Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ



Σχετικά έγγραφα
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΕΜΒΑΔΟΥ ΤΟΥ ΟΡΘΟΓΩΝΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ Τ.Π.Ε.

Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης

Η Διοργανώτρια Πόλη και οι Ολυμπιακοί Αγώνες

ΠΛΥΣΙΜΑΤΟΣ ΣΤΕΓΝΩΜΑΤΟΣ ΣΙΔΕΡΩΜΑΤΟΣ ΙΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΔΟΧΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΜΕΡΟΣ Α ΒΙΒΛΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΟΝΟΜΑ.. ΤΑΞΗ...

Θέμα: Η ΑΓΟΡΑ ΣΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΩΝ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΤΩΝ ΚΟΡΙΝΘΙΩΝ

Ι. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΥ

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ. Ασφάλιση οχημάτων, μηχανημάτων έργου, φωτοβολταϊκών συστημάτων και του Δημαρχιακού Καταστήματος Δήμου Αλεξανδρούπολης για το έτος 2016

6. Ρ. Μούζιλ, Ο νεαρός Τέρλες

Απαντήσεις Λογοτεχνίας

801 Ευελπίδων (ΣΣΕ) - Όπλα

ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΣΤΟ «ΚΕΦΑΛΑΙΟ» TOY MAP

ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΡΟΣΚΟΠΟΥ. Οι διακρίσεις αυτές συνοδεύονται από αντίστοιχο διακριτικό για τη στολή, όπως αυτά

Στον Πανούλη. Γιάννης

ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ του αθλητικού σωματείου με την επωνυμία

Από τα σπορ στην καθημερινή ζωή. Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι.

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ ΦΩΤΙΣΜΟΥ. 1. Εισαγωγή

7. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΔΙΟ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ, ΣΕ ΚΑΘΕ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ. Μακέτα εργασίας 1/50.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ. Βαθµός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί µέχρι: Βαθ.

Ο ΚΥΡΙΟΣ ΝΟΡΙΣ ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΡΕΝΑ

Πρόγραμμα Σπουδών για τα Μαθηματικά στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση

Τεχνικές Θεάτρου, Θεατρικού Παιχνιδιού, Εκπαιδευτικού Δράματος νικος γκοβας Ο σχεδιασμός μιας σειράς μαθημάτων , , Οι δυναμικές εικόνες

«Ο κήπος του ΚΠΕ το πράσινο στην πόλη»: μεθοδολογική και εννοιολογική ανάλυση του εκπαιδευτικού προγράμματος του ΚΠΕ Αργυρούπολης

ΥΠΟΜΝΗΜΑ. Στην Επιτροπή Κρίσεως Βαρέων και Ανθυγιεινών επαγγελμάτων του άρθρου 20 ν.3790/2009

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ. Παράρτημα Β Διατάξεις Εφαρμογής Κανονισμού για τους Ερασιτέχνες Ποδοσφαιριστές

Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΛΙΚΟΥ. ΤΗΛΕΦΩΝΟ: ΦΑΞ: E mail:

Ενδεικτικές ιαθεματικές ραστηριότητες

Ανάπτυξη πρώιμης αναγνωστικής ικανότητας Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Η ανάπτυξη του γραμματισμού ξεκινά ήδη από την προσχολική ηλικία, την περίοδο του

Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Π Ρ Ο Κ Η Ρ Υ Ξ Η ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΜΕ ΩΡΙΑΙΑ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ

ΘΕΜΑ: «Προκήρυξη διαγωνισμού για την πρόσληψη στο Πυροσβεστικό Σώμα τεσσάρων χιλιάδων (4000) Πυροσβεστών Πενταετούς υποχρέωσης».

Θ Ε Μ Α : «Εφαρμογή της παραγράφου 2β του άρθρου 1 του Ν. 4250/2014 για την διενέργεια δειγματοληπτικού ελέγχου»

Πρόταση Διδακτικής για την Ενότητα. «Τα φύλα στη Λογοτεχνία» Εισήγηση. στο Σεμινάριο Φιλολόγων Νομού Φθιώτιδας 13/11/2012

ΙΣΤOPIA TOY ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΑΙ TOY ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. ΤΟΜΟΣ 10ος

Το σχεδιαστικό μέρος της αποτύπωσης παράγεται και υλοποιείται μέσω δύο ειδών σχεδίων:

ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΑΣΚΑΛΩΝ (ΠΟΕΔ) ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

Φυσική Μέση Γενική Εκπαίδευση. Διαδίκτυο

Η ΕΡΤ ΤΗΣ ΕΠΟΜΕΝΗΣ ΗΜΕΡΑΣ «ΠΟΙΑ ΕΡΤ ΘΕΛΟΥΜΕ»

Β ΜΕΡΟΣ. Παρουσίαση της καλύτερης διδασκαλίας. Μάθημα: Φυσική ( θερμοκρασία και θερμότητα σελ.42)

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΘΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ε.Ο.ΠΕ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α` ΑΡΘΡΟ 1 ΓΕΝΙΚΑ

ΛΕΝΕ ΟΤΙ Ο ΕΡΩΤΑΣ περνάει πρώτα από το στομάχι.

Φυσικό αέριο, χρήσεις, ασφάλεια και οικονομία Ομάδα Μαθητών: Συντονιστές Καθηγητές: Λύκειο Αγίου Αντωνίου Θεωρητικό υπόβαθρο Το Φυσικό αέριο

ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ. Τουριστική ανάπτυξη και προοπτικές της νήσου της Κεφαλονιάς

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

Το Μάθημα των Εικαστικών με τα Νέα Βιβλία στο Δημοτικό Σχολείο

ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΣΤΟΥ ΚΕΜΑΛ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

Ε.Β.ΖΑΧΑΡΗΣ Α.Ε. Θεσσαλονίκη 17/12/2013

Ο ΕΛΑΙΩΝΑΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ

Μπορούμε να πούμε ότι η δεύτερη δύναμη είναι πολύ πιο ισχυρή από την πρώτη.

ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ

Eric Hoffer Ο φανατικός

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ 73. Η λάμψη της εξέγερσης είναι παντοτινή...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟΣ Ο ΗΓΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Α Ν Α Δ Ρ Ο Μ Ε Σ. ΤΕΥΧΟΣ Νο 15 ΜΑΡΤΙΟΣ 2009 Σελίδα 1

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ υπ' αριθμ. ΣΟΧ 1/2015 για τη σύναψη ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Η ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΠΙΕΡΙΑΣ

Η λογοτεχνία ως πολιτισμική και διαπολιτισμική αγωγή 1

Πτυχιακή Εργασία. Θέμα: Ασφάλεια Εργασίας. Σπανούδης Γεώργιος - Μουμόλης Εμμανουήλ Υπεύθυνος καθηγητής : Βασιλειάδης Κων/νος

ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΤΩΚΟΠΙΑΣ (KATOKOPIA CULTURAL HERITAGE ASSOCIATION)

Κύριε Πρόεδρε, θα σας ρωτήσω ευθέως εάν πιστεύετε ότι η χώρα βρίσκεται στα πρόθυρα του εμφυλίου.

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ : ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΕΓΕΡΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ Γ.Ν.Ν ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΤΟ ΝΕΟ Γ.Ν.Ν. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

1o ΓΕΛ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ Τάξη: Β Α Τετράμηνο

«Σχολική Βιβλιοθήκη: Όταν η Λογοτεχνία συναντά τις Νέες Τεχνολογίες. (ποίηση Νικηφόρου Βρεττάκου)»

Συζητώντας με τον ΕΡΜΗ Τόμος Β

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

ολική άρνηση στράτευσης

Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΓΙΑΣ ΝΑΠΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΛΙΜΕΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Αριθμ.Μελών κατά Νόμο

Βενιζέλου 55 - Καβάλα Τηλ Fax Πληροφορίες: Μυστακίδης Ζαφείρης , zafmis@gmail.

Έτσι ενεργεί ο Θεός. Έτσι ενεργεί η αγάπη. Έτσι ενεργεί η αλήθεια. Η επίδειξη αυτού

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. «Η ΟΡΓΑΝΩΣΕ ΤΟΥ ΤΜΙΙΜΑΤΟΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ i

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

Ευαγγελινή Αθανασοπούλου Κωνσταντία Λαδοπούλου Στέλλα Χαριτάκη

Βαθμός Ασφαλείας: Αδιαβάθμητο Βαθμός Προτεραιότητας: Κοινό Χρόνος Διατήρησης: Τριετία

Μ. Ασία, Καππαδοκία,Πόντος, Κρήτη. Θράκη, Μακεδονία, Ήπειρος, Νησιά Ιονίου. Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος, Νησιά Αιγαίου

H ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

EΓKYKΛIOΣ 10 / 2014 ΘEMA: ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΛΕΓΧΩΝ

Σελίδες του Γιώργου Ιωάννου

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ (ΝΠΔΔ)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ. «Συμβουλευτική Ψυχολογία & Συμβουλευτική στην Ειδική Αγωγή, την Εκπαίδευση και την Υγεία»

Αποτυπώσεις της Ένωσης στα Κρητικά Υφαντά. Από την Φλωρεντίνη Καλούτση στην Αποστολή Πηνελόπη Gandhi

Ηomo sapiens στο θρανίο της ζωής

Ευχαριστούµε πολύ, το προσωπικό του Ειδικού σχολείου Αιγάλεω, για την πολύτιµη βοήθεια που µας πρόσφεραν.

της, την προστασία της.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ-ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ

Η εκτίμηση της συμβολής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην τουριστική ανάπτυξη.

ΣτΕ 4531/2009 Θέμα : [Νόμιμη απόρριψη αίτησης για οριοθέτηση ρέματος]

Αιγύπτιους όπως ο Δαίδαλος, ο Ίκαρος, ο Αίολος, ο Όσιρης και η Ίσιδα ανάλογα με τους εκάστοτε μύθους του κάθε τόπου. Οι αρχαιότερες παραστάσεις όμως

Γραπτή δήλωση Δημήτρη Χριστόφια στην ερευνητική επιτροπή. Πέμπτη 22 Αυγούστου

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ Π.Ι.Κ. ( ) ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ. Θέμα: Μέτρα πρόληψης κατά της διασποράς της γρίπης

Transcript:

Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ Ενότητα 8: Ζαχαρούλα Σμυρναίου Σχολή: Φιλοσοφική Τμήμα: Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής Ψυχολογίας

Μαθησιακές Δυσκολίες Αποκλίνουσες συμπεριφορές

Επιθετικότητα Το παιδί αντιδρά βίαια σε καταστάσεις που του προκαλούν δυσαρέσκεια. Η επιθετικότητα μπορεί να στρέφεται στον εαυτό του (κλαίει, πηδά πάνω κάτω, χτυπιέται στο πάτωμα, τραβά τα μαλλιά του, κλπ) ή επιθετικότητα εκφράζεται προς τα αντικείμενα και τους ανθρώπους γύρω του. Μπορεί να έχει σκοπό την απόκτηση κάποιου αντικειμένου ή δικαιώματος χωρίς να θέλει συνειδητά να προκαλέσει κακό στους άλλους ή μπορεί να έχει μια εχθρική συμπεριφορά απέναντι στους συμμαθητές του. 3

Χαρακτηριστικές συμπεριφορές Οι εκρήξεις θυμού, η επιθετικότητα προς τα άλλα παιδιά, η ανυπακοή, το πείσμα, η άσκοπη κινητική δραστηριότητα και η διάσπαση προσοχής, ιδίως όταν συνυπάρχει το υπερκινητικό σύνδρομο, η λεκτική επιθετικότητα, η κλοπή, η καταστρατήγηση των σχολικών κανόνων και η καταστροφική συμπεριφορά, συχνές απουσίες από το σχολείο, οι συνεχείς ψευδολογίες, οι εμπρησμοί, οι βανδαλισμοί και η χρήση τοξικών ουσιών. 4

Αιτίες Η ανυπαρξία σταθερού οικογενειακού περιβάλλοντος, οι αρνητικές σχέσεις με τους γονείς τους, η ανατροφή σε ιδρύματα, κλπ.. Αυτά τα παιδιά, συγκρινόμενα με άλλα, είναι πιθανότερο να οδηγηθούν σε κατάχρηση τοξικών ουσιών, οινοπνεύματος, να παρουσιάσουν μαθησιακές δυσκολίες και αργότερα προβλήματα κοινωνικής προσαρμογής. Για την αντιμετώπιση των διαταραχών της συμπεριφοράς απαιτείται εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση που απευθύνεται τόσο στο παιδί όσο και στους γονείς και το ευρύτερο περιβάλλον σχολείο. 5

Στάση των εκπαιδευτικών Οι εκπαιδευτικοί όταν βρεθούν αντιμέτωποι με επιθετικά παιδιά είναι συχνά αβέβαιοι για τη στάση που θα πρέπει να κρατήσουν αν δηλαδή θα πρέπει να επιτρέψουν ή να τιμωρήσουν μια επιθετική συμπεριφορά. Η πρώτη τους αντίδραση θα πρέπει να είναι η επικοινωνία με το οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού για μια λεπτομερή ενημέρωση και η στενή συνεργασία με αυτό. Τις περισσότερες φορές η ανυπάκουη συμπεριφορά του παιδιού είναι ένας τρόπος για να αποσπάσει την προσοχή του εκπαιδευτικού και να βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του. 6

Στάση των εκπαιδευτικών, 2 Ο εκπαιδευτικός πρέπει να γνωρίζει ότι ο θυμός και η τιμωρία εκ μέρους του ενισχύουν τις εκρήξεις του παιδιού αφού προτιμά μια αντίδραση έστω και θυμωμένη από την αδιαφορία. Το παιδί αυτό χρειάζεται συνεχή προσοχή και ιδιαίτερη μεταχείριση όχι μόνο όταν εκδηλώνει το θυμό του. Η συμπεριφορά που πρέπει να υιοθετήσει αρχικά ο εκπαιδευτικός -απέναντι στις εκρήξεις θυμού- είναι η αδιαφορία. Στη συνέχεια πρέπει να προσπαθήσει να επικοινωνήσει μαζί του, να του αφιερώσει χρόνο, να κερδίσει την εμπιστοσύνη του, να το ενθαρρύνει για να συμμετέχει στην εκπαιδευτική διαδικασία και να το επιβραβεύει όταν φέρεται καλά. 7

Στάση των εκπαιδευτικών, 3 Αντίθετα ο εκπαιδευτικός πρέπει να αποφεύγει τις ακραίες τακτικές. Οι αυστηρές ποινές και οι τιμωρίες έχουν ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που αναμένονται. Δεν πρέπει, ωστόσο, να αφήνουμε το μαθητή να εκφράζει απεριόριστα και ελεύθερα την επιθετικότητά του και πρέπει να καταλάβει ότι υπάρχουν όρια που αν τα παραβεί θα τιμωρηθεί. Η τήρηση κάποιων κανόνων είναι απαραίτητη και θα οδηγήσει το παιδί στην πειθαρχία χωρίς να χρειαστούν αυστηρές τιμωρίες. Επιπλέον μέσω μικρών ανταμοιβών μπορεί ο εκπαιδευτικός να ενθαρρύνει την καλή συμπεριφορά. 8

Τιμωρία Αν η τιμωρία δεν μπορεί να αποφευχθεί τότε συνίσταται να μη συμμετέχει σε κάποια δραστηριότητα που το ευχαριστεί, κλπ. Είναι σημαντικό, οι αμοιβές και οι τιμωρίες να εφαρμόζονται τη σωστή στιγμή. Το αποτέλεσμά τους είναι καλύτερο όταν δίνονται αμέσως μετά από κάποια πράξη του παιδιού. Επίσης, οι απειλές για τιμωρία πρέπει να είναι ρεαλιστικές. Όταν η ανυπάκουη συμπεριφορά του παιδιού ξεφύγει από κάθε έλεγχο και μιλάμε για πραγματική διαταραχή. Τότε είναι αναγκαία η παρέμβαση κάποιου ειδικού ψυχολόγου και η φοίτησή του σε κάποιο εργαστήρι ειδικής αγωγής. 9

Προσαρμογή & μαθησιακές δυσκολίες Η δυσκολία ομαλής ένταξης στο σχολικό περιβάλλον αποτελεί συχνό φαινόμενο. Το παιδί εκεί που βρίσκεται μέσα στην οικογενειακή θαλπωρή όπου χαίρει τη στοργή και τη φροντίδα των γονέων του και κυρίως της μητέρας ξαφνικά βρίσκεται σε ένα καινούριο περιβάλλον το σχολικό. Το άγχος του αποχωρισμού παραπέμπει λοιπόν στο φόβο ότι θα απολέσει τη φροντίδα και την προστασία που του παρέχεται. Θεωρείται διαταραχή, όταν οι αντιδράσεις του παιδιού κατά τον αποχωρισμό ή απλώς στην απειλή του είναι ακραίες. εκτιμάται ότι πλήττει το 4% των ανηλίκων, συμπεριλαμβανομένων και των εφήβων. Η προσκόλληση γίνεται φανερή σε όλες τις ενέργειες του παιδιού που δείχνουν την έντονη επιθυμία να είναι κοντά στη μητέρα, καθώς επίσης και την έντονη δυσφορία στον αποχωρισμό από αυτή. 10

Προσαρμογή & μαθησιακές δυσκολίες, 2 Το βρέφος ηρεμεί όταν η μητέρα το παίρνει αγκαλιά, της χαμογελά, την ακολουθεί στις μετακινήσεις της μέσα στο σπίτι, κλπ. Αργότερα, εκείνη θα πάψει να είναι το μοναδικό πρόσωπο προσκόλλησης και θα προστεθούν άτομα του οικογενειακού ή κοινωνικού περιβάλλοντος, με τα οποία το παιδί διατηρεί μια σταθερή σχέση. Το άγχος αποχωρισμού εκφράζεται όταν το βρέφος βλέπει τη μητέρα του να απομακρύνεται. Εκδηλώνει, τότε, έντονη δυσφορία: κλαίει, φωνάζει, πετά αντικείμενα και παιχνίδια.. Πρωτίστως πρέπει να αντιμετωπίσει τον αποχωρισμό από τους γονείς και την ασφάλεια του οικογενειακού περιβάλλοντος. Στη συνέχεια πρέπει να ενταχθεί ομαλά στην τάξη, να κοινωνικοποιηθεί, να αναπτύξει καλές σχέσεις με τους συμμαθητές του, να συνεργαστεί αλλά και να ανταγωνιστεί και να αντιμετωπίσει, όταν χρειαστεί, τα άλλα παιδιά. 11

Το άγχος του παιδιού αυξάνει αφού οι απαιτήσεις τις εκπαιδευτική διαδικασίας είναι ιδιαίτερα αυξημένες: πρέπει να μάθει γραφή, ανάγνωση, μαθηματικές γνώσεις αλλά και ξένες γλώσσες, υπολογιστές ώστε να ανταπεξέλθει στις ανάγκες της σύγχρονης τεχνολογικής και επιστημονικής εποχής που ζούμε. Ταυτόχρονα του ζητούνται αποδείξεις ότι μπορεί να μάθει, να γίνει καλός μαθητής και να σταθεί στο ύψος των προσδοκιών των γονέων και των δασκάλων του. Όσο μεγαλύτερες είναι αυτές οι προσδοκίες τόσο περισσότερο το παιδί θα δυσκολευτεί να ανταπεξέλθει. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι γονείς μέσα από τα παιδιά τους προβάλλουν τις δικές τους επιθυμίες και τα δικά τους βιώματα με αποτέλεσμα να το πιέζουν υπερβολικά. Το παιδί για να αμυνθεί αναπτύσσει αντιδραστικούς μηχανισμούς και οτιδήποτε έχει σχέση με το σχολείο να του προξενεί δυσαρέσκεια. 12

Το υγιές οικογενειακό περιβάλλον και η καλή συναισθηματική επικοινωνία με τη μητέρα θα δώσει κίνητρα για την κατάκτηση του λόγου που είναι ένα σημαντικό βήμα για την εξερεύνηση του κόσμου και την απόκτηση γνώσεων. Σημαντικό ρόλο φαίνεται να παίζει επίσης η εξοικείωση του παιδιού με τα παιχνίδια γνώσεων και το βιβλίο στην προσχολική ηλικία. Η αποκωδικοποίηση της εικόνας και η απόδοση νοήματος στα σύμβολα είναι μια δύσκολη γνωστική διαδικασία.. Τα παιδιά που προέρχονται από οικογένειες που αγαπούν τη συζήτηση, την ανταλλαγή ιδεών και το διάβασμα θα παρουσιάσουν λιγότερες δυσκολίες στο να μάθουν γραφή και ανάγνωση. Βέβαια μερικές φορές ακόμα και όταν τα ερεθίσματα από το περιβάλλον είναι ικανοποιητικά διαπιστώνονται μαθησιακές δυσκολίες. 13

Σχολική φοβία Ο παράλογος φόβος του παιδιού να πάει σχολείο. Έτσι, ενώ λέει ότι φοβάται να πάει σχολείο, δεν ξέρει το λόγο. Και αναφέρει εξηγήσεις, όπως η άσχημη συμπεριφορά ενός δασκάλου απέναντί του, ότι το κοροϊδεύουν τα άλλα παιδιά, κ.λπ. Σωματικά συμπτώματα όπως εμετοί, διάρροια, ταχυκαρδία, πονοκέφαλοι, κοιλιακοί πόνοι, αποτελούν τις αιτίες τις οποίες το παιδί προβάλλει για να μην πάει σχολείο. Τα συμπτώματα επιδεινώνονται όταν πλησιάζει η ώρα του σχολείου, ενώ δεν υπάρχουν τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες. Ακόμη και αν καταφέρει το παιδί να πάει σχολείο, φαίνεται αξιολύπητο, φοβισμένο, παραπονείται στο δάσκαλο και με την παραμικρή ευκαιρία ζητά να γυρίσει σπίτι. Οι έφηβοι παρουσιάζουν σχολική άρνηση, σωματική συμπτωματολογία και καταθλιπτικό συναίσθημα. 14

Η στάση των εκπαιδευτικών Έρευνες δείχνουν ότι ένα μεγάλο ποσοστό (το 25 με 30 %), θα παρουσιάσει από την πρώτη τάξη του σχολείου μαθησιακές δυσκολίες και θα βρεθεί αντιμέτωπο με την σχολική αποτυχία, η οποία βιώνεται τις πιο πολλές φορές από τους γονείς με πίκρα και απογοήτευση. Το ίδιο το παιδί έχει μια άσχημη εικόνα για τον εαυτό του και υποφέρει από συναισθήματα αυτοϋποτίμησης. Νιώθει την απογοήτευση των γονιών του και ταυτόχρονα την αδυναμία του να τους ικανοποιήσει. Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να βοηθήσουν το παιδί να αναπτύξει μια αυτόνομη σχέση με το σχολείο. Να καταλάβει ότι το διάβασμα είναι προσωπική του υπόθεση. Θα πρέπει να το ενθαρρύνουν, να βοηθήσουν ώστε να αυξηθεί η αυτο-εκτίμησή του και αν χρειαστεί να επικοινωνήσουν και να συνεργαστούν με τους γονείς του. (1η τάξη Δημοτικού μπορεί και η μητέρα του να παρακολουθήσει τα πρώτα μαθήματα). 15

Ο υπερκινητικός μαθητής ή Ελλειματικής Προσοχής - παρουσιάζει υπερκινητικότητα, διάσπαση της προσοχής και παρορμητικότητα. Το παιδί φαίνεται ιδιαίτερα δραστήριο αλλά η ενεργητικότητά του είναι πολλές φορές άσκοπη. Μεταπηδά από τη μια δραστηριότητα στην άλλη, χωρίς ποτέ να τελειώνει κάτι που έχει αρχίσει. Δεν μπορεί να μείνει καθιστό περισσότερο από μερικά λεπτά, είναι υπερβολικά ομιλητικό και θορυβώδες ή κουνά ένα μέρος του σώματός του. Μπορεί να σηκώνεται και να κάθεται συνέχεια στο θρανίο του ή να κάνει διάφορα πράγματα συγχρόνως όταν παίζει ή διαβάζει. Είναι ανυπόμονο, απαιτητικό και δεν αντέχει τις ματαιώσεις. Δεν υπακούει στους κανόνες της σχολικής πραγματικότητας και δε σέβεται την πειθαρχία. 16

Χαρακτηριστικά Εκδηλώνει έντονη παρορμητικότητα και μερικές φορές δείχνει να ενεργεί χωρίς να σκέφτεται. Βιάζονται και δεν μπορούν να ολοκληρώσουν αυτό που κάνουν. Για παράδειγμα, δεν σκέφτονται πριν μιλήσουν. Λένε κάτι και μετά ζητούν συγγνώμη πριν τελειώσουν την κουβέντα τους. Απαντούν στην ερώτηση του δασκάλου πριν εκείνος ολοκληρώσει τη διατύπωσή της. Θυμώνουν και φωνάζουν, κλπ. Τα υπερκινητικά παιδιά έχουν μικρό εύρος προσοχής και αποσπώνται εύκολα. Μερικά από αυτά έχουν πρόβλημα με την επεξεργασία οπτικών πληροφοριών, μπορεί να αποσπώνται από τις κινήσεις των άλλων, δυσκολεύονται να επεξεργαστούν ήχους. 17

Χαρακτηριστικά, 2 Η διάσπαση της προσοχής τα καθιστά ανίκανα να συγκεντρωθούν και να εκτελέσουν καθήκοντα που απαιτούν προσήλωση προσοχής. Κατά συνέπεια παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες και η εν γένει συμπεριφορά τους τα καθιστά ανεπιθύμητα στην τάξη. Παρουσιάζουν γρήγορες και ξαφνικές αλλαγές της ψυχικής διάθεσης και έλλειψη αναστολών στις κοινωνικές σχέσεις. Πολλές φορές οι σχέσεις τους με τους συμμαθητές του είναι εχθρικές, δεν είναι αγαπητά στα άλλα παιδιά και μπορεί να απομονώνονται. Τα αγόρια παρουσιάζουν περισσότερο προβλήματα υπερκινητικότητας, παρορμητικότητας, ενώ τα κορίτσια διάσπασης της προσοχής. 18

Αίτια Δεν έχει αποσαφηνιστεί εάν η γένεση του υπερκινητικού συνδρόμου οφείλεται σε μια μόνο αιτία. Αναφέρονται διάφοροι αιτιολογικοί παράγοντες και ο πιθανός συνδυασμός τους δημιουργεί τη διαταραχή. (π.χ. είδος "εγκεφαλικής βλάβης"). 19

Η στάση των εκπαιδευτικών, 1 Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να αναγνωρίσει τα υπερκινητικά παιδιά από τα συμπτώματά τους (η ικανότητα του παιδιού να συγκεντρώνεται και να επιμένει σε κάποια προσπάθεια, η κοινωνική του αναστολή και συναισθήματα άγχους που μπορεί να συνυπάρχουν) και να επικοινωνήσει με τους γονείς για να πάρει πληροφορίες για το αν το παιδί έχει υπερκινητικό σύνδρομο. Οι Edward M. Hallowell, M.D. και John J. Ratey, M.D., Pantheon (1995) δίνουν πενήντα (50) χρήσιμες συμβουλές για την αντιμετώπιση του Συνδρόμου Ελλειμματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητας στη σχολική τάξη. Όταν η διάγνωση του υπερκινητικού συνδρόμου τεθεί με βεβαιότητα η καταλληλόλητα του εκπαιδευτικού πλαισίου είναι απαραίτητη. 20

Η στάση των εκπαιδευτικών, 2 Ένα εκπαιδευτικό πλαίσιο σταθερό, δομημένο και ευέλικτο που επιτρέπει την εξατομικευμένη μάθηση επιβάλλεται. Χρειάζονται υπενθυμίσεις,. προκαταρκτικές παρουσιάσεις, επανάληψη, κατεύθυνση, κανόνες, οδηγίες, δομή. Η ατομική προσέγγιση για το κάθε παιδί προσφέρει δυνατότητες βελτίωσης της συμπτωματολογίας και της αποφυγής της σχολικής αποτυχίας. Μια εύλογη κίνηση είναι να ρωτήσει τον ίδιο το μαθητή για το τι θα τον βοηθούσε. Αυτά τα παιδιά έχουν συνήθως διαίσθηση. Αν τα ρωτήσει, θα του πουν πώς μπορούν να μάθουν καλύτερα. Ντρέπονται πολύ να ενημερώσουν από μόνα τους. Ο καλύτερος "ειδικός" για να προτείνει την αποδοτικότερη μέθοδο εκμάθησης είναι το ίδιο το παιδί. 21

Συμπεριφοριστική Προγράμματα τροποποίησης της συμπεριφοράς, στηριζόμενα στη συμπεριφοριστική (μπιχεβιοριστική) θεωρία, μπορούν να γίνουν στο σχολείο. Το παιδί αναλαμβάνει καθήκοντα που βαθμιαία απαιτούν όλο και μεγαλύτερη συγκέντρωση προσοχής. Επιβραβεύεται όταν έχει την αναμενόμενη συμπεριφορά, ενώ η ακατάλληλη συμπεριφορά αγνοείται. Έτσι τα παιδιά μπορούν να βελτιώσουν την αυτοεκτίμησή τους. Ο έπαινος είναι χρήσιμος και εποικοδομητικός. Αγαπούν την ενθάρρυνση. Χωρίς αυτή συρρικνώνονται και μαραίνονται. Πρέπει να τους αναθέτονται εργασίες ώστε να αισθάνονται υπεύθυνα. Προσοχή βέβαια να είναι στα πλαίσια των δυνατοτήτων τους. 22

Συναισθηματικό κομμάτι Στη διαδικασία της μάθησης περικλείεται και το συναισθηματικό κομμάτι. Αυτοί οι μαθητές χρειάζονται ειδική βοήθεια για να βρουν ευχαρίστηση μέσα στη τάξη για να αντικαταστήσουν με επιτυχία την αποτυχία και τη ματαίωση, με ενθουσιασμό την ανία και το φόβο. Το παιδί πρέπει να καθίσει κοντά στον εκπαιδευτικό ή σε εκείνο το σημείο που βρίσκεστε το μεγαλύτερο μέρος της ώρας. Αυτό θα συντελέσει αποτελεσματικά στη μείωση της έντονης κινητικότητάς τους. Μια ματιά μπορεί να το επαναφέρει ή να το καθησυχάσει με τρόπο σιωπηλό. Τα παιδιά αυτά δεν αντέχουν συνήθως το μεγάλο φόρτο εργασίας. Εφόσον μαθαίνουν αυτά που πρέπει, είναι προτιμότερο να τους επιτρέπεται να έχουν λιγότερη δουλειά στο σπίτι. Οι εργασίες για το σπίτι να στηρίζονται στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα. 23

Συναισθηματικό κομμάτι, 2 Τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν συχνά πρόβλημα μνήμης. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να τους διδάξει μικρά κόλπα, όπως μνημονικές τεχνικές, να χρησιμοποιούν σχεδιαγράμματα, να υπογραμμίζουν. Πρέπει να προσπαθήσει να τους παρέχει τις πληροφορίες με εποικοδομητικό τρόπο και να μετατρέπει τη σχολική εργασία σε ομαδικό παιχνίδι. Η κοινωνικοεπικοδομητική μέθοδος που περικλείει την αυτενέργεια των μαθητών και την ομαδοσυνεργατική μάθηση είναι αυτή που μπορεί να πετύχει τα βέλτιστα αποτελέσματα. Όταν οι ανωτέρω θεραπευτικές προσεγγίσεις αποδειχθούν ανεπαρκείς, προτείνεται η συμβουλή και η παρακολούθηση από ειδικούς σε μαθησιακές δυσκολίες (παιδοψυχίατρος, κοινωνικός λειτουργός, σχολικός ψυχολόγος, παιδίατρος) 24

Η/Υ και μαθησιακές δυσκολίες Σε μια τάξη πρέπει να παρέχονται ευκαιρίες για όλους τους μαθητές να επιτύχουν, συμπεριλαμβανομένων των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, μαθησιακές δυσκολίες, των μαθητών με ειδικές ανάγκες, κλπ. (Fantaki G. & Smyrnaiou Z., 2004). Όπως έχουμε ήδη αναφέρει υπάρχουν μαθητές με «ειδικές μαθησιακές δυσκολίες» (Moss ed.1995) δηλαδή που έχουν δυσκολίες στο χειρισμό αριθμών, στην ορθογραφία, στην ανάγνωση, τη γραφή. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να προγραμματίσουν τις προσεγγίσεις τους στη διδασκαλία και την εκμάθηση έτσι ώστε όλοι οι σπουδαστές μπορούν να συμμετέχουν στα μαθήματα πλήρως και αποτελεσματικά. 25

Υποστήριξη των Νέων Τεχνολογιών Οι έρευνες στο χώρο της Ειδικής Αγωγής συμφωνούν πως με την υποστήριξη των Νέων Τεχνολογιών επιτυγχάνεται εξατομικευμένη μάθηση και τροποποιείται το μαθησιακό περιβάλλον, προκειμένου να ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες κάθε ατόμου. Συγκεκριμένα οι Burton-Radzely (1998) καταλήγουν σε θετικά αποτελέσματα στην περίπτωση των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες όταν η διδασκαλία διεξάγεται με τη χρήση υπολογιστή. Σε ανάλογα αποτελέσματα καταλήγει η έρευνα του Swanson, (1999) ο οποίος μετά από έρευνα 30 ετών καταλήγει ότι η χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού από παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες βοηθά στην επίτευξη του στόχου. 26

Διδασκαλία με υποβοήθηση η/υ 1 περιλαμβάνει μια ποικιλία τύπων εκπαιδευτικού λογισμικού, που διαφοροποιούνται ως προς το σκοπό της χρήση τους. Πρόκειται για εκπαιδευτικά λογισμικά προσομοίωσης ή μοντελοποίησης (Σμυρναίου Ζ., Δημητρακοπούλου Α., Πολίτης Π. & Κόμης Β., 2004) που εξασκούν τους μαθητές σε διάφορες δεξιότητες αλλά και για εκπαιδευτικά περιβάλλοντα που συμβάλλουν στη διάγνωση των μαθησιακών δυσκολιών. Τα περιβάλλοντα αυτά συνεισφέρουν με το δικό τους τρόπο στην εκμάθηση της γνώσης αφού η γνώση είναι κωδικοποιημένη με συμβολική μορφή αλλά επιπλέον προκαλούν το ενδιαφέρον των μαθητών με τη χρήση εικόνων, χρωμάτων, ήχων. Η αποτελεσματικότητα αυτών προσδιορίζεται είτε από την επίδραση στην επίδοση των μαθητών είτε από την παροχή κινήτρων μάθησης (Fletcher-Flinn & Gravatt, 1995; Singleton (1994). 27

Διδασκαλία με υποβοήθηση η/υ, 2 μεταξύ των παραγόντων που σχετίζονται με τις μαθησιακές δυσκολίες είναι και τα κίνητρα μάθησης του μαθητή και γενικότερα η στάση του απέναντι στη μάθηση (Gottfried, 1985). Διαπιστώθηκε ότι οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρωθούνται εσωτερικά λιγότερο απ ότι οι υπόλοιποι συμμαθητές τους (Dev, 1997). Ο Κulik (1994) αναφέρει ότι η διδασκαλία (Computer-Αssisted Instruction) με τη χρήση υπολογιστή επηρέασε θετικά τη στάση των μαθητών απέναντι στη μάθηση γεγονός που καταγράφηκε και με την αύξηση της συχνότητας παρακολούθησης των μαθημάτων. 28

Διδασκαλία με υποβοήθηση η/υ, 3 Ο Lundberg (1985) τονίζει ότι ο αλληλεπιδραστικός χαρακτήρας της διδασκαλίας με υπολογιστή προσφέρει στον εκπαιδευτικό ένα άριστο εργαλείο ανάπτυξης της παρώθησης για μάθηση. Ενώ έρευνα σε μαθητές δημοτικού σχολείου έδειξε ότι η διδασκαλία με χρήση υπολογιστή δύναται να έχει θετικά αποτελέσματα στην παρώθηση και τη σχολική επίδοση του μαθητή (Terell και Rendulic, 1996) και ενισχύεται η αυτοεκτίμησή τους και η παρώθησή τους για συμμετοχή στη μαθησιακή διαδικασία (Poirot & Canales, 93-94). 29

Τέλος

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 31

Σημειώματα

Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. 33

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών, Ζαχαρούλα Σμυρναίου 2014. Ζαχαρούλα Σμυρναίου. «Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ.». Έκδοση: 1.0. Αθήνα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: opencourses.uoa.gr 34

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 35

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 36

Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (1/2) Το Έργο αυτό δεν κάνει χρήση έργων τρίτων. Κατηγορία Εικόνες/Σχήματα/Διαγράμματα/Φωτογραφίες 37

Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (2/2) Το Έργο αυτό δεν κάνει χρήση έργων τρίτων Κατηγορία Πίνακες 38