ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΟΕΦ/ΕΑΣ ΕΥΒΟΙΑΣ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: 2009-2012 Εισαγωγή Βασικό χαρακτηριστικό του εγκεκριμένου προγράμματος της ΟΕΦ/ΕΑΣ Εύβοιας είναι ότι δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στη βελτίωση της ποιότητας της παραγωγής και της προστασίας του περιβάλλοντος μέσω της εκτεταμένης εφαρμογής συστήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης στην καλλιέργεια της ελαιοποιήσιμης ελιάς σύμφωνα με το πρότυπο Agro 2. Δραστηριότητες Σχεδιασμός, ανάπτυξη και εφαρμογή συστήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης Η δραστηριότητα υλοποιήθηκε με τη συμμετοχή 150 παραγωγών οι οποίοι οργανώθηκαν σε δύο παραπλήσιου μεγέθους θύλακες σε δύο περιοχές και πιο συγκεκριμένα: Στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Ανθηδόνας (Λουκίσια), καθώς σε αυτή δραστηριοποιείται σημαντικός αριθμός παραγωγών, εκ των οποίων μεγάλος αριθμός συνεργάζεται με το συνεταιριστικό ελαιοτριβείο της περιοχής. Περιοχές εφαρμογής ολοκληρωμένης διαχείρισης Στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Μεσσαπίων (Πολιτικά), περιοχή επίσης με έντονη γεωργική δραστηριότητα, όπου οι παραγωγοί, ελλείψει συνεταιριστικού ελαιοτριβείου, συνεργάζονται με ιδιωτικό. 1
Για την επιλογή των παραγωγών χρησιμοποιήθηκαν ορισμένα κριτήρια μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονταν αυτά που παρουσιάζονται στο διπλανό πλαίσιο Μέγεθος της εκμετάλλευσης Μέσος όρος του όγκου παραγωγής Διασπορά των αγροτεμαχίων Κύρια δραστηριότητα του παραγωγού Ηλικία του παραγωγού Η ομάδα των παραγωγών οργανώθηκε σύμφωνα με το ακόλουθο σχήμα. Σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματική λειτουργία της ομάδας διαδραμάτισαν οι δύο Γεωπόνοι οι τέθηκαν ως Επιβλέποντες στους δύο θύλακες. Το ΣΟΔ σχεδιάσθηκε από τον σύμβουλο διαχείρισης σε συνεργασίας τόσο με τον Επικεφαλής της ΟΠ όσο και με τους Επικεφαλής. Βασικός άξονας του σχεδιασμού αποτέλεσε η κατάρτιση της πολιτικής ολοκληρωμένης διαχείρισης ΠΟΔ. Σε συνεργασία με τους εμπλεκόμενους και τη διοίκηση της ΟΕΦ/ΕΑΣ Εύβοιας, καταρτίσθηκε προσχέδιο της πολιτικής, το οποίο αφού οριστικοποιήθηκε, αποτελεί την Πολιτική Ολοκληρωμένης Διαχείρισης του ΣΟΔ. Η πολιτική ολοκληρωμένης διαχείρισης κινείται σε δυο άξονες: Την προστασία του περιβάλλοντος Την ασφάλεια και την ποιότητα του παραγόμενου ελαιοκάρπου. Κατά την ολοκλήρωση της πολιτικής καθορίστηκαν και οι βασικοί στόχοι του ΣΟΔ, οι οποίοι κινούνται σε τέσσερις άξονες, οι οποίοι είναι: Ο εξορθολογισμός χρήσης των ΦΠΠ Η διασφάλιση της ποιότητας του τελικού προϊόντος όσον αφορά τα υπολείμματα ΦΠΠ Η βελτίωση των θρεπτικών στοιχείων του εδάφους Η υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων Ο σχεδιασμός του ΣΟΔ βασίστηκε στις απαιτήσεις τόσο της ΕΑΣ όσο κι στις απαιτήσεις των προτύπων του AGRO 2-1:2008 και AGRO 2-2:2008 αλλά και του AGRO 2-2/3 το οποίο αποτελεί την Εξειδίκευση του Προτύπου AGRO 2-2, για την καλλιέργεια της ελιάς. Βάσει 2
των απαιτήσεων σχεδιάστηκαν και αναπτύχθηκαν μια σειρά από έγγραφα για την τεκμηρίωση των ενεργειών όλων των εμπλεκομένων. Η εφαρμογή του Συστήματος Ολοκληρωμένης Διαχείρισης βασίστηκε αρχικά στην αναλυτική εκπαίδευση των Επιβλεπόντων και των Υπεύθυνων Φυτοπροστασίας σε θέματα που αφορούσαν στις απαιτήσεις των προτύπων της σειράς Agro 2 καθώς και στον τρόπο εφαρμογής των απαιτήσεων αυτών στην ΟΠ μέσω της υλοποίησης του ΣΟΔ. Σημαντικό στοιχείο για την αποτελεσματική λειτουργία του ΣΟΔ αποτέλεσε επίσης και η εκπαίδευση των παραγωγών η οποία οργανώθηκε γύρω από τους ακόλουθους άξονες οι οποίοι επαναλαμβάνονταν σε ετήσια βάση Βασικές αρχές λειτουργίας του ΣΟΔ και υποχρεώσεις του παραγωγού σε σχέση με αυτό Ασφαλής χρήση και φύλαξη των φυτοπροστατευτικών προϊόντων και λιπασμάτων. Αντιμετώπιση κρίσεων & έκτακτων καταστάσεων Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων στη ΓΕ Ασφαλής χρήση γεωργικού εξοπλισμού Ορθή εφαρμογή φυτοπροστασίας, θρέψης, λίπανσης και άρδευσης της καλλιέργειας Διαδικασία ιχνηλασιμότητας, κανόνες συγκομιδής, Βασικοί κανόνες υγιεινής και ασφάλειας κατά το χειρισμό των προϊόντων Νέες καλλιεργητικές μέθοδοι και τεχνολογίες Πλέον των εκπαιδεύσεων, οι παραγωγοί ενημερώνονταν για τις απαιτήσεις εφαρμογής του ΣΟΔ σε συνεχή βάση από τους Επιβλέποντες. Ειδικότερα δε οι Επιβλέποντες παρακολούθησαν την εφαρμογή του ΣΟΔ μέσω τακτικών επισκέψεων σε παραγωγούς κατά τις οποίες ελέγχονταν στοιχεία όπως στοιχεία εκμετάλλευσης, διανομή και τήρηση εγγράφων, εφαρμογές ψεκασμών, λιπάνσεων, επίπεδα προσβολών, εγκαταστάσεις και εξοπλισμός κλπ. Επιπρόσθετα καθόλη τη διάρκεια υλοποίησης του ΣΟΔ λαμβάνονταν δείγματα εδάφους, φύλλων και καρπών. Με την ανάλυση των δειγμάτων εδάφους και φύλλων σχεδιάζονταν το πρόγραμμα λίπανσης ενώ μέσω των αναλύσεων των καρπών για υπολείμματα ΦΠΠ 3
επικυρώνονταν η αποτελεσματική εφαρμογή των οδηγιών ψεκασμού. Σημειώνεται ότι σε όλες τις αναλύσεις που πραγματοποιήθηκαν δεν ανιχνεύθηκε σε καμία περίπτωση υπέρβαση των MRLs που ορίζονται από τη νομοθεσία. Η τήρηση των απαιτήσεων του προτύπου της ολοκληρωμένης διαχείρισης (Agro 2) επιθεωρήθηκε από ανεξάρτητο Φορέα Πιστοποίησης ο οποίος και απένειμε στην Ομάδα το πιστοποιητικό Προμήθεια εξοπλισμού Η εν λόγω δραστηριότητα αφορά στην προμήθεια ατομικού και συλλογικού εξοπλισμού. Όσον αφορά στον ατομικό εξοπλισμό κατά τη διάρκεια του προγράμματος πραγματοποιήθηκαν οι εξής προμήθειες: 110.000 m 2 ελαιόπανα 114 ελαιοραβδιστικά 148 θαμνοκοπτικά 7.570 τελάρα Ο ανωτέρω εξοπλισμός στο σύνολό του διατέθηκε στους παραγωγούς που συμμετείχαν στην ΟλοκληρωμένηΔιαχείριση προκειμένου να διευκολυνθεί η προσαρμογή τους στην τήρηση των απαιτήσεων. Επιπρόσθετα, όσον αφορά στον συλλογικό εξοπλισμό πραγματοποιήθηκε: Η προμήθεια δύο συσκευών μέτρησης ελαιοπεριεκτικότητας οι οποίες εγκαταστάθηκαν στα δύο ελαιοτριβεία με τα οποία συνεργάζονταν οι παραγωγοί της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης. Οι εν λόγω συσκευές επιτρέπουν την εφαρμογή του συστήματος της κοινής άλεσης ενώ επιπρόσθετα υποστηρίζουν την επιλογή του βέλτιστου χρόνου συγκομιδής. Οι συσκευές διαθέτουν ορισμένα σημαντικά πλεονεκτήματα όπως Λήψη αποτελέσματος σε 1 λεπτό χωρίς την ανάγκη χημικής επεξεργασίας του δείγματος Η χρήση του συστήματος μπορεί να γίνει από μη εξειδικευμένο προσωπικό Δεν απαιτείται η χρήση αντιδραστηρίων /αναλωσίμων Υψηλή ακρίβεια αποτελεσμάτων και Μηδενικό κόστος λειτουργίας & εργατικών 4
συλλογικής οργάνωσης των παραγωγών καθώς και των δυνατοτήτων που διαθέτουν για τους εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης των κυριοτέρων εχθρών και ασθενειών της ελαιοκαλλιέργειας στο Νομό Εύβοιας. Η σκοπιμότητα και ο τρόπος λειτουργίας των συσκευών μέτρησης ελαιοπεριεκτικότητας και του εξοπλισμού που προμηθεύτηκε η ΕΑΣ για τη διεξαγωγή εδαφολογικών αναλύσεων 6