ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... VII ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ...XXVII ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ Κεφαλαιο Πρωτο ΔΙΚΑΙΟ - ΗΘΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΗΘΗ 1. Έννοια του δικαίου... 3 2. Δίκαιο και ηθική... 4 3. Δίκαιο και κοινωνικά ήθη... 6 4. Θετικό δίκαιο - Φυσικό δίκαιο... 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ 5. Εσωτερικό και διεθνές δίκαιο... 9 Ι. Κλάδοι του εσωτερικού δικαίου... 9 Ια) Εσωτερικό δημόσιο δίκαιο... 10 Ιβ) Εσωτερικό ιδιωτικό δίκαιο... 11 ΙΙ. Κλάδοι του διεθνούς δικαίου... 12 6. Αστικό Δίκαιο και Αστικός Κώδικας... 12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥΣ 7. Έννοια και είδη κανόνων δικαίου... 17 8. Πηγές των κανόνων δικαίου... 18 9. Τα έθιμα ως πηγές δικαίου... 19 10. Οι νόμοι ως πηγές δικαίου... 20 I. Έννοια και είδη... 20 ΙΙ. Έναρξη της ισχύος του νόμου... 21 ΙΙΙ. Κατάργηση του νόμου... 22 11. Ερμηνεία των κανόνων δικαίου... 24
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ TA ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ ΤΩΝ ΕΝΝΟΜΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ 12. Φυσικά και Νομικά πρόσωπα... 29 13. Έναρξη και τέλος του φυσικού προσώπου... 29 14. Ιδιότητες ή καταστάσεις των φυσικών προσώπων... 32 α) Το φύλο... 32 β) Η ηλικία... 33 γ) H υγεία... 33 δ) Η τιμή... 33 ε) Η θρησκεία... 34 στ) Η συγγένεια... 34 ζ) Το όνομα... 34 η) Η κατοικία... 35 θ) Η ιθαγένεια... 36 15. Το δικαίωμα της προσωπικότητας και η προστασία του... 36 16. Προστασία του ονόματος... 38 17. Προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας... 38 18. Προστασία του ατόμου από την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων...39 19. Έννοια, φύση και διακρίσεις των νομικών προσώπων... 41 20. Σύσταση, έδρα, διοίκηση, δράση, διάλυση των νομικών προσώπων...43 21. Τα μη κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα του αστικού δικαίου... 45 α) Σωματείο... 45 β) Ίδρυμα... 47 γ) Επιτροπή εράνων... 48 δ) Αστική εταιρία... 49 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ 22. Έννοια του δικαιώματος... 51 23. Διακρίσεις των δικαιωμάτων... 52 24. Κτήση, αλλοίωση και απώλεια του δικαιώματος... 54
25. Άσκηση, σύγκρουση και κατάχρηση δικαιωμάτων... 55 26. Ένδικη και αυτοδύναμη προστασία του δικαιώματος... 57 i) Αυτοδικία... 59 ii) Άμυνα... 60 iii) Κατάσταση ανάγκης... 61 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΔΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΕΣ 27. Έννοια νομικής πράξης και δικαιοπραξίας... 63 28. Είδη δικαιοπραξιών... 64 Ι. Ανάλογα με τα πρόσωπα που μετέχουν στην κατάρτισή τους... 64 II. Ανάλογα με το περιεχόμενό τους και τον τρόπο που καταρτί ζονται... 66 III. Ανάλογα με το αν αφορούν την περιουσία προσώπου ή το ίδιο το πρόσωπο... 66 IV. Ανάλογα με τις έννομες συνέπειες που επιδιώκονται... 67 V. Ανάλογα με την επίδραση που έχει ο σκοπός της δικαιοπρα ξίας στο κύρος της... 67 VI. Ανάλογα με την εξωτερική μορφή τους... 68 29. Προϋποθέσεις για την κατάρτιση των δικαιοπραξιών... 68 I. Δικαιοπρακτική ικανότητα... 69 i) Έννοια και διακρίσεις... 69 ii) Ικανοί για δικαιοπραξία... 69 iii) Ο θεσμός της δικαστικής συμπαράστασης... 70 iv) Ανίκανοι για δικαιοπραξία... 72 v) Περιορισμένα ικανοί για δικαιοπραξία... 72 II. Δήλωση βούλησης... 73 IIΙ. Συμφωνία μεταξύ δήλωσης και βούλησης... 74 IV. Τήρηση του απαιτούμενου τύπου... 76 V. Περιεχόμενο σύμφωνο με το νόμο και τα χρηστά ήθη... 78 30. Κατάρτιση των συμβάσεων... 79 31. Ελαττωματικές δικαιοπραξίες... 81 α) Ανυπόστατες δικαιοπραξίες... 81 β) Ανενεργείς δικαιοπραξίες... 82 γ) Άκυρες δικαιοπραξίες... 82 δ) Ακυρώσιμες δικαιοπραξίες... 83 32. Ερμηνεία των δικαιοπραξιών... 84
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΑΙΡΕΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ 33. Αίρεση... 87 34. Προθεσμία... 89 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΛΗΡΕΞΟΥΣΙΟΤΗΤΑ 35. Αντιπροσώπευση... 91 36. Πληρεξουσιότητα... 92 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ. ΠΡΟΘΕΣΜΙΕΣ, ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ, ΑΠΟΣΒΕΣΤΙΚΗ ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ 37. Έννοια και υπολογισμός των προθεσμιών... 95 38. Παραγραφή... 96 Ι. Έννοια και δικαιολογία της παραγραφής... 96 ΙΙ. Αναστολή και διακοπή της παραγραφής... 98 39. Αποσβεστική προθεσμία... 99 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΝΟΧΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 103 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΝΝΟΙΑ, ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΝΟΧΩΝ 1. Η ενοχική έννομη σχέση... 105 Ι. Έννοια της ενοχής... 105 ΙΙ. Ενοχή και ευθύνη. Ατελείς ενοχές... 106 ΙΙΙ. Η αρχή της σχετικότητας των ενοχών και οι εξαιρέσεις της... 107 2. Πηγές των ενοχών... 108 3. Είδη ενοχών... 109 Ι. Γενικά... 109
ΙΙ. Πολυπρόσωπες ενοχές... 110 ΙΙΙ. Ενοχές είδους και ενοχές γένους... 111 ΙV. Διαζευκτικές ενοχές... 112 V. Χρηματικές ενοχές... 113 VI. Ενοχές τόκου... 114 VII. Ενοχές για αποζημίωση... 116 α. Ζημιά... 116 β. Νόμιμος λόγος ευθύνης... 117 γ. Αιτιώδης σχέση... 118 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ 4. Γενικά... 121 5. Έννοια και διακρίσεις αστικής ευθύνης... 121 6. Προϋποθέσεις αστικής ευθύνης... 123 Ι. Παράνομη συμπεριφορά... 123 II. Η υπαιτιότητα ως προϋπόθεση της υποκειμενικής ευθύνης... 124 7. Ευθύνη για πράξεις τρίτων... 126 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΟΧΩΝ 8. Γενικά... 129 9. Η αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων... 129 10. Συμβατικές ενοχικές σχέσεις. Έννοια και είδη... 130 11. Ενοχές από αδίκημα... 132 12. Ενοχές από αδικαιολόγητο πλουτισμό... 134 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΕΚΠΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ 13. Καλόπιστη εκπλήρωση της ενοχής... 137 14. Τόπος και χρόνος εκτέλεσης της παροχής... 138 15. Μερική εκπλήρωση της παροχής... 140 16. Εκπλήρωση της παροχής από τρίτο... 140
17. Δικαίωμα επίσχεσης... 141 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΑΝΩΜΑΛΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ 18. Περιπτώσεις ανώμαλης εξέλιξης της ενοχής... 143 Ι. Αδυναμία παροχής... 143 ΙΙ. Υπερημερία οφειλέτη... 146 ΙΙΙ. Πλημμελής εκπλήρωση της παροχής... 148 ΙV. Υπερημερία δανειστή... 148 19. Ειδικές αρχές που ισχύουν κατά την εξέλιξη των αμφοτεροβαρών συμβάσεων... 150 Ι. Ένσταση μη εκπλήρωσης της σύμβασης... 150 ΙΙ. Αδυναμία παροχής... 151 ΙΙΙ. Υπερημερία εκπλήρωσης της παροχής του ενός συμβαλλόμενου... 152 ΙV. Απρόοπτη μεταβολή των συνθηκών... 153 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ 20. Μέσα εξασφάλισης της εκπλήρωσης της ενοχής... 155 Ι. Εγγύηση... 156 ΙΙ. Αρραβώνας... 157 ΙΙΙ. Ποινική ρήτρα... 157 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ 21. Έννοια και τρόποι μεταβίβασης της ενοχής... 159 Ι. Εκχώρηση... 159 II. Αναδοχή χρέους... 161 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΑΠΟΣΒΕΣΗ ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ 22. Αποσβεστικοί λόγοι των ενοχών... 163 Ι. Καταβολή... 163
II. Δόση αντί καταβολής... 163 III. Δημόσια κατάθεση... 164 IV. Συμψηφισμός... 165 V. Σύγχυση... 165 VI. Άφεση χρέους... 166 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΡΥΘΜΙΣΜΕΝΕΣ Η ΕΠΩΝΥΜΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ 23. Οι κυριότερες επώνυμες συμβάσεις... 167 1. ΔΩΡΕΑ... 167 I. Έννοια και χαρακτηριστικά... 167 II. Υποχρεώσεις και δικαιώματα του δωρητή... 168 2. ΠΩΛΗΣΗ... 168 I. Έννοια και χαρακτηριστικά... 168 II. Υποχρεώσεις των συμβαλλόμενων... 169 III. Συνέπειες αθέτησης των υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων... 171 3. ΜΙΣΘΩΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ... 172 I. Έννοια και χαρακτηριστικά... 172 II. Υποχρεώσεις και ευθύνη των συμβαλλόμενων... 172 4. ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 174 I. Έννοια και χαρακτηριστικά... 174 II. Υποχρεώσεις των συμβαλλόμενων... 175 III. Λήξη της σύμβασης εργασίας... 176 5. ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΟΥ... 177 I. Έννοια, χαρακτηριστικά, διάκριση από τη σύμβαση εργασίας... 177 II. Υποχρεώσεις και ευθύνη των συμβαλλόμενων... 177 6. ΜΕΣΙΤΕΙΑ... 178 I. Έννοια... 178 II. Χαρακτηριστικά και υποχρεώσεις των συμβαλλόμενων... 179 7. ΕΝΤΟΛΗ... 179 Ι. Έννοια και χαρακτηριστικά... 179 ΙΙ. Υποχρεώσεις των συμβαλλόμενων... 180 ΙΙΙ. Ανάκληση της εντολής... 180 8. ΔΑΝΕΙΟ... 181 Ι. Έννοια... 181 ΙΙ. Χαρακτηριστικά, υποχρεώσεις των συμβαλλόμενων... 181 9. ΧΡΗΣΙΔΑΝΕΙΟ... 182 Ι. Έννοια και διαφορές από άλλες συμβάσεις... 182 ΙΙ. Χαρακτηριστικά και υποχρεώσεις των συμβαλλόμενων... 182
ΙΙΙ. Λήξη της σύμβασης χρησιδανείου... 182 10. ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ... 183 Ι. Έννοια... 183 ΙΙ. Χαρακτηριστικά και υποχρεώσεις των συμβαλλόμενων... 183 24. Βασικές συμβατικές ενοχικές σχέσεις από το νόμο... 184 Ι. Διοίκηση ξένων υποθέσεων... 184 ΙΙ. Κοινωνία... 185 ΙΙΙ. Ευθύνη ξενοδόχων... 186 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ 25. Γενικά... 187 1. ΣΥΜΒΑΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ (LEASING)...187 Ι. Εννοιολογικές και γενικές παρατηρήσεις... 187 II. Ουσιαστικές και τυπικές προϋποθέσεις για τη σύναψη της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης... 189 III. Συμβατικοί τύποι χρηματοδοτικής μίσθωσης... 191 α) Απλή χρηματοδοτική μίσθωση... 192 β) Μικτή χρηματοδοτική μίσθωση... 192 γ) Αντίστροφη χρηματοδοτική μίσθωση... 193 δ) Χρηματοδοτική υπομίσθωση... 193 ε) Συμμετοχική χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτου... 193 IV. Λήξη της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης... 194 2. ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ (FACTOTING)... 195 Ι. Γενικές παρατηρήσεις... 195 II. Μορφές του Factoring... 197 α) Γνήσιο ή πλήρες ή χωρίς δικαίωμα αναγωγής και μη γνήσιο ή με δικαίωμα αναγωγής Factoring... 197 β) Αμιγώς χρηματοδοτικό και χωρίς χρηματοδότηση Factoring... 197 γ) Εμφανές και αφανές Factoring... 198 δ) Εσωτερικό (ή εγχώριο) και διεθνές Factoring... 198 ΙΙΙ. Η αντιμετώπιση του Factoring από τον έλληνα νομοθέτη... 199 IV. Προϋποθέσεις κατάρτισης και λειτουργία της σύμβασης επιχειρηματικών απαιτήσεων... 200 α) Χρηματοδότηση... 201 β) Διαχείριση... 201 γ) Εξασφάλιση... 202 V. Δικαιώματα και υποχρεώσεις των συμβαλλομένων από τη σύμβαση πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων... 202 VI. Λήξη της σύμβασης πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων... 203 3. ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΩΛΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΗΣ (FORFAITING)... 203 Ι. Έννοια και λειτουργία της σύμβασης Forfaiting... 203
ΙΙ. Ομοιότητες και διαφορές Factoring-Forfaiting... 204 4. ΣΥΜΒΑΣΗ ΧΡΟΝΟΜΕΡΙΣΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ (TIME-SHARING)... 205 Ι. Έννοια και χαρακτηριστικά... 205 ΙΙ. Δικαιώματα και υποχρεώσεις των συμβαλλόμενων... 207 5. ΣΥΜΒΑΣΗ ΔΙΚΑΙΟΧΡΗΣΗΣ (FRANCHISING)... 208 Ι. Έννοια και ιστορική εξέλιξη... 208 ΙΙ. Είδη Franchising... 209 ΙΙΙ. Η σημασία του Franchising στη συναλλακτική πρακτική... 210 IV. Κατάρτιση και περιεχόμενο της σύμβασης δικαιόχρησης (Franchising)... 211 V. Λύση της σύμβασης δικαιόχρησης (Franchising)... 212 6. ΣΥΜΒΑΣΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ... 213 Ι. Έννοια, χαρακτηριστικά, κατάρτιση της σύμβασης... 213 ΙΙ. Δικαιώματα και υποχρεώσεις των συμβαλλομένων... 214 7. ΣΥΜΒΑΣΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ (MANAGEMENT)... 215 Ι. Έννοια, χαρακτηριστικά, κατάρτιση... 215 ΙΙ. Υποχρεώσεις των συμβαλλομένων... 216 ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΤΟ ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 221 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΤΟ ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ 1. Έννοια και περιεχόμενο του εμπραγμάτου δικαιώματος... 225 2. Το πράγμα, ως αντικείμενο του εμπραγμάτου δικαιώματος... 225 Ι. Έννοια του πράγματος... 225 ΙΙ. Διακρίσεις των πραγμάτων... 226 α) Ακίνητα και κινητά... 226 β) Αντικαταστατά και αναντικατάστατα... 226 γ) Αναλωτά και μη αναλωτά... 227 δ) Κύρια και παρεπόμενα... 227 ε) Πράγματα εντός και εκτός συναλλαγής... 227 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΝΟΜΗ ΚΑΙ ΚΑΤΟΧΗ 3. Έννοια και φύση της νομής και της κατοχής... 229
α) Κυρίως ή καθολική νομή... 230 β) Οιονεί νομή ή νομή δικαιώματος... 230 γ) Νομή μέρους πράγματος... 230 δ) Νομή περισσότερων κατ ιδανικά μέρη (κοινή νομή ή συννομή)... 230 ε) Πλασματική νομή... 231 5. Κτήση της νομής... 231 Ι) Πρωτότυπη κτήση της νομής... 231 ΙΙ) Παράγωγη κτήση της νομής... 231 6. Απώλεια της νομής... 233 7. Αυτοδύναμη και δικαστική προστασία της νομής... 233 Ι. Γενικά... 233 ΙΙ. Αυτοδύναμη προστασία της νομής... 234 ΙΙΙ. Δικαστική προστασία της νομής... 234 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Η ΚΥΡΙΟΤΗΤΑ 8. Έννοια και είδη της κυριότητας... 237 9. Περιορισμοί της κυριότητας... 238 10. Κτήση της κυριότητας... 240 Ι. Πρωτότυπη κτήση της κυριότητας... 240 α) Κατάληψη αδέσποτων... 240 β) Εύρεση απολωλότων (χαμένων πραγμάτων) - Κτήση θησαυρού... 241 γ) Κτήση κυριότητας με επιδίκαση... 242 δ) Κτήση κυριότητας με προσκύρωση... 242 ε) Κτήση κυριότητας ακινήτου με προσαύξηση... 242 στ) Κτήση κυριότητας με χρησικτησία... 243 i) Έννοια και σημασία της χρησικτησίας... 243 ii) Διακρίσεις της χρησικτησίας... 243 ζ) Κτήση κυριότητας κινητού από μη κύριο... 245 η) Κτήση κυριότητας με ένωση κινητού με ακίνητο... 246 θ) Κτήση κυριότητας με ένωση κινητού με κινητό... 246 i) Συνάφεια... 246 ii) Σύμμιξη και σύγχιση... 247 iii) Κτήση κυριότητας με ειδοποιία... 247 iv) Κτήση κυριότητας καρπών... 248 II. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ... 248 α) Εμπράγματη σύμβαση μεταβίβασης κυριότητας κινητών... 248
β) Εμπράγματη σύμβαση μεταβίβασης της κυριότητας ακινήτων... 250 11. Συγκυριότητα... 251 12. Οριζόντια και κάθετη ιδιοκτησία... 252 13. Προστασία της κυριότητας... 253 14. Απώλεια της κυριότητας... 255 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΟΙ ΔΟΥΛΕΙΕΣ 15. Έννοια και διακρίσεις των δουλειών... 257 16. Γενικές αρχές που διέπουν όλες τις δουλείες... 257 17. Οι πραγματικές δουλείες... 258 Ι. Έννοια και διακρίσεις πραγματικών δουλειών... 258 ΙΙ. Είδη πραγματικών δουλειών... 259 ΙΙΙ. Σύσταση, περιεχόμενο και άσκηση των πραγματικών δουλειών... 259 18. Οι προσωπικές δουλείες... 260 Ι. Έννοια και είδη προσωπικών δουλειών... 260 ΙΙ. Επικαρπία... 260 α) Έννοια και είδη... 260 β) Σύσταση, λειτουργία, λήξη της επικαρπίας... 261 ΙΙΙ. Οίκηση... 263 IV. Περιορισμένες προσωπικές δουλείες... 263 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Η ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ 19. Έννοια, σημασία, είδη και αρχές της εμπράγματης ασφάλειας... 265 20. Το ενέχυρο... 266 i. Ενέχυρο πράγματος... 266 α) Συμβατικό ενέχυρο πράγματος... 266 β) Ενέχυρο αξιόγραφων... 268 ii. Νόμιμο ενέχυρο... 268 iii. Πλασματικό ενέχυρο... 269 iv. Ενέχυρο δικαιώματος... 269 21. Η υποθήκη... 270
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΣΤΑ ΑΚΙΝΗΤΑ 22. Γενικά... 275 i. Το σύστημα μεταγραφών και υποθηκών... 275 ii. Το σύστημα του εθνικού κτηματολογίου... 276 ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ ΟικογενειακΟ ΔΙκαιο ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 281 I. Έννοια, σπουδαιότητα και βασικά χαρακτηριστικά του οικογενειακού δικαίου... 281 II. Βασικές έννοιες του οικογενειακού δικαίου... 283 α. Η οικογένεια... 283 β. Συγγένεια... 284 γ. Τα οικογενειακά δικαιώματα... 285 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Ο ΓΑΜΟΣ 1. Σύμβαση για μελλοντικό γάμο (Μνηστεία)... 287 2. Έννοια, νομική φύση και αρχές που διέπουν το γάμο... 288 α) Η αρχή της ελεύθερης σύναψης γάμου... 288 β) Η αρχή της μονογαμίας... 289 γ) Η αρχή της ελεύθερης επιλογής του συστατικού τύπου του γάμου... 289 δ) Η αρχή της ισοβιότητας του γάμου... 289 ε) Η αρχή της ισονομίας των δύο φύλων στο γάμο... 289 3. Όροι σύναψης του γάμου... 289 Ι. Θετικές προϋποθέσεις σύναψης γάμου... 290 α) Νόμιμη ηλικία γάμου... 290 β) Συμφωνία των μελλονύμφων... 290 γ) Δικαιοπρακτική ικανότητα... 290 ΙΙ. Κωλύματα γάμου... 291 α) Ύπαρξη άλλου γάμου... 291
β) Ύπαρξη συγγένειας... 291 4. Προληπτικός έλεγχος της ύπαρξης των όρων του γάμου... 292 5. Η σύναψη του γάμου... 293 Ι. Έννοια και μορφές ελαττωματικού γάμου... 294 α) Ανυπόστατος γάμος... 294 β) Άκυρος γάμος... 294 γ) Ακυρώσιμος γάμος... 295 ΙΙ. Διαδικασία ακύρωσης του γάμου... 296 ΙΙΙ. Νομιζόμενος γάμος... 297 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΥΖΥΓΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΓΑΜΟ 7. Η διάκριση των σχέσεων σε προσωπικές και περιουσιακές... 299 Ι. Προσωπικές σχέσεις... 299 α) Αμοιβαία υποχρέωση για συμβίωση... 299 β) Ρύθμιση της συζυγικής ζωής... 300 γ) Το επώνυμο των συζύγων... 300 δ) Υποχρέωση συμβολής στις οικογενειακές ανάγκες... 301 ε) Ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης... 302 ΙΙ. Περιουσιακές σχέσεις των συζύγων... 302 α) Η περιουσιακή αυτοτέλεια των συζύγων... 303 β) Συμμετοχή στα αποκτήματα... 303 γ) Τεκμήρια κυριότητας κινητών... 304 δ) Ανάθεση της διαχείρισης της περιουσίας του ενός συζύγου στον άλλον... 305 ε) Το σύστημα της κοινοκτημοσύνης... 305 8. Διακοπή της συμβίωσης... 307 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΔΙΑΖΥΓΙΟΥ 9. Η λύση του γάμου... 309 10. Έννοια και είδη διαζυγίου... 309 11. Το κατ αντιδικία διαζύγιο... 310 Ι. Ισχυρός κλονισμός της έγγαμης σχέσης... 310 ΙΙ. Τα μαχητά τεκμήρια ισχυρού κλονισμού του γάμου... 311 ΙΙΙ. Το αμάχητο τεκμήριο της διετούς διάστασης... 312 12. Η αφάνεια ως λόγος διαζυγίου... 313 13. Το συναινετικό διαζύγιο... 314
14. Αποτελέσματα του διαζυγίου... 315 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΣΧΕΣΕΙΣ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ 15. Η δημιουργία της σχέσης γονέως τέκνου... 319 16. Η θεμελίωση της μητρότητας... 319 17. Η θεμελίωση της πατρότητας... 320 18. Προσβολή της πατρότητας... 322 19. Η εκούσια αναγνώριση της πατρότητας... 324 20. Η δικαστική αναγνώριση της πατρότητας... 325 21. Γάμος των γονέων μετά τη γέννηση του τέκνου... 326 22. Οι έννομες συνέπειες της γονικής σχέσης... 326 Ι. Έννομες συνέπειες της γονικής σχέσης ανεξάρτητες από την ηλικία του τέκνου... 326 α) Το επώνυμο... 326 β) Υποχρέωση για παροχή υπηρεσιών... 328 γ) Γονικές παροχές... 328 ΙΙ. Η γονική μέριμνα... 328 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Η ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΥΜΒΙΩΣΗ 23. Εισαγωγικές παρατηρήσεις... 333 24. Σύμφωνο συμβίωσης... 335 Ι. Έννοια Σύσταση... 335 ΙΙ. Προϋποθέσεις σύναψης... 336 ΙΙΙ. Λύση του συμφώνου συμβίωσης... 336 25. Περιουσιακές σχέσεις μεταξύ των συμβιούντων... 337 26. Διατροφή μετά τη λύση του συμφώνου συμβίωσης... 338 27. Τεκμήριο πατρότητας... 339 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΜΟ 29. Έννοια και προϋποθέσεις της διατροφής από το νόμο... 341 30. Σειρά υπόχρεων για διατροφή... 342
31. Σειρά δικαιούχων διατροφής... 343 32. Μέτρο και περιεχόμενο της διατροφής... 343 33. Χρόνος και τρόπος καταβολής της διατροφής... 344 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΤΕΧΝΗΤΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ 34. Υιοθεσία... 345 35. Αναδοχή ανηλίκου... 348 36. Επιτροπεία ανηλίκου... 349 37. Δικαστική συμπαράσταση... 350 ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ ΚληρονομικΟ ΔΙκαιο ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 353 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΔΟΧΗ 1. Έννοια της κληρονομικής διαδοχής... 355 2. Τα υποκείμενα της κληρονομικής διαδοχής... 355 3. Το αντικείμενο της κληρονομικής διαδοχής... 356 4. Το κληρονομικό δικαίωμα... 357 5. Λόγοι κληρονομικής διαδοχής... 357 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΔΟΧΗ ΑΠΟ ΔΙΑΘΗΚΗ 6. Γενικά χαρακτηριστικά της διαθήκης... 359 7. Τα είδη (οι τύποι) των διαθηκών... 360 Ι. Ιδιόγραφη διαθήκη... 361 ΙΙ. Δημόσια διαθήκη... 364 α) Όρκιση των μαρτύρων... 365 β) Δήλωση της βούλησης του διαθέτη... 365 γ) Σύνταξη της συμβολαιογραφικής πράξης... 365
δ) Ανάγνωση της πράξης... 366 ε) Υπογραφή της πράξης... 366 ΙΙΙ. Μυστική διαθήκη... 367 IV. Έκτακτες διαθήκες... 369 α) Διαθήκη σε πλοίο... 369 β) Διαθήκη σε εκστρατεία... 370 γ) Διαθήκη αποκλεισμένων... 370 8. Ικανότητα για τη σύνταξη διαθήκης... 371 Ι. Πλήρως ανίκανοι για σύνταξη διαθήκης... 371 ΙΙ) Περιορισμένα ανίκανοι για σύνταξη διαθήκης... 372 9. Ανάκληση της διαθήκης... 372 10. Δημοσίευση της διαθήκης... 373 11. Ερμηνεία της διαθήκης... 374 12. Προϋποθέσεις εγκυρότητας της διαθήκης. Άκυρη και ακυρώσιμη διαθήκη... 375 13. Παροχές σε τρίτους με τη διαθήκη... 376 Ι. Κληρονομικό καταπίστευμα... 376 ΙΙ. Κληροδοσία... 377 ΙΙΙ. Τρόπος... 377 14. Εκτελεστής διαθήκης... 378 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΕΞ ΑΔΙΑΘΕΤΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΔΟΧΗ 15. Εννοιολογικές παρατηρήσεις... 379 16. Οι τάξεις της εξ αδιαθέτου κληρονομικής διαδοχής... 380 α) Πρώτη τάξη... 380 β) Δεύτερη τάξη... 381 γ) Τρίτη τάξη... 381 δ) Τέταρτη τάξη... 382 ε) Πέμπτη τάξη... 382 στ) Έκτη τάξη... 383 17. Συνεισφορά... 383
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Η ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΔΟΧΗ (ΝΟΜΙΜΗ ΜΟΙΡΑ) 18. Έννοια και τάξεις της αναγκαστικής διαδοχής. Ποσοστό νόμιμης μοίρας... 387 19. Μορφές κατάλειψης της νόμιμης μοίρας... 388 20. Προστασία της νόμιμης μοίρας... 389 21. Αποκλήρωση... 390 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΔΩΡΕΑ ΑΙΤΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ 22. Έννοια, σύσταση, ανάκληση... 391 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ 23. Η επαγωγή της κληρονομίας... 393 24. Η αποδοχή της κληρονομίας... 393 25. Η αποποίηση της κληρονομίας... 394 26. Κληρονομική αναξιότητα... 395 27. Σχολάζουσα κληρονομία... 396 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ 28. Γενικά... 397 29. Αγωγή περί κλήρου... 397 30. Αξίωση παροχής πληροφοριών... 398 31. Κληρονομητήριο... 398 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ 32. Έννοια, διαδικασία, αποτελέσματα δικαστικής εκκαθάρισης... 401 ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΣΕ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ, ΣΧΟΛΙΑ... 403