1 ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ ΔΕΟ34 Μακροοικονομική Θεωρία Mάθημα 1 : To Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ( Α.Ε.Π) και άλλα βασικά μακροοικονομικά μεγέθη Ως Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ( Α.Ε.Π) ορίζουμε την χρηματική αξία των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται εγχωρίως (τόσο από εθνικές όσο και από ξένες επιχειρήσεις) σε ένα έτος To Ακαθάριστο Εγχώριο Προιόν (ΑΕΠ) υπολογίζεται με τρεις τρόπους 1. Μέθοδος τελικής δαπάνης Υ = C + I + G + Δinv + X M Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή η δαπάνη για κάθε τελικό αγαθό κατατάσσεται σε μια συγκεκριμένη κατηγορία. Οι κατηγορίες αυτές είναι C= Καταναλωτική δαπάνη (περιλαμβάνει τις χρηματικές αξίες όλων των καταναλωτικών αγαθών που έγιναν αντικείμενο αγοραπωλησίας σε ένα έτος) Ι = Επενδυτική δαπάνη (περιλαμβάνει τις χρηματικές αξίες όλων των επενδυτικών αγαθών ( μηχανήματα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή) που έγιναν αντικείμενο αγοραπωλησίας σε ένα έτος Δinv = Mεταβολή αποθεμάτων ( περιλαμβάνει την αξία όλων των αγαθών που παρήχθησαν εγχωρίως, αύξησαν το απόθεμα των αγαθών αλλά δεν πωλήθηκαν στον τελικό χρήστη) G = Kρατικές Δαπάνες (περιλαμβάνει τις αξίες όλων των αγαθών και υπηρεσιών που καταναλώθηκαν από τον δημόσιο τομέα) Χ= Εξαγωγές ( περιλαμβάνει τις αξίες όλων των αγαθών και υπηρεσιών που πωλήθηκαν στο εξωτερικό ) Μ = Εισαγωγές 2. Μέθοδος των εισοδημάτων των συντελεστών παραγωγής Y = Μισθοί + Ενοίκια + Τόκοι + Κέρδη 3. Μέθοδος της προστιθέμενης αξίας Y = Άθροισμα των προστιθέμενω αξιών όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών
2 Ονομαστικό και Πραγματικό ΑΕΠ Το ονομαστικό ΑΕΠ υπολογίζεται με τιμές και ποσότητες του ίδιου έτους. Το πραγματικού ΑΕΠ υπολογίζεται με τις ποσότητες του έτους και τιμές του έτους βάσης Ονομαστικό ΑΕΠ του 2016 : Υ 2016 = P 1,2016 Q 1,2016 + P 2,2016 Q 2,2016 +.. +P n,2016 Q n,2016 Πραγματικό ΑΕΠ του 2016 σε τιμές του 2010: y 2016 = P 1,2010 Q 1,2016 + P 2,2010 Q 2,2016 +.. +P n,2010 Q n,2016 Το πραγματικού ΑΕΠ υπολογίζεται με τις ποσότητες του έτους και τιμές του έτου Εναλλακτικά το πραγματικό ΑΕΠ μπορεί να βρεθεί ως Όπου y = Y P y= Πραγματικό ΑΕΠ ή ΑΕΠ σε σταθερές τιμές Y=Oνομαστικό ΑΕΠ P = Δείκτης Τιμών (αποπληθωριστής ΑΕΠ) πραγματικός ρυθμός ανάπτυξης = Ονομαστικός ρυθμός ανάπτυξης - ρυθμός πληθωρισμού Δy y = ΔΥ Υ ΔP P Ονομαστικός ρυθμός ανάπτυξης = πραγματικός ρυθμός ανάπτυξης + ρυθμός πληθωρισμού ΔΥ Υ = Δy y + ΔP P ρυθμός πληθωρισμού = Ονομαστικός ρυθμός ανάπτυξης - πραγματικός ρυθμός ανάπτυξης ΔP P = ΔΥ Υ Δy y ΠΡΟΣΟΧΗ! Οι παραπάνω σχέσεις χρησιμοποιούνται και για τα επιτόκια, δηλαδή Πραγματικό επιτόκιο = Ονομαστικό επιτόκιο ρυθμός πληθωρισμού
3 Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) και Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν Το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν είναι το εισόδημα που αποκτούν όλοι όσοι ζουν μέσα στη χώρα ( επικράτεια ) και το μέρος του εισοδήματος που οι πολίτες αποκτούν στο εξωτερικό και αποστέλλουν στην χώρα. Τα εισοδήματα αυτά περιλαμβάνουν (μισθούς, ενοίκια, τόκους, κέρδη) Ακαθάριστο Εθνικό Προιόν (ΑΕΘ. Π) = Ακαθάριστο Εγχώριο Προιόν(ΑΕΠ) + Καθαρό εισόδημα από εξωτερικό από παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών Ακαθάριστο Εθνικό Προιόν (ΑΕΘ. Π) = Ακαθάριστο Εγχώριο Προιόν(ΑΕΠ) + Εισόδημα από εξωτερικό από παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών Εισόδημα πρός εξωτερικό από παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών Το ισοζύγιο εισοδημάτων ή Καθαρό εισόδημα από το εξωτερικό ορίζεται ως ΒΙ = Εισόδημα από εξωτερικό από παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών Εισόδημα πρός εξωτερικό από παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών Επομένως Ακαθάριστο Εθνικό Προιόν (ΑΕΘ. Π) = Y + BI Eαν το Καθαρό εισόδημα από το εξωτερικό είναι θετικό ΒΙ > 0 το Ακαθάριστο Εθνικό Προιόν (ΑΕΘ. Π) > Ακαθάριστο Εγχώριο Προιόν(ΑΕΠ) Eαν το Καθαρό εισόδημα από το εξωτερικό είναι αρνητικό ΒΙ < 0 το Ακαθάριστο Εθνικό Προιόν (ΑΕΘ. Π) < Ακαθάριστο Εγχώριο Προιόν(ΑΕΠ) Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) και Ακαθάριστο Εθνικό Διαθέσιμο Εισόδημα
4 Ακαθάριστο Εθνικό Διαθέσιμο Εισόδημα (ΑΕΔΕ) = Ακαθάριστο Εγχώριο Προιόν(ΑΕΠ) + Εισόδημα από εξωτερικό από παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών Εισόδημα πρός εξωτερικό από παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών + Μεταβιβάσεις από εξωτερικό Μεταβιβάσεις προς εξωτερικό Eπίσης ισχύει ότι ΑΕΔΕ = Y + BI + CUT Ακαθάριστο Εθνικό Διαθέσιμο Εισόδημα (ΑΕΔΕ) = Ακαθάριστο Εθνικό Προιόν(ΑΕθ. Π) + Καθαρές μεταβιβάσεις από εξωτερικό Όπου οι καθαρές μεταβιβάσεις από εξωτερικό είναι CUT = Μεταβιβασεις (εισπράξες) από εξωτερικό Μεταβιβασεις (πληρωμές προς εξωτερικό Οι καθαρές μεταβιβάσεις περιλαμβάνουν ποσά που δεν σχετίζονται με τη παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών όπως επιδοτήσεις, εκτακτη βοήθεια για φυσικές καταστροφές, εμβάσματα από συγγενείς κτλ. Επομένως έχουμε Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι Όπου ΑΕΔΕ = Y + BI + CUT CA = Eμπορικό ισοζύγιο + Ισοζύγιο εισοδημάτων + Καθαρές μεταβιβάσεις CA = X M + BI + CUT Εμπορικό ισοζύγιο ΝΧ = Εξαγωγές Εισαγωγές = Χ M Εξαγωγή Εθνικολογιστικής Ταυτότητας Όπως είδαμε ΑΕΔΕ = Y + BI + CUT (1)
5 Το ακαθάριστο εθνικό διαθέσιμο εισόδημα διατίθεται σε τρεις χρήσεις : Κατανάλωση (C), Δημόσιες Δαπάνες (G), Αποταμίευση (S ) ΑΕΔΕ = C + G + S (2) Σε ισορροπία θα πρέπει να ισχύει Y + BI + CUT = C + G + S C + I + G + Δinv + X M + BI + CUT = C + G + S I + Δinv + X M + BI + CUT = S S = I + Δinv + CA S ιδ + S δημ = I + Δinv + CA Η εθνικολογιστική ταυτότητα ορίζει ότι Ισοζύγιο Πληρωμών Το ισοζύγιο πληρωμών είναι ίσο με Ιδιωτική αποταμίευση + Δημόσια αποταμίευση = Επένδυση + Μεταβολή αποθεμάτων + Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών S ιδ + Τ G = I + Δinv + CA Iσοζύγιο Πληρωμών = Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών + Καθαρή ξένη επένδυση Μεταβολή συναλλαγματικών αποθεμάτων BP = CA + NFI ΔFR Όπου ΝFI = Καθαρή ξένη επένδυση = Επένδυση από εξωτερικό ( Δάνεια, Καταθέσεις, Μετοχές, χρηματοοικονομικές επενδύσεις, άμεσες ξένες επενδύσεις ) Επένδυση προς εξωτερικό (Δάνεια, Καταθέσεις, Μετοχές, χρηματοοικονομικές επενδύσεις, άμεσες ξένες επενδύσεις) Όταν ΝFI>0 σημαίνει ότι αντλούμε χρηματοοικονομικά κεφάλαια από το εξωτερικό (δηλαδή οι εισπράξεις μας είναι μεγαλύτερες από τις πληρωμές μας)
6 Για να είναι ισοσκελισμένο το ισοζύγιο πληρωμών δηλαδή για να έχουμε BP = 0 θα πρέπει να ισχύει 0 = CA + NFI ΔFR CA = NFI + ΔFR Προσοχή! Για ένα ισοσκελισμένο ισοζύγιο πληρωμών, όταν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι ελλειμματικό CA < 0 θα πρέπει το ισοζύγιο κίνησης κεφαλαίων ( ή καθαρή ξένη επένδυση) να είναι θετικό NFI > 0 ή να μειωθούν τα συναλλαγματικά αποθέματα ΔFR < 0 H εθνικολογιστική ταυτότητα μπορεί να γραφτεί ως S ιδ + Τ G = I + Δinv NFI + ΔFR S ιδ + Τ G + NFI ΔFR = I + Δinν Η παραπάνω σχέση μας δείχνει ότι οι εγχώριες επενδύσεις I + Δinv χρηματοδοτούνται από S ιδ Ιδιωτική αποταμίευση S δημ = Τ-G = Δημόσια αποταμίευση NFI- ΔFR = Αποταμίευση από το εξωτερικό