URBACT II Ενηµερωτικό ελτίο Αύγουστος 2014
2 URBACT INFODAYS ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΣΑΣ! ΜΑΛΑΓΑ: ΞΑΝΑΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΧΑΡΗ ΣΤΗ ΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΟ ΜΕ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ URBACT INFODAYS στη χώρα σας! URBACT II και να παρουσιάσει τα χαρακτηριστικά του νέου προγράµµατος της περιόδου 2014-2020. είτε τις πρώτες ηµεροµηνίες παρακάτω! Από τον Σεπτέµβριο, το URBACT βγαίνει και πάλι στους δρόµους! Η οµάδα του URBACT θα βρεθεί σχεδόν σε όλα τα κράτη µέλη της ΕΕ και στα κράτη εταίρους για να επιδείξει τα αποτελέσµατα και τις επιτυχίες του Οι URBACT INFODAYS θα δώσουν µία µοναδική ευκαιρία στους ενδιαφερόµενους, τους επαγγελµατίες και τους υπεύθυνους για τη λήψη αποφάσεων στις πόλεις να ενηµερωθούν στη γλώσσα τους σχετικά µε τα αποτελέσµατα του URBACT και τις βλέψεις για τη νέα περίοδο προγραµµατισµού 2014-2020. Θα παρουσιαστεί το πλαίσιο του URBACT III για την περίοδο 2014-2020 και θα προσδιοριστούν οι βασικοί στόχοι και δράσεις του, καθώς και το χρονοδιάγραµµα και η πρώτη πρόσκληση υποβολής προτάσεων, η οποία θα πρέπει να λάβει χώρα στις αρχές του 2015. Οι URBACT INFODAYS θα διοργανωθούν µε τη βοήθεια των κρατών-µελών και των κρατών εταίρων στις περισσότερες από τις
3 χώρες της ΕΕ, στη Νορβηγία και την Ελβετία, στο διάστηµα από το Σεπτέµβριο του 2014 έως τον Ιανουάριο του 2015. Στην Ελλάδα, η ενηµερωτική ηµερίδα URBACT θα λάβει χώρα στην Αθήνα από τις 13 έως τις 14 Νοεµβρίου. Σηµειώστε τις παρακάτω ηµεροµηνίες ανά χώρα: Βέλγιο: 9 εκεµβρίου, Βρυξέλλες Γαλλία: 15-16 εκεµβρίου, Παρίσι Γερµανία: 15 Σεπτεµβρίου, Έσση Ελλάδα: 13-14 Νοεµβρίου, Αθήνα Ουγγαρία: 29-30 Οκτωβρίου, Βουδαπέστη Λετονία: 23-24 Οκτωβρίου, Ρίγα Πορτογαλία: 16-17 Οκτωβρίου, Λισαβόνα Ρουµανία: 29-30 Οκτωβρίου, Βουκουρέστι Ισπανία: 24-25 Νοεµβρίου, Μαδρίτη ΗΒ: 2-3 εκεµβρίου, Λονδίνο Θα σας κρατάµε ενήµερους για νέες ηµεροµηνίες και χρήσιµες πληροφορίες! Μάθετε περισσότερα: URBACT III ιστότοπος URBACT Εθνικά Σηµεία ιάδοσης URBACT - ιστότοπος URBACT Ξαναχτίζοντας τη Μάλαγα χάρη στη δύναµη της κοινότητας «Κάθε πόλη µοιάζει µε ένα διαφορετικό κόσµο», λέει ο Fernando Barreiro, επικεφαλής των εµπειρογνωµόνων του δικτύου USER, «αλλά µπορούν να µάθουν πολλά πράγµατα η µία από την άλλη». Η συνειδητοποίηση αυτή έκανε τη δραστήρια πόλη της Μάλαγας στην Ισπανία να συµµετάσχει σε ένα δίκτυο πόλεων από ολόκληρη την Ευρώπη που θέλουν να µοιραστούν τις γνώσεις και τις εµπειρίες τους σχετικά µε τους τρόπους κινητοποίησης των πολιτών για τη φροντίδα του περιβάλλοντός τους και να δηµιουργήσουν, σε συνεργασία µε άλλους ενδιαφερόµενους, καλύτερους δηµόσιους χώρους. Μία αρχαία πόλη κάτω από τον ήλιο Η Μάλαγα, η έκτη µεγαλύτερη πόλη της σηµερινής Ισπανίας µε περισσότερους από µισό εκατοµµύριο κατοίκους, έχει µια µάλλον µακρά ιστορία 2800 ετών καθιστώντας την µία από τις αρχαιότερες πόλεις στον κόσµο. Οι Φοίνικες, οι Ρωµαίοι, οι Άραβες και οι Χριστιανοί, ο ένας µε τον άλλον, έζησαν και άκµασαν εκεί, αφήνοντας πίσω τους αρχιτεκτονικά µνηµεία και πλούσια πολιτιστική κληρονοµιά. Επιπλέον, η πόλη αυτή βρίσκεται στη γοητευτική Μεσόγειο και επωφελείται από το ήπιο κλίµα του ισπανικού Νότου, σε µία περιοχή που είναι γνωστή ως Costa del Sol ή, αλλιώς, Ακτή του Ήλιου. Και µόνο η ονοµασία της µας προϊδεάζει για τη βασική της βιοµηχανία: το 84% της οικονοµίας της βασίζεται στον τουρισµό, ενώ οι κατασκευές αποτελούν τον δεύτερο σηµαντικότερο τοµέα. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών και µετά την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη στις δεκαετίες του '70 και του '80, η Μάλαγα απέκτησε πλήθος σηµαντικών υποδοµών και εγκαταστάσεων: διεθνές αεροδρόµιο, τρένο υψηλής ταχύτητας προς Μαδρίτη και Βαρκελώνη, λιµάνι, το Τεχνολογικό Πάρκο της Ανδαλουσίας, Πανεπιστήµιο, κ.ο.κ. Χάρη στη στρατηγική της θέση µεταξύ Ευρώπης και Βορείου Αφρικής και στο ήπιο κλίµα της µε µέση ετήσια θερµοκρασία 18ºC (70F), τα τελευταία 20 χρόνια η Μάλαγα έχει προσελκύσει µεγάλη εισροή επενδύσεων, επιχειρήσεων και ανθρώπων. Παρόλα αυτά, αυτή η ωραία εικόνα δεν παύει να έχει και αρνητικά σηµεία: µετανάστευση και αποκλεισµός, παραµεληµένες περιοχές που µόνο οι ντόπιοι τολµούν να διασχίσουν, υπερβολική κίνηση αυτοκινήτων στους δηµόσιους χώρους... Εξάλλου, η Μάλαγα, όπως και πολλές άλλες πόλεις της Ισπανίας, έχει πληγεί σοβαρά από την οικονοµική κρίση και την επακόλουθη πτώση του κατασκευαστικού τοµέα. Το 2011 είχε από τα µεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας στη χώρα: έφτασε το 30%. Ενίσχυση των κοινοτήτων µέσω της χωρικής ανάπλασης Αυτή είναι η κατάσταση που επικρατεί στις γειτονιές «La Trinidad» και «El Perchel», που χωρίζονται από το κέντρο µόνο από τον ποταµό Guadalmedina. Τις τελευταίες δεκαετίες, στο νότιο τµήµα του «La Trinidad» και στο βόρειο τµήµα του «El Perchel» τα δραστήρια κοινωνικά κινήµατα και οι πλούσιες παραδόσεις συνυπάρχουν µε την αστική υποβάθµιση και τις συγκρούσεις. εδοµένου ότι οι µισοί από τους 5.489 κατοίκους δεν έχουν ούτε τη βασική εκπαίδευση, η τοπική οικονοµία βασίζεται στο υπαίθριο εµπόριο και τις κατασκευές, ενώ η ανεργία φτάνει το 40%.
δρόµους και τις πλατείες που τα περιβάλλουν. 4 Ενδεικτικές συνήθεις χρήσεις δηµοσίων χώρων στην περιοχή Trinidad-Perchel Εικόνα: USER Málaga Μία από τις συλλογικές αυλές ή «corralones» - Εικόνα: USER Málaga. Ήδη από το 1994, είχε καθιερωθεί ένα σχέδιο ανασυγκρότησης µε σκοπό να αναβαθµιστούν αυτές οι γειτονιές. Από τότε, κάποια από τα παλιά κτήρια αντικαταστάθηκαν µε καινούρια στο ίδιο αρχιτεκτονικό ύφος. Στα νέα κτήρια προστέθηκαν οι «corralones», ένα είδος κοινών αυλών µε µεικτό δηµόσιο και ιδιωτικό χαρακτήρα, ενώ εφαρµόστηκε και ένα πολύ επιτυχηµένο σχέδιο για τη συµµετοχή των χρηστών. Οι κοινότητες στις γειτονιές αυτές άρχισαν να προσέχουν τα κτίρια τους, να τα κρατούν καθαρά, να τα διακοσµούν, ακόµα και να διοργανώνουν γιορτές και διαγωνισµούς για να επιδεικνύουν τις επιτυχίες τους στους άλλους κατοίκους και τους επισκέπτες. Είναι αξιοσηµείωτο ότι κάποια από τα βραβεία δεν αντιστοιχούσαν σε χρηµατικά έπαθλα, αλλά σε υλικά ή βοηθήµατα (π.χ. χρώµατα) για την περαιτέρω βελτίωση των σπιτιών τους. Το 2004 καθιερώθηκε ένα σχέδιο για την ακόµα µεγαλύτερη εξέλιξη αυτών των προσπαθειών µε τη δηµιουργία µιας «Περιφέρειας Λαϊκού Μουσείου», µε σκοπό την εκµετάλλευση της τουριστικής αξίας των αναζωογονηµένων τοπικών παραδόσεων και την ταυτόχρονη προώθηση της κοινωνικής ανάκαµψης. Πώς θα µπορούσαν να διευθετηθούν και να ανανεωθούν οι δηµόσιοι χώροι µέσα σε ένα περιβάλλον κοινωνικού αποκλεισµού και συγκρούσεων; Πώς θα µπορούσαν οι κάτοικοι να νιώθουν για τους δρόµους το ίδιο αίσθηµα ιδιοκτησίας και να ταυτίζονται µε αυτούς, όπως µε τις αυλές των σπιτιών τους; Για αυτούς ακριβώς τους σκοπούς, την τελευταία δεκαετία έχουν ληφθεί δράσεις που επεκτείνουν αυτές τις εµπειρίες πέρα από τα ιδιωτικά κτήρια στους Επίσης, η πόλη χρειαζόταν µια νέα οπτική γωνία και για ορισµένα άλλα ζητήµατα. Στην περιοχή Trinidad-Perchel, για παράδειγµα, υπάρχουν πολλά άδεια οικόπεδα, τα οποία είναι διασκορπισµένα σε όλη την περιοχή σαν ανοιχτές πληγές στον ιστό της πόλης. Τα περισσότερα από αυτά χρησιµοποιούνται ως ανεπίσηµοι χώροι στάθµευσης, υποβαθµίζοντας σηµαντικά την ποιότητα των αστικών χώρων τριγύρω. «Ζούµε αυτήν την κατάσταση σύγκρουσης εδώ και καιρό, αλλά δεν µπορούµε να συνεχίσουµε έτσι, πρέπει να την αντιµετωπίσουµε αν θέλουµε να βελτιώσουµε τις γενικότερες συνθήκες στην περιοχή» παραδέχεται η Begoña Oliva, συντονίστρια του τοπικού σχεδίου του δικτύου USER. Η Begoña Oliva είχε συµµετάσχει σε ένα σχέδιο URBAN III στην Ισπανία και σε ένα Αστικό Ρυµοτοµικό Σχέδιο για το ιστορικό κέντρο και την ανάκαµψη του ποταµού Guadalmedina και έτσι γνώριζε από πριν πως «το πιο σηµαντικό θα ήταν να κάνουν τους ίδιους τους κατοίκους να φροντίζουν το άµεσο αστικό περιβάλλον τους και να ξεκινήσουν να παίρνουν από µόνοι τους αποφάσεις». Έπειτα από δεκαετίες έντονων αστικών και κοινωνικών πρωτοβουλιών στην περιοχή, οι ηγετικές µορφές του σχεδίου τοπικής ανάπλασης ήταν πλέον έτοιµες να ανταλλάξουν τις εµπειρίες και τις γνώσεις τους µε άλλους. Έτσι, όταν τους πλησίασε ο Οικισµός της Γκρενόµπλ, η συµµετοχή σε ένα δίκτυο συνεργασίας ήταν το λογικό επόµενο βήµα. USER - Αλλαγές και συγκρούσεις στη χρήση των δηµόσιων χώρων Μία από τις βασικές ιδέες του USER είναι ότι ο σχεδιασµός αστικών δηµόσιων χώρων και οι κύριοι στόχοι της πολεοδοµίας απειλούνται από τις ραγδαίες αλλαγές στους τρόπους χρήσης των πόλεων.
5 Οι στόχοι του σχεδίου αφορούν σε τρεις τοµείς: Πιο φιλικούς και διαδραστικούς κοινωνικούς δηµόσιους χώρους, µέσω της επίλυσης των δυσλειτουργιών και των συγκρουόµενων χρήσεων. Ασφαλέστερους δηµόσιους χώρους για πιο φιλική πόλη. Πιο καθαρούς δηµόσιους χώρους, καλύτερα διατηρηµένους & αναβαθµισµένους, για µια πιο οργανωµένη πόλη. Επικεφαλής εταίρος: Οικισµός της Γκρενόµπλ, Alpes Metropole (Γαλλία) Εταίροι: Κοπεγχάγη ( ανία), Κρακοβία (Πολωνία), ρέσδη (Γερµανία), Λούµπλιν (Πολωνία), Λισαβόνα (Πορτογαλία), Μάλαγα (Ισπανία), Πεσκάρα (Ιταλία), Ρίγα (Λετονία) ιάρκεια: Μάιος 2012 - µέσα 2015 (τρέχον σχέδιο) Σύνδεσµος για το σχέδιο: urbact.eu/user Μαθήµατα γεφύρωσης του παγκόσµιου και του τοπικού Έτσι, το URBACT ήρθε στην πόλη και έφερε µία από τις µεγαλύτερες προκλήσεις που είχαν ποτέ να αντιµετωπίσουν τα δίκτυα URBACT: τη σύνδεση υπερεθνικών συναλλαγών µε τοπικά σχέδια και την αποτελεσµατική συνεργασία αυτών των δύο. Ο Fernando Barreiro µας αναφέρει ότι: «Στην αρχή του σχεδίου υπήρχε κάποια σύγχυση όσον αφορά στη συµµόρφωση των τοπικών δραστηριοτήτων στις υπερεθνικές δυναµικές του URBACT. Είχαν σκοπό να συνδέσουν σε αυτό όλο το Ολοκληρωµένο Σχέδιο για την Trinidad-Perchel, αλλά, τελικά, συνειδητοποίησαν ότι το USER θα µπορούσε να καλύψει καλύτερα µία συγκεκριµένη πτυχή του: την ανάπλαση των δηµοσίων χώρων. Μόλις ξεπεράστηκε αυτό το κρίσιµο σηµείο, όλα έγιναν πολύ πιο εύκολα». Είχαν πολλά να µοιραστούν και να µάθουν. Η Begoña Oliva εξηγεί µερικά από τα ευρήµατά τους: «Οι επιτόπιες επισκέψεις αποτελούν µια από τις υπερεθνικές δραστηριότητες που τυγχάνουν πολύ θερµής υποδοχής, ειδικά όταν ηγούνται από ντόπιους κατοίκους. Κάνεις βόλτα σε µια ξένη πόλη και, παρόλο που οι πρώτες εντυπώσεις σου βασίζονται στις διαφορές, µετά από λίγο αρχίζεις να βλέπεις τις οµοιότητες, τις συνδέσεις και τα πράγµατα που θα µπορούσες να µεταφέρεις και στο δικό σου περιβάλλον. Θυµάµαι ότι περπατούσα στην Κοπεγχάγη και σκεφτόµουν: Αυτοί οι άνθρωποι ξέρουν πραγµατικά πώς να νιώθουν οικεία σε έναν δηµόσιο χώρο». Ο Cristóbal Gil, Επικεφαλής του Κοινωνικού Κέντρου στην περιφέρεια Trinidad-Perchel και συντονιστής των Τοπικών Οµάδων Υποστήριξης URBACT για το USER στη Μάλαγα, έχει πολύ θετική εντύπωση από αυτές τις επισκέψεις: «Επισκεπτόµενοι άλλες πόλεις συνειδητοποιούµε ότι η πραγµατικότητά µας δεν είναι και τόσο άσχηµη, ούτε αξεπέραστη». Η υιοθέτηση ανάλογης µεθόδου που έµαθαν από τη Γκρενόµπλ, του «οδοιπορικού διάγνωσης», αποτέλεσε ένα από τα πιο χρήσιµα εργαλεία που µπόρεσε να τους δώσει το υπερεθνικό δίκτυο: µία επιλεγµένη οµάδα ενδιαφερόµενων (συµπεριλαµβανοµένων κατοίκων από τις γειτονιές, τεχνικών, αστυνοµικών, καθηγητών, ακόµα και µαθητών, µεταξύ άλλων) κάνει µια βόλτα µε τα πόδια γύρω από την περιοχή-στόχο και εντοπίζει τα συγκεκριµένα ζητήµατα και προβλήµατα των δηµόσιων χώρων. Αυτή η µέθοδος έχει καταφέρει µέχρι και να παρακάµψει την πολλές φορές περίπλοκη σχέση µεταξύ των τοπικών και των περιφερειακών κυβερνήσεων. «Περπατούσαµε στην πλατεία San Pablo και µιλούσαµε για τα υπερβολικά πολλά αυτοκίνητα που γέµιζαν τους δηµόσιους χώρους, όταν ένας αρχιτέκτονας µας είπε πως στην πραγµατικότητα υπήρχε, κάτω από τα πόδια µας, ένας µισοχτισµένος υπόγειος δηµόσιος χώρος στάθµευσης που είχε ξεκινήσει να κατασκευάζει η περιφερειακή κυβέρνηση της Ανδαλουσίας» λέει η Begoña Oliva, και συνεχίζει: «Αν δεν είχαµε πάει εκείνη τη βόλτα, δεν θα γνωρίζαµε την ύπαρξή του! Φυσικά, ξεκινήσαµε αµέσως έναν διάλογο µε τη «Junta de Andalucía».
6 Οδοιπορικό διάγνωσης στην περιοχή - Εικόνα: USER Málaga Τα θεµατικά εργαστήρια που διοργανώθηκαν σε διάφορες πόλεις, καθώς και οι αντίστοιχες αναφορές εντυπώσεων που έγραψαν οι επισκέπτες εταίροι έχουν, επίσης, αποδειχτεί πολύτιµη πηγή πληροφόρησης και φρέσκων ιδεών, αφού µε τη συµβολή τους καταφέρνουν να πάνε ένα βήµα πιο πέρα από το τοπικό πνεύµα. Μέχρι στιγµής έχουν δηµιουργήσει κοινούς δείκτες και µεθόδους διάγνωσης, έχουν επεκτείνει τον ορισµό του δηµόσιου χώρου, έχουν συζητήσει κάποιες κοινές ανησυχίες τους και έχουν γίνει ακόµα και ανταλλαγές προσώπων µεταξύ των χωρών του δικτύου. Υπάρχουν, βέβαια, και κάποια προβλήµατα. Ένα από αυτά είναι συνήθως η γλώσσα, που λειτουργεί ως πολιτιστικός φραγµός. Ένα άλλο είναι η δυσκολία στη συνεννόηση σχετικά µε τις διαφορετικές διατάξεις και τα χρονοδιαγράµµατα µεταξύ του τοπικού σχεδίου και του δικτύου URBACT. Πρόκειται, όµως, για προβλήµατα που αξίζει να αντιµετωπιστούν! Αναµορφώνοντας τις συµµετοχικές δοµές και µεθόδους Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η κοινωνική συµµετοχή ήταν ήδη συνήθης πρακτική σε αυτήν την περιοχή. Και πάλι, όµως, η Τοπική Οµάδα Στήριξης ως συµµετοχική δοµή ήταν κάτι καινούριο για αυτούς. «Είχαν συνηθίσει να εργάζονται µε πιο ανοικτές συνελεύσεις, αλλά η ιδέα µίας πιο επικεντρωµένης, αποτελεσµατικής οµάδας ενδιαφεροµένων µε προτεραιότητά της τις δράσεις ήταν αρκετά καινούρια» εξηγεί ο Barreiro. Αυτό, βέβαια, δεν αποθάρρυνε κανέναν, µας λέει η Begoña Oliva: «Παρόλο που πρόκειται για ξένη δοµή, η αντίδραση στην Τοπική Οµάδα Στήριξης URBACT ήταν απίστευτη. Η τοπική κοινότητα µας υποστήριξε πάρα πολύ, στις συνεδριάσεις της ολοµέλειας είχαµε περισσότερους από 100 ανθρώπους κάθε ηλικίας που συµµετείχαν ενεργά. Την θεωρούν πραγµατικά ένα εργαλείο για να επιτύχουµε όλοι τους κοινούς µας στόχους! Παρόλο που κατά καιρούς προκύπτουν και κάποια ιδιαίτερα συµφέροντα, σε γενικές γραµµές αντιλαµβάνονται το εύρος και τα όρια αυτής της οµάδας και µας βοηθούν να την κρατάµε συγκεντρωµένη στους στόχους της». Επιπλέον, εξηγεί µε ενθουσιασµό, δεν έχει γίνει δεκτή µόνο από τους πολίτες: «Υπάρχει µέχρι και υπερεκπροσώπηση των δηµοτικών αρχών! Στις συγκεντρώσεις µας έρχονται πάντα επίσηµοι και τεχνικοί από διάφορους τοµείς, συµπεριλαµβανοµένου και του δηµάρχου.» Αυτήν τη στιγµή, η οµάδα περιλαµβάνει πληθώρα επαγγελµατιών, τοπικών συλλόγων και εκπροσώπων καθώς και κάποιες δηµοφιλείς - και ιδιαίτερες - προσωπικότητες της περιοχής. Η Begoña επισηµαίνει µάλιστα ότι συµµετέχει «ένας εκπρόσωπος από όλα σχεδόν τα διαµερίσµατα του δήµου», γεγονός που δίνει στο σχέδιο έναν χαρακτήρα πραγµατικής ολοκλήρωσης. Ο Ciro de la Torre, αρχιτέκτονας και καθηγητής στο Πανεπιστήµιο της Μάλαγας (UMA), αναφέρει: «Ήταν πολύ ικανοποιητική εµπειρία, µας έφερε όλους πιο κοντά». Ο ίδιος πιστεύει ότι µε τη συµµετοχή του στην Τοπική Οµάδα Στήριξης URBACT µπορούσε να εξηγήσει κάποια πράγµατα που οι άλλοι στην αρχή δεν φαίνονταν να καταλαβαίνουν και αυτοί µε τη σειρά τους του έµαθαν πράγµατα που δεν ήξερε παλιότερα. «Έχω σχεδιάσει και έχω χτίσει αρκετά κοινωνικά στεγαστικά συγκροτήµατα και άλλα σηµαντικά κτήρια σε αυτή τη γειτονιά» λέει.«προσπαθούσα να φτιάξω καλύτερους χώρους για τους ανθρώπους... αλλά χωρίς τους ανθρώπους! Ο Cristóbal και οι άλλοι από το τοπικό Κοινωνικό Κέντρο, από την άλλη πλευρά, βασίζονται στο ανθρώπινο στοιχείο, παρά στα τούβλα, για τα οικοδοµήµατά τους. Αυτό µε έκανε να καταλάβω γιατί κάποια σπουδαία κτήρια και υποδοµές δεν εκτιµώνται ενώ κάποια άλλα, χαµηλής ποιότητας, κτήρια έχουν µεγάλη κοινωνική επιτυχία καθώς και µια κοινότητα που ενδιαφέρεται για αυτά».
7 Μια από τις συναντήσεις της Τοπικής Οµάδας Στήριξης URBACT - Εικόνα: USER Málaga Ο Cristóbal Gil µαζί µε την María Dolores Alcarazo, τεχνικό κοινωνικών υπηρεσιών στην Ιστορική Περιφέρεια και µέλη της Τοπικής Οµάδας Στήριξης URBACT, συνοψίζουν µερικά από τα πλεονεκτήµατά της, όπως τα αντιλαµβάνονται µέχρι στιγµής: «Αποδείχθηκε ένας πολύ ενδιαφέρων χώρος αυτοεκπαίδευσης για τις συµµετοχικές διαδικασίες µεταµόρφωσης των αστικών χώρων και των κοινωνικών δυναµικών τους. Μας επιτρέπει, επιπλέον, να συγκεντρώσουµε σε έναν χώρο τη συλλογική συµβολή όλων των κοινωνικών τεχνικών, των πολεοδόµων και πολλών άλλων ειδικοτήτων από όλες τις περιοχές του δήµου, ενώ και αυτοί οι ίδιοι έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν την περιοχή καλύτερα». Το µέλλον θα γραφτεί... µε το ίδιο κοινωνικό χρώµα Αν και το σχέδιο αυτό βρίσκεται ακόµα σε φάση εφαρµογής και δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως, ο δήµος έχει ήδη πραγµατοποιήσει κάποιες δράσεις σχετικά χαµηλού προϋπολογισµού (περίπου 150.000 ). Το γεγονός αυτό αποτέλεσε µία πρώτη µεταβίβαση εξουσίας στη συµµετοχική διαδικασία, καθώς έδωσε την ευκαιρία στους κατοίκους στις γειτονιές να δουν κάποια άµεσα αποτελέσµατα και βελτιώσεις. «Είναι πολύ χαρούµενοι µε τα όσα έχουν γίνει µέχρι στιγµής, όπως, για παράδειγµα, µε τον φωτισµό ορισµένων χώρων» λέει η Begoña Oliva. Η María Dolores Alcarazo εξηγεί πως «η πρόκληση τους επόµενους µήνες θα είναι να διαµορφωθεί συναινετική & πραγµατοποιήσιµη πρόταση για την ανάπλαση των δηµοσίων χώρων και να δηµιουργηθεί ένα Τοπικό Σχέδιο ράσης - το οποίο έχει ήδη αρχίσει να προετοιµάζεται - µε συνολική θεώρηση της περιοχής της Trinidad-Perchel». Οι συµµετέχοντες ήδη οραµατίζονται την Τοπική Οµάδα Στήριξης URBACT ως µια δοµή που θα συνεχίσει να είναι παρούσα και στα επόµενα στάδια του σχεδίου, καθώς και σε µερικά πιλοτικά σχέδια στο πλαίσιο των επερχόµενων ολοκληρωµένων επιχειρησιακών προγραµµάτων. Ο Cristóbal Gil το λέει ξεκάθαρα: «Εννοείται πως αυτό πρέπει να γίνει! Η Τοπική Οµάδα Στήριξης URBACT πρέπει να συνεχίσει να έχει ενεργό ρόλο καθ' όλη τη διάρκεια της εφαρµογής και των φάσεων παρακολούθησης του σχεδίου, µέχρι να επιτευχθεί ο τελικός µας στόχος. Ακόµα και τότε, όταν θα έχουµε έναν επιτυχηµένο δηµόσιο χώρο, δεν θα υπάρχει στάσιµη κατάσταση: θα προκύψουν νέα προβλήµατα, νέες ανάγκες και νέες χρήσεις και η συνεχιζόµενη συµµετοχή των βασικών ενδιαφεροµένων θα είναι απαραίτητη για να µείνουν οι χώροι ζωντανοί και να επιτελούν τον προβλεπόµενο ρόλο τους». Την ίδια στιγµή, σε ένα άλλο µέρος της πόλης... Σε αυτό το σηµείο, θα µπορούσε κανείς να φανταστεί πως η σύνδεση ενός και µόνο σχεδίου URBACT µε τα τοπικά σχέδια είναι αρκετή για µια πόλη. Όχι, όµως, και για τη Μάλαγα! Η συµµετοχή της πόλης στο URBACT ήταν ένα στοίχηµα, αφού µπήκε όχι σε ένα αλλά σε δύο δίκτυα ταυτόχρονα. Με λίγα λόγια, έχει δύο ανεξάρτητα τοπικά σχέδια, τα οποία εργάζονται µέσα σε παρόµοιο πλαίσιο σε δύο διαφορετικές περιοχές της πόλης και η µοναδική τους, σχεδόν, σύνδεση είναι... ένα υπερεθνικό ευρωπαϊκό πρόγραµµα! RE-Block - ίνοντας νέα ζωή στα πολυώροφα συγκροτήµατα για πράσινες και οµοιογενείς γειτονιές. Βασικός στόχος του RE-Block είναι να προωθήσει την αποτελεσµατική ανάπλαση σε αυτές τις γειτονιές, να τις κάνει, δηλαδή, πιο ελκυστικές και να βελτιώσει την περιβαλλοντική τους ποιότητα, διαµορφώνοντας ταυτόχρονα µια ειδικά προσαρµοσµένη ολοκληρωµένη προσέγγιση για την καταπολέµηση της φτώχειας. Επικεφαλής εταίρος: 18 η Περιφέρεια της Βουδαπέστης (Ουγγαρία) Εταίροι: Ρώµη (Ιταλία), Σάλφορντ (Ηνωµένο Βασίλειο), Södertalje (Σουηδία), Magdeburg (Γερµανία), Βίλνιους (Λιθουανία), Κοµοτηνή (Ελλάδα), Ιάσιο (Ρουµανία), Gelsenkirchen (Γερµανία), Μάλαγα (Ισπανία)
Σύνδεσµος για το σχέδιο: urbact.eu/reblock Κοινωνικό παντοπωλείο µε βιολογικά τρόφιµα και τοπικά προϊόντα 8 Η γειτονιά «La Palma» της περιφέρειας Palma Palmilla αποτελείται από πολλά πολυώροφα συγκροτήµατα κτηρίων, τα οποία τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αποκτήσει κακή φήµη σε όλη την πόλη. Όπως στην Trinidad- Perchel, έτσι και εδώ, εφαρµόστηκε το 2005 ένα σχέδιο για να δώσει ελπίδα και νέα οπτική γωνία στους κατοίκους, µε παρόµοια «σµίξη» των υπαρχόντων συµµετοχικών εµπειριών - που αποτελούν πραγµατική πηγή έµπνευσης! - και της δοµής των Τοπικών Οµάδων Στήριξης URBACT σύµφωνα µε τις συστάσεις του δικτύου URBACT Re-Block. Θα µπορούσαµε να πούµε πολλά περισσότερα και για αυτήν την περίπτωση, αλλά όπως είπε κάποτε ο Γερµανός συγγραφέας Michael Ende: «αυτή είναι µια άλλη ιστορία, για κάποια άλλη στιγµή». Πηγή πρώτης εικόνας: Paolo Trabattoni στο flickr Μάθετε περισσότερα: δίκτυο User ιστότοπος URBACT δίκτυο RE-Block ιστότοπος URBACT Οι εταίροι του δικτύου URBACT Βιώσιµη διατροφή στις τοπικές κοινότητες συναντήθηκαν πρόσφατα στη Λυόν της Γαλλίας για τη διεξαγωγή επίσκεψης µελέτης και εργαστηρίων. Οι διοργανωτές τους σύστησαν το La Passerelle d Eau de Robec, ένα κοινωνικό παντοπωλείο που παρέχει στον φτωχό πληθυσµό πρόσβαση σε βασικά και βιώσιµα προϊόντα και δηµιουργεί έναν κοινωνικό δεσµό µεταξύ των ανθρώπων που βρίσκονται σε ανάγκη και τους κατοίκους της περιοχής. Το «La Passerelle d eau de Robec» είναι Μη Κυβερνητική Οργάνωση (ΜΚΟ) µε έδρα την 1 η περιφέρεια της Λυόν, ένα από τα παλαιότερα τµήµατα του κέντρου της πόλης. Το 2001, πέρα από τις συνηθισµένες δράσεις του, την κοινωνική φροντίδα του φτωχού πληθυσµού, τα εργαστήρια και τις δραστηριότητες για την ενίσχυση του κοινωνικού δεσµού, το «La Passerelle d eau de Robec» ίδρυσε ένα κοινωνικό παντοπωλείο βασισµένο σε µια νέα ιδέα. Σύµφωνα µε µια µελέτη που έγινε στη γειτονιά και τον Χάρτη της Οτάβα για την Προαγωγή της Υγείας, η σχέση µεταξύ υγείας και επισφαλούς τρόπου ζωής θεωρήθηκε προτεραιότητα. Έτσι, η ΜΚΟ αποφάσισε να αναλάβει δράση και να παράσχει στο φτωχό πληθυσµό όχι µόνο κοινωνική στήριξη, αλλά και ποικιλία τροφίµων. Το κοινωνικό παντοπωλείο πουλάει στους φτωχούς, αλλά και σε άλλους πολίτες που θέλουν να συνεισφέρουν στη δράση του, διάφορα πράγµατα, από κοινωνική φροντίδα έως φρέσκα τοπικά οργανικά προϊόντα. Οι προµηθευτές του κοινωνικού παντοπωλείου ποικίλλουν. Υπάρχουν ΜΚΟ που παρέχουν προϊόντα υγιεινής, φρέσκα προϊόντα, φρούτα και λαχανικά, ιδιωτικές εταιρείες που το προµηθεύουν µε οργανικά προϊόντα, προϊόντα δίκαιου εµπορίου και σε µεγάλες ποσότητες,
9 καθώς και µικροπροµηθευτές (παραγωγοί) που φέρνουν φρέσκα τοπικά προϊόντα. Οι αρχικοί στόχοι του παντοπωλείου ήταν να παρέχει στα φτωχά άτοµα πρόσβαση σε τρόφιµα, ώστε να µπορούν να διατηρήσουν την αυτονοµία και την αξιοπρέπειά τους, να εξασφαλίσει την ποιότητα της διατροφής τους και εποµένως, να βελτιώσει την υγεία τους, να δηµιουργήσει ένα µέρος συνάντησης/ανταλλαγής γνώσεων για την προώθηση του κοινωνικού δεσµού και να διαµορφώσει ένα κοινό σχέδιο µε κοινωνική ποικιλοµορφία. Για να επιτύχει αυτούς τους στόχους, το παντοπωλείο δηµιούργησε ένα σύστηµα βάσει του οποίου τα βιολογικά τρόφιµα και τα τρόφιµα κοινωνικής φροντίδας βρίσκονται στο ίδιο µέρος και έτσι κατάφερε να αναµείξει άτοµα από διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα. Ένα διπλό σύστηµα Υπάρχουν δύο είδη µελών που δικαιούνται να αγοράζουν προϊόντα από το παντοπωλείο. Ο σύλλογος έχει θέσει κάποια κριτήρια για τα µέλη που µπορούν να επωφελούνται από τα προϊόντα που αυτό διαθέτει. Οι προϋποθέσεις για τους «ικαιούχους» είναι: οικονοµικές (πολύ χαµηλό ή µηδενικό εισόδηµα) κριτήρια κατοικίας: πρέπει να είναι κάτοικοι της 1 ης ή της 4 ης περιφέρειας της Λυόν (της περιοχής του παντοπωλείου) να λαµβάνουν τη στήριξη του κοινωνικού ή του συλλογικού δικτύου να είναι σε κάποιο πρόγραµµα προσωπικής διαβίωσης (εργασίας, στέγασης, υγείας, κτλ.) η «δυνατότητα αγοράς», η οποία υπολογίζεται µε βάση τους πόρους και τα έξοδα από τους ανθρώπους. Ένα νοικοκυριό έχει δικαίωµα στο κοινωνικό παντοπωλείο όταν του περισσεύουν µόνο 6 ευρώ ανά µέρα και ανά άτοµο. Η συµµετοχή κοστίζει 3 ευρώ και δίνει πρόσβαση σε όλα τα προϊόντα που παρέχει το παντοπωλείο για έναν ολόκληρο χρόνο, ενώ µπορεί και να ανανεώνεται. Τα µέλη µπορούν να αγοράσουν ηθικά προϊόντα, π.χ. βιολογικά, δίκαια ή τοπικά προϊόντα, σε χαµηλότερη τιµή: περίπου 50% µικρότερη από τη µέση τιµή αγοράς τους. Τα µέλη που θέλουν να στηρίξουν ένα ηθικό/κοινωνικό σχέδιο µπορούν να χρηµατοδοτούν ένα µέρος του σχεδίου του παντοπωλείου. Για αυτούς, το κόστος συµµετοχής ανεβαίνει στα 10 και έχουν δικαίωµα µόνο στα προϊόντα δίκαιου εµπορίου, στα βιολογικά και στα τοπικά προϊόντα, τα οποία δέχονται να πληρώνουν σε τιµή λίγο υψηλότερη από την τιµή αγοράς τους - µε εξαίρεση τα βιολογικά προϊόντα που πωλούνται σε µεγάλες ποσότητες και έτσι η τιµή τους πέφτει. Βέβαια, η προσφορά µεγαλύτερης ποικιλίας προϊόντων δεν αρκεί, για αυτό και η ΜΚΟ ενισχύει αυτή της τη δράση µε εκπαιδευτικά εργαστήρια και δραστηριότητες για τα τρόφιµα, τη µαγειρική, τις αγορές, κτλ... Ένα πακέτο κοινωνικής φροντίδας Το «La Passerelle d eau de Robec» προσφέρει ένα συνολικό «πακέτο κοινωνικής φροντίδας» µε οικονοµικά και κοινωνικά προνόµια. Ο φτωχός πληθυσµός έχει πρόσβαση σε βιώσιµη διατροφή και υπεύθυνη κατανάλωση, στα οποία συνήθως έχουν πρόσβαση µόνο άνθρωποι µε µεγαλύτερη αγοραστική δύναµη και καλύτερη επίγνωση της σηµασίας της κατανάλωσης ποιοτικών και βιώσιµων τροφίµων. Στα κοινωνικά προνόµια συγκαταλέγονται τα εξής: Ενίσχυση του κοινωνικού δεσµού χάρη στην υποστήριξη και την παρακολούθηση των φτωχών ατόµων από έναν κοινωνικό λειτουργό. Συµµετοχή των µελών στα προγράµµατα του παντοπωλείου: συλλογή τροφίµων, φεστιβάλ, τακτοποίηση και τιµολόγηση προϊόντων, εργαστήρια (µαγειρικής, διατροφής και άλλων) Ανάµειξη ανθρώπων από διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα Ανακαλύψτε περισσότερα προγράµµατα και µάθετε για τις δραστηριότητες του δικτύου Βιώσιµη διατροφή στις τοπικές κοινότητες στο ιστολόγιό του, τον αρχικό τόπο δηµοσίευσης αυτού του άρθρου!
Το URBACT είναι ένα Ευρωπαϊκό πρόγραµµα ανταλλαγής και γνώσης που προωθεί την αειφόρο αστική ανάπτυξη. Βοηθά τις πόλεις να συνεργαστούν για να αναπτύξουν λύσεις σε µείζονες αστικές προκλήσεις, επιβεβαιώνοντας τον κυρίαρχο ρόλο που παίζουν στην αντιµετώπιση πολύπλοκων κοινωνικών προκλήσεων. Τις βοηθά να αναπτύξουν πραγµατιστικές λύσεις νέες και βιώσιµες, οι οποίες ενσωµατώνουν τις οικονοµικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις. Βοηθά τις πόλεις να µοιραστούν καλές πρακτικές και συµπεράσµατα µε όλους τους επαγγελµατίες που εµπλέκονται στην πολιτική για τις αστικές περιοχές, σε όλη την Ευρώπη. Το URBACT είναι 181 πόλεις, 29 χώρες και 5.000 συµµετέχοντες