ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου
Σύγγραμμα 2
ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 3 ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Καρδιά Αρτηρίες Φλέβες
Αιμοφορα αγγεία 3 τυποι αιμοφόρων αγγείων 1. Αρτηρίες 2. Φλέβες 3. Τριχοειδή 4
ΑΙΜΟΦΟΡΑ ΑΓΓΕΙΑ ΑΡΤΗΡΙΕΣ: Αιμοφορα αγγεία που μεταφέρουν το αίμα κάτω από σχετικά υψηλή πίεση από την καρδιά και το κατανέμουν στο σώμα ΦΛΕΒΕΣ: αιμοφόρα αγγεία που επιστρέφουν το πτωχα οξυγονομένο αίμα από τα τριχοειδικά δίκτυα στην καρδιά (κυανή εμφάνιση λόγω πτωχής οξυγόνωσης) Εξαίρεση: πνευμονικές φλέβες 5
Αιμοφορα αγγεία 6
Αιμοφορα αγγεία Τα περισσότερα αγγεία εχουν τρεις χιτώνες 1. εσω χιτωνας (εσωτερική επένδυση από μονήρη στιβάδα αποπλατυσμένων κυττάρων, το ενδοθήλιο) 2. Μέσος χιτωνας (κυρίως λεια μυικά κύτταρα) 3. Έξω χιτώνας (θήκη από συνδετικό ιστό) Τα τριχοειδη αποτελούνται μόνο από τον έσω χιτωνα (ενδοθήλιο) και μια υποστηρικτική μεμβράνη 7
Αιμοφορα αγγεία Τα περισσότερα αγγεία εχουν τρεις χιτώνες 1. εσω χιτωνας (εσωτερική επένδυση από μονήρη στιβάδα αποπλατυσμένων κυττάρων, το ενδοθήλιο) 2. Μέσος χιτωνας (κυρίως λεια μυικά κύτταρα) 3. Έξω χιτώνας (θήκη από συνδετικό ιστό) Τα τριχοειδη αποτελούνται μόνο από τον έσω χιτωνα (ενδοθήλιο) και μια υποστηρικτική μεμβράνη 8
ΑΙΜΟΦΟΡΑ ΑΓΓΕΙΑ Λόγω των χαμηλότερων πιέσεων στο φλεβικό σύστημα τα τοιχώματα των φλεβών είναι πιο λεπτά από αυτά των αρτηριών Οι φλέβες δεν έχουν σφύξεις και δεν αναβλύζουν ή πετούν απότομα αίμα όταν κοπούν 9
10
11
ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 12 Εξασφαλίζει την κυκλοφορία του αίματος με τη συνεχή ρυθμική λειτουργία της καρδιάς (ρόλος αντλίας). Το αίμα. Προμηθεύει τους ιστούς με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά. Απομακρύνει τα άχρηστα προϊόντα του μεταβολισμού. Συμμετέχει στην άμυνα του οργανισμού. Συμμετέχει στη θερμορύθμιση. Μεταφέρει ορμόνες και άλλες βιοενεργές ουσίες.
ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Δεξιά κοιλία 13 Πνευμονική αρτηρία. Πνεύμονες Πνευμονικές φλέβες (οξυγονωμένο αίμα) Αριστερός κόλπος
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Αριστερή κοιλία 14 Αορτή Ιστοί και όργανα. Ανω και κατω κοίλη φλέβα Δεξιός κόλπος
15
16
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Αρχιζει από την αριστερή κοιλια 17 από την οποία εκφύεται η αορτή Η αορτη διακρινεται σε ανιούσα θωρακική αορτη και αορτικό τόξο Από την ανιούσα θωρακική αορτή εκφύονται οι δεξιά και αριστερή στεφανιαία αρτηρία που αιματώνουν την καρδιά
18
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Το αορτικό τόξο δίνει 3 κλάδους Ανώνυμη αρτηρία Αριστερή κοινή καρωτίδα Αριστερή υποκλείδια αρτηρία Οι παραπάνω κλάδοι αιματώνουν κεφάλι-άνω άκρα και τράχηλο 19
20
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Η ανώνυμη αρτηρία διχαζεται σε δεξιά υποκλείδια και δεξιά κοινή καρωτίδα Οι υποκλείδιες αρτηρίες χορηγούν τους ακολουθους μεγαλους κλάδους Σπονδυλική αρτηρία Εσω μαστική αρτηρία Θυρεοαυχενικό στελεχος 21
22
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ 23 Η υποκλείδια αρτηρία συνεχίζει μασχαλιαία αρτηρία η οποία συνεχίζει σαν βραχιόνια αρτηρία κερκιδική και ωλένια αρτηρία Η κερκιδική αρτηρία είναι το σύνηθες σημείο καθετηριασμού για τη λήψη αερίων αιματος
24
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ 25 Η κοινή καρωτίδα διαιρείται σε έξω και έσω καρωτίδα Ο διχασμός της κοινής καρωτίδας διευρύνεται και σχηματίζει τον καρωτιδικό κόλπο ο οποίος φέρει πολυάριθμους υποδοχείς που συμμετέχουν στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ 26 Στον καρωτιδικό κόλπο βρισκεται και το καρωτιδκό σωμάτιο, ένα χημειοδεκτικό όργανο το οποίο απαντα σε αλλαγές του οξυγόνου στο αιμα
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ 27 Η εξω καρωτιδα αιματωνει τράχηλο, πρόσωπο και κεφαλή Η εσω καρωτίδα εισέρχεται στο εσωτερικό του κρανίου και αιματώνει εγκέφαλο δημιουργώντας ένα δίκτυοκύκλο αγγείων, τον κύκλο του Willis
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ 28 Αμεσως μετά την έκφυση της αριστερης υποκλείδιας αρτηρίας η αορτή στενεύει για να σχηματίσει τον αορτικό ισθμό και μετά την κατιούσα θωρακική αορτή Η κατιούσα θωρακική αορτη πορεύεται προς τα κάτω και δίνει 4 κλάδους στον θωρακα Βρογχικές αρτηρίες Μεσοπλευριες αρτηρίες Οισοφαγικές αρτηρίες Οπίσθιες μεσοπνευμονικές αρτηρίες
29
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ 30 Όταν η κατιούσα θωρακική αορτη φτάσει στο διάφραγμα περνά μεσα από το οισοφαγικό τρήμα του διαφραγματος και ονομάζεται κοιλιακή αορτή Η κοιλιακή αορτη διακλαδίζεται σε κλάδους που αιματώνουν τα σπλάχνα και τα κοιλιακά τοιχώματα
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Κλάδοι κοιλιακής αορτής Τοιχωματικοί Κάτω φρενική αρτηρία Οσφυικές αρτηρίες Σπλαχνικοί Κοιλιακή αρτηρία (αριστερη γαστρική, κοινή ηπατική σπληνική αρτηρία) Ανω μεσεντεριος αρτηρία (λε) Κατω μεσεντεριος αρτηρία (πε) Νεφρικές αρτηρίες Ωοθηκική ή ορχική αρτηρία 31
32 Τοιχωματικοί Κάτω φρενική αρτηρία Οσφυικές αρτηρίες Σπλαχνικοί Κοιλιακή αρτηρία (αριστερη γαστρική, κοινή ηπατική σπληνική αρτηρία) Ανω μεσεντεριος αρτηρία (λε) Κατω μεσεντεριος αρτηρία (πε) Νεφρικές αρτηρίες Ωοθηκική ή ορχική αρτηρία
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ 33 Η κοιλιακή αορτή διχάζεται προς τα κάτω σε 2 μεγάλους κλάδους την αριστερη και δεξιά κοινη λαγόνια αρτηρία η οποία διχάζεται περαιτερω σε εσω και εξω λαγόνια αρτηρία Η εσω λαγόνια αρτηρια αιματωνει πυελικά σπλάχνα Η εξω λαγόνια αρτηρία μετονομάζεται σε μηριαία αρτηρία κάτω από το βουβωνικό σύνδεσμο Η μηριαία αρτηρία είναι επιφανειακή και χρησιμοποιείται σαν οδηγό σημείο για την τοποθέτηση αγγειακών καθετήρων
34
35
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ 36 Η μηριαία αρτηρία προς τα κάτω ονομάζεται ιγνυακή η οποία και διακλαδίζεται σε πρόσθια και οπίσθια κνημιαία και περονιαία αρτηρία
37
ΦΛΕΒΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Το αίμα φτάνει στους ιστούς με τις αρτηρίες της συστηματικής κυκλοφορίας Στα λεπτα αρτηριακά τριχοειδή γίνεται η ανταλλαγή οξυγόνου Στα λεπτα φλεβικά τριχοειδή συλλέγεται το μη οξυγονωμένο αίμα 38 Τα τριχοειδή ενωνονται μεταξύ τους και σχηματίζουν τα φλεβίδια που ενωνονται σε μεγαλύτερες φλέβες
ΦΛΕΒΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Οι φλεβες ακολουθούν την πορεία των αρτηριών 39 παράλληλα με αυτές και συνήθως έχουν την ίδια ονομασία Εξαίρεση σε αυτό αποτελεί το σύστημα των επιπολής υποδόριων φλεβών που πορεύεται χωρίς συνοδές αρτηρίες και αποτελείται από αγγεία που πορεύονται μεταξύ δερματος και περιτονίας Συνήθως πορεύονται 2 φλεβες:1 αρτηρία εκτός από τα μεγάλα αγγεία που η αναλογία είναι 1:1
ΦΛΕΒΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ 40 Τα κύρια φλεβικά στελέχη της συστηματικής κυκλοφορίας είναι η άνω κοίλη φλέβα και η κάτω κοίλη φλέβα Η άνω κοίλη φλέβα προέρχεται από την ένωση της δεξιάς και της αριστερής ανώνυμης φλέβας οι οποίες μεταφερουν αίμα από την κεφαλή και τον τράχηλο διαμεσου της εσω σφαγιτιδας και από τα άνω άκρα διαμέσου της υποκλείδιας φλέβας
ΦΛΕΒΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Η κάτω κοίλη φλέβα προέρχεται από την ένωση των 41 κοινών λαγόνιων φλεβών οι οποίες συλλεγουν αίμα από την έσω λαγόνια φλέβα (πύελος) και της έξω λαγόνιας φλέβας (κάτω άκρα)
42 άνω κοίλη φλέβα (δεξιά και αριστερή ανώνυμη φλέβα εσω σφαγιτιδα, υποκλείδια φλέβα) κάτω κοίλη φλέβα (κοινές λαγόνιες έσω λαγόνια φλέβα (πύελος) και έξω λαγόνια φλέβα (κάτω άκρα)
ΦΛΕΒΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Ανω και κατω κοίλη φλέβα επιστρέφουν το αίμα στην καρδιά και συγκεκριμένα στο Δεξιό κόλπο 43
44 Η πυλαία φλέβα, που παρέχει περίπου το 75% της αιματικής παροχής στο ήπαρ, μεταφέρει φλεβικό αίμα από το σπλήνα και από το γαστρεντερικό σωλήνα
45
ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Δεξιά κοιλία 46 Πνευμονική αρτηρία. Πνεύμονες Πνευμονικές φλέβες (οξυγονωμένο αίμα) Αριστερός κόλπος
ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ 47 Η πνευμονική κυκλοφορία ξεκινάει στη Δεξιά κοιλία της Καρδιάς που εκβάλλει στη Πνευμονική αρτηρία Η πνευμονική αρτηρία χωρίζεται σε 2 κλάδους αριστερο και δεξιό (ένα για τον κάθε πνεύμονα) Η πνευμονική αρτηρία παρ ότι αρτηρία περιέχει μη οξυγονωμένο αίμα
ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Κάθε πνευμονική κυκλοφορία διακλαδίζεται σε μικρότερους κλάοδυς και τελικά σε τριχοειδή όπου γίνεται η ανταλλαγή των αερίων (στις κυψελίδες του πνεύμονα) Το οξυγονωμένο αίμα επιστρέφει στη καρδια με τις πνευμονικές φλέβες (2 για τον κάθε πνευμονα) και εκβάλλει στον αριστερό κόλπο 48
49
ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 50 ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Καρδιά Αρτηρίες Φλέβες
ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Δικτυο αγγείων που μεταφέρει το επιπλέον υγρό (μεσοκυτταριο υγρό) των ιστών στην κυκλοφορία του αίματος Η λέμφος είναι ένα διαυγές υγρό που προέρχεται από διηθηση του αίματος από το αρτηριακό τμήμα των τριχοειδών 51
ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 52 Τα κύρια λεμφικά στελέχη είναι ο μείζων θωρακικός πόρος (κάτω ήμισυ σώματος και αριστερό άνω ήμισυ) και ο ελάσσων θωρακικός πόρος (δεξιό άνω ήμισυ)
53
54
55
56
57