ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...1 Ι. ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΒΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ 1. Οι αντιλήψεις για τις σωµατικές ασκήσεις στις κοινωνίες της κεντροδυτικής και βόρειας Ευρώπης κατά τη νεωτερική περίοδο...7 2. Οι κυρίαρχες ευρωπαϊκές αντιλήψεις περί Γυµναστικής και Αθλητισµού την περίοδο της νεωτερικότητας 2.1. O Coubertin και η Γερµανική Γυµναστική...14 2.2. Η αγγλική αντίληψη περί αθλητικής δραστηριότητας και ο παιδαγωγικός της χαρακτήρας...18 3. Οι ιδεολογικές βάσεις του ολυµπιακού αθλητισµού-ολυµπισµού...23 4. O ολυµπιακός αθλητισµός ως εκπαιδευτικό µέσο...29 4.1. Η επινόηση «ολυµπισµός»...33 4.2. Η επινόηση «ολυµπιακή παιδεία»...36 ΙΙ. ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΝ COUBERTIN ΚΑΙ ΤΗΝ ΔΟΕ 1. Ολυµπιακά σύµβολα, τελετουργικά στοιχεία και αθλητικο-θρησκευτική ιδέα ( religio athletae )...41 2. Η προσπάθεια απόδοσης θρησκευτικών διαστάσεων στην ολυµπιακή δραστηριότητα και στον ολυµπισµό...46 3. Η αλληλένδετη σχέση µεταξύ ολυµπιακού αθλητισµού, ανθρώπινου σώµατος και θρησκείας...54 4. Η αγωνιστική ολυµπιακή δραστηριότητα ως δραστηριότητα των «εκλεκτών»...57 5. Η σηµασία της ρυθµικής τέλεσης των αγώνων...60
6. Η επιδίωξη ανάδειξης της κοινωνικής περιοχής του ολυµπιακού αθλητισµού σε πεδίο ευρύτερου καλλιτεχνικού ανταγωνισµού...61 7. Το «ερασιτεχνικό ιδεώδες» ως συστατικό στοιχείο της ολυµπιακής δραστηριότητας...63 8. Ο ολυµπιακός αθλητισµός ως «µέσο» προσέγγισης µιας οικουµενικής ειρηνικής συνύπαρξης...67 9. Το νόηµα του αθλητισµού κατά τον Coubertin...73 III. ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΚΟΥ- ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ ΑΓΩΝΑ 1. Η πρόοδος ως ουσιαστικό συστατικό συγκρότησης της κοινωνίας των επιδόσεων...77 2. Η αλληλένδετη σχέση µεταξύ «της αρχής της επίδοσης, κοινωνίας της επίδοσης και αθλητικής επίδοσης» 2.1. Αρχή της επίδοσης και σύγχρονος αθλητισµός...79 2.2. Αρχή της επίδοσης και κοινωνία των επιδόσεων ή της επιτυχίας...83 2.3. Κοινωνία της επίδοσης και αθλητική επίδοση...86 3. Προϋποθέσεις λειτουργικότητας της «αρχής της επίδοσης» στον αθλητισµό 3.1. Ακριβής µέτρηση της επίδοσης...90 3.2. Αρχή των ίσων ευκαιριών...92 4. Το Fair Play ως θεµελιώδης αξία και βάση του αθλητικού ανταγωνισµού...96 4.1. Οι κοινωνικές (και ιστορικές) καταβολές του Fair- play...97 4.2. Αθλητικοί κανόνες και fair-play...99 4.3. Το ηθικό νοηµατικό περιεχόµενο της αρχής fair-play...103 4.4. Fair-play και ολυµπιακή κοινωνική πραγµατικότητα...108
ΙV. ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 1. Ο «α-πολιτικός» χαρακτήρας της ολυµπιακής δραστηριότητας και η σχέση της µε την πολιτική...111 2. Ο ολυµπιακός αθλητισµός ως χώρος και µέσον πολιτικής έκφρασης...115 3. H ανασύσταση των ολυµπιακών αγώνων και ο Γαλλο-βρετανικός ανταγωνισµός...118 4. Η στάση του Coubertin απέναντι στις προσπάθειες των Ελλήνων για µόνιµη τέλεση των αγώνων στην Ελλάδα...121 5. Εθνικοί αθλητικοί παράγοντες και ΔΟΕ...125 6. Έθνος, εθνική ταυτότητα, πατριωτισµός και ολυµπιακός αθλητισµός...129 7. Ολυµπιακό κίνηµα και φυλετικές διακρίσεις...134 8. Ολυµπιακός αθλητισµός και εθνικισµός...138 9. Ο «εγγενής» πολιτικός χαρακτήρας της ολυµπιακής επικοινωνίας: Το «παράδειγµα» της ενσωµάτωσης των χωρών του «τρίτου κόσµου» στο ολυµπιακό κίνηµα...142 9.1. Αποικιοκρατία και ολυµπιακός αθλητισµός...146 9.2. Οι φάσεις πολιτικοποίησης και οικουµενικοποίησης του ολυµπιακού κινήµατος. Η ενσωµάτωση των «υπό εξέλιξη χωρών» στο ολυµπιακό κίνηµα...149 9.3. Η δηµιουργία «ηπειρωτικών» και «δι-ηπειρωτικών» αθλητικών οργανωτικών σχηµάτων από τις «υπό ανάπτυξη» χώρες...150 9.4. Η δηµιουργία «παναφρικανικού αθλητικού κινήµατος»...153 9.5. H ίδρυση των «Ασιατικών Αγώνων» ως προποµπός ενσωµάτωσης των χωρών της Ασίας στο ολυµπιακό κίνηµα... 155 9.6. Οι συγκρούσεις των αθλητικών οργανισµών των χωρών του «τρίτου κόσµου» µε την ΔΟΕ...157 9.7. Οι σχέσεις του ολυµπιακού κινήµατος µε την YMCA (Young Mens Christian Association)...160 10. Συγκεφαλαιωτικές απόψεις...162
V. ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΜΜΕ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 1. Ανάπτυξη θεωρητικών πλαισίων προβληµατισµού...165 2. Ο οικονοµικός χαρακτήρας των σχέσεων µεταξύ ΔΟΕ και επιτροπών διοργάνωσης των αγώνων...169 3. Η εµπορευµατοποίηση της ολυµπιακής επικοινωνίας...173 4. Υποδιαίρεση των σύγχρονων ολυµπιακών αγώνων σε οικονοµική βάση...175 5. Ολυµπιακοί αγώνες, τουριστική κίνηση και θέσεις εργασίας...178 6. Οικολογία και ολυµπιακό κίνηµα...180 7. Ο ρόλος των ΜΜΕ στη διαµόρφωση των εξελικτικών προοπτικών του ολυµπιακού αθλητισµού...182 8. Τηλεόραση και ολυµπιακό κίνηµα...189 9. Περαιτέρω µορφές χρηµατοδότησης του ολυµπιακού κινήµατος-εγχειρήµατος...196 10. Ολυµπιακές διοργανώσεις και κόστος ασφάλειας...197 11. Συµπερασµατικές απόψεις...200 VI. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ-ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ 1. Εισαγωγικές σκέψεις...205 2. Μορφές κοινωνικής συγκρότησης και σωµατικές ασκήσεις στις διάφορες φάσεις της «νεωτερικότητας»...208 3. Συνοπτική προσέγγιση των θεµελιωδών απόψεων της θεώρησης περί κοινωνικής διαφοροποίησης...213 4. Η κοινωνική λειτουργία, η «λειτουργική αρχή» ως προϋπόθεση διαφοροποίησης µιας κοινωνικής περιοχής... 216 5. Γενικές απόψεις περί της διαφοροποίησης του αθλητισµού...222 6. Ιδιαιτερότητες της ολυµπιακής επικοινωνίας και δράσης...224
7. Προς τη διαφοροποίηση του αθλητισµού των υψηλών επιδόσεων-ολυµπιακού αθλητισµού...226 8. Διαφοροποίηση µε βάση τις έννοιες «κωδικός» και «πρόγραµµα»...233 9. Οι έννοιες «όρια», «νόηµα» και «ταυτότητα» ως κριτήρια διαφοροποίησης...236 10. Νοηµατικές διαστάσεις και ιδιαιτερότητες του ολυµπιακού αγώνα...247 11. Φανερά συστατικά-στοιχεία του αθλητικού ολυµπιακού αγώνα...254 12. Συγκεφαλαιωτικές απόψεις...257 VII. ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΟΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ 1. Εισαγωγικές σκέψεις...263 2. Βιολογική διαφορά και κοινωνικοπολιτισµική αιτιότητα του αποκλεισµού των γυναικών από τον ολυµπιακό αθλητισµό... 264 3. Οι απόψεις και θέσεις του Coubertin και του ολυµπιακού κινήµατος για τον γυναικείο ολυµπιακό αθλητισµό...268 4. O εγγενής κοινωνικά ανδροκεντρικός χαρακτήρας της ολυµπιακής αθλητικής δραστηριότητας...270 5. Γενικές απόψεις περί της κοινωνικής διαδροµής της γυναίκας στον ολυµπιακό αθλητισµό...273 6. Αγώνες των γυναικών για κοινωνική - ολυµπιακή ισονοµία...278 7. Οι πρώτες γυναικείες συµµετοχές και η επιδίωξη «αυτο-οργάνωσης» του γυναικείου ολυµπιακού αθλητισµού...280 8. Συνοπτική αναφορά στις ιδεολογικές δοµές και στους στόχους των «γυναικείων κινηµάτων»...284 9. Η διχοτοµία του φύλου στον αθλητισµό-ολυµπιακό αθλητισµό ως «µέσον» προσέγγισης της ισονοµίας. Η βιολογική διαφορά ως αναλυτική κατηγορία...287
10. Θεωρητικό πλαίσιο διερεύνησης των επιρροών της διχοτόµησης των φύλων στη διαδικασία συγκρότησης των ολυµπιακών θεσµών...292 11. Προβληµατισµοί περί «κοινωνικού φύλου» στον ολυµπιακό αθλητισµό...296 12. Το «διπολικό σύστηµα άνδρας-γυναίκα» και οι σκέψεις περί αποδόµησής του. Το κοινωνικό φύλο ως αναλυτική κατηγορία;...297 13. Κοινωνικό φύλο και αθλητισµός-ολυµπιακός αθλητισµός...301 14. Τα «γενετικά-βιολογικά χαρακτηριστικά τoυ ανθρώπινου σώµατος ως αιτία διαφυλικής διχοτόµησης της ολυµπιακής αθλητικής επικοινωνίας...307 15. Oι αλληλεπιδράσεις-αλληλενδετότητες µεταξύ ολυµπιακού αθλητισµού, ανθρώπινου σώµατος και ταυτότητας του φύλου... 312 16. Οργανωτικές δοµές των ολυµπιακών θεσµών και διαφυλική ανισότητα...316 17. Οι επιρροές της διχοτόµησης στην «εµπορική αξία» της ανδρικής και της γυναικείας ολυµπιακής αθλητικής δραστηριότητας...317 18. Το ενδεχόµενο µιας ουδετεροποίησης του φύλου στον αθλητισµό-ολυµπιακό αθλητισµό...318 19. Συγκεφαλαιοτικές απόψεις...320 VIII. ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ (DOPING). ΜΙΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1. Εισαγωγικές σκέψεις...325 2. Προσδιορισµός του προβλήµατος...327 3. Η διαδικασία εξορθολογισµού της αθλητικής αγωνιστικής δράσης...330
4. Aνέλιξη του προβληµατισµού στο πλαίσιο της Συστηµικής Θεώρησης...334 5. Ο καταναγκασµός του αθλητισµού των υψηλών επιδόσεων απέναντι στον αθλητή...337 6. Προσαρµογή δια της Απόκλισης;...348 7. Η δυνατότητα και οι προϋποθέσεις του αγωνιστικού αθλητικού συστήµατος για αναστοχαστική λειτουργία...351 8. Διαδυκτίωση της απόκλισης-δυνατότητα ελέγχου-επακόλουθα... 355 9. Το Doping ως ενδεχοµενική δράση. Η σύγκρουση µεταξύ παραδοσιακού και λειτουργικού αθλητικού ήθους...357 10. Συµπερασµατικές απόψεις...362 IX. ΘΕΩΡΗΤΙΚO ΠΛΑΙΣΙO ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΝΟΣ ΗΘΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ-ΟΛΥΜΠΙΑΚΟ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ. ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 1. Η µεταβολή των κοινωνικών αξιών ως παράγοντας προώθησης µετασχηµατισµού των ηθικών αντιλήψεων στον ολυµπιακό αθλητισµό...369 2. Τι σηµαίνει ηθική σκέψη στον αθλητισµό-ολυµπιακό αθλητισµό...375 3. Οι σχέσεις της ηθικής του αθλητισµού µε άλλες επιµέρους ηθικές...380 4. Επιστηµολογική-γνωστική ανατροφοδότηση της ηθικής θεωρίας στον αθλητισµό...381 5. Απόπειρα σχετικής αυτονόµησης της ηθικής σκέψης στον αθλητισµό...382 6. Επιτοµή της ηθικής σκέψης στον αθλητισµό...387 7. Το Ήθος του Προπονητή...392 Αντί Επιλόγου...402 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...413