοστεί στα σύγχρονα συστήματα. Το πρόγραμμα υλοποιείται από το διεθνή μη κερδοσκοπικό οργανισμό Global Water Partnership-Mediterranean (GWP-Med, Παγκόσμια Σύμπραξη για το Νερό Μεσογειακό Σκέλος) σε συνεργασία με το Μεσογειακό Γραφείο Πληροφόρησης (MIO-ECSDE δίκτυο MEdIES). Εκπαιδευτικές ράσεις RWH 2012 6/6