ΙΑΜΟΝΗ, ΕΡΓΑΣΙΑ, ΣΠΟΥ ΕΣ ΣΕ ΑΛΛΗ ΧΩΡΑ ΤΗΣ ΕΕ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΕΧΕΤΕ ΣΤΗΝ ΕΕ

ΙΑΜΟΝΗ, ΕΡΓΑΣΙΑ, ΣΠΟΥ ΕΣ ΣΕ ΑΛΛΗ ΧΩΡΑ ΤΗΣ ΕΕ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΕΧΕΤΕ ΣΤΗΝ ΕΕ 1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γνωρίζετε ότι ως πολίτης της ΕΕ έχετε το δικαίωµα να ζήσετε, να εργαστείτε και να σπουδάσετε σε άλλη χώρα της ΕΕ; Γνωρίζετε επίσης ότι κάθε χρόνο χιλιάδες άνθρωποι κάνουν ακριβώς αυτό; Αυτά είναι ορισµένα από τα βασικά δικαιώµατα που έχετε στην ΕΕ, και µε το παρόν φυλλάδιο θέλουµε να εξασφαλίσουµε ότι τα γνωρίζετε. Τι γίνεται όµως µε τις πρακτικές πτυχές της µετακίνησης σε άλλη χώρα της ΕΕ; Τι συµβαίνει µε το αυτοκίνητό σας, την άδεια οδήγησής σας και την κοινωνική σας ασφάλιση; Πώς µπορείτε να διαχειριστείτε τα χρήµατά σας; Το παρόν φυλλάδιο σας πληροφορεί επίσης για το εξίσου σηµαντικό ζήτηµα των πολλών πρακτικών δικαιωµάτων που έχετε στην ΕΕ και τα οποία καθιστούν τη µετακίνηση σε άλλη χώρα της ΕΕ όσο το δυνατόν πιο εύκολη και χωρίς προβλήµατα. ίνουµε έµφαση στα δικαιώµατα που έχετε όταν κάνετε τα εξής σε άλλη χώρα της ΕΕ: µετάβαση, διαµονή, εργασία, σπουδές. Εξετάζουµε επίσης τα εξής: τα δικαιώµατά σας ως καταναλωτή και τη διαχείριση των χρηµάτων σας στο εσωτερικό της ΕΕ, τη διεκδίκηση της εφαρµογής των δικαιωµάτων σας, το πού θα βρείτε περισσότερες πληροφορίες και συµβουλές. Παρακαλούµε να σηµειώσετε ότι το παρόν είναι µόνο µια γενική επισκόπηση των δικαιωµάτων σας σε επίπεδο ΕΕ για πιο αναλυτικές πληροφορίες και πληροφοριακά δελτία για το πώς λειτουργούν τα πράγµατα στις επιµέρους χώρες της ΕΕ θα πρέπει να επισκεφθείτε τον δικτυακό τόπο «Η Ευρώπη σου» στη διεύθυνση: http://europa.eu/youreurope 2

ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΒΑΣΙΚΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Ως πολίτης της ΕΕ έχετε το δικαίωµα να πηγαίνετε σε οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ένωσης χωρίς ιδιαίτερες διατυπώσεις, αρκεί να είστε κάτοχος έγκυρης ταυτότητας ή διαβατηρίου. Μπορεί να ελεγχθεί η εγκυρότητα των εγγράφων ταυτότητας, δεν µπορούν όµως να σας υποβληθούν ερωτήσεις σχετικά µε τους σκοπούς και τη διάρκεια του ταξιδιού σας. Το δικαίωµά σας να ταξιδεύετε µπορεί να περιοριστεί µόνο για λόγους δηµόσιας τάξης, δηµόσιας ασφάλειας ή δηµόσιας υγείας. Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΑΣ Τα µέλη της οικογένειάς σας, ανεξάρτητα από την ιθαγένειά τους, έχουν το δικαίωµα να σας συνοδεύσουν. Ίσως να χρειαστεί θεώρηση εισόδου για τους πολίτες χωρών εκτός ΕΕ, ανάλογα µε την ιθαγένειά τους. ΣΕΝΓΚΕΝ Στο εσωτερικό του «χώρου Σένγκεν» γενικά δεν υπάρχουν έλεγχοι ταυτότητας στα εσωτερικά σύνορα. Ο χώρος αυτός περιλαµβάνει τις εξής χώρες (την 1η Μαΐου 2005): Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερµανία, ανία, Ελλάδα, Ισλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Λουξεµβούργο, Νορβηγία, Πορτογαλία, Σουηδία και Φινλανδία. ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ Εάν σας αρνηθούν την επιβίβαση, ακυρωθεί η πτήση σας, υποστείτε µεγάλες καθυστερήσεις ή χαθούν οι αποσκευές σας, δικαιούστε ενδεχοµένως αποζηµίωση βάσει της νοµοθεσίας της ΕΕ και µπορείτε να προσφύγετε στον αρµόδιο φορέα επιβολής της νοµοθεσίας. ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ Όταν ταξιδεύετε στο εσωτερικό της ΕΕ, εάν αρρωστήσετε ξαφνικά ή σας συµβεί ένα ατύχηµα σε άλλη χώρα της ΕΕ, εσείς (και η οικογένειά σας) δικαιούστε άµεση ιατροφαρµακευτική περίθαλψη στη χώρα αυτή. Για το σκοπό αυτόν, πρέπει να έχετε την ευρωπαϊκή κάρτα ασφάλισης ασθένειας (ή το σχετικό έντυπο «E111»), την οποία θα πρέπει να προµηθευτείτε από τη χώρα σας πριν από την αναχώρησή σας. Αυτό ισχύει µόνο για σύντοµες περιόδους παραµονής στο εξωτερικό. ΑΓΟΡΕΣ ΓΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΑΣ ΧΡΗΣΗ Μπορείτε να αγοράσετε αγαθά και υπηρεσίες που προορίζονται για προσωπική σας χρήση, υπό τους ίδιους φορολογικούς όρους που ισχύουν για τους υπηκόους της χώρας την οποία επισκέπτεστε, και να τα εισάγετε στη χώρα σας. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για την αγορά νέων αυτοκινήτων. Για τα προϊόντα καπνού και το αλκοόλ µπορεί υπό ορισµένες περιστάσεις να σας ζητηθούν αποδείξεις ότι τα είδη αυτά είναι για προσωπική σας χρήση. Για περισσότερες πληροφορίες: http://ec.europa.eu/taxation_customs/common/travellers/within_eu/index_en.htm 3

ΙΑΜΟΝΗ ΒΑΣΙΚΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Ως πολίτης της ΕΕ έχετε το δικαίωµα να διαµένετε και να εγκατασταθείτε σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ. Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΑΣ Αυτό το θεµελιώδες δικαίωµα ισχύει και για τα µέλη της οικογένειάς σας. Εάν δεν είναι υπήκοοι της ΕΕ, η χώρα υποδοχής ενδέχεται να απαιτήσει θεώρηση εισόδου. ΙΚΑΙΩΜΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Για περιόδους µικρότερες των τριών µηνών: αρκεί να διαθέτετε δελτίο ταυτότητας ή διαβατήριο που να µην έχει λήξει. Για περιόδους µεγαλύτερες των τριών µηνών: έχετε το δικαίωµα να εγκατασταθείτε σε άλλη χώρα της ΕΕ εάν: είστε εργαζόµενος ή αυτοαπασχολούµενος στη χώρα υποδοχής ή έχετε εγγραφεί σε ιδιωτικό ή δηµόσιο ίδρυµα µε κύριο σκοπό την παρακολούθηση ενός κύκλου σπουδών, όπου συµπεριλαµβάνεται η επαγγελµατική κατάρτιση, ή έχετε επαρκείς πόρους για εσάς και για τα µέλη της οικογένειάς σας και διαθέτετε ασφάλιση ασθένειας η οποία καλύπτει όλους τους κινδύνους στη χώρα υποδοχής. Για περισσότερες πληροφορίες, συµβουλευτείτε τον οδηγό «ιαµένετε σε άλλη χώρα της ΕΕ» και τα συναφή πληροφοριακά δελτία στον δικτυακό τόπο «Η Ευρώπη σου». ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ Εάν έχετε καινούργιο αυτοκίνητο, δεν µπορούν να σας επιβληθούν έλεγχοι στη νέα χώρα. Εάν έχετε µεταχειρισµένο αυτοκίνητο, ίσως χρειαστεί να υποβληθεί σε δοκιµή καταλληλότητας. Γενικά, πρέπει να ταξινοµήσετε το αυτοκίνητό σας µε κανονικές πινακίδες της νέας χώρας καθώς και να πληρώσετε τέλη ταξινόµησης και τέλη κυκλοφορίας στη χώρα αυτή. Μπορείτε να χρησιµοποιείτε το αυτοκίνητό σας σε προσωρινή βάση σε κάθε άλλη χώρα της ΕΕ χωρίς να καταβάλετε φόρους και τέλη για έξι µήνες ανά περίοδο δώδεκα µηνών. Αυτό δεν ισχύει για τους «µεθοριακούς εργαζόµενους» άτοµα που εργάζονται καθηµερινά σε γειτονική χώρα. Α ΕΙΑ Ο ΗΓΗΣΗΣ Μπορείτε να οδηγείτε σε άλλη χώρα της ΕΕ µε την άδεια οδήγησης της χώρας καταγωγής σας. Ωστόσο, η χώρα υποδοχής µπορεί να εφαρµόσει τις εθνικές διατάξεις της σε ό,τι αφορά τη διάρκεια ισχύος της άδειας, τον ιατρικό έλεγχο και τις φορολογικές διατάξεις. ΤΑ ΥΠΑΡΧΟΝΤΑ ΣΑΣ Μπορούν να µετακινούνται χωρίς περιορισµούς και χωρίς την καταβολή τελωνειακών δασµών ή φόρων. 4

ΦΟΡΟΙ Για να αποφευχθεί η διπλή φορολογία, πρέπει να διευκρινίσετε εάν η «φορολογική κατοικία σας» είναι στη χώρα υποδοχής αυτό σηµαίνει ουσιαστικά ότι δηλώνετε εκεί όλο το εισόδηµά σας. Για να γίνει αυτό, πρέπει να επικοινωνήσετε µε τις φορολογικές αρχές της χώρας καταγωγής σας και της χώρας υποδοχής. Πρέπει επίσης να ελέγξετε εάν υπάρχουν διατυπώσεις που πρέπει να ολοκληρωθούν πριν από την αναχώρησή σας. ΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΛΕΓΕΙΝ ΚΑΙ ΕΚΛΕΓΕΣΘΑΙ Έχετε το δικαίωµα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στη χώρα υποδοχής, σε ισότιµη βάση µε τους υπηκόους της χώρας αυτής, στις: δηµοτικές (τοπικές) εκλογές: σηµειώστε ότι δεν χάνετε αυτόµατα το δικαίωµα ψήφου στη χώρα καταγωγής σας αν ψηφίσετε στη χώρα υποδοχής ευρωπαϊκές εκλογές: σηµειώστε ότι πρέπει να εγγραφείτε στους εκλογικούς καταλόγους. Χάνετε αυτόµατα το δικαίωµα ψήφου στη χώρα καταγωγής σας αν ψηφίσετε στη χώρα υποδοχής. 5

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΑΣΙΚΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Έχετε το δικαίωµα να εργαστείτε και να συνταξιοδοτηθείτε σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ επιθυµείτε. Πρέπει να έχετε την ίδια αντιµετώπιση µε τους υπηκόους της χώρας υποδοχής, και δεν µπορεί να σας ζητηθεί να καλύπτετε πρόσθετες απαιτήσεις. Μπορείτε να κάνετε αίτηση για οποιαδήποτε θέση εργασίας που προκηρύσσεται σε οποιοδήποτε σηµείο της ΕΕ (µε εξαίρεση ορισµένες θέσεις σε δηµόσιες υπηρεσίες). ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΤΡΕΧΟΝΤΕΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ Παρακαλούµε να σηµειώσετε ότι, για µεταβατική περίοδο µε ανώτατη διάρκεια επτά ετών, οι εργαζόµενοι από ορισµένα από τα κράτη που προσχώρησαν πρόσφατα στην ΕΕ µπορεί να αντιµετωπίσουν περιορισµούς όσον αφορά την πρόσβαση στις αγορές εργασίας των προηγούµενων κρατών µελών (EΕ των εκαπέντε), ενώ οι εργαζόµενοι από τις χώρες EΕ των εκαπέντε µπορεί να αντιµετωπίσουν αντίστοιχους περιορισµούς σε ορισµένα από τα νέα κράτη µέλη. Υπάρχουν επίσης περιορισµοί όσον αφορά την πρόσβαση πολιτών των νέων κρατών µελών της ΕΕ σε επιδόµατα ανεργίας σε χώρα της ΕΕ διαφορετική από τη δική τους. ΙΣΤΟΧΩΡΟΣ EURES Πληροφορίες για θέσεις εργασίας και ευκαιρίες µάθησης στην Ευρώπη: http://europa.eu/eures ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Τα µέλη της οικογένειάς σας, ανεξάρτητα από την ιθαγένειά τους, έχουν το δικαίωµα να σας συνοδεύσουν ή να σας συναντήσουν αργότερα στη χώρα στην οποία εργάζεστε. Τα µέλη της οικογένειας µπορούν να έχουν πρόσβαση στη γενική και επαγγελµατική εκπαίδευση της χώρας. ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Εάν είστε άνεργος, έχετε δικαίωµα διαµονής για ένα «επαρκές χρονικό διάστηµα» σε άλλο κράτος µέλος της ΕΕ προκειµένου να αναζητήσετε εκεί απασχόληση συνήθως έξι µήνες (πρέπει όµως να το ελέγξετε για κάθε χώρα). Το διάστηµα αυτό µπορεί να παραταθεί. Μπορείτε επίσης να συνεχίσετε να λαµβάνετε, για περίοδο τριών µηνών κατ ανώτατο όριο, τα επιδόµατα ανεργίας που ενδεχοµένως λαµβάνετε ήδη, εφόσον πληρούτε ορισµένες προϋποθέσεις. Σας συνιστούµε να επικοινωνήσετε µε τον οργανισµό κοινωνικής ασφάλισης της χώρας σας πριν από την αναχώρησή σας για περισσότερες πληροφορίες και συµβουλές σχετικά µε τις διατυπώσεις και τα έντυπα που πρέπει να συγκεντρώσετε. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ Η ενιαία αγορά της ΕΕ σάς προσφέρει την ελευθερία να ασκήσετε ένα επάγγελµα, ως αυτοαπασχολούµενος ή ως µισθωτός, σε χώρα της ΕΕ διαφορετική από αυτήν στην οποία αποκτήσατε τα επαγγελµατικά προσόντα σας. Υπάρχει ένα σύστηµα σε επίπεδο ΕΕ που διευκολύνει την αναγνώριση των προσόντων αυτών από τις διάφορες χώρες της ΕΕ. 6

Βλέπε επίσης το σηµείο «Ακαδηµαϊκή αναγνώριση διπλωµάτων». Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλούµε να συµβουλευτείτε τα σχετικά δελτία πληροφόρησης στον δικτυακό τόπο «Η Ευρώπη σου». ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ Οι κοινοτικές κανονιστικές ρυθµίσεις διασφαλίζουν ότι υπάγεστε σε ένα και µόνο καθεστώς κοινωνικής προστασίας και δεν χάνετε κανένα από τα δικαιώµατά σας (όσον αφορά ιδίως τη συνταξιοδότηση). Κατ αρχήν, είστε ασφαλισµένος στη χώρα στην οποία εργάζεστε. Εσείς, και σε ορισµένες περιπτώσεις η οικογένειά σας, δικαιούστε όλες τις παροχές κοινωνικής ασφάλισης που χορηγούνται στους υπηκόους της χώρας υποδοχής. Τα δικαιώµατα αυτά καλύπτουν ιατροφαρµακευτικές παροχές και παροχές µητρότητας (περίθαλψη και οικονοµικές παροχές), τις παροχές αναπηρίας, γήρατος και επιζώντων, εργατικών ατυχηµάτων και επαγγελµατικών ασθενειών, θανάτου, ανεργίας καθώς και τις οικογενειακές παροχές. Υποχρεούστε επίσης να καταβάλλετε τις ίδιες εισφορές µε τους υπηκόους της χώρας υποδοχής. Ωστόσο, υπάρχουν ειδικοί κανόνες για τους µεθοριακούς εργαζόµενους και τους προσωρινά αποσπασµένους εργαζόµενους. ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Ισχύουν για σας οι ίδιες συνθήκες εργασίας µε τους υπηκόους της χώρας στην οποία εργάζεστε όσον αφορά τις αµοιβές, την απόλυση και την επαναπρόσληψη, καθώς και τα µέτρα για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία. ΣΥΝ ΙΚΑΛΙΣΤΙΚΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Έχετε το δικαίωµα να εγγραφείτε στη συνδικαλιστική οργάνωση της επιλογής σας και να ασκείτε τα συνδικαλιστικά σας δικαιώµατα ακριβώς όπως και οι µισθωτοί υπήκοοι της χώρας στην οποία εργάζεστε. ΑΥΤΟΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ Έχετε το δικαίωµα να εργάζεστε ως αυτοαπασχολούµενος σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ, µόνιµα ή προσωρινά. ΣΥΝΤΑΞΙΟ ΟΤΗΣΗ, ΠΑΥΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Όταν έχετε εργαστεί σε άλλη χώρα της ΕΕ, έχετε το δικαίωµα να συνταξιοδοτηθείτε ή να συνεχίσετε να διαµένετε στη χώρα αυτή εάν έχετε καταστεί µονίµως ανίκανος προς εργασία λόγω ατυχήµατος που συνέβη κατά τη διάρκεια της ενεργού επαγγελµατικής σας ζωής, εφόσον πληρούτε ορισµένες προϋποθέσεις. Για να ασκήσετε το δικαίωµα διαµονής σας, διαθέτετε προθεσµία δύο ετών. Το εν λόγω δικαίωµα σάς επιτρέπει να επωφεληθείτε από την ίδια µεταχείριση που έχουν οι υπήκοοι της χώρας (όσον αφορά τη στέγη, την κοινωνική προστασία, την εκπαίδευση των παιδιών κ.λπ.), όπως όταν ασκούσατε τη δραστηριότητά σας. Το δικαίωµα διαµονής εκτείνεται και στα µέλη της οικογένειάς σας που διαµένουν στη χώρα υποδοχής, ακόµη και µετά το θάνατό σας. 7

ΕΡΓΑΣΙΑ ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΑΝΤΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ Είτε είστε άντρας είτε είστε γυναίκα, πρέπει να έχετε ισότιµη αντιµετώπιση και να έχετε τα ίδια δικαιώµατα και τις ίδιες ευκαιρίες κατά την εργασία σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ. Το δίκαιο της ΕΕ παρέχει τα εξής δικαιώµατα: ίση αµοιβή για ίση εργασία, ίση αµοιβή για εργασία ίσης αξίας, ισότιµη αντιµετώπιση κατά την εργασία (πρόσβαση σε απασχόληση, επαγγελµατική κατάρτιση, προαγωγή, συνθήκες εργασίας), ισότιµη αντιµετώπιση στα συστήµατα κοινωνικής ασφάλισης (υποχρεωτικά και επαγγελµατικά). ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ Σε όλες τις χώρες της ΕΕ, οι γυναίκες δικαιούνται τα εξής πριν και µετά την εγκυµοσύνη: κατάλληλο επίπεδο υγείας και ασφάλειας στο χώρο εργασίας, µη υποχρέωση εκτέλεσης νυκτερινής εργασίας στη διάρκεια της εγκυµοσύνης, συνεχόµενη περίοδο άδειας µητρότητας διάρκειας τουλάχιστον 14 εβδοµάδων, που πρέπει να περιλαµβάνει τις δύο εβδοµάδες πριν ή/και µετά τον τοκετό, απουσία από την εργασία για εξετάσεις προ του τοκετού (εφόσον αυτές είναι δυνατόν να διενεργηθούν µόνο κατά τις ώρες εργασίας), προστασία από απόλυση λόγω εγκυµοσύνης. ΓΟΝΕΙΣ Σε όλες τις χώρες της ΕΕ, οι γονείς δικαιούνται τα εξής: γονική άδεια τουλάχιστον τριών µηνών λόγω της γέννησης ή της υιοθεσίας ενός παιδιού, απουσία για έκτακτους οικογενειακούς λόγους (ασθένεια, ατύχηµα). 8

ΣΠΟΥ ΕΣ ΒΑΣΙΚΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Ως πολίτης της ΕΕ έχετε το δικαίωµα να σπουδάσετε σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Το πανεπιστήµιο ή το κολέγιο της χώρας της ΕΕ όπου επιθυµείτε να σπουδάσετε πρέπει να σας δεχτεί µε τους ίδιους όρους που δέχεται τους υπηκόους της χώρας του και δεν µπορεί να σας ζητήσει να καταβάλετε υψηλότερα δίδακτρα. ΙΣΤΟΧΩΡΟΣ PLOTEUS Πληροφορίες για την εκπαίδευση και την κατάρτιση που διατίθεται σε όλη την Ευρώπη: http://europa.eu/ploteus/portal/home.jsp ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΙΠΛΩΜΑΤΩΝ Το θέµα αυτό δεν αποτελεί αντικείµενο ρύθµισης σε επίπεδο ΕΕ. Πρέπει να επικοινωνήσετε µε τα τοπικά εθνικά κέντρα πληροφοριών για την ακαδηµαϊκή αναγνώριση (NARIC): http://ec.europa.eu/education/programmes/socrates/agenar_en.html Βλέπε επίσης «Αναγνώριση επαγγελµατικών προσόντων». ΠΕΡΙΟ ΟΙ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ Το πανεπιστήµιο από το οποίο προέρχεστε πρέπει να αναγνωρίζει τις περιόδους σπουδών Socrates/Erasmus ως αναπόσπαστο µέρος των σπουδών σας. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ Πρέπει να είστε καλυµµένος από σύστηµα ιατροφαρµακευτικής περίθαλψης, είτε προσωπικά είτε ως µέλος οικογένειας, στη χώρα καταγωγής σας ή στη χώρα που σπουδάζετε, ανάλογα µε τις συνθήκες που ορίζονται από την εθνική νοµοθεσία. Οι διατάξεις της ΕΕ σάς παρέχουν κάποια προστασία κοινωνικής ασφάλισης, όσον αφορά ιδίως την ιατροφαρµακευτική περίθαλψη, υπό ορισµένες προϋποθέσεις. Πριν από την αναχώρησή σας, απευθυνθείτε στο φορέα ασφάλισης ασθένειας στον οποίο είστε ασφαλισµένος για να εξακριβώσετε εάν πληρούτε τις προϋποθέσεις αυτές. ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ Όλοι οι ερευνητές στην ΕΕ έχουν το δικαίωµα να αξιοποιούν ευκαιρίες κατάρτισης και κινητικότητας που χρηµατοδοτούνται από υποτροφίες, επιχορηγήσεις κ.λπ. στο πλαίσιο εθνικών προγραµµάτων και προγραµµάτων της ΕΕ. ΙΣΤΟΧΩΡΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Πανευρωπαϊκή πύλη για την κινητικότητα των ερευνητών: http://europa.eu/eracareers 9

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΚΑΛΥΠΤΟΥΝ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΕ Εκατοντάδες χιλιάδες σπουδαστών και ερευνητών έχουν ήδη ανακαλύψει τα οφέλη της διαµονής στο εξωτερικό για µεγάλη χρονική περίοδο για σπουδές, χάρη σε ορισµένα από τα πιο δηµοφιλή προγράµµατα της ΕΕ. Leonardo da Vinci: τοποθετήσεις και ανταλλαγές επαγγελµατικής κατάρτισης. Socrates: αποσκοπεί στην ανάπτυξη της ευρωπαϊκής διάστασης στην εκπαίδευση σε όλη τη διάρκεια του βίου, µε τα εξής επιµέρους προγράµµατα: Erasmus: για σπουδαστές και καθηγητές πανεπιστηµίων, Comenius: για µαθητές και δασκάλους της σχολικής εκπαίδευσης, Lingua: για καθηγητές γλωσσών, Grundtvig: εκπαίδευση ενηλίκων και άλλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Νεολαία: οι ανταλλαγές νέων παρέχουν στους νέους τη δυνατότητα να αποκτούν εµπειρία από άλλες κοινωνικές και πολιτισµικές καταστάσεις. Η Ευρωπαϊκή Εθελοντική Υπηρεσία (EΕΥ) παρέχει στους νέους την ευκαιρία να διαµένουν σε άλλη χώρα για διάστηµα που µπορεί να έχει διάρκεια µέχρι ένα έτος και να συµµετέχουν ως εθελοντές σε ένα τοπικό σχέδιο. 10

ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΚΑΙ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΩΝ ΣΑΣ ΒΑΣΙΚΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Η ύπαρξη της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς σάς παρέχει πρόσβαση σε ευρύτερο φάσµα προϊόντων και υπηρεσιών σε ανταγωνιστικές τιµές. Η νοµοθεσία της ΕΕ σάς παρέχει τη δυνατότητα να αγοράζετε ασφαλή προϊόντα και υπηρεσίες υπό σαφείς όρους οπουδήποτε στην ΕΕ. Υπάρχουν µέσα έννοµης προστασίας στην περίπτωση καταχρηστικών ρητρών συµβάσεων. ΠΑΡΟΧΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Όποτε κάνετε κράτηση για µια πτήση, κάνετε αίτηση για εργασία, χρησιµοποιείτε πιστωτική κάρτα ή επισκέπτεστε το ιαδίκτυο, παρέχετε κάποια δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα. Όταν συµβαίνει αυτό, η νοµοθεσία της ΕΕ σάς προστατεύει από την αθέµιτη και παράνοµη χρήση των δεδοµένων αυτών. Έχετε το δικαίωµα: πληροφόρησής σας, όταν τα δεδοµένα σας συλλέγονται ή χρησιµοποιούνται περαιτέρω, πρόσβασης στα δεδοµένα που σας αφορούν, να γνωρίζετε τους λόγους στους οποίους βασίζονται διάφορες αυτοµατοποιηµένες αποφάσεις, να προσφύγετε στην εθνική εποπτική αρχή. ΤΑΞΙ ΙΑ Συµβουλευτείτε το τµήµα «Μετάβαση» παραπάνω. Η νοµοθεσία της ΕΕ σάς παρέχει επίσης ειδική προστασία όσον αφορά τα οργανωµένα ταξίδια και τη χρονοµεριστική µίσθωση. ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΓΟΡΩΝ Μπορείτε να αγοράσετε αγαθά και υπηρεσίες για προσωπική σας χρήση υπό τους ίδιους φορολογικούς κανόνες που ισχύουν για τους υπηκόους της αντίστοιχης χώρας και να τα πάρετε µαζί κατά την επιστροφή σας. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για τα αυτοκίνητα και υπάρχουν όρια όσον αφορά τα προϊόντα καπνού και το αλκοόλ. ΑΣΦΑΛΙΣΗ Μπορείτε να συνάψετε ασφαλιστήριο συµβόλαιο µε οποιαδήποτε ασφαλιστική εταιρεία που έχει άδεια να παρέχει ασφαλιστικές υπηρεσίες σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ. Μπορείτε επίσης να ασφαλίσετε το αυτοκίνητό σας σε οποιαδήποτε δεόντως εξουσιοδοτηµένη ασφαλιστική εταιρεία από οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ. ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ: ΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ Η ενιαία κοινοτική αγορά λιανικών χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών παρέχει στους ευρωπαίους καταναλωτές µεγαλύτερη επιλογή χρηµατοπιστωτικών προϊόντων. 11

Ωστόσο, ενδέχεται να αντιµετωπίσετε πρόβληµα µε επιχείρηση που βρίσκεται σε άλλη χώρα της ΕΕ. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει πρώτα να προσπαθήσετε να επιλύσετε τη διαφορά µε την επιχείρηση. Εάν εξακολουθεί να παραµένει η διαφορά, τότε το FIN-NET µπορεί ίσως να σας βοηθήσει. Το FIN-NET είναι ένα δίκτυο εξωδικαστικών καταγγελιών για όλη την ΕΕ που αφορά τις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες και το οποίο βοηθά τους επιχειρηµατίες και τους καταναλωτές να επιλύουν γρήγορα και αποτελεσµατικά τις διαφορές στην ενιαία αγορά της ΕΕ αποφεύγοντας, όποτε είναι δυνατόν, τις µακροχρόνιες και δαπανηρές δικαστικές διαδικασίες. ικτυακός τόπος: http://ec.europa.eu/internal_market/finservices-retail/finnet/index_en.htm ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΧΡΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΣΕ ΑΛΛΗ ΧΩΡΑ ΤΗΣ ΕΕ Η ΕΕ κατέστησε τις διασυνοριακές µεταφορές πιστώσεων ταχύτερες, φθηνότερες και πιο αξιόπιστες. Οι µεταβιβάσεις βασίζονται σήµερα στον διεθνή αριθµό τραπεζικού λογαριασµού (IBAN) και τον κωδικό αναγνώρισης της τράπεζας (BIC). Οι αριθµοί αυτοί παρέχουν στην τράπεζά σας τη δυνατότητα να επεξεργάζεται «απευθείας» τις πληρωµές σας, χωρίς δαπανηρούς και χρονοβόρους χειρισµούς. Οι προµήθειες για τις διασυνοριακές µεταβιβάσεις σε ευρώ µε χρήση των προτύπων IBAN και BIC είναι οι ίδιες µε τις προµήθειες για τις πληρωµές σε ευρώ στο εσωτερικό µιας χώρας της ΕΕ πράγµα που δεν σηµαίνει φυσικά ότι οι διασυνοριακές πληρωµές γίνονται δωρεάν. Η ίδια αρχή ισχύει για τις πληρωµές µε πιστωτική κάρτα και τις αναλήψεις µετρητών. 12

ΙΕΚ ΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΑΣ ΒΑΣΙΚΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Μερικές φορές µπορεί να αντιµετωπίσετε δυσκολίες κατά την άσκηση των δικαιωµάτων σας και να αισθανθείτε ότι εφαρµόζεται εις βάρος σας µια άδικη ή λανθασµένη απόφαση. Για να διασφαλίσετε ότι µπορείτε να ασκήσετε σωστά τα δικαιώµατά σας, θα πρέπει πρώτα να επιδιώξετε τη διευθέτηση του ζητήµατος σε εθνικό επίπεδο, δεδοµένου ότι τα κράτη µέλη είναι υπεύθυνα για την εφαρµογή της νοµοθεσίας της ΕΕ και µπορεί να σας δοθεί αποζηµίωση. Επιπλέον, υπάρχουν διαθέσιµες διαδικασίες σε επίπεδο ΕΕ. ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕ Ο Μπορείτε να απευθυνθείτε στην αρµόδια αρχή: βεβαιωθείτε όµως ότι θα τηρήσετε τους χρονικούς περιορισµούς και τις προθεσµίες. Μπορείτε να απευθυνθείτε στο συνήγορο του πολίτη της οικείας χώρας: η ύπαρξή του και η µορφή του µπορεί να διαφέρει από χώρα σε χώρα. Προσφυγή σε εθνικό δικαστήριο: ανάλογα µε τη χώρα, ενδέχεται να δικαιούστε νοµική βοήθεια. ΕΠΙΠΕ Ο ΕΕ Solvit: αν αντιµετωπίζετε πρόβληµα που οφείλεται στην κακή εφαρµογή της νοµοθεσίας της ΕΕ από δηµόσια διοικητική υπηρεσία άλλης χώρας της ΕΕ. http://europa.eu/solvit/ Προσφυγή στον Ευρωπαίο ιαµεσολαβητή: αν υπάρχει διαφορά ανάµεσα σε σας και ένα θεσµικό όργανο της ΕΕ και θεωρείτε ότι πρόκειται για περίπτωση κακοδιοίκησης δηλαδή διοικητικές παρατυπίες και παραλείψεις. Η διαδικασία αυτή δεν είναι κατάλληλη για διαφορές εθνικού επιπέδου. http://www.ombudsman.europa.eu Αναφορά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: για ζήτηµα σχετικό µε την ΕΕ το οποίο σας αφορά άµεσα. Η αναφορά σας θα εξεταστεί από µια επιτροπή αναφορών η οποία, αν και δεν έχει εξουσία να επιλύσει απευθείας το ζήτηµα, µπορεί να ασκήσει πιέσεις στους αρµοδίους. http://www.europarl.eu.int Καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή: µπορείτε να καταγγείλετε ενδεχόµενη παράβαση της νοµοθεσίας της ΕΕ από κράτος µέλος. Η Επιτροπή θα εξετάσει την καταγγελία σας και µπορεί να ζητήσει από τη σχετική χώρα να αλλάξει τους νόµους της. Η διαδικασία αυτή δεν είναι κατάλληλη για διαφορές ανάµεσα σε ιδιώτες. http://ec.europa.eu/secretariat_general/sgb/lexcomm 13

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ, ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ Η ΕΕ σάς παρέχει διάφορες υπηρεσίες παροχής πρακτικών πληροφοριών και συµβουλών που µπορούν να βοηθήσουν στην απάντηση των ερωτηµάτων σας σχετικά µε την ΕΕ και να επιλύσουν τα προβλήµατά σας τα σχετικά µε την ΕΕ. Οι υπηρεσίες αυτές εµφανίζονται µε τη µορφή «κλιµακωτού» συστήµατος, αρχίζοντας από γενικές πληροφορίες για την ΕΕ, προχωρώντας σε πρακτικές πληροφορίες για κάθε συγκεκριµένη χώρα και καταλήγοντας σε προσωπικές συµβουλές και επίλυση προβληµάτων. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΕ EUROPE DIRECT: η απευθείας γραµµή σας για την ΕΕ. Ενιαίος τηλεφωνικός αριθµός από οποιοδήποτε σηµείο της ΕΕ: 00 800 6 7 8 9 10 11 ή ηλεκτρονικό ταχυδροµείο στη διεύθυνση http://europa.eu/europedirect/ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΕΕ ικτυακός τόπος «Η Ευρώπη σου»: πρακτικές πληροφορίες για τη διαβίωση, την εργασία, τις σπουδές και την επιχειρηµατική δραστηριότητα στην ΕΕ. http://europa.eu/youreurope/ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ Υπηρεσία προσανατολισµού πολιτών: δωρεάν παροχή προσωπικών συµβουλών από νοµικούς εµπειρογνώµονες σχετικά µε τα πρακτικά δικαιώµατά σας ως πολίτη της ΕΕ. http://ec.europa.eu/citizensrights/ ΙΚΤΥΑ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΕ Solvit: βοηθά στη διόρθωση της λανθασµένης εφαρµογής των διατάξεων της ΕΕ από δηµόσια διοικητική υπηρεσία άλλης χώρας της ΕΕ. http://europa.eu/solvit FIN-NET: δίκτυο εξωδικαστικών καταγγελιών για χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες. http://ec.europa.eu/internal_market/finservices-retail/finnet/index_en.htm Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται από το Internet µέσω του εξυπηρετητή Europa (http://europa.eu). 14

Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γ Εσωτερική αγορά και υπηρεσίες Εκδόσεις B-1049 Βρυξέλλες Το χειρόγραφο ολοκληρώθηκε το 2005. Layout: Angelo Sarno Λουξεµβούργο: Υπηρεσία Επισήµων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, 2005 Ευρωπαϊκές Κοινότητες, 2005 Επιτρέπεται η αναπαραγωγή µε αναφορά της πηγής. Printed in Belgium Τυπωµένο σε χαρτί λευκασµένο χωρίς χλώριο Ευρωπαϊκή Επιτροπή ιαµονή, εργασία, σπουδές σε άλλη χώρα της ΕΕ Ανασκόπηση των δικαιωµάτων που έχετε στην ΕΕ Λουξεµβούργο: Υπηρεσία Επισήµων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων 2007 24 σ. 14,85 X 21 cm ISBN 92-894-9667-3 15

ΤΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΑΣ ΣΤΗΝ ΕΝΙΑΙΑ ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΕΕ ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Αυτή η γενική επισκόπηση των δικαιωµάτων σας στην ενιαία αγορά της ΕΕ καταρτίστηκε από την Γ Εσωτερική αγορά και υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Εκτός από αυτή τη γενική επισκόπηση, είναι διαθέσιµοι αναλυτικοί οδηγοί για τα ακόλουθα θέµατα: Ταξιδεύετε σε άλλη χώρα της ΕΕ Εργάζεστε σε άλλη χώρα της ΕΕ ιαµένετε σε άλλη χώρα της ΕΕ Σπουδάζετε σε άλλη χώρα της ΕΕ Ίσα ευκαιρίες Πώς να ασκήσετε τα δικαιώµατά σας Προστασία δεδοµένων Επίλυση διασυνοριακών χρηµατοπιστωτικών διαφορών (FIN-NET) Αγοράζετε αγαθά και υπηρεσίες Αν ενδιαφέρεστε για τους οδηγούς αυτούς και τα σχετικά πρακτικά πληροφοριακά δελτία σε έντυπη µορφή, τα οποία υπάρχουν στον δικτυακό τόπο «Η Ευρώπη σου», παρακαλούµε να επικοινωνήσετε µε την EUROPE DIRECT: Τηλεφωνικά από οποιοδήποτε σηµείο της ΕΕ: 00 800 6 7 8 9 10 11 (*) ή µε ηλεκτρονικό ταχυδροµείο στη διεύθυνση: http://europa.eu/europedirect Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και κάθε πρόσωπο που ενεργεί εξ ονόµατος της Επιτροπής δεν φέρει καµία ευθύνη για την πιθανή χρήση των παραπάνω πληροφοριών. (*) Ορισµένες εταιρείες κινητής τηλεφωνίας δεν επιτρέπουν την πρόσβαση σε αριθµούς 00800 ή οι εν λόγω κλήσεις ενδέχεται να χρεώνονται. Σε ορισµένες περιπτώσεις οι εν λόγω κλήσεις ενδέχεται να χρεώνονται όταν γίνονται από τηλεφωνικούς θαλάµους ή ξενοδοχεία.. 16