Χωροταξικός Σχεδιασμός & Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Χωροταξικός Σχεδιασμός & Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Βάννα Σφακιανάκη Αρχιτέκτων Μέλος Δ.Ε. ΤΕΕ/ΤΑΚ Η ένταξη των Α.Π.Ε. στον Ενεργειακό Σχεδιασμό της Κρήτης Περιφέρεια Κρήτης ΤΕΕ/ΤΑΚ ΤΕΕ/ΤΔΚ 8 Δεκεμβρίου 2012

σχεδιασμοί για την ενέργεια Εδώ και πολλά χρόνια δεν υπάρχει στη χώρα μας Εθνικός Σχεδιασμός για την Ενέργεια. Όμως, σχεδιασμός υπάρχει και βασίζεται: Στη διεθνή πολιτική για την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας (1995), όπου τα όρια τα βάζουν «οι αγορές». Στην εναρμόνιση της χώρας με την ενεργειακή πολιτική της Ε.Ε. για την ανάπτυξη των ΑΠΕ. Το τοπίο συνθέτουν, τεράστιες συγκρούσεις συμφερόντων, συμβατικών μορφών ενέργειας, πυρηνικών και όλων των τεχνολογιών ΑΠΕ.

η πολιτική για τα διευρωπαϊκά δίκτυα οδηγεί σε αλληλεξαρτήσεις και κατανομή «ρόλων»

το επενδυτικό ενδιαφέρον στην Ελλάδα* *http://www.rae.gr/geo/

Το επενδυτικό ενδιαφέρον στην Κρήτη έργα 6.500 MW! Το Σύστημα της Κρήτης χαρακτηρίζεται κορεσμένο (ΡΑΕ 85/2007). Όλα τα έργα που εμφανίζονται, υπάγονται στις εξαιρέσεις των περιορισμών για ένταξη έργων ΑΠΕ στο Σύστημα της Κρήτης.

Ειδικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ: εξαιρέσεις για μη συνδεδεμένα νησιά* Ειδικά στα μη διασυνδεδεμένα με το σύστημα και το δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας της ηπειρωτικής χώρας νησιά και μέχρι τη διασύνδεση τους η συνολική ισχύς των αιολικών σταθμών ανά νησί δεν πρέπει να ξεπερνά το διπλάσιο του επιπέδου αιχμής της ζήτησης που αυτό εμφανίζει σε μεσο-μακροπρόθεσμο μακροπρόθεσμο ορίζοντα (δεκαετία). Εξαίρεση από το όριο αυτό, αποτελούν οι προτάσεις εγκατάστασης αιολικών πάρκων που περιλαμβάνουν την κατασκευή επαρκούς διασύνδεσης με το σύστημα και το δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας της ηπειρωτικής χώρας καθώς και τα αιολικά πάρκα που αποτελούν μέρος πρότασης υβριδικών σταθμών. * Ειδικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ, άρθρο 8 παρ. 1

τα 3 έργα που εντάχθηκαν στο N. 3894/10 (fast track) με προϋπόθεση τη διασύνδεση Αιολικό Σύστημα Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας με 33 αιολικούς σταθμούς,, ισχύος 1.077 MW, (359 Α/Γ) και διασύνδεσή τους με το ηπειρωτικό σύστημα μέ υποβρύχιο καλώδιο της «ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Β.Ε.Τ.Ε.», «Κρήτη Πράσινο Νησί»: 36 αιολικοί σταθμοί συνολικής ισχύος 1.005,10 MW, (437 Α/Γ) και διασύνδεσή τους με το ηπειρωτικό σύστημα μέ υποβρύχιο καλώδιο, του Ομίλου «ELICA GROUP» και «Κατασκευή ηλιοθερμικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας συνολικής ισχύος 70 MW στη θέση Φουρνιά, του Δήμου Σητείας της «ΣΟΛΑΡ ΠΑΟΥΕΡ ΠΛΑΝΤ ΛΑΣΙΘΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Μ.Ε.Π.Ε.».

άλλα 4 έργα, με προϋπόθεση τη διασύνδεση ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ Σχέδιο 1339,8 MW, από αιολικούς σταθμούς, [Κρήτη 873,0 MW,, 291 α/γ] VENERGIA ΤΖΑΒΑΡΑΣ Σχέδιο για 500 MW στην Κρήτη από αιολικούς σταθμούς ΑΚΤΙΝΑ ΚΡΗΤΗΣ Σχέδιο για 486,2 MW,, με 371 α/γ από αιολικούς σταθμούς, [Κρήτη 315,35 MW] ΠΑΓΚΡΗΤΙΑ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ Σχέδιο 1000 MW,, από ηλιακή ενέργεια

υβριδικά & ηλιοθερμικά συστήματα Με άδειες παραγωγής (Απρίλιος 2012) 10 υβριδικοί σταθμοί: Αιολικά 206,70 ΜW (Κάτω) ταμιευτήρες: : για 3.739.000 κυβ. μ. νερό 5 ηλιοθερμικοί σταθμοί: 243 ΜW Με αιτήσεις 8 υβριδικοί σταθμοί : Αιολικά 248 MW 36 ηλιοθερμικοί σταθμοί: 243 ΜW (ΡΑΕ/στατιστικά στοιχεία/28.09.2012)

η εικόνα μέχρι την έγκριση του Ειδικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ (2008) Μέχρι την έγκριση του Ειδικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ (2008), τα όρια τα έθεταν οι τεχνικές δυνατότητες του Συστήματος της Κρήτης. Ισχύς ΑΠΕ 2008 (αιολικά): : 92,6 MW (11%) Το Σύστημα Κρήτης είχε χαρακτηριστεί από τη ΡΑΕ κορεσμένο και εξεταζόταν η δυνατότητα (ΡΑΕ 85/2007) να εγκατασταθούν φωτοβολταϊκές μονάδες. Είχε προ πολλού επιλεγεί και ήταν σε υλοποίηση το πρότυπο ανάπτυξης των ΑΠΕ σε επιχειρηματική βάση και χωρικά στην ύπαιθρο και όχι στο δομημένο χώρο. Η δυνατότητα εγκατάστσης μονάδων αυτοπαραγωγής (και μόνο φωτοβολταϊκά στις στέγες) δόθηκε μόλις το 2010.

Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ Κατά την έγκριση του Ειδικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ, σχεδόν κανείς δεν έθεσε την ερώτηση «γιατί μόνο για τις ΑΠΕ και όχι συνολικά για την ενέργεια;» κι έτσι δεν αναδείχθηκε ούτε η ανάγκη ενεργειακού σχεδιασμού, ούτε το ζήτημα των ορίων των ΑΠΕ στο κάθε Σύστημα (αυτόνομο ή ηπειρωτικό). Οι περισσότεροι φορείς έθεσαν το θέμα ότι το Ειδικό Πλαίσιο πραγματεύεται κυρίως τα των αιολικών σταθμών και όχι άλλες μορφές εναλλακτικής ενέργειας. Όλοι οι φορείς, αλλά και η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων είχαν τη θέση ότι τα δάση, οι δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις και οι προστατευτέες περιοχές, έπρεπε να αποτελούν περιοχές αποκλεισμού.

οι ΑΠΕ στα δάση ως έργα δημόσιας ωφέλειας Από το 2001, είχε καθορίστεί με το Ν. 2941/2001, ότι τα έργα ΑΠΕ., ως έργα δημόσιας ωφέλειας ανεξάρτητα από το φορέα υλοποίησής τους, επιτρέπεται να υλοποιούνται σε δάση και δασικές εκτάσεις κι αυτό ισχύει μέχρι σήμερα. Η άδεια αποτελεί νόμιμο τίτλο χρήσης της έκτασης, που παραμένει έγκυρος και ισχυρός ακόμα και αν αναγνωριστεί κάποιος ως ιδιοκτήτης της έκτασης. Ο ίδιος νόμος επέτρεψε και απαλλοτριώσεις ιδιωτικών εκτάσεων.

Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ Το 2008, το Ειδικό Χωροταξικό για τις Α.Π.Ε. επέβαλε την εγκατάστασης των ΑΠΕ σε κάθε γωνιά της υπαίθρου που δεν είχε την τύχη να έχει ένα Προεδρικό Διάταγμα προστασίας,, είτε για παραγωγικούς, είτε για περιβαλλοντικούς λόγους. Εξαίρεσε τον ήδη δομημένο χώρο και τις διαμορφωμένες τουριστικές περιοχές, θεωρώντας δεδομένο ότι ΑΠΕ μπορούν να είναι έργα μεγάλης κλίμακας, στην ύπαιθρο.

περιοχές όπου το φυσικό περιβάλλον προστατεύεται με Π.Δ.* *Χάρτης γεωχωρικών δεδομένων ΡΑΕ

στην Κρήτη δεν υπάρχουν περιοχές αποκλεισμού για προστασία φυσικού περιβάλλοντος Στην Κρήτη έχουν καθοριστεί: αρχαιολογικές ζώνες Α προστασίας για ένα μόνο μέρος των αρχαιολογικών χώρων. πυρήνες εθνικών δρυμών και αισθητικά δάση, μόνο η Σαμαριά και το Βάι Δεν έχουν καθοριστεί: περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης και προστασίας της φύσης του ν. 1650/1986 υγρότοποι Διεθνούς Σημασίας (Ραμσάρ) Δεν έχουν εκδοθεί Π.Δ. προστασίας για τους οικότοπους προτεραιότητας του δικτύου Νατούρα Ζητείται από τους επενδυτές να αποδείξουν ότι τα έργα δεν βλάπτουν το προστατευτέο αντικείμενο.

χωροθέτηση έργων ηλιακής ενέργειας Ως περιοχές προτεραιότητας για τη χωροθέτηση εγκαταστάσεων εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας μπορεί ενδεικτικά να θεωρηθούν οι περιοχές που είναι άγονες ή δεν είναι υψηλής παραγωγικότητας και κατά προτίμηση αθέατες από πολυσύχναστους χώρους, και με δυνατότητες διασύνδεσης με το Δίκτυο ή το Σύστημα.* Στις περιοχές αποκλεισμού για λόγους προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, δεν περιλαμβάνονται οι περιοχές προστασίας της φύσης (μόνο απόλυτης προστασίας της φύσης), αλλά περιλαμβάνονται η προστασία του τοπίου και τα δάση και οι γεωργικές γαίες υψηλής παραγωγικότητας...* * Ειδικό Πλαίσιο ΑΠΕ, άρθρο 17

ο ανταγωνισμός με τη γεωργική γη, τα βοσκοτόπια...

ο ανταγωνισμός με το τοπίο, αγροτικό και φυσικό

το όριο του 4% της έκτασης κάθε Δήμου «Το μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης εδαφών σε επίπεδο πρωτοβάθμιου Ο.Τ.Α. δεν μπορεί να υπερβαίνει το 4% ανά ΟΤΑ δηλαδή 0,53 τυπικές ανεμογεννήτριες ανά 1000 στρέμματα».* Το όριο αυτό: τίθεται μόνο για τους αιολικούς σταθμούς, επιτρέπεται να υλοποιηθεί με διαθέσιμες θέσεις σε ολόκληρη την έκταση κάθε Δήμου, αφού εξαιρεθούν οι περιοχές αποκλεισμού, δεν είναι μικρό μπορεί να διπλασιαστεί αν γίνει η διασύνδεση * Ειδικό Πλαίσο ΑΠΕ, άρθρο 8

οι ΑΠΕ, έργα «υψίστης εθνικής σημασίας» Το 2010,, ο Ν. 3851/2010,, αναβάθμισε τις ΑΠΕ σε έργα «υψίστης σημασίας», Ενίσχυσε νομικά το Ειδικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ, σε μια προσπάθεια να υπερισχύει κάθε άλλου νόμου. Ενίσχυσε και την προσπάθεια του Ειδικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ, να δεσμεύσει και τον πολεοδομικό σχεδιασμό καθορίζοντας ότι δεν μπορεί να θέτει περιοριστικές ρυθμίσεις για την ανάπτυξη έργων ΑΠΕ, πέρα απ όσα προβλέπονται από το Ειδικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ.

ποιός χωροταξικός σχεδιασμός; Από την πρώτη στιγμή που παρουσιάστηκαν τα Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια Τουρισμού, Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας & Βιομηχανίας, ασκήθηκε μια πολύ έντονη κριτική για την ανύπαρκτη -μεταξύ τους - σχέση και τις συγκρούσεις χρήσεων γης που, όχι μόνο δεν επιλύουν, αλλά δημιουργούν. Δεν υπάρχουν, ούτε Ειδικό Πλαίσιο, ούτε χαρακτηρισμοί για την αγροτική γη και τα βοσκοτόπια, ούτε πολιτική προστασίας του πρωτογενή τομέα. Οι προτεραιότητες πολιτικής για τον τουρισμό και τις ΑΠΕ συγκρούονται δραματικά, αντί να αλληλοσυμπληρώνονται.

Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο Τουρισμού περιοχές εγκατάστασης του ήπιου τουρισμού

η ανταγωνιστική σχέση των Ειδικών Πλαισίων

οι συγκρούσεις χρήσεων γης στην Κρήτη

οι συγκρούσεις χρήσεων γης στη Σητεία

μπορεί το Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο να δώσει λύση; Είναι προφανές ότι μόνο αρμόδιο να εξειδικεύσει στο χώρο τα Ειδικά Πλαίσια, και ζητούμενα που δεν υπάρχουν μεν σε Ειδικά Πλαίσια, αλλά προκύπτουν ως ανάγκη από το πρότυπο ανάπτυξης που επιλέγουμε για την Κρήτη, είναι το Περιφερειακό Πλαίσιο. Ποιά είναι τα εμπόδια; Το Περιφερειακό Πλαίσιο δεν εφαρμόζεται στα ιδιωτικά έργα, αλλά ούτε και στα ΓΠΣ ΣΧΟΟΑΠ επειδή ο «κατευθυντήριος», χαρακτήρας του εκλαμβάνεται ως μη δεσμευτικός. Οι τομεακές πολιτικές αποτυπώνονται σε οριζόντια νομοθεσία και εφαρμόζονται ανεξάρτητα από τις προτεραιότητες του Περιφερειακού Πλαισίου.

μπορεί το Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο να δώσει λύση; Τα κρίσιμα ερωτήματα: Θα εγκριθεί από το ΥΠΕΚΑ ένα Περιφερειακό Πλαίσιο που θα αποτυπώνει ένα πρότυπο ανάπτυξης επιθυμητό από την κοινωνία; Αν εγκριθεί, θα σταθεί δυνατόν να εφαρμοστεί; Η πρόσφατη κυβερνητική εξαγγελία για τροποποίηση της νομοθεσίας για τον Χωροταξικό και τον Πολεοδομικό Σχεδιασμό, σε κατεύθυνση να μην εμποδίζουν μικρές και μεγάλες επενδύσεις, πόσο θα επηρεάσουν τον ήδη αδύναμο και πολύπαθο Χωροταξικό και Πολεοδομικό Σχεδιασμό;