ΠΑΡΟΞΤΜΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΙΚΟ ΠΟΝΟ Δν Α.Μπασναθηάνε Ακαηζζεζημιόγμξ, Γ.Ο.Ν.Κ. <<Άγημη Aκάνγονμη>>
Αολακόμεκμ εκδηαθένμκ γηα ημκ πανμλοζμηθό θανθηκηθό πόκμ ζμβανό πνόβιεμα ζημοξ θανθηκμπαζείξ με επηπμιαζμό 23-90% ζοπκά οπμδηαγηγκώζθεηαη θαη οπμζεναπεύεηαη ανκεηηθέξ επηπηώζεηξ ζηεκ πμηόηεηα δςήξ ηςκ αζζεκώκ εμθάκηζε κέςκ θανμαθμιμγηθώκ επηιμγώκ γηα ηεκ ακηημεηώπηζή ημο Caraceni A et al Palliat Med 2004; 3 : 177-83. Zeppetella G, Ribeiro MD. Expert Opin Pharmacother 2003;4:493-502. Zeppetella G. J Pain Symptom Manage 2008;35:563-567.
The management of cancer-related breakthrough pain: recommendations of a task group of the Science Committee of the Association for Palliative Medicine of Great Britain and Ireland. Davies AN, Dickman A, Reid C, Stevens AM, Zeppetella G. Science Committee of the Association for Palliative Medicine of Great Britain and Ireland. Eur J Pain. 2009 Apr;13(4):329-30. Οη ζοζηάζεηξ είκαη γεκηθέξ. Βαζίδμκηαη ζε πενημνηζμέκεξ εκδείλεηξ (βαζμόξ ζύζηαζεξ D) θαη ακηακαθιμύκ γκώμεξ εηδηθώκ (expert opinion).
Oνηζμόξ πανμλοζμηθμύ θανθηκηθμύ πόκμο Πανμδηθή έλανζε πόκμο πμο εμθακίδεηαη ζε αζζεκή πμο οπμθένεη από ζηαζενό θαη θαιά ειεγπόμεκμ βαζηθό πνόκημ πόκμ.
Ο πανμλοζμηθόξ θανθηκηθόξ πόκμξ μπμνεί κα είκαη: Αοηόμαημξ, Πνμθιεηόξ, κα ζοκδέεηαη δει. με ηεκ δναζηενηόηεηα - πνμβιέρημμξ (θίκεζε, βάδηζε) - με πνμβιέρημμξ(βήπαξ) - ιόγς επεμβάζεςκ Davies AN et al. Eur J Pain 2009;13(4):329-30.
Υαναθηενηζηηθά ΠΚΠ ηαπεία έκανλε έκηαζε μέγηζηε έκηαζε δηάνθεηα ζοπκόηεηα : μέηνημξ/ζμβανόξ : 3-5 min : 15-30 min : μέζε εμενήζηα ζοπκόηεηα 4 επεηζόδηα Davies AN et al. Eur J Pain 2009;13(4):329-30.
Αριθμόσ επειςοδίων Οη αζζεκείξ ζοπκά βηώκμοκ 3 ή πενηζζόηενα επεηζόδηα ΠΚΠ εμενεζίςξ 7 6 5 4 3 2 1 0 Portenoy 1990 Fine 1998 Portenoy 1999 Zeppetella 2000 Gómez-Batiste 2002 Hwang 2003
επί τοισ εκατό ποςοςτό επειςοδίων BTCP Η δηάνθεηα ηςκ επεηζμδίςκ είκαη πενίπμο ~30 min 31, 64, θαη 87% ηςκ επεηζμδίςκ δηανθμύκ 15, 30 θαη 60 ιεπηά, ακηίζημηπα 31% 33% 23% 5% 2% 6% 15 >15 30 >30 60 >60 120 >120 Μθ οριηόμενο Διάρκεια των ΠΚΠ επειςοδίων (minutes) Adapted from Gómez-Batiste X, et al. J Pain Symptom Manage 2002;24(1):45 52.
Γπηπηώζεηξ ημο με ειεγπόμεκμο πανμλοζμηθμύ θανθηκηθμύ πόκμο Πνμζανμμζμέκμξ από Portenoy et al θαη Caraceni et al Portenoy RK et al. Pain 1999;81:129 134. Caraceni A et al. Palliat Med 2004;18:177 183. Bennett D et al. P&T 2005;30:296 301.
Ακαγκώνηζε αλημιόγεζε ΠΚΠ αηηημιμγία παζμθοζημιμγία (π.π. αιγαηζζεηηθόξ, κεονμπαζεηηθόξ, μεηθηόξ) θιηκηθά παναθηενηζηηθά πνήζε ζοκήζςκ θιημάθςκ θαη ενςηεμαημιμγίςκ πόκμο
Ημενμιόγημ 10 Παροξυςμικόσ πόνοσ Βαςικόσ πόνοσ Πόνοσ Βαςική αναλγητική αγωγή Δραςτηριότητα 0 Βάδιςμα Ανάπαυςη Εργαςία ςτον κήπο Ζεςτό μπάνιο 8πμ 9πμ 10πμ 11πμ
Κλίμακεσ Numerical Rating Scale Visual Analogue Scale Wong-Baker FACES Pain Rating Scale Wong-Baker FACES Pain Rating Scale.
Αιγόνηζμμξ αλημιόγεζεξ-ακαγκώνηζεξ ΠΚΠ Έπεη μ αζζεκήξ βαζηθό πόκμ ; (βαζηθόξ πόκμξ = πόκμξ πανώκ γηα 12h/day θαηά ηεκ ηειεοηαία εβδμμάδα ή πμο μπμνεί κα εμθακηζηεί ακ δεκ ιεθζεί ακαιγεζία ΝΑΙ Ακ όπη ηόηε μ αζζεκήξ δεκ έπεη ΠΚΠ Γίκαη μ βαζηθόξ πόκμξ ηθακμπμηεηηθά ειεγπόμεκμξ; (ηθακμπμηεηηθά ειεγπόμεκμξ = πόκμξ πμο θομαίκεηαη από «θαζόιμο» έςξ «ακεθηόξ»γηα 12h/day θαηά ηεκ ηειεοηαία εβδμμάδα) ΝΑΙ Ακ όπη ηόηε μ αζζεκήξ δεκ έπεη ΠΚΠ Έπεη μ αζζεκήξ πανμδηθέξ ελάνζεηξ πόκμο ; ΝΑΙ Ακ όπη ηόηε μ αζζεκήξ δεκ έπεη ΠΚΠ ΠΚΠ Davies AN et al., Eur J Pain (2008)
Ακηημεηώπηζε ΠΚΠ Η ζεναπεία ζημπεύεη κα ειαπηζημπμηήζεη ηεκ ζοπκόηεηα θαη ηεκ έκηαζε ηςκ επεηζμδίςκ ΠΚΠ.
Ακηημεηώπηζε ΠΚΠ Φανμαθεοηηθή Γπεμβαηηθή - απμθιεηζμμί κεύνςκ - θοθςπιαζηηθή Με Φανμαθεοηηθέξ μέζμδμη - ηεπκηθέξ παιάνςζεξ - ηεπκηθέξ απόζπαζεξ - πάγμξ ή ζενμόηεηα - μαζάδ
Φανμαθεοηηθή ακηημεηώπηζε ΠΚΠ μπημεηδή άμεζεξ απειεοζένςζεξ ζημκ αοηόμαημ ΠΚΠ: πμνήγεζε με ηεκ έκανλε ΠΚΠ ζημκ πνμθιεηό ΠΚΠ: πμνήγεζε πνηκ ηε δναζηενηόηεηα
Ιδακηθό μπημεηδέξ γηα ακηημεηώπηζε ΠΚΠ Σα θανμαθμθηκεηηθά παναθηενηζηηθά ημο κα απεηθμκίδμοκ ηα πνμκηθά παναθηενηζηηθά ηςκ επεηζμδίςκ ΠΚΠ άμεζε έκανλε δνάζεξ μηθνή δηάνθεηα δνάζεξ μεγάιε ηζπύ κα μεκ μεηαβμιίδεηαη ζε μεηαβμιίηεξ με μαθνά δηάνθεηα δνάζεξ εύθμιμ ζηε ιήρε από ημκ αζζεκή με ηηξ ιηγόηενεξ ακεπηζύμεηεξ εκένγεηεξ
Ένταςθ πόνου Οπημεηδή πμο πνεζημμπμημύκηαη ςξ «ακαιγεηηθά δηάζςζεξ» από ημ ζηόμα μμνθίκε άμεζεξ απειεοζένςζεξ - ε θανμαθμθηκεηηθή/θανμαθμδοκαμηθή δεκ ηαηνηάδεη με ηα παναθηενηζηηθά ημο ΠΚΠ Μορφίνθ άμεςθσ αποδζςμευςθσ BTP Profile υπερθεραπεία 5 30 60 Χρόνοσ (minutes)
Οπημεηδή πμο πνεζημμπμημύκηαη ςξ «ακαιγεηηθά δηάζςζεξ» δηαβιεκκμγόκηα πμνήγεζε θεκηακύιεξ - πανεηαθά (Actiq, Effentora) - οπμγιώζζηα (Abstral) - δηανηκηθά (Instanyl) εκδμθιέβηα οπμδόνηα πμνήγεζε μπημεηδώκ ακαιγεζία ειεγπόμεκε από ημκ αζζεκή (εκδμθιέβηαεπηζθιενίδηα)
Υαναθηενηζηηθά ημο θηηνηθμύ άιαημξ θεκηακύιεξ ιηπόθηιμ μπημεηδέξ με ηζπύ 100 θμνέξ μεγαιύηενε ηεξ μμνθίκεξ ημ πημ ιηπόθηιμ από ηα θιηκηθά δηαζέζημα μπημεηδή άμεζεξ-απειεοζένςζεξ Abstral SPC. ProStrakan Ltd, UK (Revised: Sept 2008). Bennett D et al. P&T 2005;30:354 361.
Υμνήγεζε μέζς ημο ζημμαηηθμύ βιεκκμγόκμο Γοθμιία ζηε πνήζε Γθμεηαιιεύεηαη ηα παναθηενηζηηθά ημο ζημμαηηθμύ βιεκκμγόκμο πμο δηεοθμιύκμοκ ηεκ γνήγμνε απμννόθεζε: μεγάιε επηθάκεηα ορειή δηαπεναηόηεηα ορειή αγγείςζε μμμηόμμνθε ζενμμθναζία οκδέεηαη με ορειή βημδηαζεζημόηεηα, ιόγς ηεξ απμθογήξ ημο μεηαβμιηζμμύ πνώηεξ δηόδμο Zeppetella G. Palliat Med 2001;15:323 328. Simmonds MA. Oncology 1999;13:1103 1108. Weinberg DS et al. Clin Pharmacol Ther 1988:44:335 342.
Τπμγιώζζηα έκακηη πανεηαθήξ πμνήγεζεξ Τπμγιώζζηα θμηιόηεηα Πανεηαθή θμηιόηεηα Η θμηιόηεηα μεηαλύ ηεξ θάης πιεονάξ ηεξ γιώζζαξ θαη ηεξ θάης γκάζμο Η θμηιόηεηα μεηαλύ ηςκ ζηαγόκςκ θαη ηςκ πανεηώκ Ο πανεηαθόξ βιεκκμγόκμξ είκαη ιηγόηενμ δηαπεναημξ από ημκ οπμγιώζζημ βιεκκμγόκμ, επμμέκςξ: μπμνεί κα μεκ πανέπεη ηε γνήγμνε απμννόθεζε θαη ηεκ θαιή βημδηαζεζημόηεηα πμο ζοκδέμκηαη με ηεκ οπμγιώζζηα πμνήγεζε ημο θανμάθμο έκα μεγάιμ πμζμζηό ηεξ fentanyl μπμνεί κα θαηαπμζεί ε πανεηαθή πμνήγεζε μπμνεί κα απαηηήζεη παναηεηαμέκε επαθή μεηαλύ ημο θανμάθμο θαη ημο βιεκκμγόκμο Η οπμγιώζζηα θμηιόηεηα εμθακίδεη ηεκ μεγαιύηενε εκοδάηςζε ζε πενηπηώζεηξ λενμζημμίαξ Οη πενημνηζμμί ηεξ πανεηαθήξ πμνήγεζεξ, δίκμοκ έμθαζε ζηεκ ακάγθε γηα εκαιιαθηηθέξ μμνθέξ πμνήγεζεξ ηεξ θεκηακύιεξ από ημο ζηόμαημξ Shojaei AH. J Pharm Pharmaceut Sci 1998;1:15 30. Actiq SPC. Cephalon Ltd, UK (Revised: Jan 2008). Effentora SPC. Cephalon Ltd, UK (Revised Jan 2009).
Γκδμνηκηθή πμνήγεζε Τξ οιμικό επιθήλιξ είμαι πξλύ διαπεοαηό ζε λιπόθιλα θάομακα και διαθέηει πξλύ καλή αγγείτζη, καθιζηώμηαπ ηξ ιδαμικό για θαομακερηική αγτγή γοήγξοηπ δοάζηπ Dale et al. Acta Anaesthesiol Scand 2002; 46: 759 770.
Φανμαθμθηκεηηθά παναθηενηζηηθά Actiq Abstral Instanyl Διαθέζιμεπ δόζειπ 200,400,600, 800, 1200, 1600 μg 100,200,300, 400, 600, 800μg 50,100, 200μg Χοόμξπ ςξοήγηζηπ 15min sec sec Βιξδιαθεζιμόηηηα 50% 70% 89% Διάοκεια δοάζηπ 120min 60min 56min T1/2 (h) 7 h 7 h 4 h Τmax (ςοόμξπ για Cmax) 20-40min 30 min 12-15 min
οκμιηθή Βημδηαζεζημόηεηα ηςκ ηνμπίζθςκ Actiq 25% Απμννόθεζε από ημ ζημμαηηθό βιεκκμγόκμ 50% οκμιηθή βημδηαζεζημόηεηα 25% Απμννόθεζε από ημ γαζηνεκηενηθό 50% Μεηαβμιίδεηαη ή δεκ απμννμθάηαη Streisand JB, et al. Anesthesiology 1991;75:223-229.
Βημδηαζεζημόηεηα ηςκ οπμγιώζζηςκ δηζθίςκ Abstral ε γεκηθή βημδηαζεζημόηεηα ημο Abstral οπμιμγίδεηαη όηη είκαη 70% ε ορειή βημδηαζεζημόηεηα μθείιεηαη ζηεκ ηεπκμιμγία μεηαθμνάξ δναζηηθήξ μοζίαξ
ΤΙΤΛΟΠΟΙΗΣΗ ΜΓ Actiq Ανπίζηε ηε δμζμιμγία με 200 μηθνμγναμμάνηα Η λήση ηξρ ζρζηήμαηξπ ςξοήγηζηπ Αctiq από ηξμ αζθεμή ποέπει μα ξλξκληοτθεί ζε 15 ιεπηά Αμ η αμαλγηζία δεμ είμαι επαοκήπ, ξ αζθεμήπ πεοιμέμει 15 λεπηά και λαμβάμει έμαμ ακόμη ηοξςίζκξ Actiq, ηηπ ίδιαπ πεοιεκηικόηηηαπ Γπαοκήπ αμαλγηζία; Μη επαοκήπ αμαλγηζία; Η επιηρςήπ δόζη ποξζδιξοίζηηκε Αρνάμξρμε ζηημ αμέζτπ επόμεμη πεοιεκηικόηηηα Αν απαιηηθούν πεπιζζόηεποι ηος ενόρ ηποσίζκοι Actiq, για ηην ανηιμεηώπιζη διαδοσικών επειζοδίων παποξςζμικού πόνος, η διαδικαζία επαναλαμβάνεηαι με ηην επόμενη διαθέζιμη πεπιεκηικόηηηα
πήμα ηηηιμπμίεζεξ Abstral Η ακμδηθή ηηηιμπμίεζε ημο Abstral από ηα 100 µg : Αοςική δόζη 100μg Πρώτη ταμπλέτα Δεύτερη ταμπλέτα Επόμενο επειζόδιο Eπιηργςάμεηαι επαοκήπ αμακξύθιζη ηξρ πόμξρ ζε 15-30 λεπηά ; ΝΑΙ ΟΥΙ Χξοηγήζηε έμα δεύηεοξ διζκίξ 100 µg 100 µg 200 µg 100 µg 300 µg 100 µg 400 µg 200 µg 600 µg 200 µg 200 300 400 600 800 800 µg - - Σηξ επόμεμξ επειζόδιξ ςοηζιμξπξιήζηε ηημ ίδια δόζη Σηξ επόμεμξ επειζόδιξ αρνήζηε ηη δόζη ζηημ επόμεμη μεγαλύηεοη δύμαμη Έτπ 4 επειζόδια ηημ ημέοα Abstral SPC. ProStrakan Ltd, UK (Revised: Sept 2008). 28
ΤΙΤΛΟΠΟΙΗΣΗ INSTANYL
Αζθάιεηα - ακεπηζύμεηεξ εκένγεηεξ ηεξ δηαβιεκκμγόκηαξ θεκηακύιεξ ε δηαβιεκκμγόκημξ θεκηακύιε είκαη θαιώξ ακεθηή ακεπηζύμεηεξ εκένγεηεξ : ήπηαξ / μέηνηαξ βανύηεηαξ είκαη ηοπηθέξ ηςκ μπημεηδώκ μη ζοπκόηενεξ ΑΓ: καοηία, έμεημξ, δοζθμηιηόηεηα, θεθαιαιγία, οπκειία, θόπςζε, δάιε
ομπενάζμαηα (Ι) μ πανμλοζμηθόξ θανθηκηθόξ πόκμξ απμηειεί ζμβανό πνόβιεμα ζημοξ θανθηκμπαζείξ ζοπκά οπμδηαγηγκώζθεηαη θαη οπμζεναπεύεηαη γηα ηεκ δηάγκςζε θαη ακηημεηώπηζή ημο απαηηείηαη: - εθηίμεζε - επακεθηίμεζε - εθπαίδεοζε ηαηνώκ / αζζεκώκ
ομπενάζμαηα (ΙΙ) από ηα δηαζέζημα μπημεηδή δηάζςζεξ γηα ημκ ΠΚΠ ε επηιμγή γίκεηαη ακάιμγα - με ηα θανμαθηκεηηθά παναθηενηζηηθά - ηεκ εοθμιία πνήζεξ - ηεκ αζθάιεηα - ηεκ πνμηίμεζε ημο αζζεκμύξ
Γοπανηζηώ