DYNAMIC PRICING ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε.

DYNAMIC PRICING ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Απρίλιος 2019 1

DYNAMIC PRICING (1) Η δυναμική τιμολόγηση αναφέρεται στις τιμές λιανικής της καταναλισκόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, μέρος ή το σύνολο των οποίων διαμορφώνονται συναρτήσει της μεταβλητότητας των τιμών χονδρικής, οι οποίες μετακυλίονται στον τελικό καταναλωτή (χρήστη). Η επιλογή του τύπου της δυναμικής τιμολόγησης, μέσω της αντίστοιχης ευελιξίας που προσφέρει, ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο του τελικού καταναλωτή (χρήστη), λόγω των διαφορετικών επιπέδων υιοθέτησης του κινδύνου. πόσο πρόθυμος είναι ο τελικός καταναλωτής (χρήστης) να εκτεθεί στην αστάθεια που παρουσιάζουν οι τιμές χονδρικής και να αναλάβουν το συγκεκριμένο ρίσκο 2

DYNAMIC PRICING (2) With Smart Meters Without Smart Meters 3

DYNAMIC PRICING (3) Η δυναμική τιμολόγηση, συμπεριλαμβανομένης της τιμολόγησης βάσει πραγματικού χρόνου, έχει εφαρμοστεί στους βιομηχανικούς πελάτες. Σε επίπεδο οικιακών & μικρών εμπορικών πελατών, έχουν εφαρμοστεί απλουστευμένες εκδοχές της δυναμικής τιμολόγησης, οι κυριότερες εκ των οποίων είναι: Time of Use pricing: διαφορετική χρέωση ανά χρονολογικές ζώνες κατά τη διάρκεια του 24ωρου. Critical peak pricing: οι καταναλωτές χρεώνονται για το φορτίο τους με ιδιαίτερα υψηλές τιμές σε ώρες αιχμής (συγκριτικά με τις τιμές χονδρεμπορικής αγοράς) και με μια βασική χρέωση (τύπου TOU) για τις υπόλοιπες ώρες. Real time pricing: οι χρεώσεις αντανακλούν την ωριαία διακύμανση του κόστους παραγωγής και αλλάζουν ανά ώρα. Υπάρχει επικοινωνία μεταξύ προμηθευτή και καταναλωτή σε real time, καθώς οι χρεώσεις γνωστοποιούνται μία ημέρα (day before) ή μία ώρα (hour before) πριν την εφαρμογή τους. 4

TIME OF USE TARIFF (1) Οι χρονολογικές ζώνες χρέωσης αντικατοπτρίζουν περιόδους αιχμής και μη. Η χρέωση που αντιστοιχεί σε κάθε χρονολογική ζώνη διαμορφώνεται σύμφωνα με το μέσο κόστος παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. Οι χρεώσεις μπορεί να μεταβάλλονται και κατά τη διάρκεια του έτους. Οι τιμές παραμένουν σταθερές για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν αντικατοπτρίζουν επακριβώς τις διακυμάνσεις των τιμών στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Για το λόγο αυτό, θεωρείται το λιγότερο δυναμικό είδος τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας. Απευθύνεται σε καταναλωτές που μπορούν να μετατοπίσουν την κατανάλωσή τους τις βραδυνές ή πρώτες πρωινές ώρες. Ευρέως διαδεδομένα σε μεγάλους εμπορικούς, βιομηχανικούς και οικιακούς (στην Ελλάδα) καταναλωτές. 5

TIME OF USE TARIFF (2) Παραλλαγές των T.O.U. χρεώσεων είναι η Variable Peak Rate (V.P.R.) & η Super Peak TOU. Στην V.P.R., οι τιμές σε περιόδους μη αιχμής παραμένουν σταθερές, ενώ οι αντίστοιχες τιμές σε περιόδους αιχμής προσδιορίζονται σε ημερήσια βάση, προκειμένου να ανταποκρίνονται στις τιμές της χονδρεμπορικής αγοράς. Στην Super Peak T.O.U., η χρονική διάρκεια της αιχμής είναι μικρότερη (συνήθως 4 ώρες), με αποτέλεσμα η τιμή να είναι ακόμα πιο αυξημένη. Αναφορές Braithwait, 2007 Sergici and Faruqui, 2011 6

CRITICAL PEAK PRICING (1) Οι καταναλωτές χρεώνονται για το φορτίο τους με ιδιαίτερα υψηλές τιμές σε ώρες υψηλής αιχμής (συγκριτικά με τις τιμές της χονδρεμπορικής αγοράς). Για τις υπόλοιπες ώρες του 24ωρου, η κατανάλωσή τους κοστολογείται με μία βασική χρέωση, συνήθως τύπου T.O.U. Ο καταναλωτής ενημερώνεται 24 ώρες πριν την εφαρμογή ή όχι της επιπλέον χρέωσης, ενώ συνάπτεται συμβόλαιο για τον αριθμό των ημερών που θα ισχύει επιπλέον χρέωση. Οι καταναλωτές που συμμετέχουν σε αυτήν την χρέωση, συνήθως, ανταμείβονται με μία έκπτωση στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στις ώρες εκτός CPP χρέωσης. Οι χρεώσεις CPP αυξάνονται αναλογικά με την αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας σε περιόδους κρίσιμες για το σύστημα και όχι αναλογικά με την ζήτηση του ίδιου του καταναλωτή. 7

CRITICAL PEAK PRICING (1) Παραλλαγές των CPP χρεώσεων είναι οι: (α) Extreme Day Pricing: υψηλότερη χρέωση σε περιόδους αιχμής, με τη διαφορά ότι οι υψηλές χρεώσεις βρίσκονται σε ισχύ καθ όλη τη διάρκεια της κρίσιμης ημέρας και ο καταναλωτής ενημερώνεται ένα 24ωρο πριν. (β) Extreme Day CPP: προβλέπονται 24ωρες CPP χρεώσεις για τις κρίσιμες ημέρες του συστήματος, ενώ για τις υπόλοιπες ημέρες, προβλέπονται σταθερές χρεώσεις. (γ) Fixed Price CPP: οι καταναλωτές είναι ενήμεροι για την ακριβή διάρκεια των κρίσιμων περιόδων, αλλά δεν γνωρίζουν, εξαρχής, την ακριβή ημέρα. (δ) Variable CPP: καμία πληροφορία σχετικά με τις ημέρες, τη διάρκεια και την ώρα έναρξης των κρίσιμων περιόδων παρέχεται εκ των προτέρων στους καταναλωτές (ε) Variable Peak Pricing: προκαθορισμένες χρεώσεις σε περιόδους αιχμής και μη. Οι χρεώσεις σε περιόδους αιχμής υπολογίζονται με βάση τις ημερήσιες τιμές της χονδρεμπορικής, προκειμένου να διατηρείται η σύνδεσή της με την αγορά της λιανικής. (στ) Peak Time Rebate: οι καταναλωτές παρακινούνται να μειώσουν το φορτίο τους λαμβάνοντας μια έκπτωση για κάθε kwh που εξοικονομούν με βάση το Customer Baseline Load που τους αντιστοιχεί. 8

REAL TIME PRICING Παραδοσιακή RTP τιμολόγηση Τα συγκεκριμένα τιμολόγια αποτελούν τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στην Λ.Α. και την Χ.Α ηλεκτρικής ενέργειας. Οι χρεώσεις RTP αντανακλούν την ωριαία διακύμανση του κόστους παραγωγής και αλλάζουν ανά ώρα. Ένα μέρος του ρίσκου εκχωρείται, εξ ολοκλήρου, στον πελάτη και για το λόγο αυτό οι προμηθευτές χρεώνουν φθηνότερα τα συμβόλαια αυτού του είδους. Ωφελούνται όσοι έχουν ευελιξία προσαρμογής του προτύπου κατανάλωσής τους & επιθυμούν να αγοράζουν μικρές ποσότητες Η.Ε. με χαμηλό κόστος. 9

REAL TIME PRICING Two-Part RTP τιμολόγηση Υπάρχει μια βασική κατανάλωση για την οποία η χρέωση είναι, συνήθως, η αντίστοιχη T.O.U. για κάθε καταναλωτή. Σε περίπτωση που ο καταναλωτής υπερβεί τη βασική κατανάλωση, πληρώνει την επιπλέον σε τιμές RTP. Σε περίπτωση που ο χρήστης καταναλώσει λιγότερο, επιβραβεύεται με επιστροφή χρημάτων ή έκπτωση στον συνολικό λογαριασμό. Επί της ουσίας, ο χρήστης πουλάει, ξανά, στον προμηθευτή την ενέργεια που περισσεύει. 10

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ DYNAMIC PRICING (1) Η δυναμική τιμολόγηση, υπό τις μορφές που παρουσιάστηκαν παραπάνω, εφαρμόζονται, ήδη, σε διάφορες χώρες της Ε.Ε., αλλά κι εκτός. Τη δεδομένη χρονική στιγμή, σε δεκατρία (13) Κράτη Μέλη, οι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν να υπογράψουν Time Of Use συμβόλαια με τιμές, οι οποίες διαφοροποιούνται κατά τη διάρκεια της ημέρας, σε εβδομαδιαία βάση και για το Σαββατοκύριακο. Τη δεδομένη χρονική στιγμή, σε οκτώ (8) Κράτη Μέλη, οι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν να επιλέξουν την τιμολόγηση ενέργειας σε πραγματικό χρόνο ή σε ωριαία βάση. 11

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ DYNAMIC PRICING (2) (Πηγή: ACER/CEER - Annual Report on the Results of Monitoring the Internal Electricity and Natural Gas Markets in 2017 Consumer Empowerment Volume https://www.acer.europa.eu/official_documents/acts_of_the_agency/publication/mmr%202017%20- %20CONSUMER%20PROTECTION.pdf) 12

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ DYNAMIC PRICING (3) (Πηγή: Annual Report on the Results of Monitoring the Internal Electricity and Gas Market in 2015, ACER/CEER, November 2016 https://www.ceer.eu/documents/104400/-/-/3e00cc14-37b9-9765- 4e95-24371bafe9d0) 13

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ DYNAMIC PRICING (4) 14

FINNISH DYNAMIC PRICING Η τιμή βασίζεται, σε μεγάλο βαθμό, στην τιμή της Nord Pool για την περιοχή τιμών της Φινλανδίας. Ο πελάτης πληρώνει το ωριαίο τίμημα, προσαυξημένο με την πριμοδότηση του προμηθευτή κι ένα τυπικό, μηνιαίο κόμιστρο (10%). Ο καταναλωτής μπορεί να ελέγξει τις τιμές για κάθε ώρα της επόμενης ημέρας. Οι τιμές δημοσιεύονται σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα αγοράς στις 14:00 (για την επόμενη ημέρα). Επιπλέον, κάποιες προσφορές που διατίθενται στην αγορά επιτρέπουν τη βελτιστοποίηση των ωρών θέρμανσης, με βάση τη σημερινή ισχύ θέρμανσης και τις καιρικές συνθήκες. Αυτό καθιστά το υπάρχον σύστημα θέρμανσης πιο έξυπνο και συμβάλλει στην εξοικονόμηση μέχρι και 15% του κόστους θέρμανσης. 15

SPANISH DYNAMIC PRICING (1) Η δυναμική τιμολόγηση ως μορφή προεπιλεγμένων τιμολογίων. VPSC: Voluntary Price for the Small Consumer. Τέθηκε σε ισχύ τον Απρίλιο του 2014. Το VPSC μπορεί να συμβολαιοποιηθεί μόνο σε μικρούς καταναλωτές ( 10 kw) μέσω των reference retailers (έμπορος λιανικής πώλησης αναφοράς). Επί της ουσίας, πρόκειται για ένα προεπιλεγμένο τιμολόγιο, στο οποίο οι καταναλωτές μπορούν να αποχωρήσουν και από το οποίο μπορούν να αποχωρήσουν και να εγγραφούν σε άλλον προμηθευτή. Το VPSC υπολογίζεται λαμβάνοντας υπόψιν: την ωριαία τιμή ηλεκτρικής ενέργειας στην χονδρεμπορική αγορά τα ρυθμιζόμενα τέλη δικτύου ένα ρυθμιζόμενο περιθώριο λιανικής Οι ισχύουσες ωριαίες τιμές δημοσιεύονται στις 8.15 μ.μ. της προηγούμενης ημέρας. 16

SPANISH DYNAMIC PRICING (2) Οι πελάτες που διαθέτουν έξυπνο μετρητή και VPSC χρεώνονται ανάλογα με την πραγματική ωριαία κατανάλωσή τους. Οι πελάτες που δεν διαθέτουν έξυπνο μετρητή τιμολογούνται με βάση τα προφίλ που δημοσιεύονται από τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς, δηλαδή η χρέωση γίνεται στη βάση μιας μέσης τιμής και όχι με πραγματικές ωριαίες τιμές. Αναφορικά με τα τιμολόγια ρυθμιζόμενης πρόσβασης και τις χρεώσεις ισχύος, υπάρχουν τρεις τύποι δομών τιμολόγησης: Γενική κατ ακοποπή τιμή: χρονική διακύμανση των τιμών ανάλογα με τις μεταβολές στις spot τιμές. Η τιμή ποικίλλει ελάχιστα κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά, για το μεγαλύτερο μέρος του έτους, είναι μειωμένη το βράδυ. Νυχτερινή τιμή: το τιμολόγιο πρόσβασης εξαρτάται από τον χρόνο (πρωινές ώρες) ή την κατάσταση αιχμής (βραδυνές ώρες), με διαφορετικές περιόδους αιχμής ανάλογα την εποχή (χειμώνας καλοκαίρι). Super Rate Valley: εκτός από τα ανώτατα και τα κατώτατα τιμολόγια πρόσβασης, υπάρχει μια φθηνότερη χρονική περιόδος (01:00 07:00), που ονομάζεται Super Rate Valley. 17

SPANISH DYNAMIC PRICING (3) Αν υφίσταται έξυπνος μετρητής, εφαρμόζονται οι τιμές που ανακοινώνει η Red Electrica Espanola, η εταιρεία, δηλαδή, που εκμεταλλεύεται το Ισπανικό Εθνικό Δίκτυο Ηλεκτρικής Ενέργειας για κάθε ώρα της ημέρας. Αν δεν υφίσταται έξυπνος μετρητής, εφαρμόζεται το προφίλ ενός μέσου καταναλωτή (όπως δημιουργήθηκε από την Red Electrica Espanola) και αναλύεται στη συνέχεια. Η Red Electrica Espanola έχει αναπτύξει ένα σύστημα για τον υπολογισμό του κόστους Η.Ε. για τους οικιακούς καταναλωτές, οι οποίοι δεν διαθέτουν έξυπνο μετρητή. Το εργαλείο αυτό ονομάζεται LUMIOS και δίνει την δυνατότητα ωριαίας αποτύπωσης για τα προσφερόμενα τιμολόγια: a) Γενικό τιμολόγιο: μια καμπύλη σταθερής τιμής εφαρμόζεται όλη την ημέρα, με φθηνότερη (ελαφρώς) τιμολόγηση κατά τη διάρκεια της νύχτας. b) Νυχτερινό τιμολόγιο: καταρτίζονται δύο χρονικές περίοδοι, μία αιχμής και μία μη αιχμής (ημέρα και νύχτα, αντίστοιχα), οι οποίες προσφέρουν πολύ διαφορετικές τιμές Η.Ε. c) Super Off peak τιμολόγιο: η ημέρα χωρίζεται σε τρεις (3) περιόδους, με την περίοδο 01:00 07:00 να χαρακτηρίζεται ως Super Off-peak και σχεδιάστηκε για την οικονομικότερη φόρτιση των ηλεκτρικών οχημάτων. (Πηγή: www.ree.es) 18

FRENCH DYNAMIC PRICING (1) 19

FRENCH DYNAMIC PRICING (2) Η τιμή λιανικής (άνευ φόρου) ενός προϊόντος ηλεκτρικής ενέργειας περιλαμβάνει Σταθερό κόστος για όλους τους προμηθευτές (η τιμή καθορίζεται από την CRE) Μεταβλητό κόστος που ποικίλλει μεταξύ των προμηθευτών και περιλαμβάνει παραμέτρους, όπως το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ή το κόστος προμήθειας, το εμπορικό κόστος και το περιθώριο που λαμβάνεται από τον προμηθευτή. Η λιανική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας περιλαμβάνει, επίσης, δύο εισφορές και δύο φόρους: Εισφορά τιμολογίων μετάδοσης (CTA) Εισφορά δημόσιας υπηρεσίας ηλεκτρισμού Φόρος τελικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας Δημοτικός φόρος (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Γαλλίας, www.cre.fr) 20

SWEDISH DYNAMIC PRICING (1) Στην Σουηδία, ο καταναλωτής μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε τέσσερις τύπους συμβολαίων: (α) συμβόλαιο σταθερής τιμής (fixed price fast pris): ο καταναλωτής πληρώνει την ίδια τιμή για ολόκληρο το χρονικό διάστημα ισχύος του συμβολαίου. Οι πιο συνηθισμένες περίοδοι συμβολαίου είναι ένα, δύο ή τρία έτη. (β) συμβόλαιο κυμαινόμενης τιμής (variable price - rörligt pris): ο καταναλωτής χρεώνεται μία τιμή ηλεκτρικής ενέργειας που αντικατοπτρίζει τις μεταβολές στο Nordic Spot Nord. Η τιμή μπορεί είτε να μειωθεί είτε να αυξηθεί κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου συμβολαίου. Υπάρχουν δύο τύπο συμβολαίων μεταβλητής τιμής: το κυμαινόμενο συμβόλαιο και το συμβόλαιο σταθερού όρου. Η διαφορά έγκειται στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας. Στο πρώτο συμβόλαιο, υπάρχει η ευελιξία εξόδου & επιλογής εναλλακτικού προμηθευτή, ύστερα από σχετική ειδοποίηση. Στο δεύτερο συμβόλαιο, ο καταναλωτής υποχρεώνεται να προμηθεύεται την ηλεκτρική ενέργεια από τον ίδιο προμηθευτή για ολόκληρο το χρονικό διάστημα που ισχύει το συμβόλαιο. 21

SWEDISH DYNAMIC PRICING (2) Στην Σουηδία, ο καταναλωτής μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε τέσσερις τύπους συμβολαίων: (γ) μικτό συμβόλαιο ((mixed contract - mixavtal): ο καταναλωτής πληρώνει ένα μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας σε μεταβλητή τιμή και το υπόλοιπο σε σταθερή τιμή. Υπάρχει η δυνατότητα (από πολλούς προμηθευτές) μεταφοράς του μεταβλητού μέρους ενός μικτού συμβολαίου σε μια σταθερή τιμή. (δ) προσδιορισμένο συμβόλαιο (designated contract arvisat avtal): στην περίπτωση που ο καταναλωτής δεν επιλέξει ένα από τα προαναφερθέντα συμβόλαια, ο διαχειριστής του δικτύου θα αναθέσει σε έναν προμηθευτή την δημιουργία συμβολαίου στο όνομα του καταναλωτή. Το συγκεκριμένο συμβόλαιο είναι, συνήθως, πιο ακριβό από τα προηγούμενα. (Πηγή: www.elpriskollen.se) 22

DANISH DYNAMIC PRICING Στην Δανία, από τη στιγμή που υιοθετήθηκε ένα κεντρικό μοντέλο προμηθευτών, τέθηκε σ εφαρμογή εργαλείο σύγκρισης τιμών (www.elpris.dk), το οποίο διαχειρίζεται από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της χώρας (DERA). Τα διαθέσιμα συμβόλαιο στην αγορά της Δανίας είναι τα παρακάτω: (α) συμβόλαια σταθερής τιμής (β) συμβόλαια κυμαινόμενης τιμής (γ) πράσινα προϊόντα (δ) συνδυαστικά πρόϊόντα (Πηγή: Electricity customer in the Nordic countries, Annex 1 3, NordREG, Μάρτιος 2017) 23

ESTONIAN DYNAMIC PRICING Στην Εσθονία, από 1/1/2017, όλοι οι καταναλωτές διαθέτουν «συσκευές απομακρυσμένης ανάγνωσης». Η ευρεία εφαρμογή των έξυπνων μετρητών οδήγησε σε μείωση των απωλειών δικτύου και των τιμών. Το 1/3 των καταναλωτών αγοράζει ηλεκτρική ενέργεια με spot τιμές, επιλέγοντας συμβόλαια δυναμικής τιμολόγησης. (Πηγή: European Commission, Energy Union Factsheet Estonia, 23/11/2017) 24