Oταν ξεκινούσαμε το Κοιτάω Μπροστά πριν από λίγα χρόνια,

Αφιερωμένο στους γονείς μου που μου έδειξαν τον ουρανό και με άφησαν να ονειρευτώ στον αδελφό μου που είναι πάντα η πυξίδα μου όταν χάνω το δρόμο μου στον Ανδρέα που μ αγάπησε όπως ονειρεύτηκα και συνεχίζει στα παιδιά μας που έκαναν το πέρασμά μου από αυτή τη ζωή να αξίζει

Πρόλογος Oταν ξεκινούσαμε το Κοιτάω Μπροστά πριν από λίγα χρόνια, δεν μπορούσαμε να φανταστούμε ούτε για μια στιγμή σε τι βάθος θα συναντούσαμε την ανθρώπινη ψυχή, σε πόσες αποχρώσεις θα γνωρίζαμε τα συναισθήματα, πόσες προσωπικές ιστορίες θα μοιραζόσασταν μαζί μας, θριάμβους και ναυάγια μιας ζωής. Μιλούσαμε με λόγια απλά, καθημερινά, όμως όσα ακούγαμε μας άγγιζαν βαθιά. Ήταν άραγε η δική σας ιστορία ή η δική μας; Όλα ήταν τόσο οικεία Η χαρά, η λύπη, η ζήλια, ο μεγάλος θυμός, η οργή. Τα είχα νιώσει κι εγώ όλα. Πόσες φορές δεν είχα την αίσθηση πως με ξέρατε, πως με ξέρατε καλά. Πως μιλάτε με τα δικά μου λόγια, πως λέτε τη δική μου ιστορία γιατί αυτά που νιώθουμε μοιάζουν, κι ας είναι οι ζωές μας διαφορετικές. Ξανάγινα παιδί, έφηβη, ερωτευμένη γυναίκα, μαμά που αγωνιά να κρατήσει στην αγκαλιά της το πρώτο της παιδί όλα μαζί σας! Αμέτρητες οι ιστορίες, εκατοντάδες ονόματα η Μαρία, ο Κώστας, η κυρία Αντιγόνη. Συνήθως ψευδώνυμα, για να κρύψουμε την αλήθεια μας, αυτή που μας καίει το στόμα, μέχρι να τη μοιραστούμε. Αυτή που φοβόμαστε να αποκαλύψουμε μήπως μας καταλάβουν, μήπως πάψουν να μας αγαπούν. Ή μήπως αρχίσουν 9

ρανια θρασκια Οι μισοί μιλούσαμε για ό,τι μας πονά και οι άλλοι μισοί ήμασταν έτοιμοι με το δάχτυλο προτεταμένο να κρίνουμε, να αφορίσουμε, να ρίξουμε το ανάθεμα. Πριν μας καταλάβουν Στο τέλος, σαν συνένοχοι, σαν παίκτες στο ίδιο παιχνίδι, κλείναμε συνωμοτικά το μάτι ο ένας στον άλλον. Είπαμε πολλές ιστορίες. Κάποιες οδήγησαν την καρδιά μας σε αδιέξοδο, κάποιες άλλες όμως άνοιξαν στη ζωή μας ένα παράθυρο αισιοδοξίας και πήρε η ψυχή μας φόρα να τρέξει και να αλλάξει ό,τι τη χαλά. Ό,τι μας κρατάει πίσω, ό,τι σαμποτάρει την ευτυχία μας, τους έρωτές μας, την οικογένειά μας. Μέσα από τα λάθη, τις μικρότητες, τα πάθη, τα δράματα, επαναπροσδιοριστήκαμε. Ξανασυστηθήκαμε και μετά είπαμε με δυνατή φωνή, το αληθινό μας όνομα. Χαίρομαι πολύ που σας ξανασυναντώ μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου. Σας ευχαριστώ για το πιο σημαντικό ταξίδι της ζωής μου, μπροστά στις κάμερες Καλή ανάγνωση, Ράνια Θρασκιά 10

O λάθος άνθρωπος Ελένη, 34 χρονών Πριν από ενάμιση χρόνο η ζωή μου άλλαξε για πάντα, με τρόπο τόσο καταλυτικό που ποτέ μου δεν θα μπορούσα να φανταστώ. Σε μια συγκέντρωση με συναδέλφους, γνώρισα έναν άντρα οχτώ χρόνια μεγαλύτερό μου, επαγγελματικά αποκατεστημένο και πολύ, μα πολύ γοητευτικό. Μελαχρινός, με υπέροχα καστανά μάτια, χαμόγελο αφοπλιστικό και βλέμμα που σε μαγνήτιζε. Τότε ήμουν σε κακή ψυχολογική κατάσταση, χωρισμένη πρόσφατα από μια μακροχρόνια σχέση με έναν συνομήλικό μου που με απατούσε συστηματικά. Είχα κλειστεί στον εαυτό μου και δεν ήλπιζα, ούτε και περίμενα, κάτι από τη ζωή. Ώσπου εμφανίστηκε ο Ανδρέας και όλα απέκτησαν νόημα ξανά. Στην αρχή της γνωριμίας μας, μιλούσαμε για ώρες στο τηλέφωνο σαν έφηβοι και συμφωνούσαμε σε όλα. Ήταν μαγευτικά εκείνα τα τηλεφωνήματα με τα γέλια και τις κουβέντες, που δεν αντέχαμε άλλο να περιμένουμε, έπρεπε οπωσδήποτε να συναντηθούμε. Από εκείνο το απόγευμα και μετά, ήμουν απόλυτα σίγουρη πως είχα βρει τον άνθρωπό μου. Ένιωθα πως ξαναγεννήθηκα, ότι δεν υπήρξε κανένας άντρας στη ζωή μου πριν απ αυτόν, ότι ήταν ο πρώτος, κι ευχόμουν με όλη τη δύναμη της ψυχής μου να είναι και ο τελευταίος. Σε κάθε μας συνάντηση χτυπούσε η καρδιά μου δυνατά κι αισθανόμουν η πιο όμορφη γυναίκα στον κόσμο. Όποτε με άγγιζε έτρεμα και πριν από το τελευταίο μας φιλί ένιωθα πάντα ένα 11

ρανια θρασκια περίεργο μούδιασμα σαν να μην μπορούσα να βρω τη δύναμη να τον αποχαιρετήσω. Κάθε φορά ήθελα και λίγο ακόμα, μια αγκαλιά, ένα φιλί, μια ακόμα μέρα μέσα στη βδομάδα ή, ακόμα καλύτερα, ένα δικό μας, ένα ολόδικό μας Σαββατοκύριακο. Με τον Ανδρέα βλεπόμασταν μόνο καθημερινές. Οι επαγγελματικές του υποχρεώσεις δεν του επέτρεπαν να κοιμάται σπίτι μου ή να περνά μαζί μου Σαββατοκύριακα και γιορτές. Αυτό με στενοχωρούσε πολύ, αλλά σεβόμουν τις υποχρεώσεις του και τους ρυθμούς της δουλειάς του. Εξάλλου ο Ανδρέας ήταν ο άντρας της ζωής μου, ο άντρας που ήθελα να παντρευτώ και να κάνω παιδιά μαζί του, πώς θα μπορούσα να τον πιέζω και να τον στενοχωρώ; Στο μυαλό μου ήταν όλα τακτοποιημένα, αν και δεν κάναμε ποτέ μαζί σχέδια για το μέλλον. Υπέθετα ότι με εμπιστευόταν τόσο που άφηνε σε μένα τις σοβαρές αποφάσεις. Μετά από λίγους μήνες, η επιθυμία μου να αποκτήσω το παιδί του εκπληρώθηκε. Ένα απόγευμα που ήμασταν αγκαλιά στο κρεβάτι και ακούγαμε την αγαπημένη μας μουσική, του αποκάλυψα το ιερό μυστικό της καρδιάς μου. Η αντίδρασή του με σόκαρε. Τινάχτηκε σαν να τον χτύπησε ηλεκτρικό ρεύμα, έτρεμε σύγκορμος και για πρώτη φορά άρχισε να συμπεριφέρεται αλλόκοτα. Μου μιλούσε άσχημα και μου φώναζε καθώς τα χέρια του με έσφιγγαν βίαια. Εγώ σάστισα, ποτέ δεν φαντάστηκα αυτή την αντίδραση όταν έκανα σχέδια μέσα στο μυαλό μου για το πώς θα του αποκάλυπτα την εγκυμοσύνη μου. Τότε ήταν που έμαθα ότι ο άνθρωπος που είχα λατρέψει ήταν παντρεμένος με μια γυναίκα που υπεραγαπούσε, όπως μου είπε, και που είχαν αποκτήσει μαζί δύο αγγελούδια. Μου ξεκαθάρισε με φωνές πως δεν ήταν διατεθειμένος να χαλάσει το σπιτικό του για μια περιπέτεια. Μόνο που αυτή η «περιπέτεια» είχε κρατήσει ενάμιση χρόνο. Με κατηγόρησε για την εγκυμοσύνη ότι μόνη μου την προκάλεσα για να τον παγιδεύσω και μου ζήτησε να χωρίσουμε. 12

κοιταω μπροστα Εξαφανίστηκε για τέσσερις ημέρες που για μένα ήταν εφιαλτικές. Όταν ήρθε ξανά στο διαμέρισμά μας ήταν άλλος άνθρωπος. Είχαν αλλοιωθεί τα χαρακτηριστικά του, και το ζεστό του βλέμμα ήταν πια παγωμένο. Πήρε από το διαμέρισμα ό,τι ήταν δικό του και πήγε να φύγει χωρίς να πει τίποτα. Έπεσα στα πόδια του και τον παρακάλεσα να μιλήσουμε ήρεμα. Με έσπρωξε κι έφυγε έτσι απλά, σαν να μην είχε έρθει ποτέ. Δύο μέρες μετά, όταν κατάφερα να σταματήσω για λίγο να κλαίω, τον έψαξα και δεν βρήκα τίποτα. Είχε αλλάξει φυσικά τον αριθμό του κινητού του κι έμαθα πως μαζί μου χρησιμοποιούσε ψεύτικο όνομα. Ο «Ανδρέας» ή όπως αλλιώς τον λένε συνήθιζε τις περιπετειούλες. Όσο για μένα, εφτά μήνες μετά γέννησα ένα υπέ- ροχο αγοράκι, του οποίου η ληξιαρχική πράξη γέννησης θα μου θυμίζει πάντα το μοιραίο λάθος μου. Δύο λέξεις θα μου στοιχειώνουν για πάντα την ευτυχία: «αγνώστου πατρός». Ανατριχιάζω κάθε φορά που θυμάμαι την Ελένη. Όταν ήρθε σ εμάς, χωρίς να ξέρουμε τι ήταν αυτό που τη βασάνιζε και που ένιωθε την ανάγκη να το μοιραστεί με όλο τον κόσμο, δεν θα ξεχάσω πως όση ώρα μας μιλούσε, καθισμένη απέναντί μου στο γραφείο της εκπομπής, παρατηρούσα τα μάτια της. Σπάνια βλέπεις τόσο όμορφα μάτια και συνάμα τόσο θλιμμένα. Ήταν σαν να της τα έβαψε η θλίψη τόσο πράσινα και διαχεόταν από μέσα τους ένα παράξενο φως. Η Ελένη ξεκίνησε να μας διηγείται την ιστορία του έρωτά της στην αρχή και την εμπειρία της μητρότητας στη συνέχεια. Από τα πρώτα λεπτά της αφήγησής της είχα καταλάβει πως ο άντρας για τον οποίο μου μιλούσε ήταν παντρεμένος. Επόμενο ήταν 13

ρανια θρασκια να αναρωτηθώ πώς εγώ το κατάλαβα αμέσως και η Ελένη που είχε σχέση μαζί του δεν το μυρίστηκε; Σίγουρα δεν τίθεται θέμα ευφυΐας. Η Ελένη ήταν μια πολύ έξυπνη και δραστήρια νέα γυναίκα. Τότε ήταν υψηλόβαθμο στέλεχος μεγάλης πολυεθνικής εταιρείας, με υψηλό μισθό και πολύ καλό όνομα στην αγορά. Άραγε τι ήταν αυτό που μεταμόρφωνε τη γυναίκα αυτή σε ένα εύπιστο πλάσμα που εθελοτυφλούσε μπροστά στα σημάδια του ψεύδους; Η διακαής επιθυμία της να ζήσει τον έρωτα. Η ψυ χή της λαχταρούσε να αγαπήσει και να αγαπηθεί με τρόπο απόλυτο. Έτσι όπως έβλεπε στις ρομαντικές ταινίες και όπως διάβαζε στα αισθηματικά μυθιστορήματα. Το ήθελε τόσο απεγνωσμένα που ξεπούλησε τον εαυτό της γι αυτό, έκανε το μεγάλο ψέμα τη δική της αλήθεια και την έζησε παθιασμένα. Αφέθηκε στο συναίσθημα κι έκανε εχθρό της τη λογική. Η λογική την απομάκρυνε από το όνειρο, της φώναζε να σταματήσει να ζει με αυταπάτες και η Ελένη προτιμούσε να της κλείνει την πόρτα. Πώς να πει όχι σ αυτό το συναίσθημα που την κατέκλυζε και την έκανε να νιώθει μοναδική; Που την έκανε να μοιάζει με την πιο όμορφη γυναίκα στον κόσμο; Που την έκανε να νιώθει σαν σε παραμύθι; Μόνο που αυτή τη φορά η ηρωίδα ήταν εκείνη. Πρωταγωνίστρια ήταν εκείνη και όχι κάποια φίλη της όπως γινόταν συνήθως. Πάντα κάποια άλλη ερωτευόταν τον τέλειο άντρα, κάποια άλλη τον παντρευόταν, κάποια άλλη έκανε παιδί μαζί του. Και τώρα ήρθε η σειρά της. Δεν επέτρεπε σε κανέναν να της το χαλάσει αυτό, ούτε στην ίδια της τη λογική. Τι κι αν ήταν ψέμα; Αυτή το βάφτιζε «αλήθεια», ξανά και ξανά. Πώς μπορεί κάτι τόσο γλυκό να είναι λάθος, δεν γινόταν να το απαρνηθεί, όπως δεν μπορούσε να απαρνηθεί τις στιγμές της ένωσής τους που ξεπερνούσαν καθετί που είχε ζήσει ως τότε. Και αγκάλιασε τόσο δυνατά το λάθος της, που το έκανε να μοιάζει σωστό. 14

κοιταω μπροστα Καθώς οι σκέψεις με πλημμύριζαν όσο άκουγα την Ελένη, με δάκρυα στα μάτια στην αρχή και με γοερό κλάμα στη συνέχεια, να ξεφυλλίζει το βιβλίο της ζωής της μπροστά μου, αναρωτήθηκα: Μήπως όλες δεν το έχουμε κάνει αυτό; Να αγαπήσουμε το λάθος μας με απόγνωση, με δύναμη και με πάθος; Όμως το λάθος έχει ένα τίμημα που κάποια στιγμή, αργά ή γρήγορα, το πληρώνεις. Και η Ελένη το πλήρωσε πολύ ακριβά πιο σωστά, το πλήρωσε το παιδί της. Τότε δεν κατάλαβα το νόημα και το βάθος που είχαν τα λόγια της. Από τότε που έγινα μαμά, η ιστορία της Ελένης έρχεται συχνά στη σκέψη μου με μεγαλύτερη ένταση από ποτέ. Τώρα καταλαβαίνω. Αν βιώνεις κι εσύ μια κατάσταση που μοιάζει με λάθος αλλά θέλεις να το ζήσεις με όλο σου το είναι, μπορείς να διαβάσεις τις παρακάτω σκέψεις και να ανατρέχεις σ αυτές κάθε φορά που το χρειάζεσαι. Σχέση με παντρεμένο Μια σχέση με παντρεμένο είναι εξ ορισμού σχέση προβληματική απ όλες τις απόψεις. Είτε γιατί έχει δυσκολία να εξελιχθεί είτε γιατί δημιουργείται εξαρχής για να μην εξελιχθεί. Για πολλούς, το βασικό ερώτημα είναι: ποιος απ όλους φέρει την ευθύνη για μια τέτοια σχέση; Οι απαντήσεις, όπως είναι λογικό, ποικίλλουν ανάλογα με τη θέση στην οποία βρίσκεται ο καθένας σε μια τέτοια κατάσταση. Το ψυχολογικό προφίλ των αντρών που θα ξεκινούσαν μια τέτοια σχέση θα ήταν κάπως έτσι: Μπορεί να είναι υπέρμαχοι της πολυγαμίας. Αυτοί, στην προσπάθειά τους να καλύψουν ψυχολογικά κενά, που κυρίως αφορούν τη σχέση με τη μητέρα τους, προβάλλουν το επιχείρημα πως είναι στη φύση των αντρών μια τέτοια συμπεριφορά. Έτσι, μεταχειρίζονται κάθε 15

ρανια θρασκια μέσο (χρήμα, βία, ψέμα) για να επιβεβαιώσουν αυτό το επιχείρημα και πολύ συχνά στη διαδικασία αυτή χάνουν και κάθε συναίσθημα. Μπορεί να είναι εκείνοι που επιλέγουν να αισθάνονται καταπιεσμένοι από το γάμο τους, από μια γυναίκα που παίζει περισσότερο το ρόλο της μητέρας παρά της συζύγου. Έτσι, σαν έφηβοι, επαναστατούν μέσα από μια εξωσυζυγική σχέση, η οποία χαρακτηρίζεται συχνά από έντονο πάθος, αλλά δεν έχει ουσιαστικό μέλλον. Από την άλλη, αυτές οι σχέσεις μπορεί να είναι και να παραμένουν κρυφές, όπως όταν ένας έφηβος κρύβει κάτι από τη μητέρα του. Μπορεί να είναι εκείνοι που έχουν ανάγκη να επιβεβαιώσουν με κάποιον τρόπο τον ανδρισμό τους. Έτσι, μέσα από μια εξωσυζυγική σχέση για την οποία συχνά πληρώνουν, ασκούν με διάφορους τρόπους εξουσία στους άλλους και διαφημίζουν την ερωτική τους ζωή σαν το βασικό χαρακτηριστικό τους. Τέλος, μπορεί να είναι εκείνοι οι άντρες που χρησιμοποιούν την παράλληλη σχέση για να τερματίσουν το γάμο τους. Αυτό μπορεί να συμβεί είτε επειδή πραγματικά ερωτεύτηκαν μια άλλη γυναίκα είτε για να τους τραβήξει από το γάμο που δεν επιθυμούν πια. Ποιες είναι, όμως, οι γυναίκες που θα έλκονταν από έναν παντρεμένο; Οι γυναίκες που αποφεύγουν την ουσιαστική δέσμευση, ακόμα κι αν υποστηρίζουν το αντίθετο. Είναι, ή μοιάζει να είναι, βολικό και εύκολο να είσαι ουσιαστικά ελεύθερη και να απολαμβάνεις ταυτόχρονα κάποια από τα προνόμια μιας σχέσης. 16

κοιταω μπροστα Οι γυναίκες που συνάπτουν σχέσεις καθαρά για οικονομικά ή άλλα οφέλη. Στην περίπτωση αυτή, η σχέση μοιάζει περισσότερο με συνειδητή συναλλαγή όπου ο ένας προσφέρει υλικά αγαθά και ο άλλος ελάχιστο συναίσθημα. Μια άλλη εξήγηση έχει να κάνει με την ανταγωνιστική φύση των ανθρώπων. Πολλές γυναίκες επιβεβαιώνουν τη θηλυκότητά τους χρησιμοποιώντας τους άντρες σαν τρόπαια. Γι αυτές τις γυναίκες είναι σημαντικό να κερδίζουν τον άντρα μιας άλλης. Βέβαια, υπάρχει πάντα η πιθανότητα μια τέτοια σχέση να είναι αληθινή και ουσιαστική. Αυτό, όμως, προϋποθέτει την άμεση λύση και το ξεκαθάρισμα της κατάστασης απ όλες τις πλευρές. Ακούγοντας την Ελένη αναρωτιόμουν γιατί τελικά υπάρχουν γυναίκες που εξαπατώνται; Είναι θέμα τύχης ή, πιο σωστά, ατυχίας ή θέμα επιλογής; Οι γυναίκες που εξαπατώνται είναι εκείνες που δεν γνωρίζουν τον εαυτό τους. Είναι εκείνες που υποτιμούν τον εαυτό τους και αποδέχονται την πιθανότητα του ψεύδους σαν πραγματικότητα, ό,τι έκανε δηλαδή και η Ελένη. Είναι εκείνες που αρνούνται να δεχτούν κομμάτια του εαυτού τους ή ατέλειες του συντρόφου τους και, αποδεχόμενες τα πάντα, κάποια στιγμή νιώθουν εξαπατημένες και, ενώ κατά βάθος γνωρίζουν την αλήθεια, πέφτουν από τα σύννεφα. Υπάρχει άραγε τρόπος να προφυλαχτούμε ώστε να μην πληγωθούμε ανεπανόρθωτα; Θα ήταν αφέλεια να πούμε ότι κάποιος δεν γνωρίζει μέσα του ότι από μια επιλογή του μπορεί να εξαπατηθεί, αν γι αυτή δεν αισθάνεται σιγουριά. Όσο καλύτερα γνωρίζω τον εαυτό μου, όσο περισσότερο στηρίζω και περιφρουρώ τις επιλογές μου 17

ρανια θρασκια για τις οποίες είμαι πραγματικά σίγουρη, τόσο μειώνω τις πιθανότητες να εξαπατηθώ. Σε όλες τις περιπτώσεις, το μεγαλύτερο ψέμα το λέμε στον εαυτό μας. Οδηγός επιβίωσης για λάθος επιλογές Η ζωή μας είναι μια σειρά από επιλογές, σωστές και λάθος, αυτό όμως το διαπιστώνουμε πάντα εκ του αποτελέσματος, κι έτσι διαρκώς ρισκάρουμε. Όλες μας οι πράξεις ορίζονται από το τρίπτυχο επιλογή-δράση-ευθύνη. Όλα ξεκινούν από τη σκέψη και την επιθυμία (θέλω τον Γιώργο). Η σκέψη γίνεται πράξη, γίνεται ζωή (κάνω σχέση με τον Γιώργο που είναι παντρεμένος), μετά ξαναγίνεται σκέψη (νιώθω τύψεις για τη γυναίκα του) κι έπειτα πάλι πράξη, μέσα από το βίωμα του κόστους, το βίωμα της ενοχής. Αυτή τη διαδικασία δεν μπορούμε να την αποτρέψουμε μοιάζει με φυσική νομοτέλεια. Κάθε μετάβαση από το ένα στάδιο στο άλλο φαντάζει πάντοτε βουνό, όταν όμως το ξεπεράσουμε αποδεικνύεται πως ήταν ευθεία γραμμή. Μπορούμε να αποφύγουμε τις λάθος επιλογές; Ευτυχώς όχι! Αλλιώς η διαδικασία της μάθησης και της αυτογνωσίας θα ήταν ανούσια και βαρετή. Δεν μπορούμε να αποφύγουμε τα λάθη μας, γιατί η ζωή εμπεριέχει ρίσκο. Κι αυτό είναι που κάνει τη ζωή του καθενός μοναδική. Το ρίσκο έχει, όμως, ευθύνη που πρέπει πάντοτε να αναλαμβάνουμε. Το ζητούμενο, επομένως, δεν είναι να μην κάνουμε λάθος επιλογές, είναι να μην εγκλωβιζόμαστε σ αυτές, να μην αφήνουμε, δηλαδή, μια λάθος επιλογή να ορίζει ολόκληρη τη ζωή μας. Ο εγκλωβισμός σε μια λάθος επιλογή είναι πράξη απραξίας και η ζωή χρειάζεται πράξη, βήματα μπροστά και δύναμη την 18

κοιταω μπροστα οποία όλοι έχουμε μέσα μας. Όταν καταλαβαίνουμε ότι ένας άνθρωπος είναι λάθος για εμάς, γιατί οδηγεί τη ζωή μας σε αδιέξοδο, μακριά από τα όνειρά μας, μας κάνει περισσότερο δυστυχισμένες και μας δίνει μόνο λίγες στιγμές πλασματικής ευτυχίας, τότε αναλαμβάνουμε τη δική μας ευθύνη, πληρώνουμε το τίμημα και κοιτάμε μπροστά. 19