Διεθνής Χρηματοοικονομική. Διεθνής Χρηματοοικονομική

Transcript

1 Διεθνής Χρηματοοικονομική 1

2 Περιγραφή Μαθήματος Σκοπός του μαθήματος είναι να εισαγάγει τους φοιτητές στις βασικές αρχές λειτουργίας των διεθνών αγορών χρήματος και κεφαλαίου και του διεθνούς νομισματικού συστήματος. To γνωστικό αντικείμενο του μαθήματος περιλαμβάνει τέσσερις θεματικές ενότητες: Συναλλαγματικές Ισοτιμίες (40%) Διεθνείς Αγορές Ομολόγων (20%) Διεθνείς Αγορές Μετοχών (20%) Διαχείριση Κινδύνου (20%) Προτεινόμενα Σύγγραμματα: Λεβεντάκης Ι.Α. (2003) Διεθνής Μακροοικονομική και Χρηματοοικονομική. Εκδόσεις Σταμούλης. Αντζουλάτος Α. (2011) Κυβερνήσεις Χρηματαγορές και Μακροοικονομία. Εκδόσεις Διπλογραφία. Krugman P. (2011) Διεθνής Οικονομική. Εκδόσεις Κριτική. 2

3 Hull J. (Options, Futures and Other Derivatives 6th edition, Prentice Hall Διδακτέα Ύλη Εισαγωγή στις Αγορές Συναλλάγματος: Τρέχουσα και προθεσμιακή αγορά συναλλάγματος, αγορά ευρωνομισμάτων, αγορές παραγώγων. Προσδιορισμός Συναλλαγματικών Ισοτιμιών: ισοδυναμία αγοραστικής δύναμης, ακάλυπτη και καλυµµένη ισοδυναµία επιτοκίων, νομισματικό υπόδειγμα, υπόδειγμα ισορροπίας χαρτοφυλακίου. Συστήματα Συναλλαγματικών Ισοτιμιών: Κανόνας του χρυσού, Bretton Woods, σύστημα κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών, Ευρωπαϊκή Οικονομική και Νομισματική Ένωση. Αποτελεσματικότητα της Αγοράς Συναλλάγματος: Θεωρία αποτελεσματικών αγορών, έλεγχος αποτελεσματικότητας με τη χρήση οικονομετρικών υποδειγμάτων, στρατηγικές carry trade, πρόβλημα του Πέσο. 3

4 Διεθνείς Αγορές Ομολόγων: Αποτίμηση ομολογιών, καμπύλη επιτοκίων πιστωτικός κίνδυνος και κίνδυνος πληθωρισμού, ανάλυση βιωσιμότητας δημόσιου χρέους. Διεθνής Διαφοροποίηση και Διαχείριση Χαρτοφυλακίου: υπόδειγμα CAPM, διαχείριση διεθνών χαρτοφυλακίων, μέθοδοι βέλτιστης διαφοροποίησης. Παράγωγα Προϊόντα: Συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης σε συναλλαγματικές ισοτιμίες, δικαιώματα αγοράς/πώλησης, ανταλλαγές συναλλαγματικών ισοτιμιών, σύμβαση ανταλλαγής κινδύνου αθέτησης. Διαχείριση Κινδύνου Διεθνών Χαρτοφυλακίων: Αξία σε Κίνδυνο, αντιστάθμιση συναλλαγματικού κινδύνου με τη χρήση παραγώγων. 4

5 Εισαγωγή H διεξαγωγή του διεθνούς εμπορίου και η διεθνής κίνηση κεφαλαίων απαιτούν τη μετατροπή του νομίσματος μιας χώρας σε νομίσματα άλλων χωρών. Για παράδειγμα, ένας Έλληνας εισαγωγέας, που επιθυμεί να αγοράσει προϊόντα από την Ελβετία, θα πρέπει να κάνει δυο τουλάχιστον συναλλαγές. Μετατροπή ευρώ με ελβετικά φράγκα μέσω εμπορικής τράπεζα και συναλλαγή φράγκων με τα προϊόντα που αγοράζει. Η ανταλλαγή αυτή των νομισμάτων λαμβάνει χώρα στην αγορά συναλλάγματος. Το δολάριο ΗΠΑ παίζει έναν σημαντικό ρόλο ως νόμισμα πληρωμών στο διεθνές εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών, ως αποθεματικό νόμισμα (reserve (Λεβεντάκης (2003), Κεφάλαιο 1, Krugman, κεφάλαιο 12) 5

6 currency) καθώς και ως νόμισμα τιμολόγησης αγαθών, υπηρεσιών και περιουσιακών στοιχείων. Οργανωμένες αγορές συναλλάγματος λειτουργούν σε όλα τα μεγάλα χρηματοπιστωτικά κέντρα του κόσμου (π.χ. Λονδίνο, Νέα Υόρκη, Παρίσι, Φρανκφούρτη, Τόκιο). Στην αγορά συναλλάγματος συμμετέχουν οι εμπορικές τράπεζες, πιστωτικά ιδρύματα, οι επιχειρήσεις και οι Κεντρικές Τράπεζες. Συμμετέχουν επίσης και φυσικά πρόσωπα αλλά οι συναλλαγές των προσώπων αυτών αντιπροσωπεύουν μικρό ποσοστό του συνόλου των συναλλαγών. 6

7 Μέση αξία ημερήσιων συναλλαγών (σε δισ. δολάρια) στις παγκόσμιες αγορές συναλλάγματος. Πηγή: Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών 7

8 8 Διεθνής Χρηματοοικονομική

9 Εθνικοί Λογαριασμοί σε Ανοιχτή Οικονομία Λογαριασμοί εθνικού εισοδήματος: Καταγράφουν την αξία του εθνικού εισοδήματος, που προκύπτει από την παραγωγή και τη δαπάνη. Οι παραγωγοί κερδίζουν εισόδημα από τους αγοραστές που δαπανούν χρήματα σε αγαθά και υπηρεσίες. Το ποσό της δαπάνης των αγοραστών = το ποσό του εισοδήματος των παραγωγών = η αξία της παραγωγής. Το ακαθάριστο εθνικό προϊόν (ΑΕΠ) είναι η αξία όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται από τους συντελεστές παραγωγής μιας χώρας, σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Τι είναι οι συντελεστές παραγωγής; Οι συντελεστές χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών: οι εργάτες (εργασία), το φυσικό κεφάλαιο (όπως οι εγκαταστάσεις και ο εξοπλισμός), οι φυσικοί πόροι κ.α. 9

10 Μέτρηση του ΑΕΠ-μέθοδος δαπανών Δαπάνη Σύμβολο ΑΕΠ Υ = Ιδιωτική Κατανάλωση = C Νοικοκυριά - Διαρκή Αγαθά - Μη-διαρκή αγαθά -Υπηρεσίες Επενδύσεις, Ακαθάριστες -Παγίου κεφαλαίου Κατασκευές Εξοπλισμός Λοιπές + I Επιχειρήσεις (στις κατασκευές συμπεριλαμβάνονται και οι νέες κατοικίες νοικοκυριών) Αποθέματα, Μεταβολή Δημόσια κατανάλωση +G Κυβέρνηση Ισοζύγιο Αγαθών και Υπηρεσιών = Εξαγωγές - Εισαγωγές + NX = X-IM Υπόλοιπος κόσμος - Aκαθάριστο εθνικό προϊόν: Y = C +I +G + (X-IM) - Eγχώρια ζήτηση: DD = C+I+G 10

12 Εξωτερικοί Λογαριασμοί Αν όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές είναι εγχώριοι η συνολική παραγόμενη αξία (GDP) διανέμεται ως εισόδημα στους πολίτες. Αν η χώρα δεν έχει εισοδήματα από το εξωτερικό, το ΑΕΠ θα είναι ίσο με το ακαθάριστο εθνικό προϊόν (GNP). Για παράδειγμα, τα κέρδη Ελλήνων επιχειρηματιών οι οποίοι δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό (π.χ. Βουλγαρία) προσμετρούνται τόσο στο GDP της Βουλγαρίας όσο και στο Ελληνικό GNP. Για την διάκριση μεταξύ GDP και GNP χρειαζόμαστε στοιχεία σχετικά με τα περιουσιακά στοιχεία της χώρας στο εξωτερικό (foreign assets) και τα ξένα περιουσιακά στοιχεία στη χώρα (foreign liabilities). 12

13 Επενδύσεις στο εξωτερικό πολιτών και οργανισμών της χώρας Επενδύσεις στη χώρα πολιτών και οργανισμών ξένων χωρών Α)Χρηματοοικονομικές Επενδύσεις - Καταθέσεις στο εξωτερικό Καταθέσεις σε εγχώριες τράπεζες Εισοδήματα/Πληρωμές Τόκοι - Ομόλογα ξένων οργανισμών Ομόλογα εγχώριων Τόκοι οργανισμών - Δάνεια σε ξένους Δάνεια από ξένους Τόκοι Μετοχές ξένων Εταιριών Μετοχές εγχώριων Εταιριών Μερίσματα Β) Άμεσες Επενδύσεις - Κτήρια Κτήρια Ενοίκια - Εταιρίες Εταιρίες Κέρδη - Εργοστάσια Εργοστάσια Κέρδη Γ) συναλλαγματικά αποθέματα - Ξένα νομίσματα και αξιόγραφα στην κεντρική τράπεζα - Εγχώριο νόμισμα και εγχώρια αξιόγραφα σε ξένες κεντρικές τράπεζές 13

14 Ενεργητικό Απαιτήσεις από ξένους (Α+Β+Γ) Παθητικό Υποχρεώσεις σε ξένους (Α+Β+Γ) Α)Χρηματοοικονομικές Επενδύσεις Α)Χρηματοοικονομικές Επενδύσεις - Καταθέσεις στο εξωτερικό Καταθέσεις σε εγχώριες τράπεζες - Ομόλογα ξένων οργανισμών Ομόλογα εγχώριων οργανισμών - Δάνεια σε ξένους Δάνεια από ξένους Μετοχές ξένων Εταιριών Μετοχές εγχώριων Εταιριών Β) Άμεσες Επενδύσεις Β) Άμεσες Επενδύσεις - Κτήρια Κτήρια - Εταιρίες Εταιρίες - Εργοστάσια Εργοστάσια Γ) συναλλαγματικά αποθέματα Γ) συναλλαγματικά αποθέματα - Ξένα νομίσματα και αξιόγραφα στην κεντρική τράπεζα - Εγχώριο νόμισμα και εγχώρια αξιόγραφα σε ξένες κεντρικές τράπεζές Διεθνής Επενδυτική Θέση της Χώρας = Απαιτήσεις από ξένους (Α+Β+Γ) - Υποχρεώσεις σε ξένους (Α+Β+Γ) ή NAP = FA - FL 14

15 Χώρα πιστωτής: NAP >0, Χώρα οφειλέτης: NAP <0 Ισοζύγιο εισοδημάτων Κάθε περίοδο η χώρα έχει εισοδήματα από το εξωτερικό (Factor Receipts) και πληρωμές στο εξωτερικό (Factor Payments). Ισοζύγιο εισοδημάτων = Εισοδήματα Πολιτών της Χώρας στο Εξωτερικό - Εισοδήματα Ξένων Πολιτών στη Χώρα. Net Factor Income (NFI) = FR - FP Άρα, GNP (Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν) = GDP (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν +NFI (Καθαρές Πληρωμές). 15

16 Τα τρία συγκεντρωτικά εισοδήματα τα οποία καταγράφουν τις διασυνοριακές ροές χρημάτων είναι: ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. το ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών και το άθροισμά τους το οποίο ονομάζεται ισοζύγιο πληρωμών. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών καταγράφει τις ροές χρημάτων που συσχετίζονται με τις τρέχουσες παραγωγικές δραστηριότητες και το ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών τις ροές κεφαλαίων που συσχετίζονται με διεθνείς επενδύσεις. Το ισοζύγιο πληρωμών καταγράφει τις συνολικές ροές. 16

17 Κατηγορία Εισροές-Εκροές Ισοζύγιο Σύμβολο Χρημάτων Αγαθά Αξία Εξαγωγών-Αξία Εμπορικό ισοζύγιο Εισαγωγών Υπηρεσίες Αξία Εξαγωγών-Αξία Εισαγωγών Ισοζύγιο Υπηρεσιών =Ισοζύγιο Αγαθών & NX Υπηρεσιών Εισοδήματα Εισοροές-Εκροές Ισοζύγιο Εισοδημάτων NFI Μεταβιβάσεις Εισοροές-Εκροές Ισοζύγιο Μεταβιβάσεων =Ισοζύγιο Τρεχουσών συναλλαγών CA CA = NX + NFI GNP = GDP + NFI = (C+I+G+NX)+NFI = C+I+G + NX + NFI = DD + CA Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν = Εγχώρια Ζήτηση + Ισοζύγιο Τρεχουσών συναλλαγών. Αν CA <0 τότε = C+I+G > GNP ή DD>GNP. Αν CA > 0 ή DD<GNP. 17

18 Το ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών συνοψίζει τις διασυνοριακές ροές κεφαλαίων. Το Ισοζύγιο Πληρωμών (balance of Payments) μετρά τις συνολικές ροές χρημάτων σε μια χώρα. Ισοζύγιο Πληρωμών = ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών + ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών Αν Ισοζύγιο Πληρωμών >0 τότε Ζήτηση Εγχώριου Νομίσματος > Προσφορά Εγχώριου Νομίσματος Αν Ισοζύγιο Πληρωμών < 0 τότε Ζήτηση Εγχώριου Νομίσματος > Προσφορά Εγχώριου Νομίσματος 18

19 Ζήτηση εγχώριου νομίσματος Προσφορά εγχώριου νομίσματος Εξαγωγές : 50 Εισαγωγές : 60 NX = = -10 Εισοδήματα : 10 Εισοδήματα : 15 NFI = = -5 CA = NX+NFI = -15 Πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων σε ξένους: 100 Συνολική ζήτηση = =160 Αγορές Περιουσιακών στοιχείων από ξένους:80 Συνολική προσφορά : =155 CF = = 20 BP = CA + CF = = 5 Τα πλεονάσματα και τα ελλείμματα του ισοζυγίου πληρωμών θέτουν σε κίνηση εξισορροπητικούς μηχανισμούς στην αγορά συναλλάγματος. Σε καθεστώς ελευθέρως κυμαινόμενων ισοτιμιών, πλεόνασμα στo ισοζύγιο πληρωμών θα οδηγήσει σε ανατίμηση του νομίσματος ενώ έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών θα οδηγήσει σε υποτίμηση. Υπό καθεστώς σταθερών ισοτιμιών το πλεόνασμα θα οδηγήσει σε αύξηση της νομισματικής κυκλοφορίας και το έλλειμμα θα οδηγήσει σε μείωση της νομισματικής κυκλοφορίας. 19

21 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδας I ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝ/ΓΩΝ ( Ι.Α + Ι.Β + Ι.Γ + Ι.Δ ) -25, , ,633.5 Ι.A ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ( I.Α.1 - I.Α.2) -30, , ,229.1 ΙΣΟΖΥΓΙΟ καυσίμων -7, , ,126.9 ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ χωρίς καύσιμα -23, , ,102.1 ΙΣΟΖΥΓΙΟ πλοίων -3, , ,261.2 ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ χωρίς καύσιμα και πλοία -19, , ,840.9 I.A.1 Εξαγωγές αγαθών 15, , ,230.6 Καύσιμα 3, , ,187.7 Πλοία (πωλήσεις) Λοιπά αγαθά 11, , ,288.2 I.A.2 Εισαγωγές αγαθών 46, , ,459.6 Καύσιμα 10, , ,314.6 Πλοία (αγορές) 4, , ,015.9 Λοιπά αγαθά 31, , ,129.2 Ι.Β ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ( I.Β.1 - I.Β.2) 12, , ,629.6 I.B.1 Εισπράξεις 26, , ,609.2 Ταξιδιωτικό 10, , ,504.7 Μεταφορές 13, , ,096.6 Λοιπές υπηρεσίες 3, , ,007.9 I.B.2 Πληρωμές 14, , ,979.6 Ταξιδιωτικό 2, , ,266.5 Μεταφορές 7, , ,234.4 Λοιπές υπηρεσίες 4, , ,478.7 Ι.Γ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΩΝ (I.Γ.1 - I.Γ.2) -8, , ,594.8 I.Γ.1 Εισπράξεις 4, , ,322.1 Αμοιβές,μισθοί Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα, σύμφωνα με τον ορισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, περιλαμβάνουν μόνο το νομισματικό χρυσό, τη "συναλλαγματική θέση" στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τα "ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα" και τις απαιτήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος σε ξένο νόμισμα έναντι κατοίκων χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ. 21

22 Τόκοι,μερίσματα,κέρδη 3, , ,134.1 I.Γ.2 Πληρωμές 13, , ,916.9 Αμοιβές,μισθοί Τόκοι,μερίσματα,κέρδη 12, , ,447.0 Ι.Δ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΩΝ (I.Δ.1 - I.Δ.2) 1, I.Δ.1 Εισπράξεις 5, , ,435.0 Γενική Κυβέρνηση 3, , ,254.9 Λοιποί τομείς 1, , ,180.1 I.Δ.2 Πληρωμές 4, , ,874.2 Γενική Κυβέρνηση 2, , ,485.4 Λοιποί τομείς 1, , ,388.8 ΙΙ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΩΝ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΩΝ (II.1 - II.2) 2, , ,671.8 II.1 Εισπράξεις 2, , ,932.7 Γενική Κυβέρνηση 2, , ,798.5 Λοιποί τομείς II.2 Πληρωμές Γενική Κυβέρνηση Λοιποί τομείς III ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝ/ΓΩΝ ΚΑΙ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΩΝ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΩΝ( Ι + ΙΙ) -23, , ,961.7 ΙV ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΧΡΗΜ/ΚΩΝ ΣΥΝ/ΓΩΝ ( ΙV.Α+IV.Β+ΙV.Γ+IV.Δ ) 24, , ,838.1 ΙIΙ.Α ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ * Κατοίκων στο εξωτερικό -1, , ,274.9 Μη κατοίκων στην Ελλάδα 1, ΙIΙ.Β ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟΥ * 22, , ,778.3 Απαιτήσεις -8, , ,139.0 Υποχρεώσεις 31, , ,917.3 ΙIΙ.Γ ΛΟΙΠΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ * 1, , ,050.0 Απαιτήσεις -23, , ,638.7 Υποχρεώσεις 25, , ,411.3 ( Δάνεια Γενικής Κυβέρνησης ) 2, , ,873.9 IΙΙ.Δ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ * * V ΤΑΚΤΟΠΟΙΗΤΕΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ( Ι + ΙΙ + IV + V= 0)

23 ΥΨΟΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ * * * 3,857 4,777 5,332 Χρηματοδότηση Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών Ι. Ενεργητικό ΙΙ. Παθητικό Απαιτήσεις από Ξένους (Α+Β+Γ) 10 Υποχρεώσεις σε Ξένους (Α+Β+Γ) 2 Α. Χρηματοοικονομικές 4 Α. Χρηματοοικονομικές 2 Β. Άμεσες 0 Β. Άμεσες 0 Γ. Συναλλαγματικά Αποθέματα 6 Γ. Συναλλαγματικά Αποθέματα 0 Διεθνής Επενδυτική Θέση (Ι-ΙΙ) = 8 = 10-2 Έστω ότι το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι 5. Πώς θα μεταβληθεί το ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών; 23

24 - 1η περίπτωση (χρήση συναλλαγματικών αποθεμάτων) Ι. Ενεργητικό ΙΙ. Παθητικό Απαιτήσεις από Ξένους (Α+Β+Γ) 5 Υποχρεώσεις σε Ξένους (Α+Β+Γ) 2 Α. Χρηματοοικονομικές 4 Α. Χρηματοοικονομικές 2 Β. Άμεσες 0 Β. Άμεσες 0 Γ. Συναλλαγματικά Αποθέματα 1=6-5 Γ. Συναλλαγματικά Αποθέματα 0 Διεθνής Επενδυτική Θέση (Ι-ΙΙ) = 3 = η περίπτωση (εξωτερικός δανεισμός) Ι. Ενεργητικό ΙΙ. Παθητικό Απαιτήσεις από Ξένους (Α+Β+Γ) 10 Υποχρεώσεις σε Ξένους (Α+Β+Γ) 7 Α. Χρηματοοικονομικές 4 Α. Χρηματοοικονομικές 2+5 = 7 Β. Άμεσες 0 Β. Άμεσες 0 Γ. Συναλλαγματικά Αποθέματα 6 Γ. Συναλλαγματικά Αποθέματα 0 Διεθνής Επενδυτική Θέση (Ι-ΙΙ) = 3 =

25 Η προσαρμογή μπορεί να επιτευχθεί και μέσω ταυτόχρονων μεταβολών στο ενεργητικό και παθητικό. Σε κάθε περίπτωση η Διεθνής Επενδυτική Θέση μειώνεται ισόποσα με το έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών. Πηγή: Eurostat 25

26 Πηγή: Eurostat H Διεθνής επενδυτική θέση της χώρας είναι το άθροισμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών όλων των προηγούμενων περιόδων. Η Ελλάδα είναι μια χώρα οφειλέτης. 26

27 Ιδιωτική Αποταμίευση = Διαθέσιμο Εισόδημα - Ιδιωτική Κατανάλωση Διαθέσιμο Εισόδημα = ΑΕΠ +Μεταβιβάσεις Κυβέρνησης +Τόκοι για εξυπηρέτηση δημόσιου χρέους -φόροι YD = GNP + TR +INT -TA Κυβερνητική Αποταμίευση (S G ) = Έσοδα - Δαπάνες, όπου έσοδα = φόροι Δημόσιες Δαπάνες = Δημόσια κατανάλωση + Μεταβιβάσεις + Τόκοι S G = TA - G - TR - INT Εθνική Αποταμίευση = Ιδιωτική αποταμίευση + Κυβερνητική Αποταμίευση S N = S p + S G 27

28 Εθνική Αποταμίευση = Επενδύσεις + Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών. Έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών: Επενδύσεις > Εθνική Αποταμίευση Πλεόνασμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών: Επενδύσεις < Εθνική Αποταμίευση 28