ΗΜΕΡΙΔΑ «Στην κρίση συνυπάρχουμε δημιουργικά» Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2013 Ο σκοπός της συνάντησης αυτής είναι να μοιραστούμε δημιουργικά τη δουλειά μας και να γνωριστούμε. Μέσα από τις παρουσιάσεις των μελών μας θα διερευνήσουμε τις εξελίξεις και τις εφαρμογές της Συστημικής σκέψης στην Ελλάδα σήμερα, για την ανάδυση νέων ιδεών και δικτύων. Η δομή της ημερίδας βασίζεται στην ιδέα του «καφενείου του κόσμου» (World Café) και του «Οpenspace» που θα επιτρέψει την ανοιχτή συναλλαγή μέσα από τραπέζια διαλόγου καθώς επίσης και στη διεξαγωγή εργαστήριων (Workshops) σε θέματα που πρότειναν τα μέλη μας. Τα μέλη έχουν τη δυνατότητα να φέρουν μαζί τους δείγματα της δουλειάς τους (άρθρα, βιβλία) στα πλαίσια της ανταλλαγής ιδεών. Η ημερίδα απευθύνεται: στα μέλη της ΕΛΕΣΥΘ και στον κύκλο των συνεργατών και εκπαιδευομένων τους. Χώρος Διεξαγωγής: Κέντρο Παιδοψυχικής Υγιεινής του ΕΟΠΥΥ, (ΙΚΑ), Ηπείρου 17, Αθήνα. Συμμετοχή: 15 ευρώ Εκ μέρους του ΔΣ Γιώργος Μπαρδάνης Πρόεδρος Μαλβίνα Τσουνάκη Γ. Γραμματέας 1
Πρόγραμμα Ημερίδας: «Στην κρίση συνυπάρχουμε δημιουργικά» 9.00-09.30 Εγγραφές 9.30-10.00 Χαιρετισμός 10.00-10.30 Oλιγόλεπτες παρουσιάσεις θεμάτων 10.30-11.45 Συζητήσεις Τραπεζιών Διαλόγου: Καφενείο του κόσμου-world Café 11.45-12.00 Σύντομο διάλειμμα 12.00-13.45 Συζητήσεις Τραπεζιών Διαλόγου: Καφενείο του κόσμου-world Café 13.45-14.30 Ελαφρύ Γεύμα 14.30-16.00 Εργαστήρια-Workshops 16.00-16.30 Κλείσιμο-Χαιρετισμός Η Οργανωτική και Επιστημονική Επιτροπή της Ημερίδας Γιώργος Μπαρδάνης Μαλβίνα Τσουνάκη Διονύσης Σακκάς Λεμονιά Ιακώβου Μαρία Αγγέλου Μίνα Πολέμη Τοδούλου Ευτυχία Παπατζανάκη 2
Θέματα Τραπεζιών Διαλόγου 1. Η βία στις σχέσεις των ανθρώπων Μαρίνα Καλοτεράκη, Ψυχίατρος Ψυχοθεραπεύτρια. Με αφορμή ένα ερευνητικό project ενός λυκείου της Αθήνας με τίτλο η βία στις σχέσεις των ανθρώπων θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας τη δυνατότητα τη δημιουργία προϋποθέσεων αποφυγής βίας στην κρίση και τη δυνατότητα συνύπαρξης με δημιουργικό τρόπο (συνανθρώπων, συνεργατών, συμμαθητών κλπ). 2. Θεωρητικοί δρόμοι στη ψυχοθεραπεία: Μετά την εκπαίδευση τι; Κατερίνα Βλαχούτσου, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια. Ζέφη Θανάσουλα, Κοινωνική Λειτουργός-Συστημική Θεραπεύτρια. Αθηνά Μίχα, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια. Σοφία Σβορώνου, Ψυχολόγος-Εκπαιδευόμενη Ψυχοθεραπεύτρια. Το αίτημα για συνεχιζόμενη εκπαίδευση διατυπώνεται συχνά τόσο από τους ειδικούς ψυχικής υγείας όσο και από τους διεθνείς και εθνικούς οργανισμούς που σχεδιάζουν την περίθαλψη. Στην οικονομική και πολιτική συγκυρία την οποία βιώνει η χώρα τα τελευταία χρόνια το αίτημα φαίνεται ουτοπικό. Τα πλαίσια, δημόσια και ιδιωτικά, φαίνεται να μην μπορούν να καλύψουν τα αιτήματα του επιστημονικού προσωπικού για επιμόρφωση και επικοινωνία, κυρίως λόγω της οικονομικής δυσπραγίας. Η όποια κρίση όμως δεν καταργεί την πορεία. Η λειτουργία μιας ομάδας ειδικών ψυχικής υγείαςψυχοθεραπευτών σαν τόπος (συν)εποπτείας, μελέτης, ανταλλαγής κλινικής εμπειρίας, αναστοχασμού στην ταυτότητα του θεραπευτή, γίνεται η αφορμή της ουσιαστικής συνάντησης μας ως προσώπων πρωτίστως, που φέρουν την ιδιότητα του ειδικού. Η προσωπική μας ανάγκη να προσεγγίσουμε με έναν άλλο τρόπο τους προβληματισμούς μας, να μοιραστούμε τις αμφιβολίες και τις αγωνίες μας, τις γνώσεις μας, όχι σαν πληροφορίες, αλλά σαν βιώματα, να (συν)- δημιουργήσουμε ομαδικά, μας οδήγησε να oρίσουμε την ευθύνη μας να τεκμηριώσουμε επιστημονικά τη δουλειά μας και να 3
υπερασπίσουμε την ύπαρξή της ομάδας μας καταγράφοντας μέσα σε αυτή το προσωπικό προχώρημα της κάθε μίας από τα μέλη της. Στόχος του τετράπτυχου κειμένου μας είναι η εμπειρία μας αυτή να αποτελέσει και πρόταση για ένα άλλο είδος δημιουργικής συνύπαρξης. 3. «Από τα ανθρώπινα συστήματα στα κοινωνικά δίκτυα» Χάρις Κατάκη, Ψυχολόγος Πρόεδρος Εργαστηρίου Διερεύνησης Ανθρωπίνων Σχέσεων. Τα δίκτυα, ίσως από τα πιο σημαντικά φαινόμενα της εποχής μας, έχουν άλλη λογική και άλλες λειτουργίες από αυτές των ανθρώπινων συστημάτων. Η συστημική σκέψη, αυτό το ανεκτίμητο γνωστικό εργαλείο που διαθέτουμε, μας βοηθάει να καταλαβαίνουμε καλύτερα πώς τα δίκτυα ελευθερώνουν δυνάμεις που παρακάμπτουν τις εγγενείς ακαμψίες των συστημάτων ή και προωθούν στην ανατροπή τους. 4. Το «not Knowing» στους Σκεπτικούς φιλοσόφους και στο διάλογο Σωκράτη- Πρωταγόρα. Διονύσης Σακκάς, Phd. Ψυχίατρος, Ψυχοθεραπευτής Οικογένειας-Ομάδας, Αθηναϊκό Κέντρο Μελέτης του Ανθρώπου. 5. Ανάπτυξη ενός Πολυεπίπεδου-Πολυεστιακού Εκπαιδευτικού Προγράμματος στο Κέντρο Παιδοψυχικής Υγιεινής Ε.Ο.Π.Υ.Υ". Ι.Μ. Σιγάλας, Παιδοψυχίατρος, Ψυχοθεραπευτής ομάδος, Ψυχοθεραπευτής οικογένειας. Θ. Τρακάκη, Κοινωνική Λειτουργός, Παιδαγωγός, Συστημική θεραπεύτρια, εργαστηριακή συνεργάτης ΤΕΙ Αθήνας. Χ. Καλύβα, Παιδοψυχίατρος, Ψυχοθεραπεύτρια ομάδος, Ψυχοθεραπεύτρια οικογένειας. Το Κέντρο Παιδοψυχικής Υγιεινής (Κ.ΠΨ.Υ.) Ε.Ο.Π.Υ.Υ. Αθήνας έχει ως κύριο έργο του την ανάπτυξη της ψυχικής υγείας των Παιδιών των Εφήβων και, παράλληλα, την προαγωγή της λειτουργικότητας της Οικογένειας. 4
Εκτός από το διαγνωστικό και θεραπευτικό του έργο, το Κ.ΠΨ.Υ. έχει αναλάβει την ευθύνη της διεξαγωγής ενός σύνθετου εκπαιδευτικού προγράμματος, για την επιστημονική οργάνωση του οποίου είναι υπεύθυνη ομάδα ειδικών του Κέντρου (Ομάδα Συντονισμού Εκπαίδευσης) με την εποπτεία του διευθυντή κ. Δ.Καραγιάννη. Σταδιακά το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Κέντρου απέκτησε έναν πολυεπίπεδο και πολυεστιακό χαρακτήρα, με τις διάφορες δραστηριότητες να βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και να συμπληρώνουν η μία την άλλη, και με όλο το προσωπικό του Κέντρου να παίρνει μέρος σε αυτό, άλλοτε από την θέση του εκπαιδευτή και άλλοτε του εκπαιδευόμενου. Στην παρούσα εργασία περιγράφεται το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που εφαρμόζει το Κέντρο Παιδοψυχικής Υγιεινής (Κ.ΠΨ.Υ.) Ε.Ο.Π.Υ.Υ. Αθήνας. Το πρόγραμμα στηρίζεται στις αρχές της Διαλεκτικής Συστημικής Προσέγγισης, που βλέπει τον Άνθρωπο σαν ενιαία βιο-ψυχο-κοινωνική οντότητα σε ολόπλευρη αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του, και συντονίζεται από ομάδα ειδικών του Κέντρου. Το πρόγραμμα αναπτύσσεται σε τρεις άξονες: Κλινική άσκηση σπουδαστών φοιτητών. Διαρκής επιμόρφωση του επιστημονικού προσωπικού του Κέντρου Διεξαγωγή επιμορφωτικών προγραμμάτων στο προσωπικό του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. 6. Πρόγραμμα Ειδίκευση στο SANE - System Attachment Narrative Encephalon Αθηνά Ανδρουτσοπούλου,, Ph.D. (ECP). Κλινική Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια-Οικογενειακή Θεραπεύτρια Γιώργος Καλαρρύτης, MMedSci, ICADC, CGP, CFT, ECP. Κλινικός Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής, Θεραπευτής Οικογένειας, Σύμβουλος Εξαρτήσεων. Τσαμπίκα Μπαφίτη, M.Sc., Ph.D. (ECP). Κλινική & Σχολική Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια - Οικογενειακή θεραπεύτρια. Θα παρουσιαστεί και θα συζητηθεί το θεωρητικό πλαίσιο και οι βασικές αρχές της εμπλουτισμένης συστημικής προσέγγισης SANE - System 5
Attachment Narrative Encephalon που διδάσκεται στο Λόγω Ψυχής- Ινστιτούτο Εκπαίδευσης και Έρευνας στη Συστημική Ψυχοθεραπεία. Η προσέγγιση αυτή ενσωματώνει θεωρητικές και ερευνητικές εξελίξεις που αφορούν στα πεδία της συστημικής και της αφηγηματικής προσέγγισης, της θεωρίας του συναισθηματικού δεσμού και των νευροεπιστημών. 7. Η θεωρία του 'ενήλικου δεσμού': μας εμπλουτίζει ως συστημικούς θεραπευτές ζεύγους; Κυριακή Πολυχρόνη, M.A., C.G.P., E.C.P. Ψυχοθεραπεύτρια - Εκπαιδεύτρια, Αθηναϊκό Κέντρο Μελέτης του Ανθρώπου. Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Εταιρίας Θεραπείας Οικογένειας (EFTA) 8. Εφηβεία και ανατροπές της! Λεμονιά Ιακώβου, Παιδοψυχίατρος Ψυχοθεραπεύτρια. Έυη Φωκά, Κοιν.Λειτουργός, Ψυχοθεραπεύτρια. 6
Workshops 1. Απαρτιώνοντας τη Συγκινησιακά Εστιασμένη Θεραπεία (EFT) στη Συστημική-Διαλεκτική Προσέγγιση: ένα προσωπικό-επιστημονικό ταξίδι. Κυριακή Πολυχρόνη, M.A., C.G.P., E.C.P. Ψυχοθεραπεύτρια - Εκπαιδεύτρια, Αθηναϊκό Κέντρο Μελέτης του Ανθρώπου. Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Εταιρίας Θεραπείας Οικογένειας (EFTA) 2. Διεπαγγελματική Συμβουλευτική (Consultation) μεταξύ ομότιμων, με το not Knowing του Αριστερού και τη διαίσθηση του Δεξιού Ημισφαιρίου. Διονύσης Σακκάς, Phd, Ψυχίατρος, Ψυχοθεραπευτής Οικογένειας- Ομάδας, Αθηναϊκό Κέντρο Μελέτης του Ανθρώπου. 3. Δημιουργία Νέων Εσωτερικών Σικόνων-Εισαγωγή στη μέθοδο ΝΙG (Neuro-Imaginative Gestalting). Ευτυχία Παπατζανάκη, Κοινωνική Λειτουργός, Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια. Το N.I.G. είναι μία μέθοδος που ανέπτυξε η Eva Madelung και εξήχθηκε περαιτέρω από την Barbara Innecken. To NIG συνδυάζει στοιχεία από τις ακόλουθες θεραπείες : - N.L.P. (Bandler / Gindler) - Βραχεία θεραπεία εστιασμένη στη λύση του de Shazer - Υπνοθεραπεία του M. Ericson - Οικογενειακή θεραπεία της σχολής της Heidelberg (systemic- constructivist model) - Οικογενειακές constellations του Bert Helliger (φαινομενολογία) - Σωματική και εικαστική θεραπεία Είναι ένας από τους πολλούς τρόπους να ενσωματωθεί η συστημική προσέγγιση στην ατομική συμβουλευτική και θεραπεία. 7
Με το NIG μπορεί κάποιος να αλλάξει προοπτική: - να μάθει να κοιτά τις συνθήκες της ζωής του από διαφορετικές οπτικές γωνίες για να μπορέσει να βρει λύσεις - να μάθει να βλέπει μέσα από τα μάτια κάποιου άλλου και - να αντιληφθεί βιωματικά βασικές διαστάσεις των ανθρώπινων σχέσεων. 4. Δράσεις και αλληλεπιδράσεις -σε έναν κόσμο που αλλάζει βάζουμε τη δική μας πινελιά Χάρις Κατάκη, Ψυχολόγος Πρόεδρος Εργαστηρίου Διερεύνησης Ανθρωπίνων Σχέσεων. Μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής του εθελοντικού Προγράμματος Κοινωνικών Δράσεων του Εργαστηρίου «Γέφυρες Παντού», θα συντονίσουν ένα βιωματικό εργαστήριο με βάση τους προβληματισμούς και τις εμπειρίες που προέκυψαν από την υλοποίηση πολλαπλών δράσεων, εδώ και 2,5 χρόνια. 8