ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 9 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ... 14 ΑΝΘΡΩΠΟΙ... 17

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 9 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ... 14 ΑΝΘΡΩΠΟΙ... 17 ΖΩΑ... 33 ΦΥΤΑ... 48 ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΓΗ... 55 ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ... 62 ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ... 64 ΓΛΥΠΤΙΚΗ... 71 ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ... 78 ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΘΕΑΤΡΟ... 82 ΗΘΟΠΟΙΟΙ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ... 90 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΒΙΟΣ... 98 ΛΑΟΙ ΚΑΙ ΗΘΗ... 112 ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΕΣ... 122 ΕΝΟΧΗ ΚΑΙ ΕΞΙΛΕΩΣΗ... 136 ΚΤΙΣΜΑΤΑ... 147 ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ... 160 ΤΑ ΕΠΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ... 171 ΟΠΛΑ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΣ... 177 ΧΡΗΜΑ ΚΑΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ... 199 ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΜΑΤΑΙΟΔΟΞΙΑ... 213

8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΗΔΟΝΕΣ... 227 ΤΡΕΛΕΣ ΚΑΙ ΦΑΡΣΕΣ... 236 ΑΝΔΡΑΓΑΘΗΜΑΤΑ... 244 ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΠΠΟΔΡΟΜΙΕΣ... 257 ΑΓΩΝΕΣ ΖΩΩΝ ΚΑΙ ΑΓΩΝΕΣ ΜΟΝΟΜΑΧΩΝ... 264 ΦΑΓΗΤΟ ΚΑΙ ΠΟΤΟ... 275 ΓΙΟΡΤΕΣ ΚΑΙ ΘΡΙΑΜΒΟΙ... 281 ΕΡΩΤΑΣ ΚΑΙ ΠΑΘΗ... 289 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ... 295 Κατάλογος προσώπων... 295 Γλωσσάρι... 301 Πηγές... 305 Εικόνες... 309

ΑΝΘΡΩΠΟΙ Ο ΠΙΟ ΨΗΛΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ Σύμφωνα με τον Αύλο Γέλλιο, ο Αλέξανδρος ο Πολυΐστωρ που «γνώριζε πολλά», θεωρούσε πιο ψηλό άνθρωπο τον Βάρρωνα με ύψος επτά πόδια, δηλαδή 2 μέτρα και 7 εκατοστά. Ωστόσο, ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει ένα ακόμα πιο εντυπωσιακό ρεκόρ. Επί αυτοκρατορίας Κλαυδίου έδειχναν στη Ρώμη σαν αξιοθέατο έναν Άραβα με το όνομα Γάββαρα, ο οποίος είχε ύψος 2 μέτρα και 88,5 εκατοστά. Στη Ρώμη επίσης, αλλά επί αυτοκρατορίας Αυγούστου, ζούσαν δύο γίγαντες 14 εκατοστά ψηλότεροι από τον Γάββαρα, ο Πούσιος και ο Σεκούντιλα. Προς τιμήν τους είχε ανεγερθεί ένα μνημείο στους κήπους του Σαλούστιου. Γέλλιος, Α.Ν. 3,10,10. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φ.Ι. 7,74-75 Ο ΠΙΟ ΚΟΝΤΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ Επί αυτοκρατορίας Αυγούστου εμφανιζόταν σε κάποιο θέατρο της Ρώμης ο πιο κοντός άνθρωπος. Ήταν ένας νέος ρωμαίος πολεμιστής που λεγόταν Λύκιος. Σύμφωνα με τον Σουητώνιο είχε ύψος μόνο 60 εκατοστά και ζύγιζε μόλις 5,6 κιλά. Ωστόσο, ο Πλίνιος αποδίδει αυτό το ρεκόρ στο νάνο Κώνωπα ο οποίος είχε ύψος 70 εκατοστά και διασκέδαζε με τα παιχνίδια του την εγγονή του Αυγούστου, την Ιουλία. Σουητώνιος, Αύγ. 43,3. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φ.Ι. 7,5 Η ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΜΕ ΤΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΜΩΡΑ Η πολλαπλή εγκυμοσύνη με τα περισσότερα μωρά αποδίδεται σε μια σκλάβα του αυτοκράτορα Αυγούστου, η οποία γέννησε πεντάδυμα. Η άτυχη μητέρα πέθανε στο κρεβάτι της γέννας και λίγες μέρες αργότερα πέθαναν και τα πεντάδυμα. Με εντολή του αυτοκράτορα φτιάχτηκε στη Λαυρεντία Οδό ένα μνημείο προς τιμήν της μητέρας για να θυμίζει πάντα το θλιβερό γεγονός. Εντυπωσιακή είναι επίσης η αναφορά σε μια γυναίκα από την Πελοπόννησο

18 ΑΝΘΡΩΠΟΙ η οποία τουλάχιστον τέσσερις φορές είχε φέρει στον κόσμο πεντάδυμα από τα οποία μάλιστα τα περισσότερα κατάφεραν να επιζήσουν. Γέλλιος, Α.Ν. 10,2,2. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φ.Ι. 7,33 ΠΡΟΩΡΕΣ ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ Ο Πλίνιος αναφέρει πολλά παιδιά που είχαν έρθει στον κόσμο κατά τον έ- βδομο μήνα της εγκυμοσύνης και τα οποία, όχι μόνο επέζησαν, αλλά μεγαλώνοντας έγιναν υψηλόβαθμοι παράγοντες του κράτους. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φ.Ι. 7,39 Η ΠΙΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Στις 11 Απριλίου του 5 μ.χ. ο Γάιος Κρισπίνιος Ίλαρος πήγε στο Καπιτώλιο της Ρώμης για να τελέσει με την οικογένειά του ευχαριστήρια θυσία. Τον συνόδευαν οι έξι γιοί του, οι δύο κόρες του, τα 35 εγγόνια του και τα 18 δισέγγονά του. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φ.Ι. 7,60 Ο ΠΙΟ ΑΔΥΝΑΤΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ Λέγεται πως ο Φιλύτας από την Κω ήταν τόσο αδύνατος, που με το παραμικρό αεράκι έπεφτε κάτω. Για να μην τον παίρνει ο αέρας φορούσε σανδάλια με σόλες από μολύβι. Αν όμως ήταν όντως τόσο αδύνατος, πού έβρισκε τη δύναμη να περπατάει με τέτοιο βάρος στα πόδια; Σύμφωνα με τον Αιλιανό, η ιστορία δεν είναι ιδιαιτέρως πειστική και γι αυτό προσθέτει ότι απλώς μεταφέρει μόνο ό,τι είχε ακούσει για εκείνον τον άνδρα. Αιλιανός Π.Ι. 9,14 Ο ΠΙΟ ΠΑΧΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ Ο πιο παχύς άνθρωπος της αρχαιότητας ήταν ο Διονύσιος, ο γιος του τυράννου της Ηράκλειας, ο οποίος έζησε στη Μαύρη Θάλασσα στα τέλη του 4ου αιώνα π.χ. Όταν πάχυνε τόσο πολύ που με δυσκολία μπορούσε να ανασάνει, ο Διονύσιος κατάλαβε τις συνέπειες της λαιμαργίας του. Κάλεσε γιατρούς που άρχιζαν τη θεραπεία μόλις τον έπαιρνε ο ύπνος. Κάρφωναν μακριές λεπτές βελόνες μέσα στο λίπος που ήταν, σύμφωνα με την άποψή τους, αναίσθητο και κατά κάποιον τρόπο ανεξάρτητο από το υπόλοιπο σώμα του άνδρα. Το έκαναν αυτό μέχρι να φτάσουν στα σημεία του σώματος που ήταν

ΑΝΘΡΩΠΟΙ 19 υγιή. Μόλις οι βελόνες έφταναν αρκετά βαθιά, ο καημένος ο Διονύσιος ξύπναγε ουρλιάζοντας. Για να κρύβει τα παραπανίσια κιλά του όταν είχε καλεσμένους, κρυβόταν πίσω από ένα μεγάλο κιβώτιο ή μέσα σε ένα είδος πύργου έτσι ώστε να φαίνεται μόνο το κεφάλι του. Πολύ παράξενος τρόπος για να καλυφθείς, σχολιάζει ο Αιλιανός, καθώς αυτή η κατασκευή θυμίζει τα κλουβιά των ά- γριων ζώων. Αιλιανός, Π.Ι. 9,13. Αθήναιος, Δειπν. 12,549 Ο ΠΙΟ ΟΜΟΡΦΟΣ ΑΝΔΡΑΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ Τον 5ο αιώνα π.χ. ζούσε στην Αθήνα ένας ασυνήθιστα όμορφος νέος. Ήταν ο Αλκιβιάδης, στενός φίλος του Σωκράτη. Ο Αλκιβιάδης έγινε ξακουστός για την ομορφιά του. Ο Πλούταρχος, 500 χρόνια αργότερα, αναφέρει γι αυτόν ότι χρόνο με το χρόνο γινόταν όλο και πιο ρωμαλέος, πιο όμορφος και πιο γοητευτικός. Ακόμα και το ψεύδισμά του το έβρισκαν όλοι γοητευτικό. Πλούταρχος, Βίος Αλκ. 1-4 Η ΠΙΟ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΗ ΟΡΑΣΗ Ένας νέος άνδρας στη Σικελία λένε ότι μπορούσε να δει από το Λιλύβαιο πόσα πλοία ξεκινούσαν από το λιμάνι της Καρχηδόνας. Ποτέ δεν έκανε λάθος. Όλοι αναρωτιόντουσαν πώς κατάφερνε κάτι τέτοιο αφού η απόσταση μεταξύ του Λιλύβαιου και των αφρικανικών ακτών ήταν 140 χιλιόμετρα και από το Λιλύβαιο μέχρι την Καρχηδόνα 210 χιλιόμετρα. Στράβων 6,2,1. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φ.Ι. 7,85. Αιλιανός Π.Ι. 11,13 Ο ΠΙΟ ΚΑΛΟΣ ΓΕΥΣΙΓΝΩΣΤΗΣ Από τον Γιουβενάλη έχουμε τη μαρτυρία ότι στην εποχή του κανένας δεν μπορούσε να ξεπεράσει στη γευσιγνωσία κάποιον άνδρα με το όνομα Μοντάνος. Με την πρώτη μπουκιά καταλάβαινε αν κάποιο στρείδι προέρχεται από τη Λουκρινία λίμνη της Ιταλίας ή από τη Ρουτουπία της Βρετανίας. Γιουβενάλης 4,139-143 ΤΑ ΠΙΟ ΜΑΚΡΙΑ ΝΥΧΙΑ Τα πιο μακριά νύχια της αρχαιότητας λέγεται ότι τα είχε κάποιος Ισοκράτης, ένας υπεροπτικός και δηκτικός δάσκαλος. Το 160 π.χ. ο βασιλιάς Δημήτριος

20 ΑΝΘΡΩΠΟΙ Α της Συρίας τον έστειλε όμηρο στη Ρώμη επειδή υποστήριξε δημόσια τη δολοφονία ενός Ρωμαίου υπαλλήλου. Μετά τη σύλληψή του, ο Ισοκράτης έπεσε σε τόσο βαθιά κατάθλιψη που ούτε πλενόταν ούτε έκοβε τα μαλλιά και τα νύχια του. Το μαλλιαρό και βρομερό ον παρουσιάστηκε ένα χρόνο αργότερα στη ρωμαϊκή Σύγκλητο. Είχε τόσο τρομακτική εμφάνιση ώστε οι περισσότεροι συγκλητικοί θα προτιμούσαν να είχαν μπροστά τους ένα ζώο παρά αυτόν τον κατεστραμμένο άνθρωπο. Πολύβιος 32,3 ΤΟ ΠΙΟ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟ ΔΕΡΜΑ Στην αριστοκρατική Σύβαρη ζούσε ένας άνδρας που λεγόταν Σμινδυρίδης. Ο τρόπος ζωής του ήταν τόσο εκλεπτυσμένος που δεν μπορούσε να κοιμηθεί σε κανονικό κρεβάτι. Ξεκουραζόταν επάνω σε ροδοπέταλα. Πάντα όμως το επόμενο πρωί παραπονιόταν για γρατσουνιές και φουσκάλες. Αιλιανός, Π.Ι. 9,24 Ο ΠΙΟ ΔΥΝΑΤΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ Ο Αθάνατος εμφανιζόταν σε μια θεατρική σκηνή φορώντας το μολυβένιο θώρακα μιας πανοπλίας που ζύγιζε 163 κιλά. Για υποδήματα φορούσε κοθόρνους, εκείνα τα παπούτσια με τις χοντρές σόλες που χρησιμοποιούσαν οι ηθοποιοί στην αρχαιότητα. Του ιδίου διαμετρήματος ήταν και ο Φούφιος Σάλβιος, ο οποίος έχοντας δεμένα σε χέρια και πόδια τέσσερα βαρίδια 32,5 κιλά το καθένα, κατάφερνε να ανεβαίνει μια σκάλα. Σαν να μην έφτανε αυτό, έβαζε και στην πλάτη του ένα βαρίδι 65 κιλών. Κάποιος εκατόνταρχος της σωματοφυλακής του αυτοκράτορα Αυγούστου, ο Βίννιος Βαλέντιος, κατάφερνε να σηκώνει καρότσια γεμάτα ασκιά με κρασί και να τα κρατάει στον αέρα μέχρι να τα ξεφορτώσουν. Είχε επίσης την ικανότητα να σταματάει άμαξες ακόμα και όταν τα ζώα έβαζαν όλη τους τη δύναμη υπό την καθοδήγηση του αμαξά. Ο Βαλέντιος φρόντισε να μνημονευτούν οι ηρωικές πράξεις του στον τάφο του στη Ρώμη. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φ.Ι. 7,82-83

ΑΝΘΡΩΠΟΙ 21 Ο ΑΝΔΡΑΣ ΠΟΥ ΕΙΧΕ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΝΑ ΣΤΕΚΕΤΑΙ ΑΚΙΝΗΤΟΣ ΠΙΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟ ΟΠΟΙΟΝΔΗΠΟΤΕ Ο βασιλιάς Μασινίσα της Λιβύης ήταν μέχρι τα βαθειά του γεράματα εξαιρετικά δυνατός και επίμονος. Ένα παράδειγμα από τα πολλά εντυπωσιακά επιτεύγματά του ήταν η ικανότητά του να στέκεται ακίνητος για μια ολόκληρη ημέρα χωρίς να κουνιέται καθόλου. Πολύβιος 36,16 Ο ΑΝΔΡΑΣ ΠΟΥ ΓΕΛΟΥΣΕ ΠΙΟ ΛΙΓΟ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΑΛΛΟΝ Ο συνονόματος παππούς τού πάμπλουτου στρατηγού Κράσσου λέγεται ότι είχε γελάσει μόνο μία φορά στη ζωή του. Γι αυτόν το λόγο του είχαν δώσει το παρατσούκλι ο «Αγέλαστος». Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φ.Ι. 7,79. Μακρόβιος 2,1,6 ΤΟ ΠΙΟ ΓΡΗΓΟΡΟ ΑΓΟΡΙ Το 59 μ.χ. ένα οχτάχρονο αγόρι, εντελώς άγνωστο κατά τα άλλα, κάλυψε τρέχοντας μέσα σε ένα απόγευμα μια απόσταση 75.000 διπλών βημάτων, δηλαδή περίπου 112,5 χιλιόμετρα. Δεν γνωρίζουμε πού συνέβη αυτό το γεγονός. Ο Πλίνιος ωστόσο ισχυρίζεται ότι το αγόρι ήταν ο Τιβέριος. Λέγεται ότι αυτός, πολύ πριν γίνει αυτοκράτορας της Ρώμης, διένυσε μέσα σε μία ημέρα 200.000 διπλά βήματα, περίπου 300 χιλιόμετρα, από το Τισίνιο νότια των Άλπεων μέχρι τη Γερμανία για να επισκεφθεί τον αδελφό του Δρούσο που είχε τραυματιστεί βαριά. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φ.Ι. 7,84 Ο ΠΙΟ ΓΡΗΓΟΡΟΣ ΑΝΔΡΑΣ Ο πιο γνωστός δρομέας της αρχαιότητας ήταν ο Φειδιππίδης. Κατάφερε σε δύο ημέρες να διανύσει 201 χιλιόμετρα από την Αθήνα μέχρι τη Σπάρτη. Το ρεκόρ του το πήρε ο Σπαρτιάτης Άνυστις, ο οποίος υποτίθεται ότι σε μία μόνο ημέρα διένυσε τρέχοντας 238 χιλιόμετρα, δηλαδή 30 χιλιόμετρα περισσότερο και μάλιστα στο μισό χρόνο. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φ.Ι. 7,84

22 ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΟ ΠΙΟ ΠΑΡΑΞΕΝΟ ΜΕΓΑΛΟ ΔΑΧΤΥΛΟ ΠΟΔΙΟΥ Το μεγάλο δάχτυλο του δεξιού ποδιού του βασιλιά Πύρρου το θεωρούσαν θαυματουργό. Αν κάποιος έπασχε από μελαγχολία και ο βασιλιάς τον άγγιζε με το δάχτυλό του, θεραπευόταν αμέσως. Κατά την καύση του σώματος του Πύρρου μετά το θάνατό του αποδείχθηκε αδύνατο να κάψουν το δάχτυλο. Έτσι φυλάχθηκε μέσα σε ένα μικρό κουτί σε ένα ναό. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φ.Ι. 7,20. Πλούταρχος, Βίος Πύρ. 3 ΧΤΥΠΗΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΚΕΡΑΥΝΟ ΚΑΙ ΕΠΕΖΗΣΑΝ Μια γυναίκα αριστοκρατικής καταγωγής από τη Ρώμη που την έλεγαν Μαρκία χτυπήθηκε από κεραυνό ενώ ήταν έγκυος. Το παιδί της πέθανε, εκείνη όμως επέζησε. Ο Μιθριδάτης του Πόντου χτυπήθηκε από κεραυνό όταν ακόμα ήταν βρέφος. Ο κεραυνός έκαψε το πανί μέσα στο οποίο ήταν τυλιγμένος αλλά σε εκείνον άφησε μόνο μια ουλή στο μέτωπο. Όταν μεγάλωσε, την έκρυβε κάτω από τη φράντζα του. Ενήλικος πια, επέζησε και δεύτερη φορά από κεραυνό που χτύπησε το σπίτι μέσα στο οποίο κοιμόταν. Παρά τρίχα γλίτωσε το θάνατο. Τα βέλη που κρέμονταν μέσα σε μια φαρέτρα πάνω από το κρεβάτι του έγιναν κάρβουνο. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φ.Ι. 2,137 ΤΟ ΠΙΟ ΟΜΟΡΦΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Η Λαΐς από τα Ύκκαρα της Σικελίας ήρθε το 415 π.χ. στην Κόρινθο, όπου τη θεωρούσαν μία από τις ομορφότερες εταίρες όλων των εποχών. Ο ζωγράφος Απελλής την ανακάλυψε μια μέρα στη μεγάλη πηγή της Κορίνθου ενώ εκείνη έπαιρνε νερό. Το μπούστο της ήταν τόσο όμορφο που δεν περιγραφόταν με λόγια. Σύντομα άρχισαν να καταφθάνουν καλλιτέχνες από ολόκληρη την Ελλάδα μόνο και μόνο για να ζωγραφίσουν τα στήθη της. Απαράμιλλη ήταν και η ομορφιά της Φρύνης. Ήταν το μοντέλο του Α- πελλή όταν εκείνος ζωγράφισε τη θεά του έρωτα να αναδύεται μέσα από τη θάλασσα, την Αναδυόμενη Αφροδίτη. Η Φρύνη υπήρξε μοντέλο και του Πραξιτέλη κατά τη δημιουργία της Κνίδιας Αφροδίτης, ενός από τα διασημότερα αγάλματα της αρχαιότητας. Αθήναιος, Δειπν. 13,588.590-591

ΑΝΘΡΩΠΟΙ 23 1. Αυτοκράτορας Τιβέριος (14 έως 37 μ.χ.) Η ΠΙΟ ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΤΟΧΗ ΣΤΟ ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ Ο βασιλιάς Μιθριδάτης του Πόντου, αφού πολέμησε εναντίον των Ρωμαίων για περίπου 30 χρόνια, τελικά υποχώρησε και αποφάσισε το 63 π.χ. να αυτοκτονήσει. Αυτό όμως ήταν πιο εύκολο στα λόγια παρά στην πράξη. Οι κόρες του, που ήθελαν να πεθάνουν μαζί του, υπέκυψαν αμέσως στο δηλητήριο που τους έδωσε ο βασιλιάς. Στον ίδιο όμως το δηλητήριο δεν είχε καμία απολύτως δράση, παρόλο που έτρεχε πάνω κάτω στο δωμάτιο ώστε να εξαπλωθεί γρήγορα η ουσία στο αίμα.

24 ΑΝΘΡΩΠΟΙ Αυτή η εκπληκτική αντοχή εξηγείται από το γεγονός ότι ο Μιθριδάτης σε όλη του τη ζωή κατανάλωνε δηλητηριώδεις ουσίες ώστε να εμποδίσει τις απόπειρες δολοφονίας εναντίον του. Αυτό προφανώς του είχε προκαλέσει ανοσία. Τελικά φώναξε έναν Κέλτη λεγεωνάριο και τον διέταξε να του δώσει ένα θανάσιμο χτύπημα με το σπαθί. Η σκηνή με το χτυπημένο βασιλιά και τις κόρες του έγινε πίνακας ζωγραφικής και εμφανίστηκε δύο χρόνια αργότερα στην πορεία θριάμβου του νικητή Πομπηίου. Αππιανός, Μιθρ. 111.117 Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΙΟ ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Η Λιβία, η γυναίκα του αυτοκράτορα Αυγούστου, είχε τεράστια επιρροή στον άνδρα της. Σύμφωνα με τον Δίωνα Κάσσιο, πολλοί αναρωτιόντουσαν πώς το κατάφερνε αυτό. Η ίδια έλεγε ότι ήταν πολύ απλό. Όσον αφορά τις δικές της ερωτοδουλειές ήταν υπερβολικά διακριτική, ενώ στις ερωτικές περιπέτειες του άνδρα της δεν μπερδευόταν ποτέ. Το αντίθετο, τον υποστήριζε μάλιστα και με αυτόν τον τρόπο τον καλόπιανε. Στον Αύγουστο για παράδειγμα άρεσε να διαφθείρει νεαρά, παρθένα κορίτσια. Σύμφωνα με τον Γάιο Σουητώνιο, η Λιβία φρόντιζε να μην του λείπουν ποτέ οι πρόθυμες υποψήφιες για τις ερωτικές του περιπέτειες. Γάιος Σουητώνιος, Αύγ. 71. Δίωνας Κάσσιος 58,2,5 Ο ΠΙΟ ΔΙΑΣΗΜΟΣ ΣΩΣΙΑΣ Ο πιο διάσημος σωσίας εμφανίστηκε στο παλάτι του βασιλιά των Σελευκιδών Αντίοχου Β. Η σύζυγός του Λαοδίκη εκμεταλλεύτηκε το γεγονός. Το 246 π.χ. δολοφόνησε τον άνδρα της και στη συνέχεια διέταξε το σωσία του να ξαπλώσει στο κρεβάτι του Αντίοχου. Ολόκληρο το παλάτι είδε τον υποτιθέμενο ετοιμοθάνατο βασιλιά να λέει μέσα σε αγκομαχητά πως η τελευταία επιθυμία του ήταν να περάσει η εξουσία του βασιλείου στη γυναίκα του. Η ιστορία δεν μας αναφέρει τι απέγινε ο σωσίας. Το πιθανότερο είναι να τον σκότωσε και αυτόν η Λαοδίκη όπως είχε κάνει και με τον ίδιο τον Αντίοχο. Βαλέριος Μάξιμος 9,14 παρ. 1. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φ.Ι. 7,53 Ο ΠΙΟ ΑΝΗΣΥΧΟΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΖΩΝΤΑΝΟΥΣ Αν ισχύει ότι, όσο πιο πολλά ξέρεις τόσο πιο πολλές έγνοιες έχεις, τότε ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, που ήξερε τόσα πολλά, θα πρέπει να ήταν από τους

ΑΝΘΡΩΠΟΙ 25 πιο ανήσυχους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Θεωρούσε ότι ο ύπνος είναι μια κατάσταση παρόμοια με το θάνατο. Τη μισή από τη σύντομη ζωή μας την αφιερώνουμε στον ύπνο. Στην υπόλοιπη ζωή μας βασανιζόμαστε για να μην έρθει ο ύπνος. Για την παιδική ηλικία ο Πλίνιος δεν εξέφραζε καμία ά- ποψη, διότι σε αυτή τη φάση της ζωής ο άνθρωπος δεν κατέχει ακόμα νόηση. Στα γηρατειά οι αρρώστιες απομυζούν όλες τις δυνάμεις. Ανάμεσα σε αυτές τις δύο φάσεις υπάρχει τόσος φόβος, τόση αγωνία, και τέτοιος καημός για τον επερχόμενο θάνατο, που τελικά θα έπρεπε να αναρωτηθούμε μήπως το καλύτερο θα ήταν μια σύντομη ζωή και ένας ακαριαίος θάνατος. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φ.Ι. 7,167-168 Η ΠΙΟ ΚΑΚΙΑ ΜΗΤΡΙΑ Η Αγριππίνα η Νεότερη ήταν μητριά του Βρετανικού, γιου του αυτοκράτορα Κλαύδιου από το γάμο του με τη Μεσσαλίνα. Ο Βρετανικός δεν έλαβε ούτε την ανατροφή ούτε τις τιμές που του αντιστοιχούσαν τόσο αδιάφορη ήταν η μητριά του. Μάλιστα, έβαλε να δολοφονήσουν ακόμα και τους ελάχιστους ανθρώπους που είχαν κάποια σχέση μαζί του. Στον πατέρα του δεν επέτρεπε ούτε να συναντά το αγόρι ούτε να εμφανίζεται μαζί του δημοσίως. Επιπλέον, διέδωσε ότι ο Βρετανικός είναι τρελός και επιληπτικός. Έτσι ζούσε σαν φυλακισμένος μέσα στο ίδιο του το σπίτι. Αντίθετα, η Αγριππίνα υποστήριζε και προωθούσε το δικό της γιο, τον Νέρωνα. Ο Αυτοκράτορας μάλιστα τον υιοθέτησε ως δικό του παιδί. Αργότερα ο Νέρωνας εξελίχθηκε σε διαβόητο δυνάστη. Ο Βρετανικός πέθανε μόλις 14 ετών. Ενδεχομένως να τον δηλητηρίασε ο Νέρωνας υπό τις οδηγίες της Αγριππίνας. Τάκιτος, Χρον. 12,26,2. Γάιος Σουητώνιος, Νέρ. 7,1. Δίωνας Κάσσιος, 61,32,5-6 Ο ΠΙΟ ΑΠΕΡΙΣΚΕΠΤΟΣ ΠΑΤΕΡΑΣ Ο Βρετανικός, γιος του Κλαύδιου και της Μεσσαλίνας, δεν είχε καμιά τύχη με το φυσικό του πατέρα. Παρόλο που και οι δύο ζούσαν στο αυτοκρατορικό παλάτι στη Ρώμη, η επαφή μεταξύ τους διακόπηκε όταν ο πατέρας του παντρεύτηκε την Αγριππίνα τη Νεότερη. Πότε-πότε βέβαια ο αυτοκράτορας συναντούσε το γιο του τον Βρετανικό σε κάποιον από τους διαδρόμους του παλατιού και ένιωθε γι αυτόν μεγάλη στοργή. Με το πέρασμα του χρόνου ο αυτοκράτορας κατάλαβε ότι η γυναίκα του ήθελε να βγάλει από τη μέση τον Βρετανικό για χάρη του φυσικού της γιου,