ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ... - 2-2. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ... - 3-2.1 ΤΥΠΟΙ ΚΑΠΝΟΥ... - 4-3. ΣΠΟΡΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ - ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΠΝΟΥ... - 4-4. ΣΥΓΚΟΜΙ Η, ΞΗΡΑΝΣΗ... - 5-5. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ, ΖΥΜΩΣΗ... - 6-6. ΚΑΠΝΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ - ΚΑΠΝΙΣΜΑ - ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ... - 6-7. ΗΛΗΤΗΡΙΑ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ... - 7-8. ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΠΑΘΗΤΙΚΟΙ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ... - 8-9. ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ... - 9-9.1 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΘΜΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ... - 10-9.2 ΚΑΠΝΙΣΜΑ, ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ... - 11-9.3 ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΕΡΜΑ... - 11-9.4 ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΟ ΒΑΡΟΣ... - 11-10. ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΟΙ... - 12-10.1 ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΕΣ... - 12-10.2 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟ ΙΑΘΕΤΟΥΝ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΓΙΑ ΚΑΠΝΙΣΜΑ... - 13-10.3 ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΚΑΠΝΙΖΟΥΝ ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ... - 13-10.5 ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΝΕΟΙ ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΝ ΝΑ ΚΟΨΟΥΝ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ... - 14-10.5.1 ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΥΓΕΙΑΣ... - 14-10.5.2 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΕΞΙΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥΣ... - 15-10.5.3 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ... - 15-10.5.4 ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΕΝΟΧΛΟΥΝ... - 15-10.5.5 ΓΙΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΩΝ... - 16-11. ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ... - 16-12. ΠΡΙΝ ΤΟ ΚΟΨΕΤΕ ΟΡΓΑΝΩΘΕΙΤΕ!... - 18-13. ΕΞΙ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΣΑΣ... - 20-13.1 ΥΠΟΒΟΛΗ... - 20-13.2 ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΣ... - 21-13.3 ΣΠΡΕΪ ΝΙΚΟΤΙΝΗΣ... - 22-13.4 ΤΣΙΧΛΕΣ ΝΙΚΟΤΙΝΗΣ... - 23-13.5 ΑΥΤΟΚΟΛΛΗΤΑ ΝΙΚΟΤΙΝΗΣ... - 24-13.6 ΚΕΝΤΡΑ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΙΑΒΙΩΣΗΣ... - 25 - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... - 27 - - 1 -
Κ α π ν ό ς! Μια λέξη που η ιστορία της ανάγεται σε µακρινούς αιώνες. Ένα µονοετές, ποώδες φυτό που ανήκει στο γένος νικοτιανή, το οποίο καλλιεργείται για τα φύλλα του, τα οποία µετά από κατάλληλη επεξεργασία χρησιµοποιούνται για κάπνισµα. Ένα απλό ταπεινό χόρτο, που έµελλε να διαδραµατίσει σηµαντικό ρόλο στις γενεές του µεταγενέστερου και κυρίως του σύγχρονου κόσµου. Ας ξεκινήσουµε λοιπόν 1. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ Ο καπνός κατάγεται από την Αµερική και ειδικότερα από περιοχές νοτιότερα από το Μεξικό. Αρχαιολογικές έρευνες διαπίστωσαν ότι εκεί η χρήση του καπνού ήταν γνωστή 500 χρόνια πριν από την ανακάλυψη της Αµερικής. Η είδηση περί καπνού και χρησιµοποιήσεώς του έφθασε στην Ευρώπη από τον Κολόµβο, όταν οι άνθρωποι της συνοδείας του είχαν για πρώτη φορά την παράξενη εµπειρία να παρακολουθήσουν έκπληκτοι την "τελετουργία" του καπνίσµατος µεταξύ των ιθαγενών στους νέους τόπους, που ανακάλυπταν και εξερευνούσαν. Οι ινδιάνοι χρησιµοποιούσαν τον καπνό, τον κάπνιζαν ή το µασούσαν και πίστευαν ότι έχει σπουδαίες φαρµακευτικές ιδιότητες. Αργότερα η χρήση του καπνού στην Ευρώπη ξεκινάει σαν ένα δώρο προς µια βασίλισσα - από το Γάλλο διπλωµάτη Nicot προς την Αικατερίνη των Μεδίκων - δώρο ασυνήθιστο, ένα χόρτο, για να κατευνάσει τους πονοκεφάλους της. Ένα χόρτο µε διαφορετικές ιδιότητες και τολµηρές επεµβάσεις στη ανθρώπινη ζωή. Αυτό το χόρτο λες και είχε την τύχη και την τιµή να γίνεται Βασιλικό δώρο κι αύτη τη φορά από τους Ισπανούς προς τον Κάρολο. Από εκεί µε τους Πορτογάλους και Ισπανούς θαλασσοπόρους µεταφέρθηκε σε ολόκληρο τον κόσµο. Στην Ελλάδα ο καπνός έφτασε στις αρχές του 17ου αιώνα και καλλιεργήθηκε πρώτα στην Ξάνθη και αργότερα στη Μακεδονία. Έκτοτε σταδιακά οι χώρες η µία µετά την άλλη επιδόθηκαν στην εκµετάλλευση του καπνού µε εργοστάσια, βιοµηχανίες, ταµεία, γραφεία, εµπορία, εξαγωγές, εισαγωγές κ.λ.π. - 2 -
2. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ Ο πολυσυζητηµένος καπνός είναι φυτό ετήσιο, ποώδες και φθάνει έως το ύψος των 3 µέτρων. Ο βλαστός του φτάνει το ύψος των 2 µέτρων, είναι τριχοειδής µε µικρές ίνες που εκκρίνουν ένα ιξώδες υγρό. Ο καρπός είναι κάψα και περιέχει µερικές χιλιάδες σπόρια. Τα άνθη του είναι σωληνόµορφα λευκού, ροζ ή κόκκινου χρώµατος και σχηµατίζουν ταξιανθίες στην κορυφή του βλαστού. Τα φύλλα του εναλλάσσονται και είναι είτε µε µίσχους είτε χωρίς, φτάνοντας στο µήκος τα 80 εκατοστά, χνουδωτά και γλοιώδη. Άνθος καπνού Η µεγάλη σηµασία εστιάζεται στα φύλλα του καπνού, τα οποία περιέχουν κυρίως δύο ιδιάζουσες ουσίες πάρα πολύ δραστικές, την νικοτίνη και την νικοτιανίνη. Η ναρκωτική επίδραση των φύλλων του καπνού οφείλεται στην νικοτίνη, η οποία είναι αλκαλοειδές υγρό, άχρωµο και δηλητηριώδες σε τέτοιο βαθµό ώστε µία σταγόνα αρκεί για να θανατώσει ένα σκύλο µετρίου µεγέθους. Γι' αυτό άλλωστε χρησιµοποιείται κατά διαφόρων ζωικών και φυτικών ασθενειών. Στην κτηνιατρική χρησιµοποιείται σαν ισχυρό φάρµακο κατά των παρασίτων του δέρµατος (ψύλλων, κοριών, τσιµπουριών κ.λ.π.) και µάλιστα αναµεµειγµένη µε νερό. Το απόβρεγµα του καπνού χρησιµοποιείται ως εντοµοκτόνος ουσία, το δε αφέψηµα των καπνόφυλλων καταπολεµά την αρρώστια "µελίγκρα". Η µελίγκρα ακόµη καταπολεµείται µε καθαρή διάλυση νικοτίνης. Την ναρκωτική αυτή επίδραση των φύλλων του καπνού δέχεται ο καπνιστής, αφού τα φύλλα ξηραθούν και επεξεργαστούν κατάλληλα. Έχουν επινοηθεί διάφοροι τρόποι για τη χρήση των φύλλων του καπνού: τα καπνίζουν ως βιοµηχανοποιηµένα σιγαρέτα, πούρα, καπνό σιγαρέτων, καπνό µε καπνοσύριγγες, καπνό µε φιαλοσύριγγες, τα εισπνέουν από τη µύτη και τα µασούν στο στόµα, ανάλογα µε τις ποικιλίες και επεξεργασίες. - 3 -
2.1 ΤΥΠΟΙ ΚΑΠΝΟΥ Ο κοινός καπνός είναι το είδος ταµπάκο, µονοετές, ιθαγενές φυτό της Νοτίου Αµερικής. Άλλο είδος είναι το ρούστικα γνωστό και ως τουµπεκί, καλλιεργείται δε σε µικρή κλίµακα. Είναι εθιστικό και χαρακτηρίζεται σαν ναρκωτικό. Η ποσότητα της νικοτίνης στο φυτό εξαρτάται από το είδος, την ποικιλία και τις κλιµατολογικές συνθήκες. Στα καπνά των πούρων επειδή επεξεργάζονται ειδικά µε διάφορες ζυµώσεις χάνεται αρκετή ποσότητα νικοτίνης. Ο προσδιορισµός της ποιότητας του καπνού έχει να κάνει µε το πάχος και το µήκος του φύλλου,την ελαστικότητα, το χρωµατισµό, την υφή και διάφορα χηµικά χαρακτηριστικά. Επίσης ένας τύπος καπνού θεωρείται καλός όταν έχει προτίµηση από πολλούς καπνιστές και είναι αρωµατικός, πολύ ή λιγότερο, δυνατός ή ελαφρύς µε γλυκιά ή λιγότερο γλυκιά γεύση. 3. ΣΠΟΡΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ - ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΠΝΟΥ Ο πολλαπλασιασµός του καπνού γίνεται µε σπορά σε ειδικά καπνοσπορεία. Ο σπόρος του καπνού είναι πολύ µικρός και για να φυτρώσει απαιτούνται ειδικές και καλές συνθήκες. Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι περίπου 10.000 σπόρια ζυγίζουν 1 γραµµάριο. Τα µικρά φυτάρια µεταφυτεύονται αργότερα στην οριστική τους θέση στο χωράφι. Ο σπόρος που χρησιµοποιείται καθαρός και ώριµος µε πολύ καλή βλαστική ικανότητα. Οι σπόροι πρέπει να έχουν οµοιόµορφη κατανοµή και το έδαφος πρέπει να είναι απολυµασµένο έτσι ώστε να εκλείψουν τα διάφορα ζιζάνια και έντοµα που µπορεί να βλάψουν σοβαρά την παραγωγή. Τα καπνοσπορεία θέλουν τακτικό πότισµα και όταν τα φυτάρια είναι έτοιµα για µεταφύτευση το πότισµα διακόπτεται για λίγες µέρες έτσι ώστε τα φυτά να σκληραγωγηθούν. Πριν τα καπνά να µεταφυτευτούν, το χωράφι πρέπει να οργωθεί καλά και να προετοιµαστεί κατάλληλα. Η φύτευση των καπνών στον αγρό γίνεται σε γραµµές και η απόσταση των φυτών µεταξύ τους ποικίλει ανάλογα µε τον τύπο και τη γονιµότητα του εδάφους. Η χρήση λιπασµάτων θέλει προσοχή και πρέπει να γίνεται µόνο όταν το έδαφος είναι φτωχό σε θρεπτικά στοιχεία. Οι διάφοροι τύποι καπνού έχουν και διαφορετικές απαιτήσεις λίπανσης. Τα καπνά που δε χρειάζονται πολύ Καπνός πότισµα είναι και καλλίτερης ποιότητας. - 4 -
4. ΣΥΓΚΟΜΙ Η, ΞΗΡΑΝΣΗ Μετά τη φύτευση στο χωράφι τα φύλλα του καπνού συλλέγονται αφού περάσουν 3-4 µήνες και ωριµάσουν. Η συγκοµιδή γίνεται µε κόψιµο ολόκληρου του φυτού ή σταδιακά, δηλαδή κόβονται τα φύλλα κατά χρονικά διαστήµατα καθώς ωριµάζουν. Όταν το φυτό κοπεί ολόκληρο στη συνέχεια τρυπιέται και κρεµιέται από ένα ξύλο. Συνήθως τα τελευταία φύλλα είναι άχρηστα και δεν συλλέγονται. Τα ανατολικού τύπου καπνά τρυπιούνται µε µεγάλη βελόνα στο κοτσάνι τους και στη συνέχεια δένονται µε σπάγκους και κρεµιούνται από λεπτές σανίδες µέσα σε ειδικούς χώρους, τα ξηραντήρια. Τα Αµερικάνικα καπνά παραµένουν στους αγρούς και µαραίνονται εκεί σταδιακά. Οι µέθοδοι ξήρανσης των καπνών ποικίλλουν. Έτσι έχουµε φυσικές και τεχνητές µεθόδους ξήρανσης. Στις φυσικές µεθόδους τα φύλλα του καπνού παραµένουν σε σκιερό µέρος για 4-5 µέρες σε ειδικές αποθήκες. Το χρώµα τους αλλάζει, κιτρινίζουν και αφυδατώνονται αργά και σταδιακά. Μετά από το κιτρίνισµα τα φύλλα εκτίθενται στον ήλιο και έτσι όλη η υγρασία που έχει αποµείνει χάνεται. Τα φύλλα εντελώς ξερά πλέον είναι έτοιµα για περαιτέρω κατεργασία. Στα τεχνητά µέσα χρησιµοποιείται µέθοδος ξήρανσης µε ζεστό αέρα. Η µέθοδος ξήρανσης αυτή χρησιµοποιείται σε πολλούς τύπους καπνών. Η υγρασία και ο κατάλληλος εξαερισµός παίζουν σηµαντικό ρόλο. Υπάρχει και η µέθοδος της φωτιάς στην οποία κάτω από τα κρεµασµένα καπνά ανάβεται φωτιά. Η διαδικασία αυτή διακόπτεται και επαναλαµβάνεται πολλές φορές και κρατάει συνήθως 1-1,5 µήνα µέχρι τα καπνόφυλλα να αποκτήσουν τα κατάλληλα χαρακτηριστικά. Μετά τη ξήρανση τα φύλλα συγκεντρώνονται σε διάφορες αποθήκες και σκιερούς αποθηκευτικούς χώρους µέχρι να ρυθµιστεί κατάλληλα η υγρασία τους. Τα φύλλα στη συνέχεια µαζεύονται σε δεµάτια και παραµένουν σε ειδικούς υγρούς θαλάµους για λίγο καιρό ώστε να αποκτήσουν ελαστικότητα γιατί δεν πρέπει να θρυµµατιστούν κατά τη µεταφορά τους. Μετά τη συγκοµιδή των φύλλων, γίνεται η συρραφή τους µε ειδικές µηχανές. - 5 -
5. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ, ΖΥΜΩΣΗ Μετά από τη διαδικασία της ξήρανσης γίνεται η επιλογή των καπνών για το εµπόριο. ηλαδή ταξινόµηση των φύλλων σε κατηγορίες ανάλογα µε τα διάφορα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Οι διάφορες ποιότητες ανακατεύονται στις σωστές αναλογίες και παρασκευάζονται µε τον τρόπο αυτό τα διάφορα χαρµάνια. Στη συνέχεια το προϊόν που προκύπτει οδηγείται σε ειδικά πιεστήρια, συσκευάζεται σε δέµατα και τους καλοκαιρινούς µήνες θα ακολουθήσει άλλη µία διαδικασία που είναι η ζύµωση. Κατά τη διαδικασία αυτή ο καπνός υφίσταται διάφορες αλλαγές στα χηµικά του συστατικά και αυτό οφείλεται στη δράση των ενζύµων Η δράση των ενζύµων αυτών εξαρτάται από τη υγρασία και τη θερµοκρασία. Κατά τη ζύµωση το άρωµα και οι καπνιστικές ιδιότητες των καπνών βελτιώνεται και µειώνεται η ποσότητα νικοτίνης που περιέχουν. 6. ΚΑΠΝΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ - ΚΑΠΝΙΣΜΑ - ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Το κεντρικό νεύρο που υπάρχει στο φύλλο του καπνού θα αποµακρυνθεί και τα κοµµάτια που παραµένουν θα χρησιµοποιηθούν στη παρασκευή καπνού για τσιγάρα και πίπες αφού δεχθούν τις απαραίτητες κατεργασίες. Οι κατασκευαστές τσιγάρων προσθέτουν διάφορες αρωµατικές και γλυκαντικές ουσίες προτού ο καπνός τεµαχιστεί σε λεπτές και µικρές λωρίδες. Η κατασκευή των τσιγάρων γίνεται µε ειδικές µηχανές που τοποθετούν τον καπνό σε ειδικό χαρτί τον συγκολλούν και τοποθετούν το φίλτρο στο τελικό στάδιο. Η διαδικασία αυτή είναι ταχύτατη και φτάνει στα 8,000 τσιγάρα το λεπτό. Οι µηχανές συνεχίζουν συσκευάζοντας τα τσιγάρα σε πακέτα, έτοιµα πια για την προώθηση τους στην αγορά. Οι διαδικασίες παρασκευής καπνού για κάπνισµα µε πίπα είναι πιο απλουστευµένες. Η παρασκευή γίνεται µε διαδικασίες πίεσης και προσθήκη αρωµατικών ουσιών κατά περίπτωση. Τα πούρα παρασκευάζονται από ειδικές ποιότητες καπνών. Ένα συνδετικό φύλλο χρησιµοποιείται σαν περιτύλιγµα και ο εσωτερικός καπνός είναι τεµαχισµένος ειδικά για το γέµισµα. Η παραγωγή των πούρων γίνεται µηχανικά εκτός από κάποιες άριστες ποιότητες που γίνεται επιλεγµένα χειρωνακτικά. Το κάπνισµα θεωρείται απόλαυση και έχει εξαπλωθεί παγκοσµίως. Η νικοτίνη που περιέχει ο καπνός είναι ναρκωτικό και έτσι οι καπνιστές δυσκολεύονται να το σταµατήσουν. Το κάπνισµα όµως είναι επιβλαβές και οι επιδράσεις του στην υγεία πολλές φορές καταστροφικές, Ο κίνδυνος εµφάνισης καρκίνου εξαρτάται από την ποσότητα των τσιγάρων που καπνίζονται σε µία µέρα, την περιεκτικότητα του τσιγάρου σε πίσσα, την - 6 -
ποιότητα του καπνού και του χαρτιού. Εκτός από καρκίνο ο καπνιστής µπορεί να εµφανίσει καρδιοαγγειακά προβλήµατα. Σήµερα µετά από διάφορες καµπάνιες οι καπνιστές έχουν ελαττωθεί. Παλαιότερα το κάπνισµα το θεωρούσαν «µαγκιά» ενώ σήµερα απλά κακή συνήθεια. Επιστήµονες θεωρούν ότι 1-2 τσιγάρα την ηµέρα κάνουν καλό στον οργανισµό όµως ο αριθµός αυτός είναι δύσκολο να κρατηθεί και καλύτερα είναι κανείς να µην αρχίσει ποτέ να καπνίζει. 7. ΗΛΗΤΗΡΙΑ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Ακετόνη ( ασετόν ), ξεβαφτικό νυχιών Οξικό οξύ Αµµωνία Αρσενικό, δηλητήριο συστατικό των ζιζανιοκτόνων Βενζόλιο DDT, εντοµοκτόνο Κάδµιο, µπαταρίες Μονοξείδιο του άνθρακα Τετραχλωράνθρακας Φορµαλδεΰδη, υγρό βαλσάµωσης Υδρογονάνθρακες, υγρά αυτοκινήτων Υδροκυάνιο, βιοµηχανικός ρύπος χρησιµοποιείται στο θάλαµο αερίων στις ΗΠΑ Νικοτίνη, εντοµοκτόνο Ισοκυανικό µεθύλιο, υπεύθυνο για την οικολογική καταστροφή στο Bhopal Μόλυβδος, µπαταρίες Μεθανόλη, καύσιµο πυραύλων Νιτρικό οξύ, εκποµπές από ηλεκτρικούς σταθµούς Πολώνιο - 210 Ραδιενεργό κατάλοιπο Τολουόλιο, βιοµηχανικός διαλύτης Θειικό οξύ, εκποµπές ηλεκτρικών σταθµών Πίσσες, επίστρωση επιφάνειας δρόµων Ραδόνιο, ραδιενεργό αέριο. - 7 -
8. ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΠΑΘΗΤΙΚΟΙ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ Αυτό είναι ένα µεγάλο και σπουδαίο κεφάλαιο, γιατί αφορά µια µερίδα ανθρώπων, που υφίστανται διπλή αδικία και ζηµιά χωρίς οι ίδιοι να είναι άµεσα υπεύθυνοι. Πρόκειται για τους µη καπνιστές που εισπνέουν παθητικά τον καπνό του αναµµένου τσιγάρου του καπνιστή καθώς και τον καπνό της εκπνοής του. Το παθητικό κάπνισµα είναι ενοχλητικό έως και αποκρουστικό για τον µη καπνιστή, αλλά ακόµη και πολύ επιβαρυντικό για την υγεία του! Έτσι ταλαιπωρείται διπλά χωρίς να φταίει. Εξαναγκάζεται να δέχεται φθοροποιές συνθήκες που του επιβάλλει ο άλλος και καταπιέζεται µε το να συµβιβάζεται και να ανέχεται κάτι που ο ίδιος αντιπαθεί και το έχει απορρίψει. Η ευθύνη του µη καπνιστή εδώ είναι να προσπαθήσει να µεταπείσει τον καπνιστή να αλλάξει συνήθειες, να περάσει στην αντίπερα όχθη και να παραιτηθεί από το κάπνισµα. Θα χρειαστεί την υποστήριξή του για να επιτύχει να αλλάξει στρατόπεδο. Οι διαστάσεις του θέµατος είναι τεράστιες, εάν αναλογισθεί κανείς την ηθική πλευρά της ακούσιας έκθεσης, καθώς και το ότι εκτίθενται πληθυσµιακές οµάδες ευαίσθητες, αλλά και ανήµπορες να αυτοπροστατευτούν, όπως είναι τα παιδιά. Επιδηµιολογικές µελέτες έχουν δείξει ότι οι καρδιακοί θάνατοι από το παθητικό κάπνισµα αποτελούν τα 3/4 του συνόλου των θανάτων από το κάπνισµα αυτό (60.000 περίπου το χρόνο στις ΗΠΑ, 3.000 περίπου κατ' αναλογία στην Ελλάδα). Έτσι, το παθητικό κάπνισµα κατατάσσεται ως τρίτη κατά σειρά αιτία θανάτου - µετά το ενεργητικό κάπνισµα και το αλκοόλ - η οποία µπορεί να αποφευχθεί. Σύγχρονες έρευνες και απόψεις ειδικών επί του θέµατος έχουν δείξει ό,τι: Στην Ελλάδα οι καρδιακοί θάνατοι από το παθητικό κάπνισµα ανέρχονται γύρω στους 3.000 ετησίως, ενώ στις ΗΠΑ γύρω στις 60.000 περίπου το χρόνο. Το παθητικό κάπνισµα αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύµονα κατά 30%. Στο Ηνωµένο Βασίλειο το παθητικό κάπνισµα ευθύνεται για το 20% της συνολικής θνησιµότητας. Πέρα από τα γνωστά νοσήµατα, που συνεπάγεται η κατάχρηση του καπνού, στατιστικές δείχνουν, ότι όταν οι µητέρες καπνίζουν, - 8 -
παρατηρούνται ανωµαλίες και θνησιµότητα στα βρέφη καθώς και µείωση του δείκτη ευφυΐας στα παιδιά. Βλαβερό για τα τελευταία είναι και το παθητικό κάπνισµα που τους δηµιουργεί αναπνευστικά προβλήµατα. Έχει υπολογιστεί ότι ο παθητικός καπνιστής όταν βρίσκεται σε κλειστό χώρο όπου καπνίζουν πολλοί, εισπνέει τόσο καπνό όσο και αν κάπνιζε ο ίδιος 15 τσιγάρα χωρίς φίλτρο ή 35 µε φίλτρο. Σύµφωνα µε τα στοιχεία του Υπουργείου Υγείας το 25-33% των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύµονα αφορά µη καπνιστές και οφείλεται σε παθητικό κάπνισµα. Τέλος το ζήτηµα του παθητικού καπνίσµατος αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα στις περιπτώσεις των παιδιών (ηλικίας ενός µε ενάµισι έτους) των οποίων οι γονείς καπνίζουν. Ο καπνός στον περιβάλλοντα χώρο συνεπάγεται κινδύνους βρογχίτιδας και πνευµονίας. Στις ΗΠΑ υπολογίζονται ετησίως από 150.000 έως 300.000 νέα κρούσµατα σε παιδιά της ηλικίας αυτής. Αυξηµένοι επίσης θεωρούνται οι κίνδυνοι ωτίτιδας, φαρυγγίτιδας, λαρυγγίτιδας και αυξάνεται η συχνότητα των κρίσεων στους µικρούς ασθµατικούς. Κάθε χρόνο πεθαίνουν 3,5 εκατ. άνθρωποι. Μια θλιβερή πρωτιά κρατάει εδώ και χρόνια η χώρα µας. Μεταξύ όλων των ευρωπαϊκών κρατών, η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση όσον αφορά στην κατά κεφαλή κατανάλωση καπνού. Τα 15.000 θύµατα που θρηνούµε κάθε χρόνο, εξαιτίας νόσων που σχετίζονται µε το κάπνισµα, φαίνεται ότι δεν είναι αρκετά για να µας συνετίσουν... Η σηµερινή, παγκόσµια ηµέρα κατά του καπνίσµατος (31/5), µπορεί να µην µας απαλλάσσει από τις καπνιστικές µας συνήθειες, οι καπνιστές όµως ίσως προβληµατιστούν από τη σκληρή γλώσσα των αριθµών. 9. ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Το κάπνισµα έχει 50 τρόπους να σου καταστρέψει τη ζωή µέσω µιας ασθένειας και περισσότερους από 20 τρόπους για να σε οδηγήσει στο θάνατο. Οι µισοί από τους εφήβους κανονικούς καπνιστές, εάν συνεχίσουν το κάπνισµα, θα πεθάνουν από ασθένειες που προκλήθηκαν από αυτό. Πολλές ιατρικές καταστάσεις συνδεόµενες µε το κάπνισµα µπορεί να προκαλέσουν χρόνια προβλήµατα υγείας, όπως: Ασθένεια ούλων, µυϊκές βλάβες, κυνάγχη, πόνος λαιµού, πόνος στην πλάτη, - 9 -
νύστα - υπνηλία (ανώµαλη κίνηση µατιών), Buerger's ασθένειες (βαρειά ασθένεια του κυκλοφορικού), οφθαλµικές µυκητοµολύνσεις, καταρράκτης, οστεοπόρωση, πολύποδας παχέος εντέρου, οστεοαρθρίτιδα, χρόνιες παθήσεις, ανικανότητα στύσης, κατάθλιψη, διαβήτης, πνευµονία, απώλεια ακοής, ψωρίαση, γρίπη, ρυτίδωση δέρµατος, ανικανότητα, στοµαχικό έλκος, οπτική νευροπάθεια, ρευµατοειδής αρθρίτιδα, τραυµατισµοί συνδέσµων, πληγές στους τένοντες, εκφυλισµός κηλίδας, αµβλυωπία καπνού (απώλεια όρασης), φυµατίωση, απώλεια δοντιών. 9.1 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΘΜΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ Εκσπερµάτωση (απώλεια όγκου), µείωση ποσότητας σπέρµατος, γονιµότητα, µείωση κινητικότητας σπέρµατος, ανοσοποιητικό σύστηµα, µικρότερη ικανότητα σπέρµατος να εισχωρήσει στο ωάριο, εµµηνόπαυση (πρόωρη έναρξη), αυξάνουν οι σπερµατικές ανωµαλίες. Συµπτώµατα σοβαρότερα στους καπνιστές Άσθµα, σοβαρές ασθένειες, χρόνια ρινίτιδα (φλεγµονή της µύτης), διαβήτης αµφιβληστροειδούς χιτώνα (µάτια), οπτική νευρίτιδα. Εκδήλωση ασθενειών σε βαρύτερη µορφή στους καπνιστές Κοινό κρυολόγηµα, πνευµονία, νόσος του Crohn, φυµατίωση, γρίπη. Θνησιµότητα Ένας στους δύο µακροχρόνιους καπνιστές θα πεθάνει πρόωρα εξ αιτίας του καπνίσµατος και οι µισοί από αυτούς σε µέση ηλικία. Οι περισσότεροι πεθαίνουν από µία εκ των τριών ασθενειών που συνδέονται µε το κάπνισµα, όπως ο καρκίνος των πνευµόνων, η χρόνια αποφρακτική πνευµονοπάθεια (βρογχίτιδα και εµφύσηµα) και οι χρόνιες καρδιακές παθήσεις. - 10 -
9.2 ΚΑΠΝΙΣΜΑ, ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ To κάπνισµα µπορεί να επηρεάσει τη γονιµότητα γυναικών και ανδρών, τη σεξουαλική λειτουργία των ανδρών, την υγεία των εγκύων, την υγεία των εµβρύων, των νεογνών και των µικρών παιδιών. Εκτιµάται ότι η γονιµότητα των γυναικών που καπνίζουν µπορεί να µειωθεί κατά 28% σε σύγκριση µε τις µη καπνίστριες. Το κάπνισµα αυξάνει τον κίνδυνο ανικανότητας των ανδρών κατά 50%. Το κάπνισµα σε συνδυασµό µε τη χρήση αντισυλληπτικών χαπιών αυξάνει στο 10πλάσιο τον κίνδυνο εµφάνισης καρδιοαγγειακών παθήσεων. 9.3 ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΕΡΜΑ Το κάπνισµα προσβάλλει σοβαρά όχι µόνο τα εσωτερικά όργανα αλλά και την εµφάνιση (παρουσιαστικό) του καπνιστού αλλοιώνοντας το δέρµα, το ατοµικό βάρος και τη µορφή. Το κάπνισµα επιδρά στο δέρµα µε δύο τρόπους: Το περιβάλλον µε καπνό τσιγάρου έχει ξηραντική επίδραση επί της επιδερµίδας. Το κάπνισµα µειώνει τη ροή του αίµατος προς το δέρµα, περιορίζοντας το οξυγόνο µε αποτέλεσµα να του στερεί τις ουσιαστικές θρεπτικές ουσίες. Επίσης επηρεάζει το δέρµα δηµιουργώντας ρυτίδες γύρω από τα µάτια και το στόµα και κιτρινίλα στα δάχτυλα, νύχια και δόντια. 9.4 ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΟ ΒΑΡΟΣ Όταν κάποιος διακόψει το κάπνισµα αυξάνει το βάρος του κατά 2-3 κιλά. Η ακριβής αιτία του φαινοµένου αυτού είναι άγνωστη, αλλά µπορεί εν µέρει να συνδεθεί µε το ότι το κάπνισµα αυξάνει το µεταβολισµό. Άλλωστε, η νικοτίνη δρα ως κατασταλτικό της όρεξης. Οι καπνιστές φαίνεται να συγκρατούν µεγαλύτερες ποσότητες λίπους στο σώµα τους, οδηγούµενοι σε αυξηµένο κίνδυνο για διαβήτη, καρδιοαγγειακά νοσήµατα, υψηλή πίεση, προβλήµατα χοληδόχου κύστης και καρκίνο της µήτρας. - 11 -
10. ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΟΙ Ένα σηµαντικό ερώτηµα είναι γιατί καπνίζουν οι νέοι. Σύµφωνα µε έρευνα οι ακόλουθοι παράγοντες καθορίζουν την αιτία που οι νέοι αρχίζουν το κάπνισµα : Συνήθεια γονέων Φίλοι, µεγαλύτερα αδέλφια, κοινωνικό περιβάλλον ιαφήµιση και εµπορική σύνδεση µε την εικόνα του ιαφήµιση και εµπορική σύνδεση µε τον αθλητισµό Σχέσεις / οικογενειακή δοµή Επίπεδο εκπαίδευσης Κοινωνικό-οικονοµικό επίπεδο ιαχείριση άγχους και καταπίεσης Αποδοχή Οι έφηβοι συχνά αγνοούν τη δυνατότητα εθισµού στον καπνό. Έτσι, 61% των νέων θεωρούν ότι δεν πειράζει να δοκιµάσουν το τσιγάρο εφόσον το κόψουν πριν γίνει συνήθεια 26% θεωρούν ότι οι κανονικοί καπνιστές µπορούν να το κόψουν οποτεδήποτε το θελήσουν 10.1 ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΕΣ Σύµφωνα µε έρευνα του 1998, οι µισοί και πλέον µαθητές (57%) έχουν καπνίσει τουλάχιστον µία φορά στη ζωή τους, οι περισσότεροι περιστασιακά (32,7%). Συστηµατικά δηλώνουν ότι καπνίζουν το 20,8% των µαθητών. Τα κορίτσια υπερτερούν των αγοριών στο περιστασιακό κάπνισµα (34,7% και 30,5% αντίστοιχα), ενώ περισσότερα αγόρια (21,9%) από κορίτσια (19,7%) δηλώνουν συστηµατικοί καπνιστές, χωρίς όµως µεγάλη διαφορά µεταξύ τους. Οι µεγαλύτεροι µαθητές (17-18 ετών) καπνίζουν συστηµατικά σε ποσοστό πενταπλάσιο από τους µικρότερους (13-14 ετών). Τα δύο µεγαλύτερα αστικά κέντρα, η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, εµφανίζουν αυξηµένα ποσοστά συστηµατικού καπνίσµατος (24,6% και 23,6% αντίστοιχα) σε σύγκριση µε τις υπόλοιπες αστικές περιοχές (19,9% και τις ηµιαστικές / αγροτικές 13,9%). Συγκριτικά µε τα προηγούµενα χρόνια, ενώ παρατηρήθηκε σηµαντική µείωση του συστηµατικού καπνίσµατος στους µαθητές ανάµεσα στο 1984 και το 1993, από 22% σε 14,6%, η καθοδική αυτή πορεία δυστυχώς αντιστράφηκε το 1998 και ο αριθµός των συστηµατικών καπνιστών στους - 12 -
µαθητές επιστρέφει κοντά στα υψηλά (20,8%) επίπεδα για άτοµα αυτής της ηλικίας, όπως είχε παρατηρηθεί και το 1984. Όλα αυτά ενισχύουν την ανάγκη να έχουν οι νέοι πραγµατική αποδεκτή ενηµέρωση σχετικά µε την εξάρτηση από τη νικοτίνη και τα αποτελέσµατα του καπνίσµατος. 10.2 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟ ΙΑΘΕΤΟΥΝ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΓΙΑ ΚΑΠΝΙΣΜΑ Ισχύουν µία σειρά από σύνθετους και ενδογενείς παράγοντες που προδιαθέτουν τους νέους να καπνίσουν και αυτοί ποικίλουν σχεδόν ανά άτοµο και λαό. Πολυετής έρευνες καθορίζουν ορισµένους παράγοντες που είναι κοινοί στο ρόλο που παίζουν στη µύηση των νέων στο κάπνισµα. Αυτοί περιλαµβάνουν υψηλά επίπεδα κοινωνικής αποδοχής για τα προϊόντα καπνού, έκθεση και αδυναµία αντίδρασης απέναντι στη διαφήµιση, διαθεσιµότητα και εύκολη πρόσβαση, ρόλος προτύπου από τους γονείς και άλλους ενήλικες και κοινωνική πίεση της οµάδας. 10.3 ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΚΑΠΝΙΖΟΥΝ ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ Πολύ συχνά το κάπνισµα αρχίζει τυχαία. Χωρίς να το πολυσκεφτούν οι έφηβοι ακολουθούν το ρεύµα. Για αρκετούς το κάπνισµα σηµαίνει να έχουν κάτι να κάνουν. Μερικοί έφηβοι ζητούν την απόλαυση από το κάπνισµα και προσπαθούν να ηρεµήσουν τα νεύρα τους µε αυτό τον τρόπο. Μερικοί θεωρούν ότι το κάπνισµα τους ενεργοποιεί και τους βοηθά στη συγκέντρωση. Αρκετοί έφηβοι θεωρούν ότι µε το κάπνισµα µεγάλωσαν. Για µερικούς, το κάπνισµα αποτελεί ένα µέσον για να εισχωρήσουν και να ανήκουν στους σωστούς κύκλους / οµάδες. Ορισµένοι πιστεύουν ότι το κάπνισµα τους δίνει κάποιο στυλ. Ιδιαίτερα οι νεαροί θεωρούν ότι οι κοπέλες το βρίσκουν ελκυστικό και µπορεί να συνδεθεί µε ένα γενικό τρόπο ζωής. Άλλοι θεωρούν ότι τους προσδίδει αυτοπεποίθηση και καπνίζοντας την προβάλλουν. Άλλοι πάλι δοκιµάζουν τον καπνό από περιέργεια. Μερικοί έφηβοι καπνίζουν από αντίδραση στους κανονισµούς. Άλλοι επηρεάζονται από τη διαφήµιση. Επίσης, οι νέοι µπορεί να εθιστούν στη νικοτίνη, η οποία είναι συστατικό του καπνού. Ο εθισµός αυτός, κάνει δύσκολη τη διακοπή του καπνίσµατος, ακόµη και αν το θέλετε. - 13 -
Το κάπνισµα έχει γίνει συνήθεια για αρκετούς νέους. Μερικοί συνηθίζουν να καπνίζουν στα διαλείµµατα και σε άλλους αρέσει να καπνίζουν µετά το γεύµα. Όταν µία συνήθεια εδραιωθεί είναι δύσκολο να την κόψει κανείς. 10.4 ΙΑΦΟΡΟΙ ΤΥΠΟΙ ΚΑΠΝΙΣΤΩΝ Γνώστες - γνωρίζουν σχετικά µε το κάπνισµα αλλά δεν έχουν αποφασίσει αν θα το αρχίσουν ή όχι. Πειραµατιζόµενοι - καπνίζουν σποραδικά, πιθανώς µόνο στα πάρτι, συχνά περνούν πολλοί µήνες χωρίς να έχουν καπνίσει. Τακτικοί - καπνίζουν τακτικά, π.χ. το σαββατοκύριακο ή τακτικά µέσα στην ηµέρα. Εθισµένοι - έχουν εθιστεί στη νικοτίνη και υποφέρουν από στερητικά συµπτώµατα όταν δεν µπορούν να καπνίσουν. Έρευνα αποφαίνεται ότι µεσολαβούν περίπου 2 χρόνια για τη µετάβαση από την <<κατηγορία>> του γνώστη στον εθισµένο. 10.5 ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΝΕΟΙ ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΝ ΝΑ ΚΟΨΟΥΝ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ Σύµφωνα µε σχετικές έρευνες, οι περισσότεροι νέοι όταν αρχίζουν το κάπνισµα σκέπτονται ότι αυτό είναι κάτι προσωρινό, υπολογίζοντας ότι µετά από λίγα χρόνια θα το κόψουν. Κάτι που στη συνέχεια δεν συµβαίνει. Οι συνηθέστεροι λόγοι που οι νέοι θέλουν να κόψουν το τσιγάρο είναι : 10.5.1 ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΥΓΕΙΑΣ Είναι γνωστό ότι η µακροχρόνια χρήση καπνού προκαλεί βλάβες στην υγεία, όµως όλοι οι ειδικοί συµφωνούν ότι όσοι το κόψουν θα την προστατέψουν, γιατί έτσι σταµατούν τη συνεχή επιβλαβή δράση και δίνουν τη δυνατότητα στον οργανισµό να αποκαταστήσει τις βλάβες που έχουν προκληθεί. Στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι άνδρες καπνιστές που διακόπτουν το κάπνισµα σε ηλικία 35-39 ετών προσθέτουν κατά µέσο όρο 5 χρόνια επί πλέον στη ζωή τους. - 14 -
10.5.2 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΕΞΙΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥΣ Οι περισσότεροι καπνιστές λαχανιάζουν όταν περπατούν γρήγορα, όταν ανεβαίνουν σκάλες ή τρέχουν, γιατί έχει επηρεαστεί η αναπνευστική και καρδιακή λειτουργία τους. Η διακοπή του καπνίσµατος αν συνδυαστεί µε συστηµατική σωµατική άσκηση ξαναδίνει στους καπνιστές τη χαµένη σωµατική αντοχή και ευεξία. Κάτι ανάλογο συµβαίνει και µε το δέρµα. Με τη διακοπή του καπνίσµατος δεν εξαφανίζονται οι ρυτίδες που έχουν δηµιουργηθεί, αλλά επιβραδύνεται σηµαντικά η δηµιουργία νέων. Έχει παρατηρηθεί ότι το δέρµα όσων διέκοψαν το κάπνισµα αλλάζει προς το καλύτερο. Εµφανής είναι η βελτίωση των δοντιών, της οσµής της αναπνοής και του σώµατος. 10.5.3 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ Οι γονείς που καπνίζουν εκθέτουν τα παιδιά τους στο παθητικό κάπνισµα, εφ όσον καπνίζουν στον ίδιο χώρο, προκαλώντας βλάβες στην υγεία τους. Επί πλέον, αποτελούν κακό παράδειγµα προς µίµηση. Από µελέτες προκύπτει ότι οι σύζυγοι καπνιστών εµφανίζουν συχνότερα ασθένειες του αναπνευστικού, της καρδιάς και διάφορες µορφές καρκίνων. Στους χώρους εργασίας, το κάπνισµα αντιµετωπίζεται πλέον ως παρανοµία, αφού προξενεί βλάβες στην υγεία των εργαζοµένων που δεν καπνίζουν. Η απαγόρευση του καπνίσµατος σε εστιατόρια, µπαρ και στους άλλους χώρους διασκέδασης, που εφαρµόζεται µε απόλυτη αυστηρότητα στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ, επεβλήθη µετά από κινητοποιήσεις των εργαζοµένων στους χώρους αυτούς, που δεν ήθελαν να αναπνέουν υποχρεωτικά αέρα µολυσµένο µε καπνό την ώρα εργασίας τους, γεγονός που τους δηµιουργούσε αυξηµένα ποσοστά ασθενειών. 10.5.4 ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΕΝΟΧΛΟΥΝ Το κάπνισµα δεν είναι πλέον της µόδας. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι δεν καπνίζουν. Η πλειοψηφία των ανδρών είναι µη καπνιστές και η µεγάλη πλειοψηφία των γυναικών επίσης. Ο καπνιστής γίνεται ενοχλητικός όταν ανάβει τσιγάρο σε χώρους που απαγορεύεται το κάπνισµα ή όταν βρίσκεται κοντά σε µη καπνιστές και συχνά δέχεται προσβολές αφού πολλές φορές δέχεται παρατηρήσεις. Σε στενές επαφές, ο καπνιστής δεν - 15 -
αισθάνεται άνετα γιατί η µυρωδιά που εκπέµπει δεν είναι ευχάριστη και δεν καλύπτεται µε το µάσηµα τσίχλας ή καραµέλας. 10.5.5 ΓΙΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΩΝ Το κάπνισµα εκτός των άλλων αποτελεί µία δαπανηρή συνήθεια. Είναι γνωστό ότι οι περισσότεροι καπνιστές καταναλώνουν από ένα έως δύο πακέτα την ηµέρα. Σύµφωνα µε στατιστικά στοιχεία, το µεγαλύτερο µερίδιο πωλήσεων στη χώρα µας το έχουν οι ξένες µάρκες. Ένα πακέτο τσιγάρα στοιχίζει περίπου 2,70 ευρώ. Τα χρήµατα που ξοδεύει ένας συνηθισµένος καπνιστής σε ένα µήνα, σε ένα χρόνο και σε δέκα χρόνια είναι περίπου : Καπνιστής ενός πακέτου την ηµέρα : 2,70 x 30 ηµέρες = 81,00 το µήνα 71,00 x 12 µήνες = 972,00 το χρόνο 972,00 x 10 χρόνια = 9720,00 τη δεκαετία Καπνιστής δύο πακέτων την ηµέρα : 5,40 x 30 ηµέρες = 162,00 το µήνα 162,00 x 12 µήνες = 1944,00 το χρόνο 1944,00 x 10 χρόνια = 19440,00 τη δεκαετία Αξίζει να σηµειωθεί ότι οι τιµές των τσιγάρων αυξάνουν συνεχώς και κατά συνέπεια τα έξοδα κάθε καπνιστή. 11. ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Τα άµεσα και τα µακροπρόθεσµα οφέλη στην υγεία µετά το κάπνισµα του τελευταίου τσιγάρου είναι τα ακόλουθα. Μετά από : 20 λεπτά Η αρτηριακή πίεση επανέρχεται στα κανονικά επίπεδα. Ο αριθµός των σφίξεων οµαλοποιείται (ελαττώνεται). Η θερµοκρασία των χεριών και ποδιών επανέρχεται στο φυσιολογικό (αυξάνει). - 16 -
8 ώρες Το επίπεδο του µονοξειδίου του άνθρακα στο αίµα φυσιολογικό, το επίπεδο του οξυγόνου αυξάνει και φτάνει στα φυσιολογικά επίπεδα. 12 ώρες Σχεδόν όλη η νικοτίνη έχει αποβληθεί από τον οργανισµό. 24 ώρες Η πιθανότητα καρδιακών επεισοδίων αρχίζει ήδη να µειώνεται. 48 ώρες Βελτιώνονται η αίσθηση της γεύσης και της όσφρησης. 72 ώρες Η αναπνοή γίνεται ευκολότερη. Η αναπνευστική χωρητικότητα των πνευµόνων αυξάνεται. 5 ηµέρες Έχουν αποβληθεί από το σώµα τα περισσότερα υποπροϊόντα της νικοτίνης. 2 εβδοµάδες έως 3 µήνες Η κυκλοφορία του αίµατος συνεχώς βελτιώνεται. Το περπάτηµα γίνεται ευκολότερο. Η λειτουργία των πνευµόνων αυξάνει µέχρι 30%. 1 έως 9 µήνες Λιγότερο λαχάνιασµα. Αύξηση της ενεργητικότητας του σώµατος. Καλύτερη κατάσταση των πνευµόνων ικανή να αντισταθούν σε µολύνσεις. 1 έτος Μειώνεται κατά το ήµισυ ο κίνδυνος καρδιακού επεισοδίου. - 17 -
5 έτη Έχει ήδη µειωθεί σηµαντικά ο κίνδυνος θανάτου από καρκίνο του στόµατος και του τραχήλου. 10 έτη Μειώνεται ο κίνδυνος θανάτου από καρκίνο πνευµόνων και από άλλες µορφές καρκίνου. 15 έτη Ο κίνδυνος καρδιακών επεισοδίων είναι ο ίδιος µε των ανθρώπων που δεν κάπνισαν ποτέ. Όσοι διακόψουν το κάπνισµα αρρωσταίνουν λιγότερο από λοιµώξεις και γενικότερα µειώνουν τις πιθανότητες να εµφανίσουν κάποια από τις ασθένειες που προκαλεί το κάπνισµα. Το σώµα γενικά αποκτά µεγαλύτερη σφριγηλότητα, η αναπνοή είναι καλύτερη και η αντοχή στην κούραση µεγαλύτερη. Στις εγκύους η διακοπή του καπνίσµατος επιτρέπει να φτάσει στο έµβρυο περισσότερο οξυγόνο και να αναπτυχθεί σε πιο υγιείς συνθήκες. 12. ΠΡΙΝ ΤΟ ΚΟΨΕΤΕ ΟΡΓΑΝΩΘΕΙΤΕ! Πριν διακόψετε το κάπνισµα, µελετείστε καλά τον "Εχθρό". Μια εβδοµάδα ασχοληθείτε σχολαστικά µε τη συνήθεια σας Καταγράψτε κάτω από ποιες συνθήκες ανάβετε πιο συχνά τσιγάρο (ανία, άγχος, παρέα, µοναξιά, τηλεόραση, χαρτιά, µε τον καφέ κ.τ.λ.). Βαθµολογήστε την επιθυµία σας από το 0 µέχρι το 5, δηλαδή µε το µηχανικό άναµµα µέχρι το "απόλυτα αναγκαίο". - 18 -