Νεοελληνική Γλώσσα Γ Λυκείου

Νεοελληνική Γλώσσα Γ Λυκείου 1ο Δίκτυο Κειμένων: Παιδεία & Εκπαίδευση Σχολικό Έτος 2019-2020 ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙ ΕΙΑ» Το-έας Νέων Ελληνικών

ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 2

ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ: Άμεσο κοινωνικό περιβάλλον ΜΑΘΗΜΑ: Παιδεία & Εκπαίδευση ΧΡΟΝΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: 18 Διδακτικές Ώρες ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Γιάννης Ι. Πασσάς ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ (γνώσεις για τον κόσμο) Να κατανοήσουν οι μαθητές: - τη σχέση παιδείας και εκπαίδευσης, - το νόημα της ανθρωπιστικής, της διαπολιτισμικής και της διά βίου μάθησης, - τον ρόλο της εκπαίδευσης στον σύγχρονο κόσμο, (γνώσεις για τη γλώσσα): Να κατανοήσουν οι μαθητές τη λειτουργία στα κείμενα: - του κειμενικού είδους της επιχειρηματολογίας, - του κειμενικού τύπου της επιστήμης, - των τρόπων πειθούς, - της συλλογιστικής πορείας των επιχειρημάτων, - της επίκλησης στην αυθεντία, - των ερωτήσεων, - του κόμματος, - του ορισμού ως τρόπου οργάνωσης των κειμένων, - α πληθυντικού ρηματικού προσώπου, - της ενεργητικής και παθητικής σύνταξης, - του λόγιου και του λαϊκού λεξιλογίου, - του τίτλου των δημοσιογραφικών κειμένων, - των επιπέδων ύφους. ΚΕΙΜΕΝΑ Alberta Regional Consortia (2016.) Students Learning Through Competencies. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2019 από https://arpdcresources.ca/wp-content/uploads/2017/09/ competencies-english-11x17.pdf Παιδεία & Εκπαίδευση. (2013). Στο Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής. Θεσσαλονίκη: Ίδρυμα Τριανταφυλλίδη. Γιαλκέτσης, Θ. (2013, 20 Οκτωβρίου). Εκπαίδευση για τη δημοκρατία. Εφημερίδα των Συντακτών. Ανακτήθηκε στις 08-04-2018 από http://archive.efsyn.gr/?p=135437 Κορωναίου, Α. (2002). Εκπαιδεύοντας εκτός σχολείου. Αθήνα: Μεταίχμιο. ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 3

Μούσιου-Μυλωνά, Ο. (2010, 20 Αυγούστου). Διαπολιτισμική εκπαίδευση και ανοιχτή κοινωνία. Ανακτήθηκε από http://www.olgamousiou.gr/keimena/paidagwgikakeimenaarthra/115-2010-08-20-11-38-14.html Παναγιωτόπουλος, Ι.Μ. (1966). Οι ρυθμοί της ιστορίας. Στο Ο σύγχρονος άνθρωπος (σσ. 163-178). Αθήνα: Οι Εκδόσεις των Φίλων. Robinson, K. (2006). Do schools kill creativity?. Ted Talks. Ανακτήθηκε στις 29-05-2019 από https://www.ted.com/talks/ken_robinson_says_schools_kill_creativity#t-1149229 Στεφάνου, Ε. (2000, 23 Απριλίου). Οι νέες προκλήσεις στον χώρο της εκπαίδευσης. Ελευθεροτυπία. Χαραβιτσίδης, Π. (2015, 13 Σεπτεμβρίου). Ανοιχτά σχολεία σε ανοιχτές κοινωνίες. Η Αυγή. Ανακτήθηκε στις 04-06-2019 από http://www.avgi.gr/article/10808/5842709/anoichtascholeia-se-anoichtes-koinonies ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 4

ΚΕΙΜΕΝΟ 1 Σκοτώνουν τα σχολεία τη δημιουργικότητα; https://www.ted.com/talks/ken_robinson_says_schools_kill_creativity#t-1149229 Sir Ken Robinson (2006) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Παρακολουθήστε το βίντεο και απαντήστε στα ερωτήματα που ακολουθούν: 1. Πώς σχεδιάστηκαν τα σύγχρονα εκπαιδευτικά συστήματα; Για ποιον λόγο δεν είναι πλέον αποτελεσματικά; 2. Πώς ορίζει ο ομιλητής την έννοια της «ευφυΐας»; 3. Ποιο είναι το βασικό θέμα της ομιλίας και σε ποιο συμπέρασμα καταλήγει ο ομιλητής σχετικά με αυτό; ΚΕΙΜΕΝΟ 2 [Παιδεία & Εκπαίδευση] Παιδεία & Εκπαίδευση (2013) ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 5

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Τι είδους είναι το κείμενο; Ποιος είναι ο σκοπός για τον οποίο έχει γραφτεί; 2. Αντλώντας πληροφορίες από τα δύο λήμματα, να γράψετε μία παράγραφο (60 έως 80 λέξεις) που να αναπτύσσεται με «σύγκριση- αντίθεση» των εννοιών της «παιδείας» και της «εκπαίδευσης». ΚΕΙΜΕΝΟ 3 Ο ρυθμός της Ιστορίας ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος (1901-1982), δοκιμιογράφος και λογοτέχνης, γράφει το 1966 για τα εφόδια που πρέπει να κατέχει ένας νέος άνθρωπος στον «σύγχρονο» κόσμο. Το θέμα είναι: η επιτάχυνση του ρυθμού της Ιστορίας και οι συνέπειές της και γενικότερα και ειδικότερα στην περιοχή της παιδείας. «Ζούμε», γράφει ο G. Berger, μέλος του Γαλλικού Ινστιτούτου και διευθυντής συνάμα της ανώτατης γαλλικής παιδείας, «σ έναν κόσμο που αλλάζει, που αλλάζει γρήγορα και, προπαντός, που αλλάζει ολοένα και πιο γρήγορα», με γεωμετρική πρόοδο. Πώς πρέπει να την αντιμετωπίσει η παιδεία, αν θέλει να είναι συμπαραστάτης και όχι ουραγός της ζωής; Τι πρέπει να πούμε στους νέους ανθρώπους, με ποια εφόδια πρέπει να τους οπλίσουμε, ώστε να μη βρεθούν έξω από τη γοργή ανέλιξη του πολιτισμού μας, δηλαδή έξω από το νόημα του καιρού; Πρέπει να τους μάθουμε πως θα είναι υποχρεωμένοι να ζήσουν μέσα σ ένα εξαιρετικά κινητό σύμπαν. Εκείνο που ήταν βέβαιο άλλοτε, δεν είναι πια βέβαιο τώρα. Κι ενώ άλλοτε μπορούσαμε να στηρίξουμε την παιδεία μας στην παράδοση, τώρα η παράδοση αποδείχνεται ολοένα και περισσότερο ανίκανη να καλύψει την έκταση των παιδευτικών αναγκών. Χρειάζεται λοιπόν κάποιος μετασχηματισμός. Κι ανάμεσα στα άλλα, ο μετασχηματισμός αυτός πρέπει να βασισθεί στην περιοδική και συχνή μετεκπαίδευση. Όποιος σπουδάζει μια επιστήμη πρέπει να τη σπουδάζει παντοτινά, να ανανεώνει τις γνώσεις του, να συμπληρώνει τα κενά που έχει αφήσει η πρώτη του μαθητεία ή τα κενά που σχηματίζονται αναμεταξύ από την άρση των δεδομένων, που έπαυσαν πια να ισχύουν. Έτσι θα δημιουργηθεί ένας καινούργιος τύπος ανθρώπου. ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 6

Αλλά με ποιες αρετές πρέπει να είναι προικισμένος αυτός ο άνθρωπος; Ο Gaston Berger αποκρίνεται: η πρώτη αρετή του καινούργιου ανθρώπου θα είναι η γαλήνη. Όσο γρηγορότερα αλλάζει ο κόσμος, τόσο αναγκαιότερη γίνεται η αρετή της γαλήνης. Είναι σαν ένας άνθρωπος να οδηγεί ταχύτατη αμαξοστοιχία αν δεν κατορθώνει να διατηρεί την ψυχραιμία του, τη νηφαλιότητά του, είναι φυσικό να προκαλεί δυστυχήματα. Μέσα στον ταραγμένο και γεμάτο κινδύνους σύγχρονο κόσμο πρέπει να οπλίσουμε τα παιδιά μας με την αυτοκυριαρχία, που τα κάνει ικανά να υπερνικήσουν τις δυσκολίες, να περάσουν τα εμπόδια και να μην υποδουλωθούν στην επιτάχυνση: και τούτο θα γίνει με τη μεθοδική συγγυμνασία, τη συνάσκηση σώματος και ψυχής (γυμναστική και φιλοσοφία). Η δεύτερη αρετή είναι η φαντασία. Σε έναν σταθερό κόσμο η λογική είναι η πρωταρχική ανάμεσα σ όλες τις ιδιότητες σ έναν κινητό κόσμο, συνεχώς ανανεούμενο, πρέπει να είμαστε ικανοί να επινοούμε, να εφευρίσκουμε, να συνδυάζουμε, να λύνουμε τα προβλήματα που παρουσιάζονται σε κάθε περιοχή. Πρέπει να κρατούμε λοιπόν άγρυπνη την προσοχή των νέων ανθρώπων, πρέπει να τους μαθαίνουμε να έχουν «ιδέες». Τρίτη αρετή είναι το συλλογικό πνεύμα. Το σύγχρονο τεχνικό σύμπαν απαιτεί την συνεργασία πολλών ατόμων. Οι λαμπρότερες επιδόσεις απομένουν στείρες, όταν εκείνος που τις κερδίζει δεν έχει την ικανότητα να τις συνδέσει με τις ανάλογες επιδόσεις των άλλων. Η ατομική πρωτοβουλία είναι πάντα πολύτιμη. Αλλά γίνεται αληθινά ωφέλιμη, όταν δε μεταμορφώνεται σε έκφραση ασκητισμού, αλλά σε έκφραση αλληλεγγύης. Αλλά πάνω απ όλα μας χρειάζονται άνθρωποι ανθρώπινοι. Δηλαδή προικισμένοι με τη συνείδησή της ανθρωπιάς τους. Αυτή η συνείδηση της ανθρωπιάς είναι η πραγματική, η αληθινή παιδεία. Μήτε ο πολυμαθής μήτε ο ικανός να λάμψει μέσα σ ένα κοινωνικό σύνολο μήτε ο κάτοχος μιας προνομιούχου αγωγής είναι ο αναμφισβήτητα μορφωμένος. Για τούτο είναι μάταιο να αντιπαραθέτουμε το τεχνικό σύμπαν, το σύμπαν της τεχνικής, στο σύμπαν της παιδείας. Το πρώτο δεν ακυρώνει το δεύτερο: ολωσδιόλου αντίθετα, το προϋποθέτει, το απαιτεί. Γιατί η τεχνική είναι καμωμένη για τον άνθρωπο. Και όταν το ανθρώπινο στοιχείο απουσιάζει, καμιά σημασία δεν έχουν τα άλλα στοιχεία. Το πρόβλημα συνεπώς δεν είναι άλυτο: από τη μια μεριά πρέπει να δώσουμε στον νέο άνθρωπο όλες τις γενικές γνώσεις, που θα του χρησιμεύσουν στη ζωή, από την άλλη μεριά να τον προπαρασκευάσουμε έτσι ώστε να αποτελέσει τον μέλλοντα άνθρωπο. Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος (1966) ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 7

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Ποιο είναι το θέμα του κειμένου; Ποιος είναι ο συντάκτης του, σε ποιο ακροατήριο απευθύνεται και με ποιο σκοπό; 2. Στην τελευταία παράγραφο («Αλλά πάνω απ όλα τον μέλλοντα άνθρωπο») του κειμένου ο συγγραφέας αναφέρεται στη σημαντικότερη αρετή που πρέπει να διαθέτει ο σύγχρονος άνθρωπος; Να παρουσιάσετε συνοπτικά (60 έως 80 λέξεις) τις απόψεις του, χωρίς να προσθέσετε δικά σας σχόλια. 3. «Μήτε ο πολυμαθής μήτε ο ικανός να λάμψει μέσα σ ένα κοινωνικό σύνολο μήτε ο κάτοχος μιας προνομιούχου αγωγής είναι ο αναμφισβήτητα μορφωμένος»: Πώς αντιλαμβάνεστε εσείς το περιεχόμενο της πρότασης αυτής; Να απαντήσετε σε μία παράγραφο 80 έως 100 λέξεων. 4. Να ερμηνεύσετε τη χρήση των ερωτήσεων της α παραγράφου («Το θέμα είναι νόημα του καιρού;») του κειμένου. 5. Ποιο είναι το ρηματικό πρόσωπο που κυριαρχεί στο κείμενο; Να ερμηνεύσετε την επιλογή του συγγραφέα, λαμβάνοντας υπόψη το ακροατήριο στο οποίο απευθύνεται και τον σκοπό για τον οποίο έγραψε το κείμενο. 6. Για ποιον λόγο, κατά τη γνώμη σας, γίνεται στο κείμενο η αναφορά στις απόψεις του Gaston Berger; 7. Στις προτάσεις που ακολουθούν να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λόγιες λέξεις με νοηματικά ισοδύναμες λαϊκές. Πώς πρέπει να την αντιμετωπίσει η παιδεία, αν θέλει να είναι συμπαραστάτης και όχι ουραγός της ζωής; Τι πρέπει να πούμε στους νέους ανθρώπους, ώστε να μη βρεθούν έξω από τη γοργή ανέλιξη του πολιτισμού μας. Όποιος σπουδάζει μια επιστήμη πρέπει να συμπληρώνει τα κενά που σχηματίζονται από την άρση των δεδομένων, που έπαυσαν πια να ισχύουν. Οι λαμπρότερες επιδόσεις απομένουν στείρες, όταν εκείνος που τις κερδίζει δεν έχει την ικανότητα να τις συνδέσει με τις ανάλογες επιδόσεις των άλλων. 8. Ποιος είναι ο ισχυρισμός τον οποίο επιχειρεί να αποδείξει ο συγγραφέας στη β παράγραφο («Πρέπει να τους μάθουμε καινούργιος τύπος ανθρώπου») του κειμένου; Ποιον τρόπο πειθούς επιστρατεύει για να επιτύχει τον στόχο του; ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 8

ΚΕΙΜΕΝO 4 [Δεξιότητες] Alberta Regional Consortia (2016) ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 9

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Τι είδους είναι το κείμενο αυτό; Από ποιον δημιουργήθηκε, σε ποιον απευθύνεται και με ποιον σκοπό; 2. Να ορίσετε σύντομα τις έννοιες: «οικουμενική συνείδηση» και «δημιουργικότητα & καινοτομία», όπως παρουσιάζονται στο κείμενο. 3. Το «Κείμενο 3» δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1966, ενώ το «Κείμενο 4» το 2016. Ποιες ομοιότητες και διαφορές παρατηρείτε στις δεξιότητες που περιλαμβάνουν τα δύο κείμενα; Πού οφείλεται, κατά τη γνώμη σας, η διαφοροποίηση; Η απάντησή σας να περιέχεται σε παράγραφο 100 έως 120 λέξεων που να αναπτύσσεται με σύγκριση - αντίθεση. 1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΟΓΟΥ Κειμενικό είδος: επιχειρηματολογία (επιλέξτε ελεύθερα τον κειμενικό τύπο) Πομπός: τελειόφοιτος Λυκείου Αποδέκτης: ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας Θέμα: αξιοποιώντας τις πληροφορίες από τα κείμενα που έχετε διαβάσει μέχρι τώρα, να καταθέσετε προτάσεις με τις οποίες το ελληνικό σχολείο θα μπορούσε να εφοδιάσει επαρκώς τους αποφοίτους του, ώστε να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις που εγείρει η κοινωνία της γνώσης. Έκταση: 350 έως 400 λέξεις ΚΕΙΜΕΝΟ 5 Εκπαίδευση για τη δημοκρατία MARTHA C. NUSSBAUM «Όχι για το κέρδος» Μετάφραση: Γιώργος Χρηστίδης. Πρόλογος και επιμέλεια: Χρήστος Ν. Τσιρώνης Κριτική, 2013, σελ. 271 ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 10

Τον Μάρτιο του 2009, σε έναν λόγο του για την εκπαίδευση, ο πρόεδρος Ομπάμα έπλεξε το εγκώμιο σε χώρες της Άπω Ανατολής, όπως η Σιγκαπούρη, οι οποίες κατά τη γνώμη του έχουν ξεπεράσει την Αμερική στην τεχνολογική και την επιστημονική εκπαίδευση. Κατά τον Ομπάμα, αυτές οι χώρες «αφιερώνουν λιγότερο χρόνο διδάσκοντας πράγματα που δεν έχουν σημασία και περισσότερο χρόνο διδάσκοντας πράγματα που έχουν σημασία. Προετοιμάζουν τους μαθητές τους όχι μόνον για το γυμνάσιο, το λύκειο και το κολέγιο, αλλά και για την επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Εμείς δεν το κάνουμε αυτό». Ο κοντόθωρος ωφελιμισμός των παιδαγωγικών αντιλήψεων του Ομπάμα θεωρεί σημαντικά στοιχεία της εκπαίδευσης εκείνα που «προετοιμάζουν γα την επαγγελματική σταδιοδρομία». Υποτιμά επομένως τις ανθρωπιστικές σπουδές, δηλαδή εκείνα τα στοιχεία της εκπαιδευτικής διαδικασίας που μπορεί να μην αποδίδουν άμεσα χρηματικά κέρδη, αλλά προετοιμάζουν για την ενεργό συμμετοχή στην πολιτική ζωή, για την κριτική έρευνα και αμφισβήτηση, για την αναζήτηση μιας ζωής γεμάτης νόημα. Η τάση αυτή δεν εκδηλώνεται μόνον στις ΗΠΑ. Οι μεταρρυθμίσεις που γίνονται στα εκπαιδευτικά συστήματα πολλών χωρών υποβαθμίζουν, συρρικνώνουν ή εγκαταλείπουν τη διδασκαλία των ανθρωπιστικών επιστημών. Ο στόχος της οικονομικής μεγέθυνσης και το κυνήγι του κέρδους στην παγκόσμια αγορά ενισχύουν τις τάσεις προς μιαν εκπαίδευση που υπηρετεί αποκλειστικά την αύξηση της παραγωγής και του πλούτου. Στην προοπτική της μεγιστοποίησης του οικονομικού κέρδους οι ανθρωπιστικές σπουδές θεωρούνται ανώφελες, υπερβολικά δαπανηρές ή ακόμη και αντιπαραγωγικές. Καθώς, μάλιστα, εξοπλίζουν τους πολίτες με κριτική συνείδηση, αποτελούν μια δυνητική απειλή για εκείνη την οικονομική «πρόοδο», η οποία αδιαφορεί για τις αδικίες και τις ανισότητες που τη συνοδεύουν. Η Αμερικανίδα φιλόσοφος Μάρθα Νουσμπάουμ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: η κρίση των ανθρωπιστικών σπουδών μπορεί να μετατραπεί σε κρίση της δημοκρατίας, καθώς απειλούνται οι διανοητικές προϋποθέσεις που μπορούν να εγγυηθούν τη δημοκρατική ιδιότητα του πολίτη. Απειλούνται, με άλλα λόγια, η ικανότητά μας να σκεφτόμαστε αυτόνομα και κριτικά, η ικανότητά μας να εξυψωνόμαστε πάνω από την τοπική μας πραγματικότητα και να κατανοούμε τα προβλήματα που είναι παγκόσμια, καθώς και η ικανότητά μας να συναισθανόμαστε και να συμπαθούμε τους άλλους, που είναι «ξένοι» και διαφορετικοί από μας. Μια δημοκρατία δεν μπορεί να μακροημερεύσει αν οι πολίτες της δε διαθέτουν και δεν καλλιεργούν αυτές τις τρεις ικανότητες. ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 11

Στο παιδαγωγικό σχέδιο της Νουσμπάουμ η ανθρωπιστική εκπαίδευση [ ] πρέπει να καλλιεργεί την κριτική και ερευνητική σκέψη, καθώς και τη φαντασία. Η Νουσμπάουμ εμπνέεται από το σωκρατικό πρότυπο εκπαίδευσης, που προωθεί την ικανότητα κάθε προσώπου να αυτοεξετάζεται και να αυτοπροσδιορίζεται. Η σωκρατική μέθοδος στηρίζεται στον διάλογο, την αμφιβολία, την αμφισβήτηση και την ορθολογική επιχειρηματολογία. Ευνοεί επομένως μια δημόσια κουλτούρα στοχαστικής διαβούλευσης, χάρη στην οποία ελέγχουμε κριτικά κάθε είδους αυθεντία και επηρεαζόμαστε λιγότερο από την εξουσία ή από το κοινωνικό μας περιβάλλον. Αυτή η σωκρατική εκπαίδευση στην αυτονομία είναι εξαιρετικά πολύτιμη για τη δημοκρατία, καθώς η κριτική και ερευνητική σκέψη είναι αναγκαία συνιστώσα μιας πολιτικής κουλτούρας ικανής να υποστηρίζει και να τροφοδοτεί τον δημόσιο δημοκρατικό διάλογο. [ ] Εκτός από την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης, η δεύτερη μεγάλη αποστολή των ανθρωπιστικών σπουδών είναι η καλλιέργεια της ικανότητας να σκεφτόμαστε ως «πολίτες του κόσμου». Καθώς τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι ήδη παγκόσμια, χρειάζεται να μάθουμε να σκεφτόμαστε υπεύθυνα για την τύχη όλης της ανθρωπότητας. Η εκπαίδευση πρέπει επομένως να προμηθεύει τις αναγκαίες γνώσεις για την ιστορία του κόσμου, για την παγκόσμια οικονομία, καθώς και για τις κυριότερες θρησκείες. Η τρίτη θεμελιώδης επιδίωξη της ανθρωπιστικής εκπαίδευσης είναι η καλλιέργεια της αφηγηματικής φαντασίας και της συμπάθειας, της ικανότητας δηλαδή να κατανοούμε όχι μόνον τον εαυτό μας, αλλά και τις ανάγκες και τις προσδοκίες των άλλων. Χρειάζεται να διαθέτουμε εκείνη την «εσωτερική ματιά» που μας επιτρέπει να βλέπουμε τους άλλους ανθρώπους ως πλήρη ανθρώπινα όντα, ως ολοκληρωμένες προσωπικότητες με ίσο δικαίωμα στην αξιοπρέπεια. Θανάσης Γιαλκέτσης (2013) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Με ένα σύντομο σημείωμά σας να παρουσιάσετε συνοπτικά (60 έως 80 λέξεις) και χωρίς δικά σας σχόλια τις απόψεις της Μάρθα Νούσμπαουμ για τις επιδιώξεις της ανθρωπιστικής εκπαίδευσης. 2. Τι είδους είναι, κατά τη γνώμη σας, το κείμενο που διαβάσατε; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με παραπομπές σε συγκεκριμένα χωρία του. ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 12

3. Για ποιον λόγο, κατά τη γνώμη σας, ο συντάκτης του κειμένου αναφέρει τις εκπαιδευτικές αντιλήψεις του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ, Μπάρακ Ομπάμα; 4. Παρατηρήστε τον τίτλο του κειμένου. Πόσο αποτελεσματικό τον κρίνετε με κριτήρια την πληροφορικότητα (παρουσίαση της επιχειρηματολογίας του κειμένου που θα ακολουθήσει) και την ενίσχυση του ενδιαφέροντος του αναγνώστη να το διαβάσει; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. 5. Πώς κρίνετε το ύφος του συγκεκριμένου κειμένου (απλό / καθημερινό, σύνθετο, επιστημονικό, γλαφυρό); Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορές σε συγκεκριμένα χωρία του. Πόσο αποτελεσματικό θεωρείτε το συγκεκριμένο ύφος, αν λάβετε υπόψη σας το ακροατήριο στο οποίο απευθύνεται ο συγγραφέας και τον σκοπό που θέλει να υπηρετήσει; Παρατηρήστε ιδιαίτερα: το λεξιλόγιο, τη χρήση του λόγου (αναφορική - ποιητική), τη σύνταξη (ενεργητική - παθητική), τη σύνδεση προτάσεων (παράταξη - υπόταξη), τις εγκλίσεις (οριστική - δυνητικές) κτλ. 6. Ποιος ήταν ο βασικός ισχυρισμός (σκοπός, αποδεικτέα θέση, κατευθυντήρια ιδέα) του συγγραφέα στο κείμενο που διαβάσατε; Σε ποια επιχειρήματα (δεδομένα & εγγυήσεις) τον βάσισε; Ποιους περιορισμούς αναγνώρισε στην ισχύ του ισχυρισμού του; Να αξιολογήσετε την πειστικότητα της επιχειρηματολογίας, αξιολογώντας τα δεδομένα, τις εγγυήσεις και τον αντίλογο που χρησιμοποιήθηκαν. ΚΕΙΜΕΝΟ 6 [Αυτομόρφωση] ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Η Αλεξάνδρα Κορωναίου, καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, παρουσιάζει τη σημασία της αυτομόρφωσης στον σύγχρονο κόσμο. Με τον όρο αυτομόρφωση περιγράφουμε μία σύνθετη εκπαιδευτική διαδικασία της οποίας θεμελιώδης κινητήρια δύναμη είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, ο οποίος, έχοντας επίγνωση των αναγκών και των επιθυμιών του, καλείται να συμβάλει αποφασιστικά στην πορεία της εκπαιδευτικής και επαγγελματικής του κατάρτισης. Σε αυτή την ατομική, και πολλές ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 13

φορές εξαιρετικά δύσκολη, πορεία κατάκτησης νέων γνώσεων, δεν ενεργεί μόνος του, όπως θα μπορούσαμε να υποθέσουμε με βάση το πρώτο συνθετικό της λέξης «αυτο-μόρφωση». Ο άνθρωπος δε δραστηριοποιείται μέσα σε ένα κοινωνικό κενό, αλλά μέσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον. Βρίσκεται δηλαδή σε συνεχή επικοινωνία με τους άλλους, σε επαφή και ανταλλαγή με τους επίσημους ή ανεπίσημους εκπαιδευτικούς θεσμούς, με ποικίλους οργανισμούς και κέντρα κατάρτισης, ακόμη και όταν οι νέες τεχνολογίες του επιτρέπουν να μαθαίνει και να εργάζεται σε φυσική απόσταση από τους άλλους. Με αυτή την έννοια, οι διαδικασίες και οι πρακτικές αυτομόρφωσης στη σημερινή εποχή δε σημαίνουν την απουσία των άλλων, θεσμών και ατόμων, ούτε την κοινωνική απομόνωση του καθενός ατόμου, αλλά την ενεργητική στάση του, αφού το ίδιο αποφασίζει, άλλοτε αυτοβούλως και άλλοτε κάτω από την πίεση συγκεκριμένων αναγκών, να εκπαιδευθεί. Η ενεργητική στάση συνίσταται στο ότι ο άνθρωπος καλείται να διαμορφώσει μαζί με τους άλλους συμμετέχοντες (οργανισμούς, εκπαιδευτές, εκπαιδευόμενους) το περιεχόμενο, τη διαδικασία και τους τρόπους της εκπαίδευσής του. Οι πρωταρχικοί παράγοντες που καθιστούν την αυτομόρφωση αναγκαία για τα άτομα των σύγχρονων κοινωνιών είναι οι νέες επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις και οι συνεπακόλουθες μεταμορφώσεις της αγοράς εργασίας. Μία από τις συνέπειες αυτών των αλλαγών είναι ότι πολλά επαγγέλματα χάνουν γρήγορα την αξία και τη χρησιμότητά τους, ενώ οι γνώσεις και οι δεξιότητες που τα άτομα κατέκτησαν στα πρώτα στάδια της ζωής τους καθίστανται ανεπαρκείς για το παρόν και το μέλλον. Η συνολική τεχνολογική αναδιάρθρωση της εργασιακής δραστηριότητας στερεί όλο και περισσότερο στα άτομα τη δυνατότητα να διατηρούν μία και μοναδική επαγγελματική ταυτότητα σε όλη τη διάρκεια της ενεργού ζωής τους. Κατά συνέπεια, ανεξάρτητα από τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες αυτής της κατάστασης για τα άτομα, οι νέοι άνθρωποι των τεχνολογικών κοινωνιών καλούνται να αλλάξουν δύο ή τρία επαγγέλματα στην επαγγελματική πορεία τους. Το γεγονός αυτό επιβάλλει στα άτομα να κατακτούν διαρκώς γνώσεις, να ανανεώνουν τις δεξιότητές τους, να αποκτούν γρήγορα νέες ειδικεύσεις, δηλαδή, να εκπαιδεύονται συνεχώς. Η εκπαίδευση δε νοείται πια ως η απλή, κανονιστική μετάδοση γνώσεων από τις μεγαλύτερες γενιές στις νεότερες, όπως την όριζε ο E. Durkheim κατά τον 19ο αιώνα. Και τούτο επειδή, τόσο το περιεχόμενο της εκάστοτε εκπαιδευτικής πράξης όσο και ο χρόνος που αφιερώνεται σε αυτήν, αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές, τα δύο φύλα και τις διαφορετικές κουλτούρες των ανθρώπων, γεγονός που ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 14

παρατηρείται σε όλες τις σύγχρονες πρακτικές της καθημερινής ζωής. Η εκπαιδευτική πράξη καθίσταται επομένως μια διαδικασία που δεν περιορίζεται στον χώρο (το σχολείο) και τον χρόνο (περίοδος της νεότητας), αλλά επεκτείνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής και πέραν των σχολικών τειχών. Αλεξάνδρα Κορωναίου (2002) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Με ένα σύντομο σημείωμά σας (60 έως 80 λέξεις) και χωρίς δικά σας σχόλια να παρουσιάσετε το νόημα που δίνει στην έννοια της αυτομόρφωσης η συγγραφέας του κειμένου. 2. Να επιβεβαιώσετε ή να απορρίψετε το περιεχόμενο των προτάσεων που ακολουθούν, σημειώνοντας δίπλα στο γράμμα της καθεμιάς τη λέξη «Σωστό» ή «Λάθος» αντίστοιχα. Να δικαιολογήσετε σύντομα (2-3 γραμμές) τις απαντήσεις σας και με αναφορές στο κείμενο. [α] Στις σύγχρονες κοινωνίες η γνώση απαξιώνεται ταχύτατα. [β] Στο πλαίσιο της «αυτομόρφωσης» η πρωτοβουλία για τη λήψη εκπαίδευσης ανήκει στο ίδιο το άτομο. [γ] Η αυτομόρφωση συνδέεται στενά με τις αλλαγές που πραγματοποιούνται στην αγορά εργασίας. [δ] Η παραδοσιακή εκπαίδευση διαφοροποιείται ανάλογα με τις ανάγκες των εκπαιδευόμενων. [ε] Η αυτομόρφωση μπορεί να προσφέρεται μόνο από δημόσιους οργανισμούς. 3. Ποιος είναι ο ισχυρισμός τον οποίο επιχειρεί να αποδείξει η συγγραφέας του «Κειμένου 1» στην τελευταία παράγραφο («Η εκπαίδευση σχολικών τειχών»); (μονάδες 3) Με ποιον τρόπο επιτυγχάνει τον στόχο της; (μονάδες 5) 4. Ποιος είναι ο κυρίαρχος τρόπος ανάπτυξης της γ παραγράφου («Οι πρωταρχικοί παράγοντες να εκπαιδεύονται συνεχώς») του κειμένου; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές σε συγκεκριμένα χωρία της παραγράφου. 5. Το κείμενο ανήκει στον επιστημονικό λόγο. Να εντοπίσετε και να καταγράψετε τρία χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου τύπου στο κείμενο. 6. «φυσική» ( 1), «στάση» ( 2), «αξία» ( 3), «πρακτικές» ( 4): Με καθεμία από τις λέξεις αυτές του «Κειμένου 1» να γράψετε μία πρόταση που να αναδεικνύει μία διαφορετική σημασία από αυτή με την οποία χρησιμοποιείται στο κείμενο. ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 15

ΚΕΙΜΕΝO 7 Νέες προκλήσεις στον χώρο της εκπαίδευσης ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Η Ελένη Στεφάνου, καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, σε απόσπασμα άρθρου της αναφέρεται στον ρόλο της διά βίου μάθησης. Μια άλλη εξίσου σημαντική πρόκληση είναι με ποιον τρόπο θα διαφυλαχθούν τα ιδανικά της ειρήνης, της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Η απάντηση είναι: κατάλληλη αγωγή και παιδεία. Το ίδιο ισχύει για τα ηθικά διλήμματα που θέτει η ασύλληπτη επιστημονική πρόοδος (κλωνοποίηση, παραγωγή ανθρώπινων εμβρύων, μεταλλαγμένα προϊόντα, οικολογικές καταστροφές κ.ά.). Το κράτος πρόσφερε ως τώρα εκπαίδευση και λιγότερο παιδεία. Η ευρύτερη καλλιέργεια είναι προσωπική κατάκτηση που απαιτεί θυσίες. Η διά βίου εκπαίδευση και κατάρτιση μετατοπίζει το κέντρο βάρους από το κράτος στο άτομο, το οποίο οφείλει να έρθει σε επαφή με πολλούς τομείς γνώσης σε διάφορες μορφές της. Η μετάβαση από την τοπική στην παγκόσμια κοινωνία προϋποθέτει γλωσσομάθεια, ανοχή στη διαφορετικότητα και στον πολυπολιτισμό, πνεύμα συνεργασίας και συναδέλφωσης στο «παγκόσμιο χωριό» στο οποίο έχει μεταβληθεί ο πλανήτης μας. Και εδώ στην Ελλάδα έχουν γίνει ορατές οι πολλαπλές όψεις της παγκοσμιοποίησης στην κοινωνιολογική και οικονομική εκδοχή της. Τα όρια των εθνικών κρατών, στην παραδοσιακή μορφή τους, εξαλείφονται, καθώς διακινούνται εκατομμύρια άνθρωποι, αγαθά και ιδέες με απίστευτη ταχύτητα. Η εμμονή όμως στα οικονομικά συμφέροντα και στους κανόνες της ελεύθερης αγοράς, η επιβολή του καταναλωτικού προτύπου της αφθονίας, το διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα στα φτωχά και στα πλούσια κράτη, η κρίση της δημοκρατικής συμμετοχής και του κράτους πρόνοιας, η κοινωνική περιθωριοποίηση και ο αποκλεισμός και τόσα άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος δημιουργούν κλίμα ανησυχίας για το μέλλον. Ελένη Στεφάνου (2000) ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 16

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να συγκρίνετε τα δύο κείμενα 6 και 7 ως προς την εστίαση σχετικά με τη σημασία της διά βίου μάθησης και να καταγράψετε τα συμπεράσματα και τις ερμηνείες σας σε μία παράγραφο (80 έως 100 λέξεις) που να αναπτύσσεται με τη μέθοδο της σύγκρισης - αντίθεσης. 2η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΟΓΟΥ Τα τελευταία χρόνια δύο κυρίαρχες εκπαιδευτικές πολιτικές συγκρούονται στον δημόσιο διάλογο για τον προσανατολισμό της εκπαίδευσης σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες: αυτή που θεωρεί κυρίαρχο στόχο της εκπαίδευσης τη σύνδεση των μαθητών με την αγορά εργασίας και εκείνη που στοχεύει στην ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του ανθρώπου. Αντλώντας πληροφορίες από τα κείμενα που έχετε μέχρι στιγμής μελετήσει, να τοποθετηθείτε σε αυτή τη δημόσια συζήτηση και αντιπαράθεση. Έκταση κειμένου: 350 έως 400 λέξεις Περίσταση επικοινωνίας: ελεύθερη επιλογή κειμενικού τύπου, πομπού, δέκτη, αφορμής, σκοπού κτλ. ΚΕΙΜΕΝΟ 8 Διαπολιτισμική εκπαίδευση και ανοιχτή κοινωνία ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Η Όλγα Μούσιου-Μυλωνά, διδάκτορας Γλωσσοπαιδαγωγικής και πρώην σχολική σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, μελετά τον ρόλο της διαπολιτισμικότητας στο ελληνικό σχολείο. Οι κοσμογονικές αλλαγές που συντελούνται στην εποχή μας (κοινωνικές, οικονομικές, τεχνολογικές) προκαλούν συχνές μετακινήσεις πληθυσμιακών ομάδων, οι οποίες σε συνδυασμό με την κατάργηση των πολιτισμικών συνόρων διαμορφώνουν την πολυπολιτισμική ταυτότητα των σύγχρονων κοινωνιών. Αυτές οι εξελίξεις που συντελούνται με ραγδαίο ρυθμό αφορούν εδώ και λίγα χρόνια και τη χώρα μας. Πράγματι η Ελλάδα, ενώ υπήρξε μια χώρα με παράδοση «εξαγωγή μεταναστών», τα τελευταία χρόνια μεταβλήθηκε σε χώρα υποδοχής. Αυτό είναι καινούργιο στοιχείο για την ελληνική κοινωνία, η οποία ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 17

σταδιακά αρχίζει να συνειδητοποιεί τα νέα κοινωνικά δεδομένα, την απόκτηση δηλαδή όλο και πιο έντονων πολυπολιτισμικών χαρακτηριστικών. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο το ζητούμενο της κοινωνικής συνοχής χρειάζεται επαναπροσδιορισμό και επαναπροσέγγιση. Αναμφισβήτητα, μόνο η προσήλωση στη διαμόρφωση μιας ανοιχτής, μη φοβικής κοινωνίας μπορεί να εξασφαλίσει την κοινωνική συνοχή. Το όραμα όμως μιας ανοιχτής κοινωνίας προαπαιτεί συνειδητοποιημένους πολίτες. Και τα θεμέλια της συνειδητοποίησης του πολίτη τίθενται στο σχολείο. Έτσι, στο πλαίσιο των αρχών της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην πολιτισμική διαπαιδαγώγηση των νέων γενιών για να γνωρίσουν τις ιδιαιτερότητες των λαών στον πολιτισμό, την καθημερινή ζωή και πράξη, τη θρησκεία, την ιστορία κτλ., ώστε να αποφευχθούν οι κίνδυνοι τόσο της πολιτισμικής αδιαφορίας και ισοπέδωσης, όσο και της ανάπτυξης φαινομένων ρατσισμού, που καλλιεργούν τον φανατισμό και στρέφουν σε εξτρεμιστικές ενέργειες. Έπειτα, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα πρέπει να αποτελέσει πρωταρχικό στοιχείο της εκπαίδευσης τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων προκειμένου να καταστούν μελλοντικοί Ευρωπαίοι πολίτες, γιατί είναι πολύ σημαντικό να διαμορφώνονται οι αντιλήψεις των ανθρώπων σε μικρή ηλικία. Η διαπολιτισμική διάσταση πρέπει να ενισχυθεί κατά τη διδασκαλία στα σχολεία, για να συμβάλει στην καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Εξάλλου, διαπολιτισμική εκπαίδευση σημαίνει την εναντίωση μέσα από την καθημερινή παιδαγωγική πρακτική σε κάθε είδους διάκριση (κοινωνική, πολιτισμική, φύλου, γλωσσική, θρησκευτική), σε κάθε είδους στερεοτυπική ιεράρχηση του διαφορετικού και επομένως είναι σημαντικό να αποφευχθεί η εθνοκεντρική προσέγγιση της διδασκαλίας και η στερεότυπη παρουσίαση των άλλων πολιτισμών. Από την άλλη, η γλωσσική και πολιτισμική πολυμορφία αποτελεί πηγή πλούτου και για τον λόγο αυτό θα πρέπει να ενθαρρύνονται τα παιδιά ώστε να θεωρούν την προαναφερθείσα πολυμορφία όχι ως πηγή προβλημάτων, αλλά ως θετικό στοιχείο της καθημερινής τους ζωής και να επωφελούνται από αυτό. Θα πρέπει να ενθαρρύνονται τα παιδιά να συνειδητοποιούν την ύπαρξη άλλων πολιτισμών και να κατανοούν τις ιδιαιτερότητές τους, χωρίς όμως να θεωρούν τους πολιτισμούς τους κατώτερους ή ανώτερους από κάποιον άλλο. Τα θεμέλια της ανοιχτής κοινωνίας πράγματι ξεκινούν από το σχολείο, ένα σχολείο διαπολιτισμικό, ένα σχολείο έμπλεο πολιτισμικού πλουραλισμού. Με ένα τέτοιο σχολείο ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 18

μπορούμε να προχωρήσουμε μπροστά εξασφαλίζοντας την αρμονική συνύπαρξη όλων στη βάση του αλληλοσεβασμού και της αλληλοκατανόησης. Όλγα Μούσιου-Μυλωνά (2010) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Με ένα σύντομο σημείωμά σας (60 έως 80 λέξεις) να ενημερώσετε χωρίς δικά σας σχόλια τους συμμαθητές για το περιεχόμενο των παραγράφων 3-6 («Έτσι, στο πλαίσιο των αρχών της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης ή ανώτερους από κάποιον άλλο») του κειμένου. 2. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, σύμφωνα με το κείμενο, τις παρακάτω διαπιστώσεις, γράφοντας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη «Σωστό», αν η πρόταση είναι σωστή, η τη λέξη «Λάθος», αν η πρόταση είναι λανθασμένη. Να δικαιολογήσετε σύντομα τις απαντήσεις σας. [α] Η Ελλάδα υπήρξε παραδοσιακά μια χώρα με πολυπολιτισμικά χαρακτηριστικά. [β] Η πολιτισμική ποικιλότητα αποτελεί πηγή προβλημάτων. [γ] Η κοινωνική συνοχή δεν μπορεί να διασφαλιστεί μέσω του φόβου της διαφορετικότητας. [δ] Το ελληνικό σχολείο οφείλει να είναι πολιτισμικά ουδέτερο. [ε] Οι πολιτισμοί δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται αξιολογικά. 3. Να μετατρέψετε το επιχείρημα της α παραγράφου («Οι κοσμογονικές αλλαγές πολυπολιτισμικά χαρακτηριστικά») του κειμένου σε συλλογισμό της Λογικής. Στη συνέχεια να προσδιορίσετε το είδος της συλλογιστικής πορείας (παραγωγική - επαγωγική) που ακολουθεί και να το αξιολογήσετε, λαμβάνοντας υπόψη το είδος της συλλογιστικής του πορείας. 4. «είναι σημαντικό να αποφευχθεί η εθνοκεντρική προσέγγιση της διδασκαλίας»: Στην πρόταση αυτή να προσδιορίσετε το είδος της σύνταξης (ενεργητική - παθητική) και να την αντιστρέψετε. Με βάση τη μεταβολή του νοήματος που παρατηρείτε να ερμηνεύσετε την επιλογή της αρχικής σύνταξης από τη συντάκτρια του κειμένου. 5. Με ποιους τρόπους εκφράζεται η δεοντική τροπικότητα στο κείμενο που διαβάσατε; ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 19

ΚΕΙΜΕΝΟ 9 Ανοιχτά σχολεία σε ανοιχτές κοινωνίες ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ο Πέτρος Χαραβιτσίδης είναι διευθυντής στο 132ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, μέλος της επιτροπής έγκρισης προγραμμάτων «Σχολεία Ανοιχτά στη Γειτονιά, Ανοιχτά στην Κοινωνία». Ανοιχτό σχολείο είναι το σχολείο εκείνο το οποίο, πέρα από τη μάθηση και αγωγή που παρέχει στα παιδιά, ανταποκρίνεται στις σύγχρονες κοινωνικές προκλήσεις και στις ανάγκες τους, τα εκπαιδεύει στις ανθρωπιστικές αξίες, στη δημοκρατία, στον σεβασμό και στη διεκδίκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και σε δεξιότητες κοινωνικής και προσωπικής ανάπτυξης, όπως η συνεργασία, η αυτοεκτίμηση, ο σεβασμός και η αποδοχή του άλλου, η αλληλεγγύη κτλ. μέσα από δράσεις και προγράμματα βιωματικού χαρακτήρα. Παράλληλα, λειτουργεί ως σχολική κοινότητα που εμπλέκονται στη λειτουργία της ενεργητικά, σταθερά και με ουσιαστικό περιεχόμενο, όλα τα μέλη της, μαθητές/μαθήτριες, εκπαιδευτικοί και γονείς. Επίσης, είναι συνδετικός ιστός και γέφυρα επικοινωνίας και φιλίας με τη γειτονιά και την κοινωνία εμπλέκοντάς τις σε δράσεις και βοηθώντας παράλληλα, την πρόσβαση όλων των μελών της, κυρίως αυτών που προέρχονται από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, σε αγαθά και υπηρεσίες. Συγχρόνως, το Ανοιχτό σχολείο δικτυώνεται με επιστημονικούς, κοινωνικούς φορείς, την τοπική κοινότητα και δημοτικές υπηρεσίες με στόχο την αξιοποίησή τους στην καταπολέμηση της φτώχειας και του αποκλεισμού. Και επίσης, με δομές ψυχικής υγείας, συμβουλευτικής και κοινωνικής ένταξης για πρόληψη και αντιμετώπιση προβλημάτων των παιδιών και των οικογενειών τους, ιδιαίτερα σήμερα που εισπράττουμε τις τραγικές συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Τέλος, το Ανοιχτό σχολείο είναι ελκυστικό και ενδιαφέρον για τους μαθητές/μαθήτριες του, σέβεται την παιδική ηλικία, προσφέρει χαρά και ικανοποίηση και καταπολεμά τις μαθητικές διαρροές, την περιθωριοποίηση και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Ανοιχτό δηλαδή σχολείο στην πρωινή λειτουργία και την καθημερινότητά του, με ανοιχτές αυλές και χώρους και τα απογεύματα για δράσεις και πρωτοβουλίες που θα εφαρμόζονται με κύρια ευθύνη των μελών της σχολικής κοινότητας και σε συνεργασία με ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 20

την Πολιτεία, τον Δήμο, φορείς και επιστήμονες που ασχολούνται με το παιδί, την οικογένεια, την κοινωνία. Το απόγευμα δηλαδή μπορεί να επεκτείνονται δράσεις που εφαρμόζονται στο πρωινό ωράριο ή να οργανώνονται άλλες για παιδιά και ενηλίκους, όπως εκπαιδευτικά προγράμματα, δράσεις εναλλακτικής εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας, δραστηριότητες σχετικές με την τέχνη και τον πολιτισμό όλων των συλλογικοτήτων που ενυπάρχουν στο πλαίσιο του, βιβλιοθήκη, κινηματογραφικές προβολές και θεατρικές παραστάσεις, φεστιβάλ, επιμορφωτικά εργαστήρια και συναντήσεις για τους ενήλικες, με θεματολογία που οι ίδιοι θα επιλέγουν ανάλογα με τις προσδοκίες και ανάγκες τους κτλ. Σε αυτό το πλαίσιο θεωρώ ότι μπορούμε να μιλάμε για σχολεία σύγχρονα και αποτελεσματικά, ανοιχτά στην κοινωνία και τη ζωή, όνειρο και πάγιο αίτημα δεκαετιών αυτών που νοιάζονται για τα παιδιά και την εκπαίδευση που δικαιούνται. Πέτρος Χαραβιτσίδης (2015) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Με ποιον τρόπο οργανώνεται ο λόγος στο κείμενο; Πώς συνδέεται, κατά τη γνώμη σας, με τον σκοπό για τον οποίο γράφτηκε το κείμενο; 2. Στο κείμενο γίνεται ευρεία χρήση του ασύνδετοι σχήματος. Για ποιον λόγο, κατά τη γνώμη σας, ο συντάκτης έκανε αυτή την επιλογή; 3η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΟΓΟΥ Αξιοποιώντας πληροφορίες από τα «Κείμενα 8 & 9», να καταθέσετε τις προσωπικές σας απόψεις για τη σημασία δημιουργίας ενός διαπολιτισμικού και ανοιχτού. Έκταση κειμένου: 350 έως 400 λέξεις Περίσταση επικοινωνίας: ελεύθερη επιλογή ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 21

ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 22

ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 23

ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙ ΕΙΑ» Το-έας Νέων Ελληνικών ΠΑΙΔΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 24