Υπηρεσίες Χαρτών Ιστού WMS. Ανάλυση των δυνατοτήτων και εφαρμογή στον ελληνικό χώρο.

ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ, ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ» Υπηρεσίες Χαρτών Ιστού WMS. Ανάλυση των δυνατοτήτων και εφαρμογή στον ελληνικό χώρο. ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ευάγγελος Τσίπης Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός Επιβλέπουσα Καθηγήτρια Χρυσούλα Μπούτουρα Θεσσαλονίκη Δεκέμβριος 2011

Ευχαριστίες Κατά αρχάς θα ήθελα να ευχαριστήσω την επιβλέπουσα καθηγήτρια κ. Χρυσούλα Μπούτουρα για την καθοδήγηση και βοήθεια στην εκπόνηση της διπλωματικής εργασίας. Την διδάκτωρ του τμήματος Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών Αγγελική Τσορλίνη για τη συμπαράσταση της. Θέλω να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στην οικογένεια μου για τη διαρκή υποστήριξη όλα αυτά τα χρόνια. Στον Κώστα i

Πίνακας περιεχομένων Ευχαριστίες... i Ευρετήριο Εικόνων... iv Ευρετήριο Πινάκων... iv Περίληψη... vi Abstract... vii Εισαγωγή... viii 1. Όροι και ορισμοί... 1 2. Το πρότυπο WMS (1.3.0)... 3 2.1 Προσαρμογή στο πρότυπο... 3 2.2 Κατηγορίες Υπηρεσιών Χαρτών Ιστού (WMS)... 4 2.2.1 Τυπική υπηρεσία χαρτών δικτύου (WMS)... 4 2.2.2 Υπηρεσία Χαρτών Ιστού με δυνατότητες ερωτημάτων... 4 2.3 Βασικά στοιχεία της υπηρεσίας... 5 2.3.1 Αρίθμηση έκδοσης και διαπραγμάτευση... 5 2.3.2 Μορφή και τιμές του αριθμού έκδοσης... 5 2.3.3 Αλλαγές του αριθμού της έκδοσης... 5 2.3.4 Εμφάνιση του αριθμού της έκδοσης στις αιτήσεις και στην υπηρεσία μεταδεδομένων... 5 2.3.5 Διαπραγμάτευση του αριθμού έκδοσης... 6 2.4 Γενικοί κανόνες αίτησης HTTP... 7 2.4.1 Δεσμευμένοι χαρακτήρες στις URL μια συμβολοσειρά αναζήτησης μια Υπηρεσίας Χαρτών Ιστού για τη μέθοδο GET.... 7 2.4.2 HTTP GET... 8 2.4.3 HTTP POST... 9 2.5 Γενικοί κανόνες απόκρισης HTTP... 10 2.5.1 Αριθμητικές και χαρακτηριστικές αξίες... 11 2.6 Εξαγόμενες μορφές και τύποι αρχείων... 11 2.7 Συστήματα Συντεταγμένων... 12 2.7.1 Συντεταγμένες Εικόνας - Χάρτη (Map CS)... 13 2.7.1.1 Οριοθετημένες περιοχές... 13 2.7.2 Συντεταγμένες χώρου... 14 2.7.2.1 Πρόθεμα CRS του συστήματος αναφοράς (namespace)... 16 2.7.2.2 Πρόθεμα EPSG του συστήματος αναφοράς... 17 2.7.2.3 Πρόθεμα AUTO2 του συστήματος αναφοράς... 17 2.7.2.4 Ανεξάρτητα ή άγνωστα συστήματα αναφοράς... 18 ii

2.7.2.5 Κατακόρυφα συστήματα αναφοράς... 18 2.7.2.6 Προσωρινά συστήματα αναφοράς... 19 2.7.2.7 Συστήματα αναφοράς πολλών διαστάσεων... 19 3. Η Υπηρεσία Χαρτών Ιστού (WMS) της Κτηματολόγιο ΑΕ.... 21 4. Η χρήση της Υπηρεσία Χαρτών Ιστού (WMS) της Κτηματολόγιο ΑΕ μέσα από λογισμικά ΓΠΣ. 23 4.1 Η διαδικασία εισαγωγής δεδομένων στο ArcGIS.... 24 4.2 Η διαδικασία εισαγωγής δεδομένων στο AutoCAD Map.... 27 4.3 Η διαδικασία εισαγωγής δεδομένων στο Global Mapper.... 28 4.4 Η διαδικασία εισαγωγής δεδομένων στο QGIS.... 30 5. Τα αρχεία ελέγχου... 32 5.1 Έλεγχος... 40 6. Συμπεράσματα... 46 Βιβλιογραφία... 49 iii

Ευρετήριο Εικόνων Εικόνα 1 Εισαγωγή δεδομένων προβολής στο ArcGis... 24 Εικόνα 2 Εισαγωγή υπηρεσίας WMS στο ArcGIS... 25 Εικόνα 3 Υπόβαθρο αεροφωτογραφιών μετασχηματισμένο σε ΕΓΣΑ87... 25 Εικόνα 4 Μετασχηματισμός Συστημάτων... 26 Εικόνα 5 Ορισμός προβολικού συστήματος στο ArcMap3D... 27 Εικόνα 7 Εισαγωγή υπηρεσίας WMS στο ArcMap3D... 28 Εικόνα 8 Εισαγωγή υπηρεσίας WMS στο Glonal Mapper... 28 Εικόνα 9 Επιλογή περιοχής (bounding box) υπόβαθρου στο Glonal Mapper... 29 Εικόνα 10 Ορισμός προβολικού συστήματος στο Global Mapper... 29 Εικόνα 11 Υπόβαθρο αεροφωτογραφιών μετασχηματισμένο σε ΕΓΣΑ87... 30 Εικόνα 12 δημιουργία σύνδεσης με WMS στο Quantum Gis... 30 Εικόνα 13 Υπόβαθρο αεροφωτογραφιών σε WGS84... 31 Εικόνα 14 Υπόβαθρο αεροφωτογραφιών μετασχηματισμένο σε ΕΓΣΑ87... 31 Εικόνα 15 Αρχείο ελέγχου με μορφή dxf... 32 Εικόνα 16 Αρχείο ελέγχου μορφή shape file... 32 Εικόνα 17 Εισαγωγή αρχείου ελέγχου στo site της Κτηματολόγιο ΑΕ... 33 Εικόνα 18 Εισαγωγή αρχείου ελέγχου στο ArcGIS... 33 Εικόνα 19 Εισαγωγή αρχείου ελέγχου στο AutoCAD Map... 34 Εικόνα 20 Εισαγωγή αρχείου ελέγχου στο Quantum Gis... 34 Εικόνα 21 Περιοχές ελέγχου και σφάλματα... 42 Εικόνα 22 Μέσος Όρος Σφάλματος ανά Περιοχή... 42 Εικόνα 23 Μέσος Όρος Σφάλματος ανά γεωγραφικό πλάτος (φ)... 43 Εικόνα 24 Μέσος Όρος Σφάλματος ανά γεωγραφικό μήκος (λ)... 44 Εικόνα 25 Μέσος Όρος Σφάλματος ανά Γεωγραφικό Πλάτος και Μήκος... 44 Ευρετήριο Πινάκων Πίνακας 1 Ειδικοί Χαρακτήρες.... 8 Πίνακας 2 Διάρθρωση της αίτηση WMS χρησιμοποιώντας τη μέθοδο HTTP GET.... 9 Πίνακας 3 Αρχείο Ελέγχου Κοζάνη «test_1_kozani» (Συντεταγμένες Εγσα87)... 35 Πίνακας 4 Αρχείο Ελέγχου Σέρρες Πόλη «test_2_serres Poli» (Συντεταγμένες Εγσα87)... 35 Πίνακας 5 Αρχείο Ελέγχου Χαλκιδική «test_3_xalkidiki» (Συντεταγμένες Εγσα87)... 35 Πίνακας 6 Αρχείο Ελέγχου Σταυράκι Ιωαννίνων «test_4_stavraki_iwanninwn» (Συντεταγμένες Εγσα87)... 36 Πίνακας 7 Αρχείο Ελέγχου Βόλος «test_5_volos» (Συντεταγμένες Εγσα87)... 36 Πίνακας 8 Αρχείο Ελέγχου «Κέρκυρα test_6_kerkyra» (Συντεταγμένες Εγσα87)... 36 Πίνακας 9 Αρχείο Ελέγχου Νέο Σηριδηροχώρι Κομοτηνής «test_7_neo_sidirixwri_komotinis» (Συντεταγμένες Εγσα87)... 36 Πίνακας 10 Αρχείο Ελέγχου Ιτέα Καρδίτσας «test_8_itea_karditsas» (Συντεταγμένες Εγσα87)... 37 Πίνακας 11 Αρχείο Ελέγχου 9 Φέρες Αλεξανδρούπολης «test_9_feres» (Συντεταγμένες Εγσα87)... 37 Πίνακας 12 Αρχείο Ελέγχου 10 Νέα Ηρακλείτσα Καβάλας «test_10_nea_hrakleitsa» (Συντεταγμένες Εγσα87)... 37 iv

Πίνακας 13 Αρχείο Ελέγχου 11 Μυτιλήνη Λέσβου «test_11_mitilini_lesvou»... 37 Πίνακας 14 Αρχείο Ελέγχου 12 Θεσσαλονίκη «test_12_thessaloniki» (Συντεταγμένες Εγσα87)... 38 Πίνακας 15 Αρχείο Ελέγχου 13 Προσοτσάνη Δράμας «test_13_prosotsani_dramas»... 38 Πίνακας 16 Αρχείο Ελέγχου 14 Βασιλειάδα Καστοριάς «test_14_vasileiada_kastorias»... 38 Πίνακας 17 Αρχείο Ελέγχου 15 Νεοχώριο Άρτας «test_15_neoxwrio_artas»... 39 Πίνακας 18 Αρχείο Ελέγχου 16 Λυχνά Λέσβου «test_16_lixna_lesvou»... 39 Πίνακας 19 Αρχείο Ελέγχου 17 «Χρυσή Αμμουδιά» Παναγιά Καβάλας «test_17_panagia_kavalas»... 39 Πίνακας 20 Αρχείο Ελέγχου 18 Στόμιο Λάρισας «test_18_stomio_larisas»... 40 Πίνακας 21 Έλεγχος Αποκλίσεων... 41 v

Περίληψη Στην παρούσα διπλωματική εργασία αναλύεται το πρότυπο ανάπτυξης και εφαρμογής μιας τυπικής Υπηρεσίας Χαρτών Ιστού (WMS). Περιγράφονται τα βασικά στοιχεία της υπηρεσίας όπως αυτά καθορίζονται σύμφωνα με την τελευταία υλοποίηση του από το Open Geospatial Consortium (OGC) το οποίο είναι υπεύθυνο για την ανάπτυξή του. Εξετάζεται η εφαρμογή της Υπηρεσίας από την Κτηματολόγιο Α.Ε. για τη διάθεση ορθοφωτογραφιών για τον Ελληνικό χώρο καθώς και οι τρόποι αξιοποίησης της υπηρεσίας μέσα από γνωστά λογισμικά γεωγραφικών πληροφοριών του χώρου. της υπηρεσίας. Στο πρώτο κεφάλαιο δίδονται οι απαραίτητοι ορισμοί για την κατανόηση και χρήση Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζεται το πρότυπο μιας τυπικής Υπηρεσίας Χαρτών Ιστού (WMS), αναλύονται οι κατηγορίες του, τα βασικά στοιχεία, οι κανόνες αίτησης και απόκρισης μεταξύ ενός διακομιστή και ενός πελάτη της υπηρεσίας, παρουσιάζονται οι εξαγόμενες μορφές και ο τρόπος εφαρμογής των συστημάτων συντεταγμένων. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η εφαρμογή της υπηρεσίας από την Κτηματολόγιο Α.Ε. λογισμικά. Στο τέταρτο κεφάλαιο αναλύεται η χρήση της υπηρεσίας μέσα από γνωστά Στο πέμπτο κεφάλαιο παρουσιάζεται ο τρόπος και τα αποτελέσματα ελέγχου της χρήσης της υπηρεσίας μέσα από τα διάφορα λογισμικά. Στο έκτο και τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την εκπόνηση της διπλωματικής. vi

Abstract This thesis analyzes the pattern of development and implementation of a standard Web Map Service (WMS). It describes the key elements of such a service as determined in accordance to the recent implementation of the Open Geospatial Consortium (OGC) which is responsible for its development. It takes into consideration the implementation of this service from Ktimatologio S.A. for publishing orthophotos of the Greek area and the use of the service through well-known geographic information systems software. The first chapter gives the necessary definitions to understand and use the service. The second chapter presents the model of a typical Web Map Service (WMS), analyzes the categories, the basic elements, rules of request and response between a server and a client, presents the exported types and how the coordinate systems are handled. The third chapter presents the implementation of the service from Ktimatologio S.A. software. The fourth chapter discusses the use of the service through the most known The fifth chapter presents the method and test results of the use of the service through the various software. of diplomatic. The sixth and final chapter presents the conclusions resulting from the development vii

Εισαγωγή «Τι είναι ένας χάρτης;» Φαίνεται όπως μια αρκετά εύκολη ερώτηση, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι γενικά θεωρούμε εξίσου σημαντικό το πώς παράγεται ένας χάρτης και από ποιόν. Οι χάρτες είναι γενικά αποδεκτοί ως ακριβείς και αξιόπιστες αναπαραστάσεις του χώρου, το οποίο είναι αλήθεια, αλλά μόνο έως ένα σημείο. Ένας παγκόσμιος χάρτης, χωρίς παραμόρφωση οποιουδήποτε είδους, δεν έχει ακόμη παραχθεί, ως εκ τούτου είναι ζωτικής σημασίας η αμφισβήτηση της ποιότητας ενός χάρτη που χρησιμοποιούμε. Μια Υπηρεσία Χαρτών Ιστού (Web Map Service) είναι ένα τυποποιημένο πρωτόκολλο για την εξυπηρέτηση γεωαναφερμένων χαρτών με μορφή εικόνων, μέσω του Διαδικτύου οι οποίες δημιουργούνται από ένα διακομιστή χαρτών χρησιμοποιώντας δεδομένα από μια βάση γεωγραφικών δεδομένων (GIS). Οι προδιαγραφές της υπηρεσίας αυτής αναπτύχτηκαν και δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά από το Open Geospatial Consortium το 1993. Το Open Geospatial Consortium κυκλοφόρησε την έκδοση 1.0.0 τον Απρίλιο του 2000, που ακολουθήθηκε από την έκδοση 1.1.0 τον Ιούνιο του 2001 και την έκδοση 1.1.1 τον Ιανουάριο του 2002. Η τελική, μέχρι στιγμής, έκδοση 1.3.0 κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 2004. Μια Υπηρεσία Χαρτών Ιστού (WMS) παράγει δυναμικά, χωρικά τεκμηριωμένους χάρτες από γεωγραφικές πληροφορίες. Στηρίζεται σε ένα διεθνές πρότυπο το οποίο καθορίζει το «χάρτη» ως μια απεικόνιση γεωγραφικών πληροφοριών με μορφή ψηφιακού αρχείου εικόνας κατάλληλο για παρουσίαση σε μια οθόνη υπολογιστή. Οι παραχθέντες από Υπηρεσίες Χαρτών Ιστού (WMS) χάρτες, αποδίδονται γενικά με μια μορφή εικόνας PNG, GIF ή JPEG, ή περιστασιακά ως γραφικά βασισμένα σε διανυσματικά στοιχεία σε μορφή Scalable Vector Graphics (SVG) ή Web Computer Graphics Metafile (WebCGM). «Γιατί να χρησιμοποιήσουμε μια Υπηρεσία Χαρτών Ιστού;» Αρχικά χρησιμοποιώντας μια υπηρεσία WMS σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να «κατεβάσουμε» και να αποθηκεύσουμε πολύ μεγάλα αρχεία. Όταν δύο ή περισσότεροι χάρτες παράγονται με τις ίδιες γεωγραφικές παραμέτρους και το ίδιο μέγεθος, τα αποτελέσματα τους μπορούν να επικαλύπτονται με ακρίβεια για δημιουργήσουν ένα σύνθετο χάρτη. Η χρήση μορφών εικόνας που υποστηρίζουν διαφανή φόντα επιτρέπει τους υποκείμενους χάρτες να είναι ορατοί. Επιμέρους χάρτες μπορούν να ζητηθούν από διαφορετικούς διακομιστές. Η Υπηρεσία Χαρτών Ιστού γίνεται έτσι ένα ισχυρό εργαλείο απεικόνισης που επιτρέπει τη viii

δημιουργία ενός δικτύου από κατανεμημένους διακομιστές χαρτών από το οποίο οι πελάτες μπορούν να κατασκευάσουν εύκολα προσαρμοσμένους χάρτες. Η Κτηματολόγιο Α.Ε. ανακοίνωσε τον Μάιο του 2010 την δωρεάν πρόσβαση σε όλους τους ενδιαφερόμενους στο ορθοφωτογραφικό υλικό της υπηρεσίας για ολόκληρη την χώρα. Οι ορθοφωτογραφίες, που παρέχονται με αυτή την υπηρεσία, αφορούν στο σύνολο της Ελληνικής Επικράτειας και αποτελούν το πιο πρόσφατα ενημερωμένο δημόσιο χαρτογραφικό υλικό με τη μεγαλύτερη δυνατή ανάλυση. Η διάθεση χαρτογραφικού υλικού με την πιο πάνω διαδικασία αποτελεί μοναδική καινοτομία για τον ελληνικό χώρο. Όπως κάθε τι καινούργιο όμως, μετά τον αρχικό ενθουσιασμό που προσφέρει, πρέπει να εξετασθεί ως προς τη χρησιμότητά του καθώς και να ορισθούν κανόνες για τη σωστή χρήση του. Μέσα από την παρούσα διπλωματική εργασία γίνεται μια πρώτη προσπάθεια αναγνώρισης τόσο των χαρακτηριστικών της τεχνολογίας που προσφέρει την παροχή ενός τέτοιου χαρτογραφικού υπόβαθρου στο ευρύ κοινό καθώς και του τρόπου που αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί μέσα από τη χαρτογραφική διαδικασία ακλουθώντας συστηματικές μεθόδους και διατηρώντας τις βασικές χαρτογραφικές αρχές οι οποίες όπως και να μεταβάλλεται η τεχνολογία δεν μπορούν να παρακαμφθούν. ix

1. Όροι και ορισμοί Για τους σκοπούς του παρόντος εγγράφου ισχύουν οι ακόλουθοι όροι και ορισμοί. Client(πελάτης) λογισμικό πελάτη που μπορεί να καλέσει μια λειτουργία από τον εξυπηρετητή Coordinate reference system (σύστημα αναφοράς συντεταγμένων) σύστημα αναφοράς συντεταγμένων που σχετίζεται με τον πραγματικό κόσμο μέσα από ένα Datum [ISO 19111] Coordinate system (σύστημα συντεταγμένων) σύνολο μαθηματικών κανόνων για τον καθορισμό του τρόπου με τον οποίο οι συντεταγμένες πρέπει να καταχωρούνται στα σημεία [ISO 19111] Geographic information (γεωγραφικές πληροφορίες) πληροφορίες που αφορούν φαινόμενα σιωπηρά ή ρητά συνδέονται με μια θέση σχετική με τη γη [ISO 19101] Interface (διασύνδεση) καθορισμένη ομάδα πράξεων που χαρακτηρίζουν τη συμπεριφορά μιας οντότητας [ISO 19119] Layer (επίπεδο) βασική μονάδα των γεωγραφικών πληροφοριών που ενδέχεται να ζητηθούν ως ένα χάρτη από έναν εξυπηρετητή Map (χάρτης) απεικόνιση των γεωγραφικών πληροφοριών, ως ένα αρχείο ψηφιακής εικόνας κατάλληλο για απεικόνιση σε οθόνη υπολογιστή Operation (λειτουργία) προσδιορισμός ενός μετασχηματισμού ή ενός ερωτήματος ότι ένα αντικείμενο μπορεί να κληθεί να εκτελέσει [ISO 19119] Portrayal (απεικόνιση) τρόπος παρουσίασης των πληροφοριών στους ανθρώπους [ISO 19117] Request (αίτηση) επίκληση μιας λειτουργίας από έναν 1

πελάτη Response (απάντηση) το αποτέλεσμα μιας λειτουργίας που επιστρέφεται από τον εξυπηρετητή σε έναν πελάτη Server (εξυπηρετητής) ένα συγκεκριμένο παράδειγμα μιας υπηρεσίας Service (υπηρεσία) συγκεκριμένο τμήμα της λειτουργικότητας που παρέχεται από μια οντότητα μέσω διασυνδέσεων [ISO 19119] Service metadata (υπηρεσία μεταδεδομένων) μεταδεδομένα που περιγράφουν τις ενέργειες και τις γεωγραφικές πληροφορίες που υπάρχουν διαθέσιμες σε έναν εξυπηρετητή (Open Geospatial Consortium Inc., 2006) 2

2. Το πρότυπο WMS (1.3.0) 2.1 Προσαρμογή στο πρότυπο Ένας χάρτης δεν είναι τα ίδια τα δεδομένα. Μέσα από το πρότυπο της Υπηρεσίας Χαρτών Ιστού διευκρινίζονται οι διαδικασίες για να ανακτηθεί μια περιγραφή των χαρτών που προσφέρονται από έναν εξυπηρετητή, για να ανακτηθεί ένας χάρτης και για να ερωτηθεί ένας εξυπηρετητής για τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που εμφανίζονται σε έναν χάρτη. Αυτό το πρότυπο μπορεί να εφαρμοστεί σε εικονογραφημένες αποδόσεις των χαρτών σε κάποια γραφική μορφή ενώ δεν είναι εφαρμόσιμο στην ανάκτηση των πραγματικών δεδομένων των χαρακτηριστικών ή των δεδομένων κάλυψης. Στο πρότυπο καθορίζονται τρεις λειτουργίες. Μια λειτουργία επιστρέφει μεταδεδομένα σε επίπεδο υπηρεσιών. Μια άλλη επιστρέφει ένα χάρτη του οποίου οι γεωγραφικές παράμετροι και οι παράμετροι κλίμακας καθορίζονται σαφώς και μια προαιρετική τρίτη λειτουργία η οποία επιστρέφει πληροφορίες σχετικά με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που εμφανίζονται στον Χάρτη. Οι λειτουργίες μιας Υπηρεσίας Χαρτών Ιστού (Web Map Services) μπορούν να κληθούν χρησιμοποιώντας μια τυποποιημένη μηχανή αναζήτησης Ιστού με την υποβολή των αιτημάτων υπό μορφή τυπικών διευθύνσεων (URLs). Το περιεχόμενο των εν λόγω URLs εξαρτάται από ποια λειτουργία ζητείται. Ειδικότερα, κατά την αίτηση για ένα χάρτη το URL δείχνει τι πληροφορίες πρέπει να εμφανίζονται στο χάρτη, ποιο τμήμα της γης πρέπει να εμφανιστεί, το επιθυμητό σύστημα αναφοράς, και το πλάτος και ύψος της παραγόμενης εικόνας. Όταν δύο ή περισσότεροι χάρτες παράγονται με τις ίδιες γεωγραφικές παραμέτρους και μέγεθος, τα αποτελέσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν με επικάλυψη για να παραχθεί ένας σύνθετος χάρτης. Η χρήση προτύπων εικόνων που υποστηρίζουν διαφανή φόντο (όπως GIF ή PNG) επιτρέπει στους χάρτες που βρίσκονται σε πιο χαμηλά επίπεδα να είναι ορατοί. Επιπλέον, μεμονωμένοι χάρτες μπορούν να κληθούν από διαφορετικούς εξυπηρετητές (Servers). Η Υπηρεσία Χαρτών Ιστού επιτρέπει έτσι τη δημιουργία ενός δικτύου διανεμημένων εξυπηρετητών χαρτών από τους οποίους, οι πελάτες (Clients), μπορούν να δημιουργήσουν προσαρμοσμένους χάρτες. Μια βασική Υπηρεσία Χαρτών Ιστού κατατάσσει τη γεωγραφική πληροφορία σε «επίπεδα» και προσφέρει ένα πεπερασμένο αριθμό προκαθορισμένων «στυλ» με τα οποία μπορούν να απεικονισθούν αυτά τα επίπεδα. Το διεθνές πρότυπο υποστηρίζει μόνο 3

προκαθορισμένα επίπεδα και «στυλ», και δεν περιλαμβάνει ένα μηχανισμό για τη χρήση συμβολισμού για μελλοντικά δεδομένα από τους χρήστες. 2.2 Κατηγορίες Υπηρεσιών Χαρτών Ιστού (WMS) Καθορίζονται δύο κατηγορίες. Μία για μια τυπική Υπηρεσία Χαρτών Ιστού και μια άλλη για μια Υπηρεσία Χαρτών Ιστού με δυνατότητες ερωτημάτων (queryable). Κάθε κατηγορία έχει δύο υποκατηγορίες, μία για τους πελάτες και μια για τους εξυπηρετητές. 2.2.1 Τυπική υπηρεσία χαρτών δικτύου (WMS) Μια τυπική Υπηρεσία Χαρτών Ιστού υποστηρίζει τα βασικά στοιχεία μιας υπηρεσίας, τη λειτουργία GetCapabilities και τη λειτουργία GetMap. 2.2.2 Υπηρεσία Χαρτών Ιστού με δυνατότητες ερωτημάτων Μία Υπηρεσία Χαρτών Ιστού με δυνατότητες ερωτημάτων πρέπει να υποστηρίζει όλες τις δυνατότητες της τυπικής Υπηρεσίας Χαρτών Ιστού και επιπλέον τη λειτουργία GetFeatureInfo. 4

2.3 Βασικά στοιχεία της υπηρεσίας Καθορίζονται ορισμένες πτυχές της συμπεριφοράς ενός εξυπηρετητή δικτυακών χαρτών οι οποίες είναι ανεξάρτητες από ιδιαίτερες λειτουργίες ή είναι κοινές σε πολλές λειτουργίες. 2.3.1 Αρίθμηση έκδοσης και διαπραγμάτευση 2.3.2 Μορφή και τιμές του αριθμού έκδοσης Η υπηρεσία διαδικτυακού χάρτη ορίζει ένα πρωτόκολλο στον αριθμό έκδοσης. Ο αριθμός της έκδοσης ισχύει και για το σχήμα της XML που χρησιμοποιείται και για τα αιτήματα πακέτων όπως ορίζονται στο παρόν διεθνές πρότυπο. Ο αριθμός της έκδοσης περιλαμβάνει τρεις μη αρνητικούς ακέραιους αριθμούς που διαχωρίζονται με δεκαδικά ψηφία, υπό μορφή x.y.z. Οι αριθμοί «y» και «z» δεν πρέπει να υπερβαίνουν το 99. 2.3.3 Αλλαγές του αριθμού της έκδοσης Το πρωτόκολλο του αριθμού έκδοσης πρέπει να αλλάζει με κάθε αναθεώρηση του διεθνούς προτύπου. Ο αριθμός αυτός αυξάνεται με σταθερό ρυθμό και περιλαμβάνει όχι περισσότερους από τρεις ακέραιους αριθμούς που διαχωρίζονται από δεκαδικά σημεία, με τον πρώτο ακέραιο να είναι ο πιο σημαντικός. Μπορεί να υπάρχουν κενά όσον αφορά την αριθμητική σειρά καθώς και ορισμένοι αριθμοί δύνανται να υποδηλώνουν πρόχειρες εκδόσεις. Οι εξυπηρετητές και οι πελάτες τους δεν χρειάζεται να υποστηρίζουν όλες τις εκδόσεις, αλλά να υπακούουν στους πιο κάτω κανόνες διαπραγμάτευσης. 2.3.4 Εμφάνιση του αριθμού της έκδοσης στις αιτήσεις και στην υπηρεσία μεταδεδομένων Ο αριθμός της έκδοσης εμφανίζεται τουλάχιστον σε δύο σημεία: στην υπηρεσία μεταδεδομένων και στη λίστα παραμέτρων των αιτήσεων του πελάτη σε έναν εξυπηρετητή. Ο αριθμός της έκδοσης που χρησιμοποιείται στην αίτηση ενός πελάτη προς ένα συγκεκριμένο εξυπηρετητή πρέπει να είναι ίσος με την έκδοση αριθμού που το έχει δηλωθεί ότι υποστηρίζεται μετά τη διαπραγμάτευση. Ένας εξυπηρετητής μπορεί να υποστηρίζει διάφορες παραλλαγές τις οποίες οι πελάτες μπορούν να ανακαλύψουν σύμφωνα με τη διαπραγμάτευση των κανόνων. 5

2.3.5 Διαπραγμάτευση του αριθμού έκδοσης Ένας πελάτης μιας υπηρεσίας διαδικτυακών χαρτών μπορεί να διαπραγματευτεί με έναν εξυπηρετητή για να καθορίσει μια αμοιβαία εκδοχή του συμφωνηθέντος πρωτόκολλου. Η διαπραγμάτευση πραγματοποιείται χρησιμοποιώντας τη λειτουργία GetCapabilities σύμφωνα με τους ακόλουθους κανόνες. Κάθε υπηρεσία μεταδεδομένων πρέπει να περιλαμβάνει έναν αριθμό έκδοσης πρωτόκολλου που να συμφωνεί με το πρότυπο XML ή το σχήμα που ορίζεται για την έκδοση. Σε μια αίτηση GetCapabilities (για την οποία η παράμετρος VERSION είναι προαιρετική) στην οποία δεν καθορίζεται ένας αριθμός έκδοσης, ο εξυπηρετητής οφείλει να απαντήσει με την υψηλότερη έκδοση που υποστηρίζει. Σε απάντηση σε μια αίτηση GetCapabilities που περιέχει έναν αριθμό έκδοσης που ο εξυπηρετητής υλοποιεί, ο εξυπηρετητής αποστέλλει αυτή την έκδοση. Εάν ο εξυπηρετητής δεν υποστηρίζει την αιτούμενη έκδοση, ο εξυπηρετητής οφείλει να απαντήσει σύμφωνά με τους ακόλουθους κανόνες. Εάν ζητηθεί μια έκδοση που είναι άγνωστη στο εξυπηρετητή και υψηλότερη από τη χαμηλότερη που υποστηρίζεται, ο εξυπηρετητής αποστέλλει την υψηλότερη έκδοση που υποστηρίζει και είναι μικρότερη από την αιτούμενη έκδοση. Εάν ζητηθεί μία έκδοση χαμηλότερη από οποιαδήποτε από τις γνωστές στον εξυπηρετητή, τότε ο εξυπηρετητής αποστέλλει τη χαμηλότερή έκδοση που υποστηρίζει. Εάν ο πελάτης δεν υποστηρίζει την έκδοση που διαβιβάστηκε από τον εξυπηρετητή, μπορεί είτε να παύσει την επικοινωνία με τον εξυπηρετητή ή να στείλει νέα αίτηση με ένα διαφορετικό αριθμό την οποία ο πελάτης υποστηρίζει. Η διαδικασία αυτή μπορεί να επαναλαμβάνεται μέχρις ότου εξευρεθεί αμοιβαία κατανοητή διατύπωση ή μέχρις ότου ο πελάτης αποφασίσει ότι δεν επιθυμεί ή δεν μπορεί να επικοινωνήσει με το συγκεκριμένο εξυπηρετητή. Παράδειγμα 1. Εξυπηρετητής κατανοεί τις εκδόσεις 1, 2, 4, 5 και 8. Πελάτης κατανοεί τις εκδόσεις 1, 3, 4, 6 και 7. Ο πελάτης αιτείται την έκδοση 7. Ο εξυπηρετητής ανταποκρίνεται με την έκδοση 5. Ο πελάτης αιτείται την έκδοση 4. Ο εξυπηρετητής 6

ανταποκρίνεται με έκδοση 4, την οποία ο πελάτης κατανοεί και η διαπραγμάτευση ολοκληρώνεται επιτυχώς. Παράδειγμα 2. Εξυπηρετητής κατανοεί τις εκδόσεις 4, 5 και 8. Πελάτης κατανοεί την έκδοση 3. Ο πελάτης αιτείται την έκδοση 3. Ο εξυπηρετητής ανταποκρίνεται με την έκδοση 4. Ο πελάτης δεν κατανοεί αυτή την έκδοση ή οποιοδήποτε υψηλότερη επομένως η διαπραγμάτευση αποτύχει και ο πελάτης παύει την επικοινωνία με τον εν λόγω εξυπηρετητή. Η παράμετρος VERSION είναι υποχρεωτική σε άλλα αιτήματα εκτός από το αίτημα GetCapabilities. 2.4 Γενικοί κανόνες αίτησης HTTP Οι άμεσα συνδεδεμένοι πόροι της κάθε λειτουργίας που υποστηρίζονται από ένα εξυπηρετητή διαμορφώνονται και αποτελούν τη διεύθυνση ενός αρχείου στο Internet (URL). Η URL μπορεί να είναι διαφορετική για κάθε λειτουργία ή και ίδια για όλες σύμφωνα με τη διακριτική ευχέρεια του παρέχοντος την υπηρεσία. Κάθε URL πρέπει να είναι σύμφωνη με την περιγραφή της οδηγίας IETF RFC 2616 αλλά πέρα από αυτό διαμορφώνεται σύμφωνα με την κάθε εφαρμογή της. Μόνο το τμήμα του ερωτήματος που αποτελεί την αίτηση της υπηρεσίας ορίζεται από το διεθνές πρότυπο. Η HTTP υποστηρίζει δύο μεθόδους αίτησης: GET και POST. Η μία ή και οι δύο από αυτές τις μεθόδους μπορεί να προσφέρεται από έναν εξυπηρετητή, αλλά η URL διαφέρει σε κάθε περίπτωση. Η υποστήριξη της μεθόδου GET είναι υποχρεωτική ενώ για τη μέθοδο POST είναι προαιρετική. 2.4.1 Δεσμευμένοι χαρακτήρες στις URL μια συμβολοσειρά αναζήτησης μια Υπηρεσίας Χαρτών Ιστού για τη μέθοδο GET. Οι προδιαγραφές της URL (IETF RFC 2396) διατηρούν δεσμευμένους συγκεκριμένους χαρακτήρες ως σημαντικούς και απαιτούν αυτοί να παραλείπονται για να μην δημιουργούνται ενδεχόμενα σύγκρουσης. Μια Υπηρεσία Χαρτών Ιστού διατηρεί αρκετούς από τους χαρακτήρες για χρήση στα τμήματα των ερωτημάτων για τις αιτήσεις. Όταν οι χαρακτήρες «&», «=«, «,» και «+» εμφανίζονται σε έναν από τους ρόλους που ορίζεται στον πίνακα 1, αναγράφονται απευθείας στη URL. Όταν οι χαρακτήρες αυτοί 7

εμφανίζονται αλλού (για παράδειγμα, στην τιμή μιας παραμέτρου), θα πρέπει να κωδικοποιούνται όπως ορίζεται στο IETF RFC 2396. Ο εξυπηρετητής πρέπει να είναι έτοιμος να αποκωδικοποιήσει κάθε χαρακτήρα που διαφεύγει με αυτόν τον τρόπο, και να αποκωδικοποίηση τον «+» χαρακτήρα ως ένα κενό. Σύμβολο Δεσμευμένη Χρήση? Διαχωριστής που αναφέρεται στην αρχή μιας συμβολοσειράς αναζήτησης. & Διαχωριστής μεταξύ παραμέτρων μιας συμβολοσειράς αναζήτησης. = Διαχωριστής μεταξύ του ονόματος και της τιμής μιας παραμέτρου., διαχωριστής μεταξύ των επιμέρους τιμών μιας λίστας παραμέτρων (όπως BBOX, LAYERS και στυλ για την αίτηση GetMap). + Συντομογραφία για το διάστημα. Πίνακας 1 Ειδικοί Χαρακτήρες. 2.4.2 HTTP GET Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω μια Υπηρεσία Χαρτών Ιστού πρέπει να υποστηρίζει τη μέθοδο GET του πρωτοκόλλου HTTP (IETF RFC 2616). Μία URL που προορίζεται για τη λειτουργία http GET είναι στην πραγματικότητα μόνο ένα πρόθεμα URL στο οποίο, επισυνάπτονται συμπληρωματικές παράμετροι προκειμένου να κατασκευαστεί μια έγκυρη λειτουργία αίτησης. Το πρόθεμα της URL ορίζεται σύμφωνα με IETF RFC 2396 ως μια αλφαριθμητική σειρά που συμπεριλαμβάνει σε σειρά, το καθεστώς (είδος) της Http («http» ή «https»), το πρωτόκολλο Internet του εξυπηρετητή ή την αριθμητική διεύθυνση, τις προαιρετικές θύρες, τη διαδρομή, υποχρεωτικά ερωτηματικά ως χαρακτήρες (?) και προαιρετικά αλφαριθμητικές σειρές που περιλαμβάνουν μία ή περισσότερες, ειδικές για τον εξυπηρετητή παραμέτρους και λήγουν με το σύμβολό (&). Το πρόθεμα καθορίζει τη διεύθυνση δικτυού στην οποία πρέπει να αποστέλλονται τα μηνύματα για αιτήσεις για μια συγκεκριμένη λειτουργία σε ένα συγκεκριμένο εξυπηρετητή. Κάθε λειτουργία μπορεί να έχει διαφορετικό πρόθεμα. Κάθε πρόθεμα βρίσκεται αποκλειστικά στη διακριτική ευχέρεια του παρέχοντος την υπηρεσία. Το διεθνές πρότυπο καθορίζει πώς να οικοδομηθεί ένα ερώτημα που θα προσαρτηθεί ως πρόθεμα στη URL προκειμένου να σχηματιστεί ένα πλήρες μήνυμα αίτησης. Κάθε λειτουργία μιας Υπηρεσίας Χαρτών Ιστού έχει αρκετές υποχρεωτικές ή 8

προαιρετικές παραμέτρους αίτησης και κάθε παράμετρος έχει μια καθορισμένη ονομασία. Κάθε παράμετρος ενδέχεται να έχει μία ή περισσότερες τυπικές τιμές, οι οποίες είτε ορίζονται από το διεθνές πρότυπο είτε επιλέγονται από τον πελάτη σύμφωνα με την υπηρεσία μεταδεδομένων. Κατά τη διατύπωση της αναζήτησης ως μέρος της URL, ο πελάτης θα επισυνάψει τις υποχρεωτικές για την αίτηση παραμέτρους και κάθε επιθυμητή προαιρετική παράμετρο, όπως ζεύγη «όνομα / τιμή» με τη μορφή «name=value&». Το σύμβολο «&» είναι ένα διαχωριστικό μεταξύ των ζευγών και είναι επομένως προαιρετικό μετά το τελευταίο ζευγάρι στην αίτηση. Όταν χρησιμοποιείται η μέθοδος HTTP GET, το τμήμα του ερωτήματος που δημιουργείται από τον πελάτη προσαρτάται στη URL ως πρόθεμα που ορίζεται από τον εξυπηρετητή και η επακόλουθη πλήρη URL καλείται όπως ορίζεται από την HTTP (IETF RFC 2616). Ο Πίνακας 2 συνοψίζει τα συστατικά μέρη μιας λειτουργίας αίτησης URL όταν χρησιμοποιείται η μέθοδος HTTP GET. Στοιχείο της URL http://host[:port]/path[?{name[=value]&}] name=value& Περιγραφή URL πρόθεμα της λειτουργίας της υπηρεσίας Ένα ή περισσότερα ζεύγη «name=value&» σύμφωνα με το πρότυπο που ορίζεται για κάθε λειτουργία από το παρόν διεθνές πρότυπο. Πίνακας 2 Διάρθρωση της αίτηση WMS χρησιμοποιώντας τη μέθοδο HTTP GET. 2.4.3 HTTP POST Μια Υπηρεσία Χαρτών Ιστού WMS μπορεί να υποστηρίζει τη μέθοδο «POST» του πρωτοκόλλου HTTP (IETF RFC 2616). Μία απευθείας συνδεδεμένη (online) URL που προορίζεται για αιτήματα μέσω της μεθόδου HTTP POST είναι μια πλήρης διεύθυνση URL και όχι απλώς ένα πρόθεμα όπως στην μέθοδο HTTP GET που είδαμε πιο πάνω. Διαμορφώνεται σύμφωνα με το πρότυπο IETF RFC 2396 στο οποίο οι πελάτες διαβιβάζουν τις παραμέτρους της αίτησης στο κύριο τμήμα (σώμα) του μηνύματος POST. Μία WMS δεν πρέπει να απαιτεί συμπληρωματικές παραμέτρους κατά την επισύναψη της URL προκειμένου να οικοδομήσει ένα έγκυρο στόχο για τη λειτουργία της αίτησης. Όταν χρησιμοποιείται η μέθοδος POST το μήνυμα της αίτησης είναι διατυπωμένο ως ένα έγγραφο XML. 9

2.5 Γενικοί κανόνες απόκρισης HTTP Με την παραλαβή έγκυρης αίτησης, η υπηρεσία πρέπει να αποστείλει μια απάντηση που να αντιστοιχεί ακριβώς στο αίτημα σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο ή να αποστέλλει μια εξαίρεση της υπηρεσίας εάν αδυνατεί να ανταποκριθεί σωστά. Μόνο στην περίπτωση της διαπραγμάτευσης της έκδοσης μπορεί ο εξυπηρετητής να προσφέρει ένα διαφορετικό αποτέλεσμα. Μόλις λάβει μια άκυρη αίτηση, η υπηρεσία, εκδίδει μια εξαίρεση της υπηρεσίας. Ένας εξυπηρετητής μπορεί να αποστείλει ένα HTTP μήνυμα αναπροσανατολισμού (redirect) σε μια απόλυτη URL που είναι διαφορετική από την έγκυρη αίτηση μέσω της URL που απεστάλη από τον πελάτη. Ο αναπροσανατολισμός προκαλεί τον πελάτη να εκδώσει μια νέα αίτηση HTTP με μια νέα URL. Θεωρητικά θα μπορούσαν να συμβούν αρκετοί αναπροσανατολισμοί. Πρακτικά η ακολουθία του αναπροσανατολισμού τελειώνει όταν ο εξυπηρετητής ανταποκρίνεται με μια απάντηση μιας Υπηρεσίας Χαρτών Ιστού. Η τελική απάντηση θα πρέπει να αντιστοιχεί ακριβώς στην αρχική αίτηση (ή να είναι μια εξαίρεση της υπηρεσίας). Τα αποκρινόμενα αντικείμενα θα πρέπει να συνοδεύονται από τους κατάλληλους τύπους, πολλαπλών χρήσεων, επεκτάσεων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (MIME) (IETF RFC 2045) για το αντικείμενο. Ο κατάλογος των MIME τύπων βρίσκεται σε δημόσια (κοινή) χρήση στο Διαδικτύου διατηρείται από την Internet Assigned Numbers Authority (IANA). Τα επιτρεπόμενα είδη απαντήσεων για τις λειτουργίες και τις εξαιρέσεις υπηρεσιών εξετάζονται πιο κάτω. Η βασική δομή του τύπου MIME είναι μια σειρά με τη μορφή «είδος/υπό-τύπος» (type/subtype). O τύπος MIME επιτρέπει πρόσθετες παραμέτρους σε μια σειρά με τη μορφή «type/subtype; param1=value1; param2=value2». Ένας εξυπηρετητής μπορεί να περιλαμβάνει παραμετροποιημένους τύπους MIME στον κατάλογο των υποστηριζόμενων εξαγόμενων σχημάτων. Επιπλέον των τυχόντων παραμετροποιημένων παραλλαγών, ο εξυπηρετητής θα πρέπει να προσφέρει τη βασική μη παραμετροποιημένη εκδοχή του σχήματος. Τα απαντημένα αντικείμενα πρέπει να συνοδεύονται από άλλες κεφαλίδες οντοτήτων HTTP ανάλογα με την περίπτωση και στο μέτρο του δυνατού. Ειδικότερα, κεφαλίδες σχετικά με τη λήξη και την τελευταία τροποποίηση (Expire και Last-Modified) παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για την επανα - αποθήκευση (caching). Το μήκος (Content-Length) μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους πελάτες ώστε να γνωρίζουν πότε η διαβίβαση των δεδομένων είναι πλήρης και για μια αποτελεσματική διάθεση χώρου για τα 10

αποτελέσματα, καθώς και το περιεχόμενο της κωδικοποίησης (Content-Encoding) ή το περιεχόμενο της μεταφοράς και κωδικοποίησης (Content-Transfer-Encoding) μπορεί να είναι αναγκαία για την ορθή ερμηνεία των αποτελεσμάτων. 2.5.1 Αριθμητικές και χαρακτηριστικές αξίες Οι ακέραιοι αριθμοί πρέπει να εκπροσωπούνται κατά τρόπο συνεπή με τις προδιαγραφές XML για ακεραίους. Το διεθνές πρότυπο της Υπηρεσίας Χαρτών Ιστού ορίζει ρητώς που μια ακέραιη τιμή είναι υποχρεωτική. Οι πραγματικοί αριθμοί πρέπει να εκπροσωπούνται κατά τρόπο συνεπή με τις προδιαγραφές XML για αριθμούς διπλής ακρίβειας. Αυτή η εκπροσώπηση επιτρέπει ακέραιους αριθμούς, δεκαδικά και εκθετικούς. Μία πραγματική τιμή επιτρέπεται σε όλα τα αριθμητικά πεδία που καθορίζονται από το διεθνές πρότυπο της Υπηρεσίας Χαρτών Ιστού εκτός εάν η τιμή αυτή επιβάλλεται ρητά να περιορίζεται σε ακέραιο αριθμό. Θετικές, αρνητικές και μηδενικές τιμές επιτρέπονται γενικά εκτός εάν απαγορεύονται ρητώς. Οι χαρακτηριστικές τιμές πρέπει να εκπροσωπούνται κατά τρόπο συνεπή με τις προδιαγραφές της XML. Οι τιμές «0» και «ψευδές» είναι ισοδύναμες. Οι τιμές «1» και «αληθές» είναι επίσης ισοδύναμες. Η έλλειψη μιας προαιρετικής τιμής είναι ισοδύναμή με τη λογική τιμή «ψευδές». Το διεθνές πρότυπο ορίζει ρητώς που είναι υποχρεωτική μια χαρακτηριστική αξία. 2.6 Εξαγόμενες μορφές και τύποι αρχείων Η απάντηση σε μια αίτηση υπηρεσίας Χαρτών Ιστού είναι πάντα ένα αρχείο το οποίο μεταφέρεται μέσω του Διαδικτύου από τον εξυπηρετητή στον πελάτη. Το αρχείο μπορεί να περιέχει κείμενο ή μπορεί να αντιπροσωπεύει ένα χάρτη με τη μορφή εικόνας. Το παραγόμενο κείμενο συνήθως μορφοποιείται ως κείμενο XML (MIME type text/xml). Οι διαφορές μορφοποιήσεις του κείμενου χρησιμοποιούνται για την παροχέτευση υπηρεσιών μεταδεδομένων, περιγραφές των σφαλμάτων ή απαντήσεις σε ερωτήματα για πληροφορίες σχετικά με τα χαρακτηριστικά που εμφανίζονται σε ένα χάρτη. Οι επιτρεπόμενες μορφές ενός χάρτη είναι είτε μορφές «εικόνας» είτε μορφές «γραφικών στοιχείων». Οι μορφές «εικόνας» αποτελούν ένα τετραγωνικό πίνακα εικονοστοιχείων σταθερού μεγέθους. Οι μορφές αυτές αποδίδονται με διαφόρους τύπους 11

αρχείων, όπως Graphics Interchange Format (GIF; MIME type «image/gif»), Portable Network Graphics (PNG; MIME type «image/png») και Joint Photographics Expert Group (JPEG; MIME type «image/jpeg»), τα οποία μπορούν να απεικονιστούν από κοινούς περιηγητές δικτύου καθώς και από αρχεία τύπου Tagged Image File Format (TIFF: MIME type «image/tiff») που μπορεί να απαιτούν επιπλέον λογισμικό (πέρα ενός βασικού περιηγητή δικτύου) για την απεικόνιση τους. Οι μορφές «γραφικών στοιχείων» αποτελούν μια ανεξαρτήτου κλίμακας περιγραφή των γραφικών στοιχείων που πρέπει να απεικονισθούν (συμπεριλαμβανομένων των σημείων, γραμμών, καμπυλών, κειμένου και εικόνων) τέτοια ώστε, το μέγεθος της οθόνης να μπορεί να τροποποιηθεί διατηρώντας όμως τις σχετικές ρυθμίσεις των γραφικών στοιχείων. Οι μορφές «γραφικών στοιχείων» περιλαμβάνουν αρχεία των τύπων Scalable Vector Graphics (SVG; MIME type «image/svg+xml») ή Web Computer Graphics Metafile (WebCGM; MIME type «image/cgm;version=4;profileid=webcgm»). Ένας εξυπηρετητής μπορεί να προσφέρει πολλαπλές μορφές ενός χάρτη. Οι μορφές που προσφέρει απαριθμούνται στο στοιχείο <Format> της υπηρεσίας μεταδεδομένων του. Η χρήση μιας συγκεκριμένης μορφής δεν απαιτείται από το διεθνές πρότυπο της Υπηρεσίας Χαρτών Ιστού. Ωστόσο, για χάρτες που απεικονίζουν διανυσματικά χαρακτηριστικά, ο εξυπηρετητής πρέπει να προσφέρει μία ακόμα τουλάχιστον μορφή όπου να υποστηρίζεται η διαφάνεια, προκειμένου οι χάρτες να μπορούν να επικαλύπτονται χωρίς να παρεμποδίζονται άλλοι χάρτες που απεικονίζονται σε πιο χαμηλά επίπεδα. Επίσης, για τη διευκόλυνση της χρήσης, ο εξυπηρετητής πρέπει να προσφέρει τουλάχιστον μία μορφή που μπορεί να απεικονίζεται από κοινούς περιηγητές δικτύου χωρίς πρόσθετο λογισμικό. Βάσει αυτών των αρχών, οι εξυπηρετητές θα πρέπει να προσφέρουν τουλάχιστον την μορφή PNG. 2.7 Συστήματα Συντεταγμένων Το διεθνές πρότυπο χρησιμοποιεί δύο κύριες κατηγορίες συστημάτων συντεταγμένων: ένα σύστημα συντεταγμένων χάρτη που εφαρμόζεται στην απεικόνιση της εικόνας - χάρτη (Map CS) όπως αυτή προκύπτει από την Υπηρεσία Χαρτών Ιστού και ένα σύστημα συντεταγμένων για μια οριοθετημένη περιοχή που εφαρμόζεται στα αρχικά δεδομένα (Layer CRS). Κατά τη διάρκεια μιας λειτουργίας απεικόνισης, η WMS μετατρέπει ή μετασχηματίζει τις γεωγραφικές πληροφορίες από συντεταγμένες της αρχικής περιοχής (Layer CRS) σε συντεταγμένες εικόνας - Χάρτη (Map CS). Επιπλέον ένα επίπεδο μπορεί να έχει συνδεδεμένο ένα κατακόρυφο, προσωρινό - τοπικό ή άλλο σύστημα συντεταγμένων. 12

2.7.1 Συντεταγμένες Εικόνας - Χάρτη (Map CS) Ένα σύστημα συντεταγμένων εικόνας - χάρτη είναι ένα σύστημα αναφοράς συντεταγμένων για ένα χάρτη που παράγεται από μια Υπηρεσία Χαρτών Ιστού. Το σύστημα συντεταγμένων αποτελείται από ένα τετράγωνο πλέγμα των εικονοστοιχείων που απεικονίζονται στην οθόνη ενός υπολογιστή ή σε ένα ψηφιακό αρχείο. Το σύστημα έχει ένα οριζόντιο άξονα i, και ένα κατακόρυφο άξονα j. Οι τιμές των i και j μπορούν να έχουν μόνο μη αρνητικές ακέραιες τιμές. Η αρχή των αξόνων (i, j) = (0, 0) ορίζεται στην επάνω αριστερή γωνία του χάρτη (εικόνας) Το i αυξάνει προς τα δεξιά και το j αυξάνει προς τα κάτω. Το σύστημα ορίζεται σύμφωνα με την ορολογία του ISO 19111 και αναγνωρίζεται από την ετικέτα «CRS:1». Ο συνήθης προσανατολισμός του συστήματος είναι τέτοιος ώστε ο άξονας i να είναι παράλληλός προς την άξονα ανατολή-δύση του συστήματος των αρχικών δεδομένων αυξάνοντας προς ανατολάς και ο άξονας j παράλληλος προς τον άξονα Βορρά-Νότου αυξάνοντας νότια. Αυτός ο προσανατολισμός δεν είναι δυνατός σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα σε μια ορθογραφική προβολή επάνω από το νότιο Πόλο. Η σύμβαση που πρέπει να ακολουθείται είναι ότι, στο μέτρο του δυνατού, η Ανατολή πρέπει να βρίσκεται στο δεξί άκρο και ο Βορράς να βρίσκεται στο ανώτερο άκρο του συστήματος. Οι παράμετροι WIDTH και HEIGHT (πλάτος και ύψος) που χρησιμοποιούνται στις αιτήσεις GetMap και GetFeatureInfo αντιστοιχούν στα i και j ως εξής Το WIDTH (πλάτος), υποδηλώνει το μέγεθος του χάρτη εικόνα σε εικονοστοιχεία κατά μήκος του i άξονα (δηλαδή, WIDTH-1 είναι η μέγιστη τιμή του i). Το Height (ύψος) υποδηλώνει το μέγεθος του χάρτη εικόνα σε στίγματα κατά μήκος της J άξονα (δηλαδή, ύψος-1 είναι η μέγιστη αξία των J). Οι i και j παράμετροι που χρησιμοποιούνται στην αίτηση GetFeatureInfo υποδηλώνουν ακέραιες τιμές κατά μήκος των i και j αξόνων, αντίστοιχα, του συστήματος της εικόνας χάρτη. 2.7.1.1 Οριοθετημένες περιοχές Οι οριοθετημένες περιοχές (bounding boxes) προσδιορίζουν το τμήμα της γης που πρέπει να χαρτογραφηθεί μέσω δύο ζευγών συντεταγμένων σε ένα καθορισμένο σύστημα αναφοράς. Το πρώτο ζεύγος καθορίζει τις ελάχιστες συντεταγμένες και το δεύτερο ορίζει 13

τις μέγιστες. Αν και για τα περισσότερα συστήματα αναφοράς, με άξονες που αυξάνονται Ανατολικά και Βόρεια, αυτά τα ζεύγη θα είναι η χαμηλότερη αριστερά και η άνω δεξιά γωνία της περιοχής ενδιαφέροντος, οι ελάχιστες και μέγιστες τιμές θα μπορούσαν να βρίσκονται και σε άλλα σημεία σε ορισμένες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, όταν χρησιμοποιούνται γεωγραφικές συντεταγμένες για την περιγραφή μιας περιοχής γύρο από έναν πόλο ή όταν άξονες του συστήματος αυξάνονται προς διαφορετικές διευθύνσεις εκτός της Ανατολής και του Βορρά. Η σειρά με την οποία παρατίθενται οι συντεταγμένες κάθε ζεύγους ορίζεται από το σύστημα αναφοράς. Η συντεταγμένη x πρέπει να αντιστοιχεί προς τον πρώτο άξονα και η y στο δεύτερο. Η παρούσα διάταξη μπορεί να μην συμπίπτει με το σύστημα αναφοράς του Χάρτη εικόνα (I,j). Η οριοθετημένη περιοχή θα πρέπει να είναι στις μονάδες που ορίζονται για το σύστημα αναφοράς το χώρου. Μια τέτοια περιοχή δεν μπορεί να είναι μηδενική. Χαρτών Ιστού Οριοθετημένες περιοχές εμφανίζονται στις εξής λειτουργίες μιας Υπηρεσίας Στο στοιχείο <BoundingBox> της υπηρεσίας μεταδεδομένων. Στην παράμετρο BBOX στο αίτημα «GetMap». Στην παράμετρο BBOX στο αίτημα «GetFeatureInfo». 2.7.2 Συντεταγμένες χώρου Το σύστημα συντεταγμένων του χώρου (Layer CRS) είναι ένα οριζόντιο (δυσδιάστατο) σύστημα αναφοράς για τις γεωγραφικές πληροφορίες που χρησιμεύουν ως πηγή για ένα χάρτη. Όπως εξετάζεται πιο κάτω, είναι δυνατόν να υπάρχουν πολλά συστήματα αναφοράς. Το σύστημα συντεταγμένων εμφανίζεται στο στοιχείο <BoundingBox> της Υπηρεσίας μεταδεδομένων στην παράμετρο CRS μιας αίτησης GetMap στην παράμετρο CRS του τμήματος μιας αίτησης GetFeatureInfo. Μια Υπηρεσία Χαρτών Ιστού πρέπει να υποστηρίζει τουλάχιστον ένα σύστημα συντεταγμένων χώρου. Χάρτες από πολλαπλούς εξυπηρετητές μπορεί να επικαλύπτονται μόνον εάν όλοι οι επιλεγμένοι εξυπηρετητές έχουν τουλάχιστον ένα κοινό σύστημα συντεταγμένων. Το διεθνές πρότυπο μια Υπηρεσίας Χαρτών Ιστού δεν υποστηρίζει κάποιο σύστημα συντεταγμένων χώρου ως υποχρεωτικό. Αντίθετα, το διεθνές πρότυπο προσδιορίζει μόνο πώς ορίζονται τα συστήματα συντεταγμένων και προτείνει αρκετά προαιρετικά συστήματα. Οι πάροχοι των χαρτών μπορούν να υποστηρίζουν το σύστημα 14

συντεταγμένων που είναι πιο χρήσιμο και κατάλληλο για την τοπική γεωγραφική περιοχή ενδιαφέροντός και για τους χρήστες που απευθύνονται. Για να μεγιστοποιηθεί η διαλειτουργικότητα μεταξύ εξυπηρετητών, οι φορείς παροχής υπηρεσιών πρέπει επίσης να υποστηρίζουν γεωγραφικές συντεταγμένες χρησιμοποιώντας το σύστημα «CRS:84» ή «EPSG:4326». Κάθε σύστημα συντεταγμένων χώρου έχει έναν αριθμό αναγνώρισης που είναι ένας αλφαριθμητικός χαρακτήρας. Επιτρέπονται δύο τύποι αναγνωριστικών «label» και «URL» Label Το αναγνωριστικό περιλαμβάνει ένα πρόθεμα (namespace), ένα δίστιγμο, ένα αριθμητικό ή αλφαριθμητικό κωδικό και σε ορισμένες περιπτώσεις ένα κόμμα ακολουθούμενο από συμπληρωματικές παραμέτρους. Αυτό το διεθνές πρότυπο καθορίζει τρία προθέματα (namespaces): CRS, EPSG και AUTO2 όπως αναλύονται και πιο κάτω. URL Το αναγνωριστικό είναι μια πλήρης διεύθυνση που αναφέρεται σε ένα δημόσια προσπελάσιμο αρχείο με τον ορισμό του CRS και που είναι σύμφωνο με το πρότυπο ISO 19111. Το σύστημα συντεταγμένων χώρου έχει δύο άξονες, x και y. Ο άξονας των x είναι ο κύριος άξονας σύμφωνα με τον ορισμό του συστήματος και ο άξονας των y ο δευτερεύων. Ανάλογα με το συγκεκριμένο σύστημα συντεταγμένων, ο άξονας των x μπορεί να είναι προσανατολισμένος προς την ευθεία Δύση- Ανατολή και ο άξονας των y μπορεί να είναι προσανατολισμένος ως προς την ευθεία Νότος-Βοράς. Η λειτουργία απεικόνισης της Υπηρεσίας Χαρτών Ιστού πρέπει να συνεκτιμά τη σειρά ων αξόνων, την αρχή τους και τη διεύθυνση τους στο σύστημα συντεταγμένων, κατά τη διαδικασία μετασχηματισμού και προβολής των γεωγραφικών πληροφοριών από συντεταγμένες χώρου σε συντεταγμένες εικόνας Χάρτη. Οι συντεταγμένες πρέπει να αναγράφονται με τη σειρά που έχει ορισθεί από το σύστημα συντεταγμένων χώρου και πρέπει να χαρτογραφούνται καταλλήλως στους άξονες i και j του συστήματος της εικόνας, ανταλλάσοντας τη σειρά των αξόνων σύμφωνα με τις ανάγκες κατά τη διάρκεια της λειτουργίας προβολής. Πολλά προβολικά συστήματα αναφοράς έχουν μια σειρά αξόνων και συντεταγμένων διαφορετική από την «κλασσική» x (easting) και y (northing). Για παράδειγμα, το ενιαίο σύστημα συντεταγμένων που χρησιμοποιείται στη Φινλανδία (EPSG:2393) διατάσει το northing πριν από το easting. Τα, 15

κατά EPSG, γεωγραφικά συστήματα αναφοράς ακολουθούν το ISO 6709 και πάντα αναφέρουν το γεωγραφικό πλάτος πριν από το γεωγραφικό μήκος. Τα περισσότερα συστήματα αναφοράς είναι προσανατολισμένα με έναν άξονα θετικό προς Ανατολάς (easting) και τον άλλο άξονα θετικό προς Βορρά (northing). Στους εν λόγω χάρτες εύκολα αντιστοιχίζονται αυτοί οι άξονες με τους i και j άξονες αντίστοιχα. Ωστόσο, ορισμένα συστήματα συντεταγμένων έχουν συντεταγμένες που αυξάνονται προς άλλες κατευθύνσεις. Για παράδειγμα, το σύστημα Hartebeesthoek94 / Lo25 σύστημα που χρησιμοποιείται στη Νότια Αφρική (EPSG:2051) έχει άξονες με συντεταγμένες που αυξάνονται Δυτικά και Νότια. Οι δοκιμές για την εύρεση έγκυρων περιοχών που οριοθετούν τη θέση ενδιαφέροντος οφείλουν να αναγνωρίζουν και να λαμβάνουν υπόψη το θετικό προσανατολισμό των αξόνων του συστήματός αναφοράς. Σε ένα γεωγραφικό σύστημα συνταγμένων, το γεωγραφικό πλάτος, έχει τιμές εντός του φάσματος [-90, 90] μοιρών και το γεωγραφικού μήκους, έχει τιμές εντός του φάσματος [-180, 180] μοιρών ή ισοδύναμών μονάδων. Όταν ο κώδικας τους συστήματος αναφοράς καθορίζει ένα δυσδιάστατο γεωγραφικό σύστημα αναφοράς με άξονες σε μονάδες διαφορετικές από μοίρες ή δεκαδικές μοίρες τότε κατά την απεικόνιση πρέπει να μετατρέπονται οι μονάδες του σε δεκαδικές μοίρες. Η χρήση των γεωγραφικών συστημάτων συντεταγμένων με σειρά αξόνων όπου το γεωγραφικό μήκος προηγείται του γεωγραφικού πλάτους διαφέρει λόγο ιστορικών συμβάσεων. Χρήστες που ανήκουν στους διεθνείς αεροπορικούς και θαλάσσιους τομείς αναμένουν το γεωγραφικό πλάτος να εμφανίζεται πριν το γεωγραφικό μήκος, και μια διαφορετική σειρά απεικόνισης μπορεί να έχει επιπτώσεις στην ασφάλεια, ιδίως σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Μολονότι το διεθνές πρότυπο για τις Υπηρεσία Χαρτών Ιστού δεν προσδιορίζει tiw διεπαφές των ανθρώπινων χρηστών, οι αναπτυξιακοί φορείς διεπαφών χρηστών για υπηρεσίες WMS πρέπει να είναι προσεκτικοί ώστε όλες οι αναφορές του γεωγραφικού πλάτους και γεωγραφικού μήκους, για παράδειγμα η είσοδος στοιχείων από το χρήστη ή η παρουσίαση συντεταγμένων, να εμφανίζουν το γεωγραφικό πλάτος πριν από το γεωγραφικό μήκος. 2.7.2.1 Πρόθεμα CRS του συστήματος αναφοράς (namespace) Το πρόθεμα CRS του συστήματος συντεταγμένων αναφέρεται να σε συστήματα αναφοράς που ορίζονται στο διεθνές προτύπου για WMS. Οι ορισμοί αυτοί είναι σύμφωνοι με τη μορφή που ορίζεται από το ISO 19111. Μια ετικέτα «CRS» περιλαμβάνει το πρόθεμα 16

«CRS», το δίστιγμο και ένα αριθμητικό ή αλφαριθμητικό κωδικό. Για παράδειγμα το «CRS:84» αναφέρεται σε γεωγραφικό μήκος και πλάτος του WGS 84 εκφραζόμενο σε δεκαδικές μοίρες, με το γεωγραφικό μήκος να κυμαίνεται από -180 έως +180 μοίρες και το γεωγραφικό πλάτος από -90 έως +90 μοίρες. 2.7.2.2 Πρόθεμα EPSG του συστήματος αναφοράς Το πρόθεμα «EPSG» παραπέμπει στην European Petroleum Survey Group, η οποία καθορίζει αριθμητικά αναγνωριστικά στοιχεία για πολλά κοινά συστήματα αναφοράς. Ο καθορισμός γεωδαιτικών, χαρτογραφικών και προβολικών δεδομένων για κάθε σύστημα αναφοράς συνδέεται με κάθε αναγνωριστικό κωδικό CRS. Μία ετικέτα «EPSG» περιλαμβάνει το πρόθεμα «EPSG «, το δίστιγμο και ένα αριθμητικό κωδικό. Για παράδειγμα EPSG:4326 αναφέρεται σε WGS 84 γεωγραφικό πλάτος και έπειτα γεωγραφικό μήκος με τον άξονα των Χ αντιστοιχεί σε γεωγραφικό πλάτος, και τον άξονα Y στο γεωγραφικό μήκος. 2.7.2.3 Πρόθεμα AUTO2 του συστήματος αναφοράς Το πρόθεμα «AUTO2» χρησιμοποιείται για «αυτόματα» συστήματα αναφοράς δηλαδή για τις κατηγορίες των συστημάτων αναφοράς που περιλαμβάνουν ένα προβολικό κέντρο οριζόμενο από το χρήστη. Ένα πλήρες «AUTO2» πρόθεμα περιλαμβάνει το πρόθεμα, ένα αριθμητικό αναγνωριστικό του συστήματος αναφοράς, έναν αριθμό που δείχνει ποιός συντελεστής μετατροπής εφαρμόζεται για τη μετατροπή μεταξύ συντεταγμένων χώρου και προβολικών και τις τιμές για το κεντρικό γεωγραφικό μήκος και πλάτος σε μοίρες, δηλαδή «AUTO2:auto_crs_id,factor,lon0,lat0». Ο συντελεστής αυτός (factor) είναι θετικός και μη μηδενικός. Εάν ο συντελεστής είναι ίσος με τη μονάδα, τότε οι μονάδες του συστήματος του χώρου είναι οι ίδιες με εκείνες που αναφέρονται στον ορισμό του συστήματος αναφοράς. Εάν ο συντελεστής δεν είναι η μονάδα, τότε εκφράζει το λόγο των μονάδων του συστήματος του χώρου στις μονάδες του συστήματος αναφοράς. Σε μια GETMAP αίτηση, το πλήρες AUTO2 σύστημα καθορίζεται με το γεωγραφικό μήκος, πλάτος και τις μονάδες. Κατά την υπηρεσία μεταδεδομένων το γεωγραφικό μήκος, πλάτος, και οι μονάδες παραλείπονται επειδή επιλέγονται από τον πελάτη κατά την αίτηση. Για παράδειγμα ένας εξυπηρετητής υποστηρίζει Auto Orthographic CRS, συμπεριλαμβάνοντας το στοιχείο 17

«<CRS>AUTO2:42003</CRS>«στην Υπηρεσία μεταδεδομένων του. Ο πελάτης μπορεί να εκδίδει ένα αίτημα GETMAP για ένα Χάρτη σε αυτό το σύστημα αναφοράς, σε μια οριοθετημένη περιοχή με μονάδες μέτρα, με κέντρο τις 100 μοίρες δυτικού γεωγραφικού μήκους και 45 μοίρες βορείου γεωγραφικού πλάτους, χρησιμοποιώντας την παράμετρο «CRS=AUTO2:42003,1,-100,45». Το ίδιο παράδειγμα με συντελεστή μετατροπής που θα εμφανίζει τις μονάδες σε πόδια είναι «CRS=AUTO2:42003,0.3048006096012192,-100,45». 2.7.2.4 Ανεξάρτητα ή άγνωστα συστήματα αναφοράς Ένας εξυπηρετητής μπορεί να προσφέρει δισδιάστατες γεωγραφικές πληροφορίες, των οποίων η ακριβής γεωγραφική αναφορά είναι ακαθόριστη. Για παράδειγμα, ένας ιστορικός χάρτης φτιαγμένος στο χέρι μπορεί να αποτυπώνει μια περιοχή της γης αλλά χωρίς να χρησιμοποιεί ένα σύγχρονο σύστημα αναφοράς όπως και μια αεροφωτογραφία είναι δυνατόν να μην μπορεί να γεωαναφερθεί με ακρίβεια. Αυτοί οι τύποι πληροφοριών πρέπει να αντιμετωπίζονται ως μια εικόνα και θα πρέπει να χρησιμοποιείται το πρόθεμα «CRS:1» όταν δηλώνεται το σύστημα συντεταγμένων των εν λόγω αντικειμένων. Οι πελάτες δεν θα πρέπει να προσπαθούν να υπερθέσουν ένα τέτοιο επίπεδο σε άλλα επίπεδα. 2.7.2.5 Κατακόρυφα συστήματα αναφοράς Ορισμένες γεωγραφικές πληροφορίες μπορεί να διατίθενται σε πολλαπλά υψόμετρα (για παράδειγμα, συγκεντρώσεις του όζοντος σε διαφορετικά ύψη στην ατμόσφαιρα). Μια υπηρεσία Χαρτών Ιστού μπορεί να ανακοινώνει τα διαθέσιμα υψόμετρα μέσω της υπηρεσία μεταδεδομένων και η λειτουργία «GetMap» περιλαμβάνει μια προαιρετική παράμετρος για την υποβολή αίτησης για συγκεκριμένο υψόμετρο. Ένα υψόμετρο ή βάθος είναι ένας αριθμός του οποίου οι μονάδες και η κατεύθυνση στην οποία αυξάνονται οι τεταγμένων, δηλώνονται μέσω ενός μονοδιάστατου κατακόρυφου συστήματος. Ανάλογα με το πλαίσιο, οι τιμές του υψομέτρου μπορεί να εμφανίζονται ως μια ενιαία τιμή, μια σειρά τιμών, ή ένα διάστημα τιμών. Ένας εξυπηρετητής μπορεί να δηλώσει ένα κατακόρυφο σύστημα συντεταγμένων για κάθε επίπεδο. Για τους σκοπούς της Υπηρεσίας Χαρτών Ιστού τα οριζόντια και κάθετα συστήματα θεωρούνται ως ανεξάρτητα στοιχεία μεταδεδομένων και παραμέτρων στα αιτήματα προς τον εξυπηρετητή. Μια αίτηση για ένα Χάρτη σε ένα συγκεκριμένο υψόμετρο περιλαμβάνει μια τιμή για το υψόμετρο αλλά δεν περιλαμβάνουν το αναγνωριστικό πρόθεμα για το κατακόρυφο σύστημα συντεταγμένων (σε αντίθεση με τα οριζόντια συστήματα στα οποία, όπως 18

είδαμε, το πρόθεμα περιλαμβάνεται μαζί με την οριζόντια οριοθετημένη περιοχή στις παραμέτρους της αίτησης προς τον εξυπηρετητή). Κατά την παροχή των πληροφοριών για το υψόμετρο, ο εξυπηρετητής πρέπει να δηλώσει μια προεπιλεγμένη τιμή στην Υπηρεσία μεταδεδομένων και πρέπει να αποκριθεί με αυτή την προεπιλεγμένη τιμή εάν δεν έχει ζητηθεί διαφορετική από τον πελάτη. Επιτρέπονται δύο είδη αναγνωριστικών των κατακόρυφων συστημάτων αναφοράς: «Ετικέτα» (Label): Το αναγνωριστικό περιλαμβάνει to πρόθεμα, το δίστιγμο και ένα αριθμητικό ή αλφαριθμητικό κωδικό. URL: Το αναγνωριστικό είναι μια πλήρης διεύθυνση που αναφέρεται σε δημόσια προσπελάσιμο φάκελο με τον ορισμό του συστήματος αναφοράς και είναι σύμφωνος με το πρότυπο ISO 19111. Εάν το ύψος τους είναι η κατακόρυφη συνιστώσα ενός τρισδιάστατου συστήματος αναφοράς το αναγνωριστικό πρόθεμα πρέπει να είναι αυτό του τρισδιάστατου συστήματος. 2.7.2.6 Προσωρινά συστήματα αναφοράς Ορισμένες γεωγραφικές πληροφορίες μπορεί να είναι διαθέσιμες για πολλαπλές χρονικές περιόδους (για παράδειγμα, οι χάρτες ωριαίων καιρικών συνθηκών). Μια Υπηρεσία Χαρτών Ιστού μπορεί να ανακοινώνει τις διαθέσιμες χρονικές περιόδους μέσα από την υπηρεσία μεταδεδομένων. Η λειτουργία GetMap περιλαμβάνει μια παράμετρο για ζητούνται δεδομένα σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Ανάλογα με το περιεχόμενο, οι τιμές του χρόνου μπορούν να είναι μοναδικές τιμές ή μια λίστα τιμών, ή ένα διάστημα. Κατά την παροχή χρονικών πληροφοριών, ένας εξυπηρετητής πρέπει να δηλώσει μια προκαθορισμένη τιμή στην υπηρεσία μεταδεδομένων και πρέπει να ανταποκριθεί με αυτή την προκαθορισμένο τιμή εάν λάβει μια αίτηση από ένα πελάτη χωρίς να δηλώνεται άλλη τιμή. 2.7.2.7 Συστήματα αναφοράς πολλών διαστάσεων Ορισμένες γεωγραφικές πληροφορίες μπορούν να διατίθενται σε άλλες διαστάσεις (για παράδειγμα, δορυφορικές εικόνες σε διάφορα μήκη κύματος). Οι διαστάσεις εκτός από τις τέσσερις του χώρου-χρόνο αναφέρονται ως «δείγμα διαστάσεων». Μια Υπηρεσία Χαρτών Ιστού μπορεί ανακοινώσει τις διαθέσιμες διαστάσεις στην Υπηρεσία 19

μεταδεδομένα και η λειτουργία GetMap περιλαμβάνει ένα μηχανισμό για την αίτηση αυτών των διαστάσεων. 20

3. Η Υπηρεσία Χαρτών Ιστού (WMS) της Κτηματολόγιο ΑΕ. Το Κτηματολόγιο ΑΕ και το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ανακοίνωσαν τον Μάιο του 2010 την δωρεάν πρόσβαση σε όλους τους ενδιαφερόμενους στο ορθοφωτογραφικό υλικό της υπηρεσίας για ολόκληρη την χώρα. (Κτηματολόγιο Α.Ε., 2010) Η προσπάθεια εντάσσεται σε ένα ευρύτερο έργο, το οποίο η Κτηματολόγιο ΑΕ υλοποίησε στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης. Στόχος είναι η υποδομή που δημιουργεί το έργο αυτό να αξιοποιηθεί από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητάς του, καθώς και από τον ιδιωτικό τομέα για την υποστήριξη υπηρεσιών και την παραγωγή νέων προϊόντων. Η παραπάνω υπηρεσία βρίσκεται σε πιλοτικό στάδιο. Οι ορθοφωτογραφίες, που παρέχονται με αυτή την υπηρεσία, αφορούν στο σύνολο της Ελληνικής Επικράτειας με εξαίρεση ορισμένες παραμεθόριες περιοχές καθώς και ορισμένες διαβαθμισμένες εγκαταστάσεις, για τις οποίες ισχύουν περιορισμοί και απαγορεύσεις από τις αρμόδιες Αρχές και Υπηρεσίες της χώρας σε ότι αφορά στις διαδικασίες των αεροφωτογραφίσεων. Η χωρική ανάλυση των εικόνων είναι 20cm για τις αστικές περιοχές και 50cm για τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας. Οι ορθοφωτογραφίες αυτές, οι οποίες προέκυψαν από φωτοληψίες περιόδου 2007 έως 2009, αποτελούν το πλέον πρόσφατα ενημερωμένο χαρτογραφικό υλικό με τη μεγαλύτερη δυνατή ανάλυση. Η Κτηματολόγιο ΑΕ γνωστοποιεί στους χρήστες ότι ουδεμία ευθύνη φέρει για το γεγονός ότι ορισμένες περιοχές έχουν υποστεί αλλοίωση/παραποίηση στην απεικόνισή τους, δεδομένου ότι αυτό οφείλεται σε περιορισμούς που επιβάλλονται για λόγους εθνικής ασφάλειας. Το φωτογραφικό υλικό είναι διαθέσιμο και μέσω Υπηρεσίας Χαρτών Ιστού (WMS) έκδοσης 1.1.0 σε γεωγραφικό σύστημα WGS84. Η λειτουργία μέσω WMS διατίθεται στην διεύθυνση http://gis.ktimanet.gr/wms/wmsopen/wmsserver.aspx?. Ο ιστότοπος έχει δημιουργηθεί με λογισμικό που αναπτύχθηκε εξ αρχής από την Κτηματολόγιο Α.Ε. χωρίς να γίνεται χρήση οποιουδήποτε άλλου εμπορικού ή μη λογισμικού. Η εφαρμογή της ιστοσελίδας του Κτηματολογίου στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://gis.ktimanet.gr/wms/ktbasemap/default.aspx αρχικά πρόσφερε δυνατότητες μετακίνησης, μεγέθυνσης, μέτρησης απόστασης και μέτρησης εμβαδού. Η πλατφόρμα λειτουργίας αναβαθμίστηκε τον Δεκέμβριο του 2012 (Κτηματολόγιο Α.Ε., 2010) και διαθέτει πλέον ειδικό εργαλείο πληροφοριών (info), με τη χρήση του οποίου 21