ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΣΜΗΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΠΔΣΡΔΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤΙΚΟΤ ΑΔΡΙΟΤ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΣΜΗΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΠΔΣΡΔΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤΙΚΟΤ ΑΔΡΙΟΤ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΔΓΚΑΣΑΣΑΔΙ ΦΤΙΚΟΤ ΑΔΡΙΟΤ ΓΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗ ΥΡΗΗ ΝΙΚΟΛΑΟΤ ΑΝΓΡΔΑ ΔΠΙΒΛΔΠΧΝ: Γξ. ΔΤΑΓΓΔΛΟ ΣΔΡΑΙΜΟΤ ΚΑΒΑΛΑ 2014

ΔΓΚΡΙΝΔΣΑΙ Ο ΔΠΙΒΛΔΠΧΝ Γξ. ΔΤΑΓΓΔΛΟ ΣΔΡΑΗΜΟΤ

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΣΜΗΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΠΔΣΡΔΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤΙΚΟΤ ΑΔΡΙΟΤ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΔΓΚΑΣΑΣΑΔΙ ΦΤΙΚΟΤ ΑΔΡΙΟΤ ΓΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗ ΥΡΗΗ ΝΙΚΟΛΑΟΤ ΑΝΓΡΔΑ ΔΠΙΒΛΔΠΧΝ:Γξ. ΔΤΑΓΓΔΛΟ ΣΔΡΑΙΜΟΤ ΚΑΒΑΛΑ 2014

Σ.Δ.Ι. ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΣΜΗΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΠΔΣΡΔΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤΙΚΟΤ ΑΔΡΙΟΤ 2012 Ζ παξνχζα Πηπρηαθή Δξγαζία θαη ηα ζπκπεξάζκαηά ηεο ζε νπνηαδήπνηε κνξθή απνηεινχλ ζπληδηνθηεζία ηνπ Σκήκαηνο Σερλνινγίαο Πεηξειαίνπ θαη Φπζηθνχ Αεξίνπ ηνπ ΣΔΗ Καβάιαο θαη ηνπ θνηηεηή. Οη πξναλαθεξφκελνη δηαηεξνχλ ην δηθαίσκα αλεμάξηεηεο ρξήζεο θαη αλαπαξαγσγήο (ηκεκαηηθά ή ζπλνιηθά) γηα δηδαθηηθνχο θαη εξεπλεηηθνχο ζθνπνχο. ε θάζε πεξίπησζε πξέπεη λα αλαθέξεηαη ν ηίηινο, ν ζπγγξαθέαο, ν επηβιέπσλ θαη ην ελ ιφγσ ηκήκα ηνπ ΣΔΗ Καβάιαο. Ζ έγθξηζε ηεο παξνχζαο Πηπρηαθήο Δξγαζίαο απφ ην Σκήκα Σερλνινγίαο Πεηξειαίνπ θαη Φπζηθνχ Αεξίνπ δελ ππνδειψλεη απαξαηηήησο θαη απνδνρή ησλ απφςεσλ ηνπ ζπγγξαθέα εθ κέξνπο ηνπ Σκήκαηνο. -------------------------------------------------------------- Ο ππνθαηλφκελνο δειψλσ ππεχζπλα φηη ε παξνχζα Πηπρηαθή Δξγαζία είλαη εμ νινθιήξνπ δηθφ κνπ έξγν θαη ζπγγξάθεθε εηδηθά γηα ηηο απαηηήζεηο ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ ηνπ Σκήκαηνο Σερλνινγίαο Πεηξειαίνπ θαη Φπζηθνχ Αεξίνπ. Γειψλσ ππεχζπλα φηη θαηά ηε ζπγγξαθή αθνινχζεζα ηελ πξέπνπζα αθαδεκατθή δενληνινγία απνθπγήο ινγνθινπήο. Έρσ επίζεο απνθχγεη νπνηαδήπνηε ελέξγεηα πνπ ζπληζηά παξάπησκα ινγνθινπήο. Γλσξίδσ φηη ε ινγνθινπή κπνξεί λα επηζχξεη πνηλή αλάθιεζεο ηνπ πηπρίνπ κνπ. Τπνγξαθή ΝΗΚΟΛΑΟΤ ΑΝΓΡΔΑ

ΠΔΡΙΛΗΦΗ θνπφο ηεο παξνχζαο βηβιηνγξαθηθήο αλαζθφπεζεο είλαη γηα ηε ρξήζε ηνπ Φπζηθνχ Αεξίνπ θαη ηηο δηεπθνιχλζεηο πνπ πξνζθέξεη ζηελ θαζεκεξηλφηεηά καο. Δπίζεο ζα δνχκε απφ πνχ πξνέξρεηαη, πσο επεμεξγάδεηαη θαη κε πνηα κνξθή εκθαλίδεηαη ζηε δσή καο. Κχξην ζέκα ηεο πηπρηαθήο (εξγαζίαο) είλαη νη εγθαηαζηάζεηο ηνπ Φπζηθνχ Αεξίνπ γηα νηθηαθή ρξήζε. Ζ κέζνδνο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηε ζπιινγή πιεξνθνξηψλ είλαη κέζσ δηαδηθηχνπ, πιεξνθνξίεο πνπ δφζεθαλ απφ ηνλ ππεχζπλν θαζεγεηή πνπ παξαθνινπζνχζε ηελ εξγαζία θαη απφ ην βηβιίν ηνπ θχξηνπ Γεκήηξε Γ. Παπαλίθα πνπ έρεη ηίηιν «Σερλνινγία Φπζηθνχ Αεξίνπ». Δπηπιένλ ζχκθσλα κε αληηιήςεηο πνπ αληιήζεθαλ απφ ηε βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε αλάθεξαλ φηη ην Φπζηθφ Αέξην είλαη ρξήζηκν ζηε δσή ηνπ θάζε αλζξψπνπ θαη ηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπ. ΘΔΜΑΣΙΚΗ ΠΔΡΙΟΥΗ: Πξνζνκνηψζεηο Υεκηθψλ Γηεξγαζηψλ ΛΔΞΔΙ ΚΛΔΙΓΙΑ: θπζηθφ αέξην, εγθαηαζηάζεηο θπζηθνχ αεξίνπ, πγξνπνηεκέλν θπζηθφ αέξην

ABSTRACT The purpose of this literature review is on the use of Natural Gas and about facilitations offered in our daily routine. The main topic of this dissertation are facilities of gas for domestic use. The method that has been used to collect all information is through the internet, provided information by the teacher who watched the dissertation and from the book <Natural Gas Technology> Dimitri G. Papanika. Furthermore, according to perceptions from literature review reported that, natural gas is useful in every person s life and daily routine. SUBJECT AREA: Chemical Process Simulations KEYWORDS: natural gas, installation of gas, liquefied natural gas.

ηελ κλήκε ηνπ παηέξα κνπ Γεψξγηνπ θαη ζε φια ηα αγαπεκέλα κνπ πξφζσπα

ΔΤΥΑΡΙΣΙΔ Γηα ηε δηεθπεξαίσζε ηεο παξνχζαο πηπρηαθήο εξγαζίαο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηελ νηθνγέλεηα κνπ γηα ηελ νηθνλνκηθή βνήζεηα θαη ζηήξημή ηνπο φπσο επίζεο θαη ηνλ θ. Δπάγγεινο Γεξαζίκνπ γηα ηελ θαζνδήγεζε θαη ηελ ππνζηήξημή πνπ κνπ πξφζθεξε γηα ηελ δηεθπεξαίσζε ηεο παξνχζαο βηβιηνγξαθηθήο αλαζθφπεζεο.

ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1. 13 1.1 ΠΡΟΔΛΔΤΖ θάικα! Γελ έρεη νξηζηεί ζειηδνδείθηεο.... 13 1.2 ΣΑ ΚΟΗΣΑΜΑΣΑ ΣΟΤ ΦΤΗΚΟΤ ΑΔΡΗΟΤ...13 1.3ΤΣΑΣΗΚΑ ΚΑΗ ΗΓΗΟΣΖΣΔ ΣΟΤ ΦΤΗΚΟΤ ΑΔΡΗΟΤ..15 1.4 ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΔ ΗΓΗΟΣΖΣΔ ΣΩΝ ΑΔΡΗΩΝ ΤΝΓΔΟΜΔΝΔ ΜΔ ΣΖΝ ΣΔΥΝΗΚΖ ΣΖ ΚΑΤΖ 16 1.4.1 ΘΔΡΜΟΓΟΝΟ ΓΤΝΑΜΖ..16 1.4.2 ΠΤΚΝΟΣΖΣΑ.16 1.4.3 ΓΔΗΚΣΖ WOBBE...17 1.5 ΟΗΚΟΓΔΝΔΗΔ ΑΔΡΗΩΝ 17 1.6 ΚΑΤΖ ΣΟΤ ΦΤΗΚΟΤ ΑΔΡΗΟΤ.17 1.7 ΥΡΖΔΗ ΦΤΗΚΟΤ ΑΔΡΗΟΤ.. 18 1.8 ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΦΤΗΚΟΤ ΑΔΡΗΟΤ.. 19 1.9 ΤΓΡΟΠΟΗΖΜΔΝΟ ΦΤΗΚΟ ΑΔΡΗΟΤ (LNG).21 1.9.1 ΓΔΝΗΚΑ ΓΗΑ ΣΟ ΤΓΡΟΠΟΗΖΜΔΝΟ ΦΤΗΚΟ ΑΔΡΗΟ...22 1.9.2 ΚΗΝΓΤΝΟΗ ΑΠΟ ΣΟ ΤΦΑ..23 1.9.3 ΜΔΣΑΦΟΡΑ ΣΟΤ ΤΦΑ.. 25 1.9.4 ΑΠΟΘΖΚΔΤΖ ΣΟΤ ΤΦΑ. 28 2. ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 30 2.1 ΓΗΚΣΤΑ ΜΔΣΑΦΟΡΑ ΚΑΗ ΓΗΑΝΟΜΖ ΣΟΤ ΦΤΗΚΟΤ ΑΔΡΗΟΤ.30 2.1.1 ΥΑΛΤΒΓΗΝΑ ΓΗΚΣΤΑ..30 2.1.2 ΠΛΑΣΗΚΑ ΓΗΚΣΤΑ 36 2.1.3 ΔΞΑΡΣΖΜΑΣΑ ΚΑΗ ΤΝΓΔΔΗ.. 39 2.2 ΓΗΚΣΤΑ ΠΟΛΔΩ..41 2.2.1 ΔΞΩΣΔΡΗΚΑ ΓΗΚΣΤΑ ΓΗΑΝΟΜΖ..41 2.2.1.1 ΠΡΩΣΔΤΟΝ ΓΗΚΣΤΑ Φ.Α. 41 2.2.1.2 ΓΔΤΣΔΡΔΤΟΝ ΓΗΚΣΤΑ Φ.Α. 41 2.2.1.3 ΣΡΗΣΔΤΟΝ ΓΗΚΣΤΟΦ.Α....41 2.3 ΔΩΣΔΡΗΚΖ ΔΓΚΑΣΑΣΑΖ Φ.Α.. 42

2.3.1 ΚΑΣΑΚΔΤΖ ΔΩΣΔΡΗΚΖ ΔΓΚΑΣΑΣΑΖ Φ.Α..43 2.3.2 ΓΗΑΣΑΞΔΗ ΠΟΤ ΑΦΟΡΟΤΝ ΣΟΝ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΖ...44 2.3.3 ΓΗΑΣΑΞΔΗ ΠΟΤ ΑΦΟΡΟΤΝ ΣΖΝ ΔΓΚΑΣΑΣΑΖ..45 2.3.4 ΠΡΟΓΗΑΓΡΑΦΔ ΓΗΚΣΤΟΤ ΩΛΖΝΩΔΩΝ...45 3. ΚΔΦΑΛΑΙΟΤ 3..47 3.1 ΥΡΖΖ ΣΟΤ Φ.Α. ΣΟΝ ΟΗΚΗΑΚΟ ΣΟΜΔΑ...47 3.2 ΘΔΡΜΑΝΖ ΥΩΡΩΝ...47 3.3 ΠΑΡΑΓΩΓΖ ΕΔΣΟΤ ΝΔΡΟΤ...47 3.4 ΜΑΓΔΗΡΔΜΑ...48 3.5 ΔΠΗΣΟΗΥΔ ΤΚΔΤΔ ΠΑΡΟΥΖ ΝΔΡΟΤ ΤΝΔΥΟΤ ΡΟΖ..49 3.6 ΘΔΡΜΟΗΦΩΝΔ ΑΠΟΘΖΚΔΤΖ...49 3.7 ΔΠΗΣΟΗΥΟΗ ΑΤΣΟΝΟΜΟΗ ΛΔΒΖΣΔ ΘΔΡΜΑΝΖ ΚΑΗ ΠΑΡΑΓΩΓΖ ΕΔΣΟΤ ΝΔΡΟΤ.50 3.8 ΔΠΗΓΑΠΔΓΗΟΗ ΛΔΒΖΣΔ ΘΔΡΜΑΝΖ ΥΩΡΩΝ ΚΑΗ ΠΑΡΑΓΩΓΖ ΕΔΣΟΤ ΝΔΡΟΤ. 52 3.9 ΑΤΣΟΝΟΜΑ ΘΔΡΜΑΝΣΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΑΔΡΗΟΤ ΔΞΩΣΔΡΗΚΟΤ ΣΟΗΥΟΤ 53 3.10 ΚΑΤΣΖΡΔ Φ.Α. ΚΑΗ ΛΔΒΖΣΔ-ΔΗΓΗΚΟ ΔΞΟΠΛΗΜΟ..53 3.11 ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΑΠΟ ΣΖ ΥΡΖΖ ΟΗΚΗΑΚΩΝ ΤΚΔΤΩΝ ΜΔ Φ.Α..54 3.12 ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΑ 55

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 1.1 Πξνέιεπζε Σν Φ.Α. ζπλαληάηαη σο θνίηαζκα ζε κνξθή κείγκαηνο αέξησλ πδξνγνλαλζξάθσλ ζε ειεχζεξε κνξθή ή δηαιπκέλσλ ζε λεξφ θαη πεηξέιαην ή απνξξνθεκέλσλ απφ πεηξψκαηα. Με θξηηήξην ηελ πξνέιεπζε δηαθξίλεηαη ζε δχν κεγάιεο θαηεγνξίεο: Θ ην «ζπκβαηηθφ», πνπ είλαη άκεζα απνιήςηκν κε γεσηξήζεηο, θαη Θ ην «κε-ζπκβαηηθφ» πνπ πεξηέρεηαη ζε άκκνπο θαη ζρηζηφιηζνπο. Ζ πξψηε θαηεγνξία είλαη ην Φ.Α. πνπ παξάγεηαη ζήκεξα θαη ζα εμαθνινπζεί λα είλαη ε θχξηα κνξθή αεξίνπ, ηνπιάρηζηνλ κέρξη ηελ αξρή ηνπ επφκελνπ αηψλα. Σν ζπκβαηηθφ Φ.Α. παξαπέξα δηαθξίλεηαη ζε φηη αθνξά ηελ εθκεηάιιεπζή ηνπ ζην «ζπλαξηεκέλν» (associated) κε ην πεηξέιαην θαη ζην «κε-ζπλαξηεκέλν» (non associated) αέξην. 1.2 Σα θνηηάζκαηα ηνπ Φπζηθνύ Αεξίνπ Δθαηνκκχξηα ρξφληα πξηλ, θαηά ηελ δηάξθεηα γεσινγηθψλ θαζηδήζεσλ ηεξάζηηεο πνζφηεηεο νξγαληθήο χιεο βπζίζηεθαλ κέζα ζηε γε, ζπκβάιινληαο ζην ζρεκαηηζκφ πεηξσκάησλ. ηελ ησλ ρξφλσλ, νη πςειέο ζεξκνθξαζίεο θαη νη πςειέο πηέζεηο πνπ αλαπηχρζεθαλ απφ ηηο θαζηδάλνπζεο κάδεο γεο, ππξνδφηεζαλ κηα ζεηξά ρεκηθψλ δηεξγαζηψλ πνπ είραλ σο απνηέιεζκα ηε κεηαηξνπή ηεο νξγαληθήο χιεο ζε πδξνγνλάλζξαθεο, νη νπνίνη, αλαξξνθνχκελνη απφ πνξψδε πεηξψκαηα δεκηνχξγεζαλ ηα θνηηάζκαηα. Νικολάου Ανδρζασ -13- Έτοσ 2014

ρεκαηηζκφο Φπζηθνχ Αεξίνπ Με κηα δηαδηθαζία πνπ δηάξθεζε εθαηνκκχξηα έηε, ην αέξην ηκήκα ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ, δηαρσξηδφκελν απφ ην βαξχηεξν πγξφ ηκήκα (πεηξέιαην), ηείλεη λα αλέξρεηαη πξνο ηελ επηθάλεηα ηεο γεο. Καηά ηελ αλνδηθή ηνπ πνξεία ηνπ Φπζηθφ Αέξην παγηδεχηεθε κέζα ζε εηδηθέο δνκέο ηνπ ππεδάθνπο, ζρεκαηίδνληαο έηζη ηηο θνηιφηεηεο Αεξίνπ. Μηα απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηε ζπζζψξεπζε ηνπ Φπζηθνχ Αεξίνπ είλαη ε παξνπζία πνξσδψλ πεηξσκάησλ, ηα νπνία λα θαιχπηνληαη απφ κε δηαπεξαηά πεηξψκαηα, δειαδή πεηξψκαηα κε δνκή πνπ εκπνδίδεη ηε δηέιεπζε. Απηή ε γεσινγηθή δηάηαμε δελ παξαηεξείηαη ζε νιφθιεξν ηνλ γήηλν θινηφ, παξά κφλν ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο. Δίλαη κηα «θπζηθή κνξθή ελέξγεηαο» θαη κπνξνχκε λα ηε ρξεζηκνπνηήζακε ρσξίο πνιιή επεμεξγαζία γηα θαηαλάισζε ζηηο θαηνηθίεο, ζηηο βηνκεραλίεο θαη ζε ρψξνπο εκπνξίνπ. πληζηά ηδηαίηεξα ειθπζηηθή επηινγή σο ελαιιαθηηθφ θαχζηκν ιφγσ ηεο θαζαξφηεηαο θαηά ηελ θαχζε ηνπ θαη ηεο δηαζεζηκφηεηαο ζε κεγάιεο πνζφηεηεο ζηνλ ηειηθφ ρξήζηε. Νικολάου Ανδρζασ -14- Έτοσ 2014

1.3 πζηαηηθά θαη ηδηόηεηεο ηνπ Φπζηθνύ Αεξίνπ (Φ.Α.) Σν θπζηθφ αέξην απνηειείηαη θπξίσο απφ κεζάλην, δειαδή ηνλ ειαθξχηεξν πδξνγνλάλζξαθα, είλαη πνιχ θαζαξφ, ρσξίο πξνζκίμεηο θαη ζεηνχρα ζπζηαηηθά θαη θάλεη ηέιεηα θαχζε ζηηο θαηάιιειεο ζπζθεπέο. Δπίζεο ην θπζηθφ αέξην εμάγεηαη απφ ππφγεηεο θνηιφηεηεο θαη εμαηηίαο ησλ ηδηνηήησλ ηνπ ζεσξείηαη νηθνινγηθφ θαχζηκν. Υεκηθή ζύζηαζε: Βαζηθφ ζπζηαηηθφ ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ είλαη ην κεζάλην, ζπλππάξρνπλ φκσο ζε απηφ θαη ζεκαληηθέο πνζφηεηεο αηζαλίνπ, πξνπαλίνπ θαη βνπηαλίνπ θαζψο θαη δηνμείδην ηνπ άλζξαθα, άδσην, πδξνγφλν, ήιην θαη πδξφζεην. πζηαηηθά % θαηά όγθν ζύζηαζε Μεζάλην (CH4) 70-90 Αηζάλην (C2H6) 5-15 Πξνπάλην (C2H8) θαη Βνπηάλην (C4H10) C5 CO2, N2, H25 θηι. Μηθξφηεξεο πνζφηεηεο Σν θπζηθφ αέξην πνπ είλαη απαιιαγκέλν απφ ηνπο πδξνγνλάλζξαθεο πέξαλ ηνπ κεζαλίνπ δειαδή ην θαζαξφ κεζάλην, ζπρλά απνθαιείηαη θαη μεξφ θπζηθφ αέξην. Αληίζηνηρα, ην θπζηθφ αέξην πνπ ζπκπεξηιακβάλεη θαη άιινπο πδξνγνλάλζξαθεο εθηφο απφ ην κεζάλην, απνθαιείηαη θαη πγξφ θπζηθφ αέξην. Βαζηθέο ηδηόηεηεο 1. Δίλαη ειαθξχηεξν ηνπ αέξα: απηφ ζεκαίλεη φηη αλ ππάξμεη δηαθπγή απειεπζεξψλεηαη πξνο ηνλ εμσηεξηθφ ρψξν θαη αλεβαίλεη πξνο ηα πςειφηεξα ζηξψκαηα ηεο αηκφζθαηξαο, ζε αληίζεζε κε ην πγξαέξην. 2. Γελ είλαη ηνμηθφ: απηφ ζεκαίλεη φηη ζε πεξίπησζε εηζπλνήο ηνπ δελ ππάξρεη θαλέλαο θίλδπλνο ζε αληίζεζε κε ην παιηφ θσηαέξην πνπ πεξηείρε κεγάιεο πνζφηεηεο ελφο ηνμηθνχ αεξίνπ, κνλνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα. Νικολάου Ανδρζασ -15- Έτοσ 2014

3. Έρεη ραξαθηεξηζηηθή νζκή: κέζν κηαο ηερλεηήο νπζίαο, πξνζδίδεηαη νζκή ζην θπζηθφ αέξην έηζη ψζηε λα είλαη δπλαηή ε αλίρλεπζε απφ ηνλ θαηαλαισηή ζε πεξίπησζε δηαξξνήο. 4. Όξηα αλαθιεμηκφηεηαο: γηα λα ππάξμεη αλάθιεμε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ πξέπεη νη ζπλζήθεο λα είλαη πνιχ ζπγθεθξηκέλεο δειαδή ην κείγκα θπζηθνχ αεξίνπαέξα λα πεξηέρεη θπζηθφ αέξην ζε πνζνζηφ κεηαμχ 5% θαη 14% θαη λα ππάξμεη ηαπηφρξνλα ζπηλζήξαο. 1.4 Υαξαθηεξηζηηθέο ηδηόηεηεο ηωλ αεξίωλ ζπλδεόκελεο κε ηελ ηερληθή ηεο θαύζεο 1.4.1 Θεξκνγφλνο Γχλακε H ζεξµνγφλνο δχλαµε είλαη ε θχξηα ελεξγεηαθή ηδηφηεηα µηαο νπζίαο. Oξίδεη ηελ πνζφηεηα ζεξµφηεηαο, ε νπνία ειεπζεξψλεηαη θαηά ηελ πιήξε θαχζε ηεο µνλάδαο πνζφηεηαο ηεο νπζίαο. ηαθξίλνπµε: ηελ αλψηεξε ζεξµνγφλν δχλαµε H αλψηεξε ζεξµνγφλνο δχλαµε Hs ιαµβάλεηαη φηαλ ζηα θαπζαέξηα ν παξαγφµελνο πδξαηµφο ζπµππθλψλεηαη θαη ιαµβάλνπµε λεξφ ζε πγξή µνξθή. ηελ θαηψηεξε ζεξµνγφλν δχλαµε H θαηψηεξε ζεξµνγφλνο δχλαµε Hi ιαµβάλεηαη φηαλ ζηα θαπζαέξηα ν παξαγφµελνο πδξαηµφο παξαµέλεη ζε αέξηα µνξθή. 1.4.2 Ππθλφηεηα H ππθλφηεηα ξ ελφο αεξίνπ είλαη ην πειίθν ηεο µάδαο m πξνο ηνλ φγθν V ζηελ πίεζε p θαη ηε ζεξµνθξαζία T. Mνλάδα µέηξεζεο είλαη kg/m3. ηελ ηερληθή ησλ αεξίσλ ρξεζηµνπνηείηαη ζπρλφηεξα ε ζρεηηθή ππθλφηεηα. H ζρεηηθή ππθλφηεηα d ελφο αεξίνπ είλαη ν ιφγνο ηεο ππθλφηεηάο ηνπ πξνο εθείλε ηνπ μεξνχ αέξα d = ξn,αέξην/ξn,αέξαο Νικολάου Ανδρζασ -16- Έτοσ 2014

1.4.3 Γείθηεο WoBBe Ο δείθηεο WoBBe ζπλδέεηαη κε ηε ζεξκνγφλν δχλακε ηνπ αεξίνπ επεηδή νη ηηκέο ηνπ νξηνζεηνχλ ηηο νηθνγέλεηεο ησλ αεξίσλ. Γηαθνξνπνηείηαη ζε αλψηεξν Wo θαη θαηψηεξνwu ζε αληηζηνηρία κε ηελ ΑΘΓ θαη ηελ ΚΘΓ θαη είλαη έλα κέηξν γηα ηελ εηζξνή ελέξγεηαο ζε θαπζηήξεο, νη νπνίεο είλαη θαηεμνρήλ εμαξηήκαηα κεηαηξνπήο ηεο ρεκηθήο ελέξγεηαο ζε ζεξκηθή. 1.5 Οηθνγέλεηεο Αεξίωλ Τπάξρνπλ ηξεηο «Οηθνγέλεηεο» αεξίσλ θαπζίκσλ, πνπ θαηαηάζζνληαη αλάινγα κε ην Γείθηε Wobbe. - Οηθνγέλεηα 1: Σερλεηά αέξηα (θσηαέξηα, αέξηα πινχζηα ζε πδξνγφλν) Γείθηεο Wobbe 23.0-28.1 MJ/Nm 3 (ηείλεη λα θαηαξγεζεί) - Οηθνγέλεηα 2: Φπζηθά αέξηα πινχζηα ζε κεζάλην Φησρά θπζηθά αέξηα: Γείθηεο Wobbe 37.8-46.8 MN/Nm 3 Πινχζηα θπζηθά αέξηα: Γείθηεο Wobbe 46.1-56.5 MN/Nm 3 - Οηθνγέλεηα 3: Τγξαέξηα Γείθηεο Wobbe 73.5-87.5 MN/Nm 3 Σα αέξηα θάζε νηθνγέλεηαο ραξαθηεξίδνληαη σο ελαιιάμηκα. 1.6 Η θαύζε ηνπ Φπζηθνύ Αεξίνπ Ζ θαχζε ηνπ Φ.Α. φπσο ζε φια ηα αέξηα είλαη επθνιφηεξε απφ απηή ησλ ζηεξεψλ ή αθφκε ησλ πγξψλ θαπζίκσλ. Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο θαχζεο ή θαη πξηλ ε αλάκεημε αεξίνπ θαη αέξα πξέπεη λα είλαη φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξε, γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο πιεξφηεηαο ηεο θαχζεο. θνπφο ηεο θαχζεο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ είλαη ε κεηαηξνπή φζν ην δπλαηφλ κεγαιχηεξνπ κέξνπο ηεο ρεκηθήο ελέξγεηαο, πνπ πεξηέρεηαη ζην θπζηθφ αέξην, ζε ζεξκηθή ελέξγεηα. Απηφ επηηπγράλεηαη κε ηελ αληίδξαζε ησλ ζηνηρείσλ ηνπ αεξίνπ κε νμπγφλν (νμείδσζε), νπφηε παξάγνληαη ηα αληίζηνηρα νμείδηα κε έθιπζε ζεξκφηεηαο, Νικολάου Ανδρζασ -17- Έτοσ 2014

ε νπνία νλνκάδεηαη ζεξκφηεηα θαχζεο. Ζ ζεξκφηεηα θαχζεο είλαη ε δηαθνξά κεηαμχ: (α) ηεο ρεκηθήο ελέξγεηαο ηνπ θαπζίκνπ θαη (β) ηεο ρεκηθήο ελέξγεηαο ησλ πξντφλησλ ηεο θαχζεο θαη ηεο ζεξκηθήο ελέξγεηαο πνπ απάγεηαη κε ηα θαπζαέξηα. Ζ θαχζε κεηά ηελ έλαξμή ηεο είλαη κηα απζφξκεηε δηεξγαζία, πνπ γίλεηαη πάληα κε αχμεζε ηεο εληξνπίαο. Απηφ ζεκαίλεη πσο έλα κέξνο ηεο δηαζέζηκεο ελέξγεηαο ηνπ θαπζίκνπ «ράλεηαη» θαηά ηε δηεξγαζία ηεο θαχζεο, κεηαηξέπεηαη δειαδή αλαληίζηξεπηα ζε άιιε κε-εθκεηαιιεχζηκε ελέξγεηα. Έηζη ε ζεξκφηεηα πνπ πεξηιακβάλεηαη ζηελ θαχζε δίλεη ιηγφηεξν έξγν ζε ζρέζε κε ηε ρεκηθή ελέξγεηα, πνπ πεξηέρεη ην θαχζηκν θπζηθφ αέξην. Όζν κεγαιχηεξε είλαη ε ζεξκνθξαζία, ζηελ νπνία παξαιακβάλεηαη ε ζεξκφηεηα ηφζν πεξηζζφηεξν έξγν κπνξεί λα δψζεη. Απφ πιεπξάο ελεξγεηαθήο αμηνπνηήζεσο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ινηπφλ, φιεο νη πξνζπάζεηεο ζηε δηεξγαζία ηεο θαχζεο πξέπεη λα απνβιέπνπλ ζηελ απφιεςε φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξεο ζεξκφηεηαο ζε φζν ην δπλαηφλ πςειφηεξε ζεξκνθξαζία. Σαπηφρξνλε (απαξαίηεηε) επηδίσμε πξέπεη λα είλαη ε ζπλερήο βειηίσζε ηνπ βαζκνχ απφδνζεο ηνπ ζπζηήκαηνο θαχζεο θαη ε ειαρηζηνπνίεζε ηεο παξαγσγήο ξχπσλ πνπ επηβαξχλνπλ ην πεξηβάιινλ. 1.7 Υξήζεηο Φ.Α. Οη βαζηθέο ρξήζεηο Φ.Α. είλαη δχν: απνηειεί θαχζηκν (είηε «δεπηεξνγελέο» γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζε ζεξκνειεθηξηθνχο ζηαζκνχο είηε «πξσηνγελέο» γηα ηελ παξαγσγή ζεξκφηεηαο θαη ηελ άκεζε ππνθαηάζηαζε ηνπ ειεθηξηζκνχ) θαη πξψηε χιε ηεο ρεκηθήο βηνκεραλίαο. Ωο «πξσηνγελέο» θαχζηκν ην Φ.Α. ρξεζηκνπνηείηαη άκεζα γηα νηθηαθέο θαη εκπνξηθέο ρξήζεηο (καγείξεκα, ζέξκαλζε λεξνχ θαη ρψξσλ θιπ.) θαη ζε βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο θαη δηεξγαζίεο (ηζηκεληνβηνκεραλίεο, παινπξγίεο θιπ.). Ωο βηνκεραληθή πξψηε χιε, ην Φ.Α. ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ παξαγσγή κηαο ζεηξάο πξντφλησλ, απφ πιαζηηθά πιηθά κέρξη ιηπάζκαηα, κεζαλφιε θαη πνιπνιεθίλεο. Γηάθνξεο ρξήζεηο ηνπ Φ.Α., νη νπνίεο είλαη ηδηαίηεξα ελεξγνβφξεο ππάξρνπλ ζηηο βηνκεραλίεο ηζηκέληνπ (πεξηζηξνθηθνί Νικολάου Ανδρζασ -18- Έτοσ 2014

θιίβαλνη παξαγσγήο θιίλθεξ), κεηάιισλ (θνχξλνη ηάμεσο, αλφπηεζεο, βαθήο, νκνγελνπνίεζεο θιπ.), πάινπ (θνχξλνη παξαγσγήο γθαδηνχ), νηθνδνκηθψλ πιηθψλ (παξαγσγή ηνχβισλ, θεξακηθψλ, αζβεζηίνπ), κεηαιιηθψλ θαηαζθεπψλ, ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ θαη ζε δηάθνξεο βηνκεραλίεο γηα εμεηδηθεπκέλεο μεξάλζεηο. Ζ ρξήζε απηή εθηηκάηαη ζε ζπλνιηθά 6% ηεο παγθφζκηαο θαηαλάισζεο Φ.Α. Ζ ρξήζε ηνπ Φ.Α. επεθηείλεηαη θαη ζηελ θίλεζε απηνθηλήησλ, θπξίσο ιεσθνξείσλ θαη θνξηεγψλ, επεηδή ζε ζχγθξηζε κε ην πεηξέιαην απνξξίπηεη θαζαξφηεξα θαπζαέξηα. Τπνινγίδεηαη φηη νη θηλεηήξεο Φ.Α. παξάγνπλ θαηά 80% ιηγφηεξν νμείδην ηνπ αδψηνπ (ΝΟ Υ ) θαη πδξνγνλάλζξαθεο (CH) θαζψο θαη 50% ιηγφηεξν κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα (CO) ζε ζχγθξηζε κε ηνπο θηλεηήξεο Diesel, ελψ πνιχ ζεκαληηθή είλαη θαη ε κείσζε ησλ εθπεκπφκελσλ ζσκαηηδίσλ. Βαζηθά κεηνλεθηήκαηα απνηεινχλ αθφκα ν κεησκέλνο βαζκφο απφδνζεο ησλ θηλεηήξσλ θαη ε απνζήθεπζε θαπζίκσλ (θηάιεο πςειήο πίεζεο 200 bar θαη φγθνπ 120L γη απηφ απαηηείηαη θαη πςειή ππνδνκή ηξνθνδνζίαο. Αθφκα ζε κεγάιεο επξσπατθέο πφιεηο δνθηκάδνληαη πεηξακαηηθά νρήκαηα, πνπ έρνπλ σο θαχζηκν θπζηθφ αέξην, ελψ ζε άιιεο ππάξρεη γεληθεπκέλε ρξήζε πεξίπνπ απφ ην 2000. Δλαιιαθηηθά δνθηκάδνληαη ήδε απφ πνιιέο απηνθηλεηνβηνκεραλίεο ζπζηήκαηα κε πγξνπνηεκέλν θπζηθφ αέξην πνπ έρεη «θαζαξφηεξε» ζχλζεζε, αιιά θαη κεηψλεη ζεκαληηθά ηνλ φγθν ηεο δεμακελήο θαπζίκνπ. 1.8 Πιενλεθηήκαηα Φ.Α. Οηθνλνκηθφηεξν ζε ζχγθξηζε κε ζπκβαηηθά θαχζηκα. Ζ ηηκή ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ αλαζεσξείηαη ζε κεληαία βάζε θαη πξνθχπηεη ζε ζρέζε κε ηελ κέζε ηηκή ηνπ πεηξειαίνπ ζέξκαλζεο (ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ Φ.Π.Α.) ηνπ πξνεγνχκελνπ κήλα. Ζ κέζε ηηκή ηνπ πεηξειαίνπ ζέξκαλζεο αλαθνηλψλεηαη απφ ηα δηπιηζηήξηα θαη ιακβάλεηαη επίζεκα απφ ην αξκφδην Τπνπξγείν. ηελ ηηκή απηή πξνζηίζεηαη ην πεξηζψξην θέξδνπο ησλ δηαλνκέσλ πεηξειαίνπ, νη λφκηκνη θφξνη θαη ην Φ.Π.Α. Ζ ηειηθή ηηκή ρξέσζεο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ππνινγίδεηαη έηζη ψζηε λα είλαη 20% νηθνλνκηθφηεξε απφ ηελ ηειηθή ηηκή ηνπ πεηξειαίνπ ζέξκαλζεο. Έηζη ζηηο εκπνξηθέο ρξήζεηο ην Φ.Α. είλαη 30% θζελφηεξν απφ ην πεηξέιαην θίλεζεο, 45% νηθνλνκηθφηεξν απφ ην πγξαέξην φηαλ ρξεζηκνπνηείηαη γηα δεζηφ λεξφ θαη αηκφ, Νικολάου Ανδρζασ -19- Έτοσ 2014

65% πην νηθνλνκηθφ απφ ην ειεθηξηθφ ξεχκα φηαλ ρξεζηκνπνηείηαη γηα καγείξεκα. ηηο νηθηαθέο ρξήζεηο θαη ζπγθεθξηκέλα ζηε ζέξκαλζε, είλαη ηνπιάρηζηνλ 20% θζελφηεξν απφ ην πεηξέιαην ζέξκαλζεο, ελψ γηα δεζηφ λεξφ θαη καγείξεκα είλαη 60% νηθνλνκηθφηεξν απφ ην ειεθηξηθφ ξεχκα. Πιεξσκή ινγαξηαζκνχ κεηά ηελ θαηαλάισζε. ε αληίζεζε κε ην πεηξέιαην, ην νπνίν εμνθιείηαη θαηά ηελ παξαιαβή. Ζ πιεξσκή ηνπ Φ.Α. πξαγκαηνπνηείηαη κεηά ηελ θαηαλάισζή ηνπ, βάζε ησλ ελδείμεσλ ηνπ κεηξεηή. Αδηάιεηπηε παξνρή. Με απαίηεζε απνζεθεπηηθνχ ρψξνπ. Ζ ζπλερήο ξνή ηνπ Φ.Α. ζηα δίθηπα δηαλνκήο ην θαζηζηά εχρξεζην, απαιιάζζνληαο ηαπηφρξνλα ηνλ θαηαλαισηή απφ ηα πξνβιήκαηα ηεο πξνκήζεηαο, ηεο θαζπζηέξεζεο αλεθνδηαζκνχ θαη ησλ πεξηνδηθψλ ειέγρσλ ησλ απνζεκάησλ. Φηιηθφηεξν πξνο ην πεξηβάιινλ ζε ζχγθξηζε κε ηα ζπκβαηηθά θαχζηκα. Σν Φ.Α. είλαη ε θαζαξφηεξε πεγή πξσηνγελνχο ελέξγεηαο, θαζψο ζπκβάιιεη ζεηηθά, ηφζν ζηε κείσζε ησλ εθπεκπφκελσλ ζηελ αηκφζθαηξα ξχπσλ, φζν θαη ζηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θαηλφκελνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Οη θπξηφηεξνη ξχπνη πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ ρξήζε θαπζίκσλ γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο είλαη ην δηνμείδην ηνπ ζείνπ (SO 2 ), ηα νμείδηα ηνπ αδψηνπ (ΝΟ Υ ), ην κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα (CΟ), ηα αησξνχκελα ζσκαηίδηα θαη νη άθαπζηνη πηεηηθνί πδξνγνλάλζξαθεο. Απμεκέλε ελεξγεηαθή απφδνζε. Ζ ρξεζηκνπνίεζε ηνπ Φ.Α. έρεη απνδεηρζεί φηη ζπλεηζθέξεη ζε κηθξφ ή κεγαιχηεξν πνζνζηφ, ζηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο, εηδηθφηεξα ζην βηνκεραληθφ ηνκέα δηφηη: 1) Οη επηθάλεηεο ζπλαιιαγήο ζεξκφηεηαο είλαη θαζαξφηεξεο απφ φηη θαηά ηε ρξήζε πεηξειαίνπ, ιφγσ ηεο έιιεηςεο απνζέζεσλ απφ ηέθξα, θάπλα θαη ζείν, νπφηε ε κεηάδνζε ζεξκφηεηαο ζηηο επηθάλεηεο ζπλαιιαγήο είλαη κεγαιχηεξε. 2) Ζ πεξίζζεηα αέξα θαηά ηελ θαχζε ηνπ Φ.Α. (10-15%) είλαη κηθξφηεξε νπφηε θαηά ηελ θαχζε ηνπ πεηξειαίνπ (20-30%), κε ζπλέπεηα ηε κείσζε ησλ απσιεηψλ ζεξκφηεηαο ζηελ θακηλάδα. Νικολάου Ανδρζασ -20- Έτοσ 2014

3) Σν Φ.Α. επηηξέπεη ηε κέγηζηε εθκεηάιιεπζεο ηεο ζεξκφηεηαο ησλ θαπζαεξίσλ, ιφγσ ησλ ακειεηέσλ εθπνκπψλ νμεηδίνπ ηνπ ζείνπ, αθφκα θαη ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο ζεξκφηεηαο ζπκπχθλσζεο ησλ πδξαηκψλ ζε εηδηθά ζρεδηαζκέλεο ζπζθεπέο. ηαζεξή πνηφηεηα θαπζίκνπ γηα κεγάια ρξνληθά δηαζηήκαηα. ηαζεξή ζεξκνθξαζία θαχζεο θαη ζηαζεξή πνηφηεηα θιφγαο. Γπλαηφηεηα κεγάιεο πξνζέξκαλζεο ηνπ αέξα θαη θαηά ζπλέπεηα νηθνλνκηθφηεξε ιεηηνπξγία. 1.9. Τγξνπνηεκέλν Φπζηθό Αέξην (LNG) Σν πγξνπνηεκέλν θπζηθφ αέξην L N G (Liquefied Natural Gas) δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ην θπζηθφ αέξην ησλ ππνγείσλ θνηηαζκάησλ, ην νπνίν θάησ απφ εηδηθή επεμεξγαζία κεηαβαίλεη απφ ηελ αέξηα ζηελ πγξή θαηάζηαζε (πγξνπνίεζε) κε ζθνπφ ηε κεηαθνξά ηνπ κε εηδηθά δεμακελφπινηα. Ζ κεηαθνξά κε δεμακελφπινηα είλαη απαξαίηεηε φηαλ ην θνίηαζκα απέρεη απφ ηε θαηαλάισζε ηφζν ψζηε ε κεηαθνξά κε ππνζαιάζζηνπο αγσγνχο λα είλαη αδχλαηε ή νηθνλνκηθά αζχκθνξε. Σα ήδε ππάξρνληα ππνζαιάζζηα δίθηπα κεηαθνξάο παξνπζίαζαλ κε ην ρξφλν κία εμέιημε ζηα κήθε ηνπο αιιά ε ηερληθή εκπεηξία γχξσ απφ απηά αθνξά κφλν κηθξά βάζε. Έλαο ππνζαιάζζηνο αγσγφο πνπ ζπλδέεη ηελ Σπλεζία κε ηελ Ηηαιία θηάλεη ηα εμαθφζηα κέηξα βάζνο. Ζ λεψηεξε ηερλνινγία κπνξεί λα αληηκεησπίζεη θαη βάζε κέρξη δχν ρηιηάδεο κέηξα αιιά ζηεξείηαη πιήξσο εκπεηξίαο. Γηα ηνπο παξαπάλσ ιφγνπο μεθίλεζαλ πξνζπάζεηεο κε ζηφρν ηε κεηαθνξά κε πινίν πγξνπνηεκέλνπ θπζηθνχ αεξίνπ, πνπ είραλ σο απνηέιεζκα ην 1959 λα γίλεη ην πξψην πεηξακαηηθφ ηαμίδη. Απφ ην 1964 μεθηλά ε ζπζηεκαηηθή κεηαθνξά πνζφηεηαο 25.000 m 3 κεηαμχ Arzew (Αιγεξία) θαη (Convey) Αγγιία ελψ ηαρχηαηα δεκηνπξγνχληαη θαη άιινη ζαιάζζηνη δξφκνη κεηαθνξάο LNG. Ζ ρσξεηηθφηεηα ησλ πινίσλ κεηαθνξάο εμειίρζεθε ζηαδηαθά, θαη έηζη απφ ηα 25.000m 3 αλέβεθε ζηα 71.000m 3 γηα λα θηάζεη ζηα 125.000m 3 ησλ ζεκεξηλψλ πινίσλ. Με ηελ εμέιημε ησλ πινίσλ πεξηνξίζηεθε ην θφζηνο κε απνηέιεζκα λα Νικολάου Ανδρζασ -21- Έτοσ 2014

κεησζεί θαη ν ρξφλνο εθθφξησζεο αθφκα θαη ζην έλα 24σξν. ην παξαθάησ ζρέδην παξίζηαηαη ε αιπζίδα κεηαθνξάο LNC θαη ηα πινία ηεο. Μηα πξσηνπνξηαθή γηα ηελ λαππεγηθή ιχζε έρεη πξνηαζεί θαηά θαηξνχο θαη αθνξά ηε θαηαζθεπή πινίνπ κεηαθνξάο LNC απφ ζθπξφδεκα. Σα πιενλεθηήκαηα ηνπ ζθπξνδέκαηνο είλαη νη θαιέο θξπνγεληθέο ηνπ ηδηφηεηεο θαη ην θζελφ ηνπ θφζηνο. Οη ρξήζεηο ηνπ πγξνπνηεκέλνπ θπζηθνχ αεξίνπ, πιελ ηεο αεξηνπνηήζεσο θαη ηεο δηαλνκήο ηνπ κέζσ ησλ δηθηχσλ πφιεσο ζηνλ ηειηθφ θαηαλαισηή, είλαη πεξηνξηζκέλεο. ε εξεπλεηηθφ ζηάδην βξίζθνληαη αθφκα νη πξνζπάζεηεο γηα ρξεζηκνπνίεζε ηνπ LNG σο θαχζηκν ζε κεραλέο εζσηεξηθήο θαχζεο (ΜΔΚ) ή αεξηνζηξφβηινπο. Σα πιενλεθηήκαηα πνπ παξνπζηάδεη, ηδηαίηεξα φζν αθνξά ζηα πξντφληα ηεο θαχζεο ηνπ, απνηεινχλ ηζρπξφ θίλεηξν ζηε ζπλέρηζε ησλ πξνζπαζεηψλ απηψλ. 1.9.1 Γεληθά γηα ην πγξνπνηεκέλν Φπζηθό Αέξην Σν πγξνπνηεκέλν Φ.Α. απνηειεί ηε δηαθνξεηηθή φςε ηνπ Φ.Α. γηα λα είλαη δπλαηή θπξίσο ε ππεξπφληηα κεηαθνξά ηνπ. Γηεζλψο γλσζηφ σο LNG (Liquefied Natural Gas), δελ ππάξρεη πνπζελά σο θνίηαζκα αιιά παξάγεηαη ζε εηδηθέο θξπνγνληθέο εγθαηαζηάζεηο ζηηο νπνίεο ην Φ.Α. κεηά απφ ζπκπίεζε ζε πςειέο πηέζεηο (κεγαιχηεξεο απφ 46,2 bar) θαη ςχμε ζε πνιχ ρακειέο ζεξκνθξαζίεο (κηθξφηεξεο ησλ κείσλ 82,5 ν C) κεηαηξέπεηαη απφ αέξην ζε πγξφ. Όκσο κε θαηάιιειε κφλσζε γηα ειαρηζηνπνίεζε ηεο ζεξκνπεξαηφηεηαο θαη ηεο εμάηκηζεο. (Γηα λα δηαηεξεζεί ζε πγξή θαηάζηαζε ππφ αηκνζθαηξηθή πίεζε (101325 Pa), ψζηε λα είλαη δπλαηή ε κεηαθνξά ηνπ ζε κε-πηεζηηθέο θαη αλνηθηέο πξνο ηελ αηκφζθαηξα δεμακελέο δεμακελφπινησλ απαηηείηαη πεξαηηέξσ ςχμε ζηνπο -161,5 ν C). Οη νξηαθέο απηέο ηηκέο αλαθέξνληαη πξνο απινχζηεπζε ζην κεζάλην (CH 4 ) πνπ είλαη θχξην ζπζηαηηθφ. Πξφθεηηαη γηα ζρεδφλ θαζαξφ κεζάλην, επεηδή θαηά ηελ πγξνπνίεζε ηα ππφινηπα ζπζηαηηθά παξακέλνπλ ζε αέξηα θαηάζηαζε θαη απνκαθξχλνληαη κε εμαίξεζε ίζσο ηνπ αηζαλίνπ (C 2 H 6 ), ην νπνίν πγξνπνηείηαη ζηελ ίδηα δηεξγαζία. Νικολάου Ανδρζασ -22- Έτοσ 2014

Απνηέιεζκα ινηπψλ ηεο πγξνπνίεζεο είλαη ε ζπξξίθλσζε ηνπ φγθνπ ηνπ Φ.Α. απφ ηελ αέξηα ζηελ πγξή θαηάζηαζε θαηά ηνλ ζπληειεζηή ζρεδφλ 600. Απηφ ζεκαίλεη φηη έλα θπβηθφ κέηξν (1κ 3 ) Φ.Α. πγξνπνηεκέλν θαηαιακβάλεη φγθν 600 θνξέο κηθξφηεξν. Γειαδή 1κ3 (θπβηθφ κέηξν) Τ.Φ.Α. αληηζηνηρεί ζε 600κ 3 (θπβηθά κέηξα) Φ.Α. 1.9.2 Κίλδπλνη από ηo ΤΦΑ Οη θίλδπλνη πνπ ζπλδένληαη κε ηελ αζθάιεηα ησλ ηεξκαηηθψλ ζηαζκψλ ΤΦΑ είλαη ζε ζπδήηεζε γηα πνιιέο δεθαεηίεο. Σν αηχρεκα ζην Κιήβειαλη ην 1944, πνπ ήηαλ κηα απφ ηηο πξψηεο εγθαηαζηάζεηο πγξνπνηεκέλνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζην νπνίν ζθνηψζεθαλ 128 άηνκα δεκηνχξγεζε θφβνπο γηα ηνπο θηλδχλνπο ηνπ ΤΦΑ πνπ εμαθνινπζνχλ λα ππάξρνπλ κέρξη θαη ζήκεξα. Βειηηψζεηο ζηελ ηερλνινγία θαη πξφηππα αζθαιείαο απφ ην 1940 έρνπλ θάλεη αζθαιέζηεξεο ηηο εγθαηαζηάζεηο ΤΦΑ, παξφια απηά παξακέλνπλ ζνβαξά θίλδπλνη γηαηί ην ΤΦΑ είλαη εγγελψο αζηαζήο θαη ζπλήζσο κεηαθέξεηαη θαη απνζεθεχεηαη ζε κεγάιεο πνζφηεηεο. Έλαο ηεξκαηηθφο ζηαζκφο πγξνπνηεκέλνπ θπζηθνχ αεξίνπ νξίδεηαη απφ ηελ ΔΔ λνκνζέζηα (νδεγία 96/82/ΔΚ) ζαλ κηα απφ ηηο πην επηθίλδπλεο εγθαηαζηάζεηο κηα εγθαηάζηαζε Seveso II. Ζ νδεγία 96/82/ΔΚ νλνκάδεηαη νδεγία Seveso II φπνπ αθνξά ηελ πξφιεςε θαη θαηαζηνιή βηνκεραληθψλ αηπρεκάησλ κεγάιεο έθηαζεο. Γεληθά νη θίλδπλνη πεξηιακβάλνπλ αλαθιεμηκφηεηα, θαηάςπμε θαη αζθπμία. Σν θπζηθφ αέξην είλαη εχθιεθην θαη ε αλεμέιεγθηε απειεπζέξσζε πγξνπνηεκέλνπ Φ.Α. δεκηνπξγεί θηλδχλνπο «ππξθαγηάο ιίκλεο» ή ζε πεξηνξηζκέλνπο ρψξνπο θηλδχλνπο έθξεμεο. Οη «ππξθαγηέο ιίκλεο» (fire pools) είλαη απφ ηνπο ζνβαξφηεξνπο θηλδχλνπο απφ ην ΤΦΑ. Μηα «ππξθαγηά ιίκλεο» είλαη κηα θσηηά ζηξνβηιψδνπο δηάδνζεο πνπ θαίεη πάλσ απφ κηα νξηδφληηα «ιίκλε» εμαηκηδφκελνπ θαπζίκνπ φπνπ ην θαχζηκν έρεη κεδεληθή ή ρακειή αξρηθή νξκή. Ζ «ππξθαγηά ιίκλεο» κπνξεί λα είλαη ζηαηηθή δειαδή φηαλ ε «ιίκλε» θαπζίκνπ είλαη πεξηνξηζκέλε ή κηα «ηαρέσο εμαπινχκελε» ππξθαγηά. Νικολάου Ανδρζασ -23- Έτοσ 2014

Αλ ην ΤΦΑ δηαξξεχζεη θνληά ζε κηα πεγή αλάθιεμεο, νη αηκνί ΤΦΑ πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηελ εμάηκηζε (ζε κηα εχθιεθηε ζπγθέληξσζε κε ηνλ αέξα 5% κέρξη 15%) ζα θανχλ πάλσ απφ ηελ θειίδα ηνπ ΤΦΑ. Ζ πξνθχπηνπζα «ππξθαγηά ιίκλεο» ζα εμαπισζεί φπσο εμαπιψλεηαη ε θειίδα ΤΦΑ καθξηά απφ ηελ πεγή δηαξξνήο θαη ην ΤΦΑ ζα ζπλερίζεη λα εμαηκίδεηαη ζε αηκνχο. Μηα ηέηνηα «ππξθαγηά ιίκλεο» είλαη πνιχ έληνλε, ε θαχζε ηεο είλαη πνιχ γξήγνξε θαη αλαπηχζζεη πνιχ πςειφηεξεο ζεξκνθξαζίεο απφ φηη νη θσηηέο πεηξειαίνπ ή βελδίλεο. Απηνχ ηνπ είδνπο ππξθαγηά δελ κπνξεί λα θαηαζβεζζεί. Θα πξέπεη πξψηα λα αλαισζεί φιν ην ΤΦΑ γηα λα ζβήζεη. Γεδνκέλνπ φηη ε «ππξθαγηά ιίκλεο» ΤΦΑ αλαπηχζζεη πνιχ ςειέο ζεξκνθξαζίεο ζε γξήγνξν ρξφλν, ε ζεξκηθή αθηηλνβνιία κπνξεί λα ηξαπκαηίζεη αλζξψπνπο θαη δεκηέο ζε ηδηνθηεζίεο πνπ βξίζθνληαη ζε ζεκαληηθή απφζηαζε απφ ηελ ππξθαγηά. Δίλαη πνιινί εηδηθνί πνπ ζπκθσλνχλ φηη ε ππξθαγηά ιίκλεο απφ ΤΦΑ εηδηθά πάλσ ζε λεξφ είλαη ν πην ζνβαξφο θίλδπλνο ΤΦΑ. Γηαζπνξά, αλάθιεμε θαη έθξεμε αηκψλ ΤΦΑ. Σν ΤΦΑ αλ δηαξξεχζεη αεξηνπνηείηαη γξήγνξα θαη δεκηνπξγεί έλα λέθνο ςπρξψλ αηκψλ θπζηθνχ αεξίνπ. Ο φγθνο ηνπ απμάλεη 600 θνξέο θαη αλακεηγλπφκελν κε ηνλ αέξα, ςχρεη ηνλ αέξα θαη ζρεκαηίδεη έλα θξχν ιεπθφ ζχλλεθν αηκψλ πνπ επεηδή είλαη κεγαιχηεξν ζε ππθλφηεηα απφ ηνλ αέξα δελ δηαιχεηαη. Σν ζχλλεθν απηφ κπνξεί λα ηαμηδέςεη κε ηνλ άλεκν ζε ζεκαληηθέο απνζηάζεηο κέρξηο φηνπ λα ζπλαληήζεη κηα πεγή αλάθιεμεο ή λα δηαιπζεί φηαλ απμεζεί αξθεηά ε ζεξκνθξαζία ησλ αηκψλ. Σν θπζηθφ αέξην φηαλ είλαη ζε ζεξκνθξαζία πεξηβάιινληνο είλαη ειαθξχηεξν απφ ηνλ αέξα θαη αλεβαίλεη ζηελ αηκφζθαηξα φπνπ θαη δηαιχεηαη γξήγνξα ζε πεξίπησζε δηαξξνήο. Ωζηφζν ην ΤΦΑ ιφγν ηεο ρακειήο ζεξκνθξαζίαο ηνπ, ςχρεη ηνλ αέξα θαζψο αεξηνπνηείηαη θαη αλακηγλχεηαη κε ηνλ αέξα. Σν θξχν λέθνο ηνπ αηκνχ ΤΦΑ πνπ δεκηνπξγείηαη παξακέλεη ππθλφηεξν απφ ηνλ αέξα (δελ δηαιχεηαη) αιιά κεηαθηλείηαη πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηνπ αλέκνπ. Δάλ ην θξχν λέθνο ηνπ αεξηνπνηνχκελνπ ΤΦΑ εηζέξζεη ζε έλα θιεηζηφ ρψξν ζα αλαθιερζεί θαη ζα εθξαγεί. Νικολάου Ανδρζασ -24- Έτοσ 2014

1.9.3 Μεηαθνξά ηνπ πγξνπνηεκέλνπ Φπζηθνύ Αεξίνπ Σν πγξνπνηεκέλν θπζηθφ αέξην κεηαθέξεηαη κε πινία δηπινχ θχηνπο πνπ έρνπλ ζρεδηαζηεί εηδηθά γηα λα ρεηξίδνληαη ηελ ρακειή ζεξκνθξαζία ηνπ πγξνπνηεκέλνπ θπζηθνχ αεξίνπ. Σα ελ ιφγσ δεμακελφπινηα είλαη κνλσκέλα γηα λα πεξηνξίδνπλ ηελ απψιεηα πγξνπνηεκέλνπ αεξίνπ ιφγσ εμάηκηζεο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε ζπκπιήξσζε ησλ θαπζίκσλ ησλ πινίσλ. χκθσλα κε ην World Gas Intelligence (2008), ζε έλα ηππηθφ ηαμίδη, εθηηκάηαη φηη πεξίπνπ ην 0,1%-0,25% ηνπ θνξηίνπ ΤΦΑ εμαηκίδεηαη θάζε κέξα, αλάινγα κε ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο κφλσζεο θαη ηελ ηξαρχηεηα ηνπ ηαμηδηνχ. ε έλα ηππηθφ ηαμίδη, 20 εκεξψλ κπνξεί λα εμαηκηζηεί απφ ην 2%-6% ηνπ ζπλνιηθνχ φγθνπ ηνπ ΤΦΑ. Σξεηο ηχπνπ δεμακελφπινησλ ΤΦΑ: θαηξηθνχ (Moss) ζρεδηαζκνχ (44%) ρεδηαζκνχ κεκβξάλεο (51%) Γηαξζξσηηθνχ πξηζκαηηθνχ ζρεδηαζκνχ Νικολάου Ανδρζασ -25- Έτοσ 2014

Γεμακελφπινην ΤΦΑ ζρεδηαζκνχ κεκβξάλεο Σα δεμακελφπινηα κεηαθνξάο ΤΦΑ έρνπλ κήθνο κέρξη 300 κέηξα κήθνο, 46 κέηξα πιάηνο θαη απαηηνχλ έλα ειάρηζην βάζνο πδάησλ 12 κέηξα φηαλ είλαη πιήξσο θνξησκέλα. Απηή ηε ζηηγκή ππάξρνπλ 155 δεμακελφπινηα πνπ κεηαθέξνπλ πεξηζζφηεξν απφ 120 εθαη. Σφλνπο πγξνπνηεκέλνπ θπζηθνχ αεξίνπ αλά έηνο. Νικολάου Ανδρζασ -26- Έτοσ 2014

κεκβξάλεο Γεμακελή δεμακελφπινηνπ ΤΦΑ ηχπνπ Μηα κηθξή πνζφηεηα ΤΦΑ εμαηκίδεηαη απφ ηε δεμακελή θαηά ηελ απνζήθεπζε, ηελ ςχμε ηεο δεμακελήο, ηελ δηαηήξεζε ζηαζεξήο πίεζεο ζην εζσηεξηθφ ηεο δεμακελήο θαη ηελ δηαηήξεζε ηνπ ΤΦΑ ζην ζεκείν «βξαζκνχ» ηνπ. Ζ άλνδνο ηεο ζεξκνθξαζίαο Νικολάου Ανδρζασ -27- Έτοσ 2014

αληηζηαζκίδεηαη απφ κε εμαεξηζκφ ηνπ ΤΦΑ απφ ηελ δεμακελή απνζήθεπζεο (Πεγή: University of Houston IELE, Introduction to LNG). Γηαηνκή δεμακελήο δεμακελφπινηνπ ΤΦΑ δηαξζξσηηθνχ πξηζκαηηθνχ ζρεδηαζκνχ. ήκεξα ππάξρνπλ 155 δεμακελφπινηα ΤΦΑ ζπλνιηθήο ρσξεηηθφηεηαο 18 εθαη. θπβ. κέηξσλ. 125 δεμακελφπινηα κε ρσξεηηθφηεηα πάλσ απφ 120 θπβ. ρηιηφκεηξα 15 δεμακελφπινηα κε ρσξεηηθφηεηα 50-120 θπβ. ρηιηφκεηξα 15 δεμακελφπινηα κε ρσξεηηθφηεηα θάησ απφ 50 θπβ. ρηιηφκεηξα 1.9.4 Απνζεθεπζε ηνπ πγξνπνηεκελνπ Φπζηθνπ Αεξηνπ Όηαλ ΤΦΑ θηάζεη ζηνπο ηεξκαηηθνχο ζηαζκνχο, κεηαθέξεηε ζε εηδηθέο κνλσκέλεο δεμακελέο απνζήθεπζεο. Οη δεμακελέο απηέο κπνξεί λα είλαη πάλσ ή θάησ απφ ην έδαθνο θαη δηαηεξνχλ ην πγξφ ζε ρακειή ζεξκνθξαζία γηα λα ειαρηζηνπνηεζεί ην χςνο ηεο εμάηκηζεο. Αλ δελ απειεπζεξσζνχλ αηκνί ΤΦΑ, ε πίεζε θαη ε ζεξκνθξαζία ζην εζσηεξηθφ ηεο δεμακελήο απμάλεηαη. Σν πγξνπνηεκέλν θπζηθφ αέξην Νικολάου Ανδρζασ -28- Έτοσ 2014

ραξαθηεξίδεηαη σο θξπνγεληθφ θαη δηαηεξείηαη ζηελ πγξή ηνπ θαηάζηαζε ζε πνιχ ρακειέο ζεξκνθξαζίεο. Ζ ζεξκνθξαζία ζην εζσηεξηθφ ηεο δεμακελήο ζα παξακείλεη ζηαζεξή, αλ ε πίεζε παξακέλεη ζηαζεξή, επηηξέπνληαο ην εμαηκηζκέλν θπζηθφ αέξην λα απειεπζεξψλεηαη απφ ηε δεμακελή. Απηή ε δηαδηθαζία είλαη γλσζηή σο απηνηαηάςπμε. Οη απψιεηεο εμάηκηζεο ζπιιέγνληαη θαη ρξεζηκνπνηνχληαη σο πεγή θαπζίκσλ ζηελ εγθαηάζηαζε ή γηα ην δεμακελφπινην κεηαθνξάο. Σν πγξνπνηεκέλν θπζηθφ αέξην ζεξκαίλεηαη ζην ζεκείν πνπ κπνξεί λα κεηαηξέπεη ζηελ αέξηα θαηάζηαζε γηα λα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί. Απηφ επηηπγράλεηαη ρξεζηκνπνηψληαο κηα δηαδηθαζία απελεξγνπνίεζεο κε ελαιιαθηέο ζεξκφηεηαο. Νικολάου Ανδρζασ -29- Έτοσ 2014

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 2.1 Γίθηπα Μεηαθνξάο θαη δηαλνκήο ηνπ Φπζηθνύ Αεξίνπ 2.1.1 Υαιύβδηλα δίθηπα Πξνγξακκαηηζκόο Mπνξνχλ λα δεκηνπξγεζνχλ δηάθνξα πξνβιήκαηα θαηά ηε κεηαθνξά ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ είηε πξνο ηνπο θαηαλαισηέο (ΓΔΖ) είηε πξνο ηνπο ζηαζκνχο παξάδνζεο αεξίνπ ζηηο εηαηξείεο δηαλνκήο. Δπίζεο, κπνξεί λα δεκηνπξγεζνχλ ζηα φξηα ησλ δήκσλ νη νπνίνη ζα ηξνθνδνηεζνχλ, αθνχ απφ εθεί θαη έπεηηα, θχξηνη ησλ αηφκσλ απφ φπνπ ζα πεξάζνπλ νη αγσγνί είλαη ίδηνη ε δήκνη, πνπ κπνξεί βεβαίσο λα δηαζέζνπλ ην δηθαίσκα ηνπο ζηηο εηαηξείεο κέζσ ησλ δηαθφξσλ ζπκβάζεσλ. Γεληθά ην πξψην ζηάδην ηεο φιεο δηαδηθαζίαο ζρεδηάζεσο θαη θαηαζθεπήο ελφο πηεζηηθνχ δηθηχνπ είλαη ε πξψηε επηινγή ησλ εδαθψλ, απφ φπνπ ζα πεξάζνπλ νη αγσγνί. Σα ζηνηρεία απηά ηίζεληαη ππφςε ησλ αξκνδίσλ, πνπ πξέπεη λα ζπκθσλήζνπλ γηα ηε ράξαμε. Δάλ ν αγσγφο πεξλάεη απφ νηθηζκνχο ή δηαζρίδεη δξφκνπ, ζηδεξνδξνκηθέο γξακκέο, απιάθηα κεηαθνξάο λεξνχ θιπ., εθηφο απφ ηελ θάηνςε ρξεηαδφκαζηε θαη ζρέδηα θαηαθφξπθσλ ηνκψλ θαζέησλ θαη θαηά κήθνο. ηελ δηεζλή πξαθηηθή αθνινπζνχλ δηάθνξεο ζπλελλνήζεηο κε ηνπο ηδηνθηήηεο ησλ εδαθψλ, απφ ηα νπνία ζα πξέπεη λα πεξάζεη ν αγσγφο, δηφηη πξέπεη λα ζπκθσλήζνπλ θαη απηνί. ε πεξίπησζε δηαθσλίαο, ππάξρεη λνκνζεζία ε νπνία επηιχεη ηαρέσο ηηο δηαθνξέο, κε βάζε ην δεκφζην ζπκθέξνλ εθφζνλ θξηζεί φηη ππάξρεη ζηελ εθδηθαδφκελε ππφζεζε. ε απηή ηελ πεξίπησζε, ν ηδηνθηήηεο ησλ εδαθίσλ ππνρξενχηαη λα δερζεί ηε δηέιεπζε ησλ αγσγψλ. ηνηρεία γηα ηνπο ζωιήλεο ηειεδηθηύωλ Γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ ηειεδηθηχσλ θαη ησλ δηθηχσλ δηαλνκήο (εθφζνλ ε πίεζε ηνπ δηθηχνπ είλαη κεγαιχηεξε ησλ 4 bar), ρξεζηκνπνηνχληαη ζσιήλεο απφ ράιπβα. Νικολάου Ανδρζασ -30- Έτοσ 2014

Βέβαηα, άιινη ραιχβδηλνη ζσιήλεο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηα ηειεδίθηπα θαη άιινη γηα ηα ππφινηπα δίθηπα. Οη ραιχβδηλνη ζσιήλεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηα δίθηπα αεξίνπ, πξέπεη λα έρνπλ θαηαζθεπαζηεί απφ ράιπβεο νη νπνίνη έρνπλ παξαρζεί ζε θάκηλν Siemens-Martin ή ζε ειεθηξνθακίλνπο. ηνλ πίλαθα 4.4, κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε πσο νη ράιπβεο St.34.7 θαη νη St.38.7 κπνξνχλ λα παξαρζνχλ σο κε εζπραζκέλνη 1 (U), εζπραζκέλνη (R) ή θαη ηδηαηηέξσο εζπραζκέλνη (RR). Ο ράιπβαο St.43.7 πξέπεη λα είλαη πάληνηε εζπραζκέλνο, ελψ νη ράιπβεο St.47.7 θαη St.53.7 πάληνηε ηδηαηηέξσο εζπραζκέλνο, ελψ νη ράιπβεο St.47.7 θαη St.53.7 πάληνηε ηδηαηηέξσο εζπραζκέλνη. Άιινη ράιπβεο δελ πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ζσιήλεο δηθηχσλ κεηαθνξάο. ηνλ παξαθάησ πίλαθα βιέπνπκε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο κεραληθήο αληνρήο ηνπο. Υάιπβεο Όξην ξνήο Όξην Μήθπλζε Γπζζξαπζηφ- Γηάκεηξνο ζξαχζεσο ζξαχζεσο ηεηα ζε ± 0 ν C πεξφλεο L o = 5d o kpm/cm 2 θαηά ηελ % δνκηθή Kp/mm 2 Kp/mm 2 Διάρηζην ειάρηζην πηπρψζεσο U St 34.7 21 33 + 45 26-2 α R St 34.7 21 33 + 45 26 4,0 2 α RR St 34.7 21 33 + 45 26 5,0 2 α U St 38.7 25 38 + 50 24-2 α 1 Ο Χάλυβασ παραςκευάηεται με εξανκράκωςθ του χυτοςιδιρου. Ταυτοχρόνωσ απομακρφνονται κατά το δυνατόν το κείο και ο φωςφόροσ, ςτοιχεία τα οποία όπωσ προαναφζρκθκε είναι επιβλαβι, και ρυκμίηεται θ περιεκτικότθτα ςε μαγγάνιο και πυρίτιο, ςτοιχεία τα οποία εμπεριζχονται ςτον ακατζργαςτο ςίδθρο. Οι παραπάνω ρφποι απομακρφνονται δια τθσ καφςθσ με τθν πρόςδωςθ οξυγόνου. Η επικυμθτι χθμικι ςφςταςθ του χάλυβα επιτυγχάνεται με τθν αποξείδωςθ και τθν προςκικθ αςβζςτου για τθν δζςμευςθ του φωςφόρου. Για τθν αποφυγι δθμιουργίασ φυςαλίδων, οι οποίεσ μποροφν να δθμιουργθκοφν κατά τθν χφτευςθ του ρευςτοφ χάλυβα εξαιτίασ υπολειμμάτων οξυγόνου και διοξειδίου του άνκρακα, προςτίκενται ςτο κράμα ςυμπλθρωματικώσ πυρίτιο, μαγγάνιο, αςβζςτιο ι αλουμίνιο. ΟΙ κατ αυτόν τον τρόπο επεξεργαςμζνοι χάλυβεσ ονομάηονται θςυχαςμζνοι. Τα πλεονεκτιματά τουσ είναι ότι δεν επθρεάηονται από τθν γιρανςθ και ςυγκολλοφνται ιδιαιτζρωσ καλά. 180 ο Νικολάου Ανδρζασ -31- Έτοσ 2014

R St 38.7 25 38 + 50 24 4,0 2 α RR St 38.7 25 38 + 50 24 4,5 2 α St 43.7 30 43 + 55 23 4,0 3 α St 47.7 33 47 + 59 21 4,0 4 α St 53.7 37 52 + 64 20 4,0 4 α * Γηα ξαθηνχο ζσιήλεο ζ = πάρνο ηνηρψκαηνο θαη γσλία θάκςεσο 180 ν Οη ζσιήλεο ρσξίο ξαθή πξέπεη λα έρνπλ θαηαζθεπαζηεί είηε ελ ζεξκψ (δη ειάζηξσλ, πηέζεσο ή ηξαβήγκαηνο) είηε ελ ςπρξψ θαη λα έρνπλ θαλνληθή αλάπηπμε. Οη ζσιήλεο κε ξαθή, πξέπεη λα έρνπλ ζπγθνιιεζεί (θαηά κήθνο ή ειηθνεηδψο) κε εηδηθέο κεζφδνπο, πνπ κπνξνχλ λα εμαζθαιίζνπλ ζπληειεζηή ζπγθνιιήζεσο u ν = 1. Ζ ππεξχςσζε ηεο ξαθήο δελ πξέπεη λα ππεξβαίλεη: Γηα πάρνο ηνηρψκαηνο κέρξη 8mm ηα 2,5mm. Γηα πάρνο ηνηρψκαηνο κέρξη 8mm έσο 14mm ηα 3mm. Γηα πάρνο ηνηρψκαηνο κεγαιχηεξν ησλ 14mm ηα 4mm. Η αλνρή ζηελ δηάκεηξν είλαη: A) ηνπο ζσιήλεο ρσξίο ξαθή ±1% ηεο εμσηεξηθήο δηακέηξνπ d a. B) ηνπο ζσιήλεο κε ξαθή (επί ηεο εμσηεξηθήο δηακέηξνπ d a ). Γηα d a < 200mm ± 1% Γηα d a = 200mm έσο 1000mm ± 0,5% + 1mm Γηα d a = 1000mm ± 6% Οη ζσιήλεο πξέπεη λα κελ έρνπλ απνκαθξχλζεηο απφ ηελ θπθιηθφηεηα. Δπηηξέπεηαη απνκάθξπλζε απφ ηνλ θχθιν γηα πάρε s = 0,01 X d a κέρξη 1%. Υαιύβδηλνη ζωιήλεο γηα άιια δίθηπα Νικολάου Ανδρζασ -32- Έτοσ 2014

Υαιχβδηλνη ζσιήλεο θαη άιισλ πνηνηήησλ ρξεζηκνπνηνχληαη επίζεο ζηα δίθηπα αεξίσλ. Καη απηνί κπνξεί λα κελ είλαη ρσξίο ξαθή ή κε ξαθή. ηνηρεία γηα ηνπο ζσιήλεο ρσξίο ξαθή, θαηά DIN 2460, καο δίλεη ν πίλαθαο 4-7. Όπσο δηαπηζηψλνπκε θαη νη δχν πνηφηεηεο πιηθνχ αλήθνπλ ζην DIN1629, ε κελ St 00 θνηλή εκπνξίνπ θαη ε St 35 κε πξνδηαγξαθέο. εκεηψλεηαη φηη θαηφπηλ ζπκθσλίαο κπνξνχλ λα θαηαζθεπαζηνχλ θαη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζσιήλεο άιισλ πνηνηήησλ κε πξνδηαγξαθέο πάληα θαηά DIN 1629. Γηα ηελ θαηαζθεπή ραιχβδηλσλ δηθηχσλ, ρξεζηκνπνηνχληαη θαη νη ζσιήλεο κε ξαθή DIN 1626. Οη θπξηφηεξνη απφ απηνχο είλαη νη St33 θαη St 37-2 πληζηάηαη νη εληφο παξελζέζεσο ζσιήλεο λα απνθεχγνληαη. Γπλαηφηεηεο θαηαζθεπήο κε κνχθεο, γηα ζπγθφιιεζε έρνπλ κφλν νη ζσιήλεο ηνπ πίλαθα 4-8, ελψ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη γηα ζπγθνιιήζεηο θαη επέθηαζε θαη ζσιήλεο απφ άιια πιηθά, πνπ πεξηιακβάλνληαη φκσο ζην DIN 1626 θαη ηνχην θαηφπηλ εηδηθήο ζπκθσλίαο. Η ηνπνζέηεζε Γηα ηελ ηνπνζέηεζε ησλ ζσιήλσλ ππάξρνπλ δηάθνξεο δηαηάμεηο. ε θάζε πεξίπησζε, ππάξρνπλ παξαδεθηέο νδεγίεο φπσο γηα ην πιάηνο ηνπ ράλδαθα, γηα βάζνο εθζθαθήο κέρξη 1,75m., πξέπεη λα είλαη 0,7m., ελψ γηα βάζνο 1,78m., 0,8m. θαη αλάινγν πξνο ηελ δηάκεηξν ηνπ ηνπνζεηνχκελνπ ζσιήλα. Αληίζηνηρε είλαη ε ειάρηζηε επηθάιπςε, ε νπνία ζε θάζε πεξίπησζε δελ κπνξεί λα είλαη κηθξφηεξε απφ 0,8m. έσο 1,00mm. Ηδηαίηεξε πξνζνρή, πξέπεη λα δίλεηαη ζηλ ηνπνζέηεζε ηνπ ζσιήλα. Δπεηδή ζε κεγάιν βαζκφ ηα ειιεληθά εδάθε είλαη πεηξψδε, ζπληζηάηαη ηεο εδξαίσζεο ηνπ ζσιήλα, λα πξνεγείηαη ζηξψζε άκκνπ πάρνπο 15cm. Μεηά ηελ ηνπνζέηεζε ηνπ ζσιήλα, γεκίδνπκε ηνλ αχιαθα κε άκκν, κέρξη λα ζθεπαζηεί ν ζσιήλαο. ηελ ζπλέρεηα ηα πξψηα 30cm., δελ πξέπεη λα ρηππεζνχλ κεραληθά, αιιά κφλν κε ην ρέξη. Μεηά απφ ηα 30cm., πξέπεη λα ηνπνζεηεζνχλ δηάθνξα πιαζηηθά πιέγκαηα, ηα νπνία ζα θέξνπλ ελδεηθηηθή έλδεημε «ΠΡΟΟΥΖ ΩΛΖΝΑ Νικολάου Ανδρζασ -33- Έτοσ 2014

ΑΔΡΗΟΤ». Σέινο, αλάκεζα απφ ηα ζηξψκαηα ηα νπνία ζπκππθλψλνληαη κεραληθά, κπνξεί λα ηνπνζεηεζεί ελδεηθηηθά θαη δεχηεξν πιαζηηθφ πιέγκα. ηελ Δπξψπε θαη ζηελ Ακεξηθή, φηαλ είλαη λα ηεζεί ζε ιεηηνπξγία ην δίθηπν, θαζαξίδεηαη θαη ειέγρεηαη γηα ζηεγαλφηεηα κε δνθηκή ζε πίεζε (κέζσ θάπνησλ θαλνληζκψλ). Η δηάβξωζε Ηδηαίηεξε ζεκαζία, πξέπεη λα δνζεί ζηελ πξνθχιαμε ησλ ζσιήλσλ, νη νπνίνη ηνπνζεηνχληαη ζην έδαθνο, απφ δηάθνξεο πξνζβνιέο ηνπ πιηθνχ ησλ ζσιήλσλ, απφ ρεκηθά ή απφ ειεθηξνρεκηθά αίηηα, ηα νπνία αξρίδνπλ απφ ηελ επηθάλεηα θαη πξνρσξνχλ πξνο ην εζσηεξηθφ. Σν θαηλφκελν απηφ, νλνκάδεηαη Korrosion (δηάβξσζε). Ζ παξνπζία ηνπ νμπγφλνπ, πξνθαιεί ζηνλ ράιπβα νμείδσζε (ζθνπξηά), νη νπνίεο ζσιελψζεηο έρνπλ ηνπνζεηεζεί ζην έδαθνο. Τπάξρνπλε πεξηπηψζεηο, ζηηο νπνίεο νη ζσιήλεο, νη νπνίνη είλαη ηνπνζεηεκέλνη ζε εδάθε ηα νπνία δελ θέξνπλ παξνπζία αέξα, λα παξνπζηάδνπλ ην θαηλφκελν ηεο δηάβξσζεο (εδάθε απφ πγξφ ππιφ, βνχξθν θιπ.) ηα νπνίν έρεη απνδνζεί ζε δηάθνξνπο αλαεξφβηνπο κηθξννξγαληζκνχο. Πνιχ ζπρλά, ην αίηην ηεο δηάβξσζεο, είλαη ειεθηξηθά ξεχκαηα πνπ δεκηνπξγνχληαη, φηαλ νη ζσιήλεο δηαηξέρνπλ δηαθνξεηηθά είδε εδαθψλ. Έλα άιιν αίηην, είλαη ηα «αιεηεχνληα» ξεχκαηα, ηα νπνία πξνθαινχληαη απφ πεγέο ζπλερψλ ξεπκάησλ πνπ κπνξεί λα ππάξρνπλ ζην πεξηβάιινλ ησλ ζσιελψζεσλ. Σα ξεχκαηα απηά, ρξεζηκνπνηνχλ ηνπο ζσιήλεο ζαλ αγσγνχο θαη πξνθαινχλ ζνβαξή δηάβξσζε ζηα ζεκεία πνπ ηνπο εγθαηαιείπνπλ. Αληηκεησπίδνπκε ηελ δηάβξσζε, κε παζεηηθή θαη ελεξγεηηθή πξνζηαζία. Ζ παζεηηθή πξνζηαζία, ζπλίζηαηαη ζε δηάθνξεο επηθαιχςεηο απφ βηηνπκεληθά πιηθά ή αθφκε θαη απφ κεηαιιηθά π.ρ. γαιβαληζκφ. Ζ πην ζπλεζηζκέλε πξνζηαζία, γίλεηαη κε βηηνπκεληθά πιηθά ζε πεξηζζφηεξεο ζηξψζεηο. Ζ πξψηε ζηξψζε, αθνξά ζε βάςηκν κε αξαησκέλν βηηνπκεληθφ πιηθφ, ελψ ε δεχηεξε ζηξψζε απφ ππθλφ πιηθφ ην νπνίν Νικολάου Ανδρζασ -34- Έτοσ 2014

ην νπνίν επηηίζεληαη ζηελ πςειή ζεξκνθξαζία, πνπ ξεπζηνπνηείηαη. Δληζρπηηθά παινπθάζκαηα ρξεζηκνπνηνχληαη επίζεο. Σειεπηαία αλαπηχζζεηαη γξήγνξα ε πξνζηαζία κε πιαζηηθά πιηθά ηα νπνία έρνπλ πνιιά πιενλεθηήκαηα: Γελ απνξξνθνχλ ην λεξφ Έρνπλ κεγάιε ειεθηξηθή αληίζηαζε Μεγάιε αληίζηαζε ζηηο ρεκηθέο πξνζβνιέο ηνπ εδάθνπο Αιιά επεξεάδνληαη απφ ηελ ζεξκνθξαζία, π.ρ. έθζεζε ζηνλ ήιην. Σα δχν πιαζηηθά πιηθά, ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχληαη επξέσο θαη έρνπλε δήηεζε, είλαη ην πνιπαηζπιέλην (ΡΔ) θαη ην πνιπβηλπινρισξίδην (PVC). πλδέζεηο ραιύβδηλωλ ζωιήλωλ Οη ζπλδέζεηο ραιχβδηλσλ ζσιελψζεσλ γίλνληαη θπξίσο κε ζπγθφιιεζε γηα φιεο ηηο ζέζεηο θαη κε ηηο κεζφδνπο. Δ = ζπγθνιιήζεηο ειεθηξηθνχ ηφμνπ G = ζπγθνιιήζεηο αεξίνπ (απηνγελείο) S = ζπγθνιιήζεηο κε πξνζηαηεπηηθφ αέξην WIG = ζπγθνιιήζεηο κε ειεθηξφδηα βνιθξακίνπ θαη πξνζηαηεπηηθή νπδέηεξε αηκφζθαηξα ΜIG = ζπγθνιιήζεηο κε κεηαιιηθά ειεθηξφδηα θαη πξνζηαηεπηηθή νπδέηεξε αηκφζθαηξα Ζ πνηφηεηα Η πξέπεη λα ηθαλνπνηεί θάπνηεο πξνυπνζέζεηο: 1. Να έρεη πηζηνπνηεζεί ε πνηφηεηα ηνπ πιηθνχ θαηαζθεπήο ησλ ζσιήλσλ θαη ε θαηαιιειφηεηα ηνπ γηα ηελ κέζνδν ζπγθνιιήζεσο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί. 2. Να έρεη γίλεη ε θαηάιιειε πξνεηνηκαζία, ζχκθσλα κε ηνπο θαλνληζκνχο, θαη φηη ζα ππάξμεη θαηάιιειε επίβιεςε, ζχκθσλα κε ηνπο θαλνληζκνχο. Νικολάου Ανδρζασ -35- Έτοσ 2014

3. Ζ κέζνδνο ζπγθνιιήζεσο ζα πξέπεη λα είλαη ζχκθσλε κε ηηο ηδηφηεηεο ηνπ πιηθνχ θαη ην πάρνο ηνπ ζσιήλα. 4. Σν πιηθφ ην νπνίν ζα πξνζηεζεί (ειεθηξφδηα, ζχξκαηα) ζα πξέπεη λα είλαη θαηάιιεια γηα ην βαζηθφ πιηθφ ζηνηρείν ηνπ ζσιήλα, ζα πξέπεη φκσο πξνεγνπκέλσο λα γίλεη ζρεηηθφο έιεγρνο ή λα ππάξρεη άδεηα ρξεζηκνπνηήζεσο απφ ελδεδεηγκέλν νξγαληζκφ επηβιέςεσο. 5. Οη ζπγθνιιεηέο ζα πξέπεη λα είλαη δνθηκαζκέλνη ζε εηδηθφ έιεγρν θαη ζα επηβιέπνληαη θαηά ηελ εξγαζία ηνπο (DΗΝ 8560). 6. Όιεο νη ξαθέο ζα ειέγρνληαη εθ ησλ πζηέξσλ κε δηάθνξεο κεζφδνπο φπσο κε αθηίλεο Υ. 2.1.2. Πιαζηηθά δίθηπα ωιήλεο Σν πιηθφ ην νπνίν ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηα πιαζηηθά δίθηπα ην PVC θαη ην ΡΔ. Ζ ρξεζηκνπνίεζε ζσιήλσλ θαη εμαξηεκάησλ γίλεηαη γηα πηέζεηο δηαλνκήο κέρξη 4 bar, νη νπνίνη ζσιήλεο δνθηκάδνληαη κέρξη 10 bar πίεζε, ζηελ νπνία έρνπλ ηππνπνηεζεί ηα πάρε PVC ζθιεξφ (10 bar) DN 50 80 100 125 150 200 250 300 d α 63 90 110 140 160 225 280 355 s 3 4,3 5,3 6,7 7,7 10,8 13,4 16,9 PE ζθιεξφ d α 63 90 110 140 160 225 280 355 (10 bar) s 5,8 8,2 10,0 12,8 14,6 20,5 25,5 32,3 Σν ζθιεξφ PVC θαζψο θαη ην ζθιεξφ PE, αληέρνπλ ζηελ Korrosion θαη είλαη θαθνί αγσγνί ηνπ ειεθηξηζκνχ. Βαζηθφ ηνπο κεηνλέθηεκα είλαη, εππαζή έλαληη ηάζεσλ πνπ αλαπηχζζνληαη ζην πιηθφ ιφγσ ζεξκνθξαζηαθψλ κεηαβνιψλ, ιφγσ κεραληθψλ θνξηίζεσλ θαη έλαληη αηηηψλ γεληθψο πνπ πξνθαινχλ παιαίσζε ζην πιηθφ. Πξέπεη λα ζεκεησζεί, φηη ε κεηαβνιή ηνπ κήθνπο ηνπ, ιφγσ ζεξκνθξαζηαθψλ κεηαβνιψλ είλαη Νικολάου Ανδρζασ -36- Έτοσ 2014

κεγάιε, γη απηφ νη ζπλδέζεηο γίλνληαη κε ηξφπν πνπ επηδέρεηαη ηέηνηεο κεηαβνιέο φπσο κνχθεο πνπ ζπγθνιινχληαη πξνο ηνλ ζσιήλα ειεθηξηθά ή ζπλδένληαη κε απηφλ κε θφιιεο ή θαη πίεζε. Οη πιαζηηθνί ζσιήλεο, ηείλνπλ λα επηβιεζνχλ πιήξσο γηα ηα δίθηπα δηαλνκήο πφιεσλ, γηα ηηο θαηαλαιψζεηο ηεο νηθηαθήο θαη εκπνξηθήο ρξήζεο. ήκεξα, νη ζσιελψζεηο πνιπαηζπιελίνπ ρξεζηκνπνηνχληαη κε αζθάιεηα κέρξη ηα 4 bar. πλίζηαηαη, λα είλαη θίηξηλνπ ρξψκαηνο (ππφδεημε αγσγνχ αεξίνπ) κε ηελ πξνυπφζεζε φηη ζα έρεη εμαζθαιηζηεί θαη δελ ζα επεξεάδνληαη θαζφινπ απφ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία. Κχξηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ζσιελψζεσλ είλαη: Μέζε ππθλφηεηα (ISO R1183/70, DIN 53749) πληειεζηήο δηαζηνιήο (DIN 52328) Θεξκηθή αγσγηκφηεηα (DIN 52612) Μέηξν ειαζηηθφηεηαο (DIN 53547) Ζιεθηξηθή αληίζηαζε (ΗSO 250/68, DIN 53483) Σα ραξαθηεξηζηηθά ηα νπνία νινθιεξψλνπλ ηελ εηθφλα ηεο πνηφηεηαο θαη πνπ κπνξνχλ λα δηαθέξνπλ είλαη: Ζ ηάζε ζξαχζεσο (ISO R 527/67, DIN 53455) Ζ κήθπλζε ζξαχζεσο (ISO R 527, DIN 53455) Σν φξην ξνήο (ISO R 179/61, DIN 53455) Ζ αληνρή ξεγκαηψζεσο (ISO R 527/68, DIN 53455 ASTM 1693) Ζ αληνρή ζε θξνπζηηθή θάκςε (ISO R 527/68, DIN 53455 ASTM 1693) Ζ νξηαθή ηάζε θάκςεσο (ISO 178/75, DIN 53452) Ζ ζθιεξφηεηα D (ISO 868, DIN 53453) Ζ αληνρή ζε εζσηεξηθή πίεζε δηαξθείαο (DIN 53759) Νικολάου Ανδρζασ -37- Έτοσ 2014

Οη βαζηθέο απαηηήζεηο ζηηο ζσιελψζεηο αεξίνπ γηα ηελ δηαλνκή ζε δίθηπα αεξίνπ είλαη: Να ππάξρεη αληνρή ζε εζσηεξηθή πίεζε γηα κεγάιν δηάζηεκα θαηαπφλεζεο ζηελ εθάζηνηε ζεξκνθξαζηαθή πεξηνρή ιεηηνπξγίαο. Να ππάξρεη αληνρή ζε θξνπζηηθή θάκςε. Να ππάξρεη αληνρή ζε ξεγκάησζε φηαλ βξίζθνληαη ππφ ηάζε, ηδηαίηεξα ππφ ηελ επίδξαζε ησλ πιηθψλ πνπ κπνξεί λα βξεζεί ζην πεξηβάιινλ ηνπο. Να κελ πξνζξνθνχλ λεξφ ή νμπγφλν. Να κπνξνχλ λα θνιιεζνχλ κε αζθάιεηα ή λα ζπγθνιιεζνχλ απηνγελψο φπνηε ρξεηαζηεί. Απαηηήζεηο, ζα πξέπεη λα έρνπκε θαη απφ ηελ πξψηε χιε ε νπνία ζα πξέπεη: Να είλαη θαηάιιειε γηα ηελ θαηαζθεπή ζσιήλσλ πνιπαηζπιελίνπ ΜD PE (PE50) γηα δηαλνκή αεξίνπ. Αληηνμεηδσηηθνί ζηαζεξνπνηεηέο θαη πιηθφ ρξσκαηηζκνχ επηηξέπεηαη λα έρνπλ πξνζηεζεί κφλν ζηελ πξψηε χιε απφ ηνλ παξαγσγφ ηεο. Σν πνζνζηφ αηζάιεο (carbon black) πνπ επηηξέπεηαη λα πεξηέρεηαη ζηελ πξψηε χιε δελ πξέπεη λα ππεξβαίλεη ην 2,5% θαηά βάξνο. Πξνζζήθεο γηα νπνηνδήπνηε ιφγν ηνπ νπνίνπ δελ είλαη επαθξηβψο γλσζηή ε ρεκηθή ζχλζεζε δελ επηηξέπεηαη λα πεξηέρνληαη ζηελ πξψηε χιε. αλ βαζηθέο απαηηήζεηο απφ ηελ πξψηε χιε θαηαζθεπήο ησλ ζσιήλσλ πξέπεη λα είλαη: Ζ νλνκαζηηθή ππθλφηεηα (nominal dencity) ηεο πξψηεο χιεο φπσο ζα έρεη δηακνξθσζεί κεηά ηηο πξνζζήθεο πξέπεη λα θπκαίλεηαη κεηαμχ 0.942 θαη 0,952 g/cm 3. O δείθηεο ξνήο (melt flow index) πξέπεη λα είλαη 0,6 έσο 1,8 g/m κεηξεκέλνο θαηά DIN 59795. Πξηλ αξρίζεη ε θαηαζθεπή ησλ ζσιήλσλ, πξέπεη λα ππάξρνπλ επίζεκα πηζηνπνηεηηθά γηα ηελ πξψηε χιε πνπ λα αθνξνχλ: Νικολάου Ανδρζασ -38- Έτοσ 2014

Σελ ζχλζεζή ηνπο Σελ νλνκαζηηθή ηνπο ππθλφηεηα ην φξην ξνήο (δνθηκή εθειθπζκνχ) ην φξην ζξαχζεσο (δνθηκή εθειθπζκνχ) ηηο αληίζηνηρεο κεθχλζεηο Ο έιεγρνο ησλ ζσιήλσλ, ζπληζηάηαη λα γίλεηαη θαηά DIN 8075. Πιελ άιισλ, ζπλίζηαηαη λα εμεηάδνληαη ηα άθξα ησλ ζσιήλσλ, πνπ νη δηαηνκέο ηνπο πξέπεη λα είλαη απζηεξά θάζεηεο πξνο ηνλ άμνλα ηνπ ζσιήλα. Δπίζεο, ειέγρνληαη νη αλνρέο πνπ βξίζθνληαη κέζα ζηα φξηα πνπ νξίδεη ην DIN 8074. Δπίζεο, ζπλίζηαηαη ν έιεγρνο ηεο θπθιηθφηεηαο ησλ ζσιήλσλ. Δλ πξνθεηκέλσ, ε κέγηζηε δηάκεηξνο επηηξέπεηαη λα πξνέξρεηαη απφ απφθιηζε. Γηα ζσιήλεο ζε θνπινχξα Dmax = 1.06 * (DN) Γηα επζχγξακκνπο ζσιήλεο Dmax = 1.02 * (DN) 2.1.3 Δμαξηήκαηα θαη ζπλδέζεηο Όπσο, ζηνπο ραιπβδνζσιήλεο, έηζη θαηαζθεπάδνληαη θαη γηα ηα πιαζηηθά δίθηπα, παξφκνηα εμαξηήκαηα (κνχθεο, γσλίεο, ηάθ, ζηαπξνί, θιπ.) απφ ην ίδην πιηθφ πνπ θαηαζθεπάδνληαη θαη νη ζσιήλεο. Οη ζπλδέζεηο, γίλνληαη κε ζπγθφιιεζε ή κε θφιιεζε. ήκεξα, ππάξρνπλ κνχθεο νη νπνίεο θέξνπλ ειεθηξηθέο αληηζηάζεηο ψζηε λα ηήθνπλ ζηελ εμσηεξηθή θαη ηελ εζσηεξηθή επηθάλεηα ηνπ ζσιήλα γηα λα ζπλδένληαη πιήξσο. Τπάξρνπλ επίζεο θαη ιπφκελεο ζπλδέζεηο, αλάινγεο κε απηέο ησλ ραιχβδηλσλ ζσιελψζεσλ, αιιά θπξίσο ζπλδέζεηο κε κνχθεο Tyton. Γηα ηα δίθηπα πνιπαηζπιελίνπ, ηα εμαξηήκαηα πξέπεη λα θαηαζθεπάδνληαη απφ κέζεο ππθλφηεηαο πνιπαηζπιελίνπ (MDPE) θίηξηλνπ ρξψκαηνο ηα νπνία λα κελ επεξεάδνληαη απφ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία (ε νπνία κπνξεί λα είλαη άκεζε ή δηάρπηε), θαηάιιεια γηα ζπγθφιιεζε θαη πιήξσο ζπλεξγάζηκα κε ηνλ ζσιήλα. Οη δηαζηάζεηο ησλ εμαξηεκάησλ θαη νη αλνρέο ηνπο, είλαη ηέηνηεο, ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε ζσζηή ζχλδεζε ηνπο θαη ε αληνρή ηνπο λα αληαπνθξίλεηαη ζε PN10. Νικολάου Ανδρζασ -39- Έτοσ 2014

Οη έιεγρνη πνπ πξέπεη λα γίλνληαη αθνξνχλ: Σελ ζχλζεζε ηεο πξψηεο χιεο Σελ νλνκαζηηθή ππθλφηεηα Σνλ δείθηε ξνήο Σελ νλνκαζηηθή ππθλφηεηα ηνπ πιηθνχ ηνπ εμαξηήκαηνο (ειέγρεηαη απφ έηνηκν εμάξηεκα) Σελ αληνρή ζε εζσηεξηθή πίεζε (170 ψξεο δνθηκή) Σελ κεηαβνιή κεηά απφ ζεξκηθή επεμεξγαζία Σελ κέηξεζε δηαζηάζεσλ θαη αλνρψλ Γηα ηελ ζπγθφιιεζε ησλ εμαξηεκάησλ MDPE πξέπεη λα ηεξνχληαη νη εμήο πξνυπνζέζεηο: ε θακία πεξίπησζε λα κελ έρνπλ εθηεζεί ηα εμαξηήκαηα ζηελ ειηαθή αθηηλνβνιία νχηε ε ζεξκνθξαζία λα κελ έρεη ππεξβεί πνηέ ηνπο 35 ν C. H ζεξκνθξαζία αγσγνχ θαη εμαξηεκάησλ πξηλ απφ ηελ ζπγθφιιεζε λα είλαη 0 ν C έσο 35 ν C. Σα άθξα ηνπ αγσγνχ λα είλαη θάζεηα πξνο ηνλ άμνλα ηνπ θαη θαζαξφ ην ζεκείν ην νπνίν ζα θνιιεζεί κε ηελ ειεηξνκνχθα, λα έρεη μπζεί θαη λα είλαη ηδηαηηέξσο θαζαξφ (ν νπνίνο θαζαξηζκφο κπνξεί λα γίλεη κε εμαηκηδφκελν δηαιχηε φπσο ηξηρισξναηζπιέλην). Σν ίδην ηζρχεη γηα ηελ ζέιια παξνρήο γηα ηελ νπνία πξέπεη λα μπζεί ν αγσγφο ζπλήζσο ζε κήθνο κεγαιχηεξν απφ 150mm. Πξέπεη λα εμαζθαιίδεηαη φηη θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο ζπγθνιιήζεσο δελ ζα ππάξρεη δπλαηφηεηα κεηαθηλήζεσο ησλ ζπγθνιινχκελσλ ηεκαρίσλ θαη λα ηεξείηαη ζρνιαζηηθά ν ρξφλνο ςχμεσο πνπ είλαη : Γηα ειεθηξνκνχθεο Ø 28mm 12 min Γηα ειεθηξνκνχθεο Ø 225mm 30 min Γηα ζέιιεο 15 min θαη πεξηζζφηεξν Νικολάου Ανδρζασ -40- Έτοσ 2014

Σν έηνηκν δίθηπν πξέπεη λα ειεγρζεί ζε αληνρή. Ζ πίεζε ιεηηνπξγία 4 bar είλαη Ρδνθηκήο = 1,2pιεηη. = 1,2* 4=4,8..5 bar. Ζ πίεζε, ειέγρεηαη κε θαηάιιειν καλφκεηξν, θαηά πξνηίκεζε θαηαγξαθηθφ θαη ε δνθηκή δηαξθεί δχν ψξεο. Δθ φζνλ ηα απνηειέζκαηα είλαη ηθαλνπνηεηηθά, γίλεηαη ζηε ζπλέρεηα έιεγρνο ζηεγαλφηεηαο, ην νπνίν δίθηπν ζα πξέπεη λα δηαηεξήζεη ηελ πίεζε ειέγρνπ γηα 48 ψξεο. Δπηηξέπεηαη πηψζε πίεζεο, κέρξη 10mbar. 2.2 Γίθηπα Πόιεωο 2.2.1 Δμωηεξηθά Γίθηπα δηαλνκήο Ζ θαηαζθεπή ησλ ελ ιφγσ δηθεχσλ απνηειεί επζχλε ηεο ΓΔΠΑ θαη ησλ θαηά ηφπνπο ηαηξηψλ παξνρήο αεξίνπ (ΔΠΑ) θαη απαξηίδνληαη απφ ηνλ θεληξηθφ αγσγφ, ην πξσηεχνλ δίθηπν θαη ην δεπηεξεχνλ δίθηπν φπσο ζην ζρήκα 1. 2.2.1.1.Πξωηεύνλ δίθηπν Φ.Α. Σν πξσηέπνλ δίθηπν απνηειείηαη απφ δαθηχιηνπο κήθνπο 50ρικ. Πνπ πεξηβάιινπλ ηελ πφιε. Δίλαη δειαδή έλαο ραιχβδηλνο αγσγφο πνπ πξνκεζεχεηαη θπζηθφ αέξην απφ ηνλ θεληξηθφ. Ο πξσηεχνλ δαθηχιηνο είλαη ξπζκηζκέλνο λα θαηεβάδεη ζηηο 19 αηκφζθαηξεο( bar) ην θπζηθφ αέξην απφ ηηο 60 πνπ έρεη ζηνλ θεληξηθφ αγσγφ. 2.2.1.2 Γεπηεξέπνλ Γίθηπν Φ.Α. Σν δεπηεξέπνλ δίθηπν απνηειείηαη απφ αληέλεο δειαδή γξακκέο πνπ πεξηθιείνπλ ηηο ζπλνηθίεο κηαο πφιεο. Δίλαη θαηαζθεπαζκέλεο απφ πνιπαηζπιέλην θαη δνπιεχνπλ ζηα 4 bar. 2.2.1.3Σξηηεύνλ δίθηπν Φ.Α. Σν ηξηηεχνλ δίθηπν αλαπηχζζεηαη απφ ηνλ θάζε βξφρν ηεο αληέλαο, έσο ηνλ κεηξεηή ηνπ θάζε θαηαλαισηή. Ζ πίεζε ηνπ αεξίνπ ζην εζσηεξηθφ δίθηπν ηεο νηθνδνκήο θπκαίλεηαη γχξσ ζηα 20-23mbar. 2.3 Δζωηεξηθή Δγθαηάζηαζε Φπζηθνύ Αεξίνπ Νικολάου Ανδρζασ -41- Έτοσ 2014

Δζσηεξηθή εγθαηάζηαζε αεξίνπ νλνκάδνπκε ην Σκήκα ηεο ζσιήλσζεο απφ ην ξαθφξ εμφδνπ ηνπ Μεηξεηή αεξίνπ κέρξη θαη ηηο ζπζθεπέο θαηαλάισζεο αεξίνπ. Γηα λα εμαζθαιηζηέη ε απξφζθνπε ιεηηνπξγία θαη ε απνθπγή αηπρεκάησλ ζηηο εγθαηαζηάζεηο ησλ θαηαλαισηψλ ζα πξέπεη λα εθαξκφδνληαη νη θαλνληζκνί, νη νδεγίεο ηεο ΔΠΑ θαη νη ειέγρνη πνπ πξνβιέπνληαη. Ζ θαηαζθεπή θαη ε θαιή ιεηηνπξγία ηεο εζσηεξηθήο εγθαηάζηαζεο θαη ησλ ζπζθεπψλ είλαη απνθιεηζηηθή επζχλε ηνπ θαηαλαισηή αεξίνπ. Ζ εηαηξεία δηαλνκήο (ΔΠΑ) αθνχ ειέγμεη ησλ εζσηεξηθή εγθαηάζηαζε, ηηο ζπζθεπέο αεξίνπ θαη ησλ απαγσγή ησλ θαπλαεξίσλ ηνπ λένπ θαηαλαισηή θαη εθφζνλ δηαπηζησζεί φηη είλαη φια εληάμεη ηνλ ηξνθνδνηεί κε αέξην. Ο έιεγρνο αθνξά ηε ζηεγαλφηεηα ηεο εγθαηάζηαζεο, ηελ πνξεία ησλ ζσιελψζεσλ, ηελ χπαξμε ησλ απαξαίηεησλ αζθαιηζηηθψλ ζπζηεκάησλ ζηηο ζπζθεπέο αεξίνπ, ηε ζσζηή απαγσγή ησλ θαπλαεξίσλ, ηνλ αεξηζκφ ησλ ρψξσλ εγθαηάζηαζεο ησλ ζπζθεπψλ θ.α. Με ζηφρν ηε ζσζηή, απνδνηηθή θαη αζθαιή ιεηηνπξγία ησλ εζσηεξηθψλ εγθαηαζηάζεσλ αεξίνπ ζα πξέπεη λα ηεξνχληαη επιαβηθά νη παξαθάησ ελδεηθηηθνί θαλφλεο : Υξεζηκνπνίεζε πιηθψλ θαη εμαξηεκάησλ θαηαιιήισλ γηα ηελ ρξήζε ηνπ αεξίνπ Υξεζηκνπνίεζε ζπζθεπψλ αεξίνπ πνπ ζπλνδεχνληαη κε η απαξαίηεηα αζθαιηζηηθά ζπζηήκαηα. Σνπνζέηεζε ησλ ζπζθεπψλ ζε ρψξνπο πνπ δηαζέηνπλ ηνλ απαξαίηεην εμνπιηζκφ. Πηζηή εθαξκνγή ηεο κειέηεο ηνπ κεραληθνχ, ε νπνία πξνζδηνξίδεη κε ζαθήλεηα ηηο δηαδξνκέο θαη ηηο απαξαίηεηεο δηαηνκέο ησλ ζσιελψζεσλ ηξνθνδνζίαο ησλ ζπζθεπψλ. Απαγσγή θαπλαεξίσλ κε θαπλνδφρνπο θαη θαπλαγσγνχο πνπ ηεξνχλ ηηο πξνδηαγξαθέο πνηφηεηαο θαη έρνπλ ηηο απαηηνχκελεο δηαζηάζεηο Σπρφλ κηθξφηεξεο δηαηνκέο αγσγψλ ή ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο ζηα κήθε ησλ δηαδξφκσλ, έρνπλ ψο ζπλέπεηα ηελ αχμεζε ηεο πηψζεο πίεζεο ηνπ αεξίνπ θαη θαη επέθηαζε ηε δπζιεηηνπξγία ησλ ζπζθεπψλ. Νικολάου Ανδρζασ -42- Έτοσ 2014

2.3.1. Καηαζθεπή εζσηεξηθήο εγθαηάζηαζεο Φπζηθφ Αέξην Οη ππνρξεψζεηο ηεο εηαηξείαο δηαλνκήο αεξίνπ, φζνλ αθνξά ηελ ηξνθνδφηεζε θηηξίσλ κε Φ.Α., ζηακαηνχλ κε ηελ ηνπνζέηεζε ηνπ κεηξεηή θαηαλάισζεο θαη ηε ζχλδεζε ηνπ κε ηνλ πθηζηάκελν αγσγφ 4 bar(γηα ηηο θαηνηθίεο). Δπνκέλσο, ε εζσηεξηθή εγθαηάζηαζε αξρίδεη απφ ηνλ κεηξεηή θαη πεξηιακβάλεη ηηο παξαθάησ εξγαζίεο: 1. Δξγαζίεο Τδξαπιηθνχ Ο πδξαπιηθφο- αδεηνχρνο εγθαηαζηάζεσλ αεξίσλ θαπζίκσλ- θαηαζθεπάδεη ηα δίθηπα ζσιελψζεσλ ηξνθνδνζίαο ησλ ζπζθεπψλ κε βάζε ΠΓ38/91 θαη 48/95. Σα ελ ιφγσ δίθηπα πξέπεη λα είλαη ζχκθσλα κε ηα ζρέδηα ηεο κειέηεο Φ.Α. (δηαηνκέο, κήθε θαη δηέιεπζε ησλ αγσγψλ) Ζ θαηαζθεπή ηεο εγθαηάζηαζεο λα αθνινπζεί πηζηά ηηο ηζρχνπζεο ηερληθέο νδεγίεο. Σα ρξεζηκνπνηνχκελα πιηθά (ζσιελψζεηο, ζθαηξηθνί θξνπλνί, αζθαιηζηηθέο δηαηάμεηο θ.α.) πξέπεη λα ζπλνδεφληαη απφ ηα θαηάιιεια πηζηνπνηεηηθά πνηφηεηαο (ΔΛΟΣ, ΔΝ,DIV, DVGW, CENθ.α.) ζχκθσλα κε ηηο εθάζηνηε ηζρχνπζεο πξνδηαγξαθέο. Ζ ζχλδεζε ησλ ζπζθεπψλ αεξίνπ ζηνπο πξνβιεπφκελνπο απφ ηε κειέηε ρψξνπο κε ηνλ θαηάιιειν αεξηζκφ λα γίλεηαη ζχκθσλα κε ηηο ηζρχνπζεο δηαηάμεηο θαη ηηο εηδηθέο νδεγίεο ηνπ θαηαζθεπαζηή ηεο θάζε ζπζθεπήο. Να γίλεηαη απξαίηεηα δνθηκή ζηεγαλφηεηαο ηεο εγθαηάζηαζεο πξηλ απφ ηελ παξάδνζε θαη ηελ έθδνζε ηελ ΤΠΔΤΘΤΝΖ ΓΖΛΩΖ γηα ηε ζσζηή εθηέιεζε ησλ εξγαζηψλ. 2. Δξγαζίεο Δγθαηαζηάηε πληεξεηή θαπζηήξσλ Μεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο θαηαζθεπήο θαη ηνλ έιεγρν ηεο πδξαπιηθήο εγθαηάζηαζεο αεξίνπ αθνινπζνχλ νη εξγαζίεο ηνπ αδεηνχρνπ εγθαηαζηάηε θαη ζπληεξεηή αεξίσλ θαπζίκσλ σο αθνινχζσο : Ζιεθηξηθή ζχλδεζε ησλ ζπζθεπψλ αεξίνπ κε βάζε ηηο νδεγίεο ηνπ θαηαζθεπαζηή ηεο θάζε ζπζθεπήο. Ρχζκηζε ηεο παξνρήο (m 3 /h) ηεο πηψζεο πίεζεο (mbar), θαη ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ θαπζηήξα. Έιεγρνο θαη κεηξήζεηο ησλ πξντφλησλ ηεο θαχζεο (CO 2, NO x, Cβαζκφο απφδνζεο θ.ι.π.) εθδίδνληαο ην πξνβιεπφκελν πηζηνπνηεηηθφ. Νικολάου Ανδρζασ -43- Έτοσ 2014