ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρώτο μέρος: ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΙΤΑ (ΠΩΣ ΠΑΧΥΝΑ) 1. Χοντρούλης από κούνια...19 2. Ο ιδρώτας της εφηβείας... 24 3. Γάμος και πάχος... 26 4. Προκαταλήψεις και στερεότυπα...33 5. Κοινωνικός ρατσισμός... 36 6. Η παχυλή άγνοια... 42 7. Παχυσαρκία και ασθένειες...47 8. Γιατί έγινα παχύσαρκος (1) Γαστριμαργικοί πειρασμοί... 51 9. Γιατί έγινα παχύσαρκος (2) Junk food...57 10. Γιατί έγινα παχύσαρκος (3) Πάχος και άγχος... 64 11. Γιατί έγινα παχύσαρκος (4) Το ακαταμάχητο φαγητό... 69 12. Γιατί έγινα παχύσαρκος (5) Καθισιό και γεροντόπαχα...75 13. Η εκμετάλλευση των υπέρβαρων...79 14. Οι αποτυχημένες προσπάθειές μου... 84 15. Κοροϊδεύοντας τον εαυτό μου... 90 Δεύτερο μέρος: Η ΔΙΑΙΤΑ (ΠΩΣ ΑΔΥΝΑΤΙΣΑ) 16. «Φώτιση» από το Άγιο Όρος...97 17. Το μεγάλο «ΚΛΙΚ»...102 18. Συνάντηση με το διαιτολόγο...107 19. Η πρώτη εβδομάδα... 112 20. Κάθε αρχή και εύκολη...117 21. Η δεύτερη εβδομάδα...120 22. Οι δυσκολίες...124 23. Ψωμί (κι αλάτι )...129 24. (Ψωμί) κι αλάτι... 133 25. Τρεις νέοι φίλοι...138
26. Δεκατέσσερα τεχνάσματα...144 27. Δέκα μικρά μυστικά...151 28. Η συμπεριφορά των άλλων...160 29. Η μεγάλη ανταμοιβή (1)...164 30. Η μεγάλη ανταμοιβή (2)...168 31. Η μεγάλη ανταμοιβή (3)... 174 32. Εξοικείωση με τον νέο μου εαυτό...180 Τρίτο μέρος: Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ (ΠΩΣ ΔΕΝ ΞΑΝΑΠΑΧΥΝΑ) 33. Γιατί η διατήρηση είναι δυσκολότερη από τη δίαιτα;...185 34. Γνωρίζοντας τον αντίπαλό μου: την ηδονή του φαγητού...190 35. Γνωρίζοντας τον εαυτό μου...195 36. Η μάχη με τον εαυτό μου... 200 37. «Ουκ εν τω πολλώ το ευ»... 206 38. Οι μικροχαρές και η απόλαυσή τους...212 39. Η υγιεινή διατροφή ως τρόπος ζωής...218 40. Τα φρούτα και οι σαλάτες στη διατροφή μου...223 41. Τα καθημερινά μου κόλπα για να μην ξαναπαχύνω... 229 42. Οι παγίδες: τι προσέχω για να μην ξαναπαχύνω...237 43. Ποτά...244 44. Γυμναστική... 249 Τέταρτο μέρος : Η ΓΝΩΣΗ ΣΤΟ ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑ 45. Ο περίφημος «Δείκτης Σωματικής Μάζας» (ΔΣΜ)...259 46. Φαγητό/πάχος και θρησκεία... 262 47. Αρχαιότητα... 269 48. Πάχος και ερωτισμός...273 49. Κάπνισμα και αδυνάτισμα...278 50. Ο λόγος στον ειδικό... 284 51. Η μεσογειακή δίαιτα... 288 52. Το αδυνάτισμα χρειάζεται γνώση... 293 Επίλογος
Ευχαριστίες Ευχαριστώ θερμά τον Ιωσήφ Νικολαΐδη, ιατρό παθολόγο-διατροφολόγο, ο οποίος με την επιστημονική του καθοδήγηση με βοήθησε να επιτύχω ένα από τα όνειρα της ζωής μου: να ξαναβρώ το κανονικό μου βάρος, αλλά και να το διατηρήσω. Ευχαριστώ τη γυναίκα μου, Κλεοπάτρα, για την κατανόηση που έδειξε στο διάστημα της δίαιτάς μου, μαγειρεύοντας τα φαγητά που προέβλεπε το διαιτολόγιό μου, αλλά και το «κυνήγι» που μου έκανε όταν έβλεπε, καμιά φορά, να ξεστρατίζω από τη δίαιτα. Ευχαριστώ, τέλος, τους φίλους και γνωστούς, που αναφέρονται σε αυτό το βιβλίο, φυσικά με άλλο όνομα, οι οποίοι, εν αγνοία τους, με βοήθησαν να το γράψω. 10
Εκεί που είσαι ήμουνα Μήνυμα στον αναγνώστη Το γεγονός και μόνο, φίλη αναγνώστρια και φίλε αναγνώστη, ότι κρατάς στα χέρια σου αυτό το βιβλίο, σημαίνει πως κουβαλάς αυτό που κουβαλούσα κι εγώ για πολλά χρόνια: περιττά κιλά. Ανήκεις κι εσύ στην κατηγορία του 80 τοις εκατό των ανθρώπων που έχουν, πρόσκαιρα ή μόνιμα, πρόβλημα με την παχυσαρκία. Σημαίνει και κάτι ακόμη: έχεις την πρόθεση να κάνεις κάτι για να τα χάσεις. Προσπάθησες πολλές φορές στο παρελθόν, με προσωρινά όμως αποτελέσματα. Ό,τι έχασες το ξαναπήρες, κι ακόμη παραπάνω. Μετά το κάθε γεύμα, σε πνίγουν οι ενοχές για τις θερμίδες που αφέθηκες να πάρεις και ανανεώνεις την υπόσχεση στον εαυτό σου πως, πολύ γρήγορα, αύριο κιόλας, θα αρχίσεις δίαιτα. Πώς τα ξέρω όλα αυτά; Μα, στην κατάσταση που είσαι τώρα εσύ, φίλε μου, ήμουν κι εγώ μέχρι πριν από λίγο καιρό. Γι αυτό, σε νιώθω, σε καταλαβαίνω απόλυτα. Έχω περάσει απ όλες τις δυσάρεστες καταστάσεις που περνάς σήμερα. Τώρα πια δεν είμαι παχύς. Πώς τα κατάφερα; Μα ακριβώς αυτό θα σου εξηγήσω στις επόμενες σελίδες. κι εδώ που είμαι θα ρθεις! Ο λόγος που έγραψα αυτό το βιβλίο είναι να σου δείξω τι έκανε ένας ομοιοπαθής σου και να σε βοηθήσω να μιμηθείς, αν θέλεις, το παράδειγμά μου για να αδυνατίσεις κι εσύ. Ξέρω πως αυτό δεν είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται. Όμως, αφού το κατάφερα εγώ, 11
αρησ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ δεν βλέπω κανένα λόγο γιατί να μην το κάνεις κι εσύ. Το λέω αυτό και το εννοώ, γιατί, σε ό,τι αφορά τη λαιμαργία τουλάχιστον, δεν θεωρώ τον εαυτό μου τέρας ισχυρής θέλησης... Τι δεν είμαι Ας ξεκαθαρίσω κάτι από την αρχή: Δεν είμαι διαιτολόγος ή διατροφολόγος, ούτε γιατρός ή γυμναστής. Δεν πουλώ κανένα προϊόν αδυνατίσματος όπως φόρμες, μαγικά φίλτρα, ειδικά τσάγια, συσκευές μασάζ, παθητικής γυμναστικής, λιποδιαλυτικές κρέμες, θερμιδομετρητές, και τα λοιπά και τα λοιπά. Ούτε έχω να συστήσω κάποια επαναστατική, ή μη, δίαιτα. Ούτε έχω να σου δώσω καμιά συνταγή μαγειρικής με λίγες θερμίδες. Μην περιμένεις να βρεις κάτι από αυτά σε τούτο το βιβλίο. Κοντολογίς, δεν έχω καμία σχέση, άμεση ή έμμεση, με τη μεγάλη οικονομική δραστηριότητα, που λέγεται «αδυνάτισμα». Τι είμαι Δεν είμαι παρά ένας κοινός άνθρωπος, όπως όλοι. Με τα προτερήματα και τις αδυναμίες μου. Μία από αυτές, η κυριότερη ίσως, είναι, ή μάλλον ήταν, η λαιμαργία. Δεν μιλώ για βουλιμία ή αδηφαγία. Μια σκέτη και απλή λαιμαργία ήταν, που όμως, για δεκαετίες ολόκληρες, με ταλαιπώρησε. Πρώτα με φόρτωσε περιττά κιλά και ύστερα δεν με άφηνε να απαλλαγώ από το βάρος τους. Με είχε σκλάβο της. Ώσπου, έκανα την επανάστασή μου και «φτου ξελεφτερία», που λέγαμε πιτσιρικάδες. Βέβαια, όπως συμβαίνει συχνά με τις επαναστάσεις, είχαν προηγηθεί άλλες που απέτυχαν. Όμως, αυτά και πολλά άλλα, θα τα δούμε στη συνέχεια. Δεν είναι η πρώτη φορά που καταγράφω τις προσωπικές μου εμπειρίες από την αντιμετώπιση ενός προβλήματος που με βασάνιζε. Πριν από λίγα χρόνια έγραψα το βιβλίο Αντίο Άγχος! από τις Εκδόσεις Διόπτρα, που συνεχίζει να κυκλοφορεί με μεγάλη 12
ΑΝΤΙΟ ΠΑΧΟΣ! επιτυχία, μέχρι τώρα. Εκεί, λοιπόν, έγραφα τα εξής: «Το βιβλίο αυτό έχει, νομίζω, μία παγκόσμια πρωτοτυπία. Δεν είναι γραμμένο από κάποιον ψυχολόγο ή ειδικό επαγγελματία που δίνει συμβουλές σε αγχωμένους ανθρώπους, όπως είναι όλα τα άλλα σχετικά βιβλία που κυκλοφορούν στην αγορά. Αντίθετα, είναι γραμμένο από έναν πρώην αγχωμένο άνθρωπο, εμένα δηλαδή, που δεν συμβουλεύει αλλά περιγράφει τι έχει κάνει εκείνος για να καταπολεμήσει το άγχος του. Βλέπει, δηλαδή, τα πράγματα όχι από τη σκοπιά του γιατρού αλλά από την πλευρά του ασθενή». Το ίδιο ισχύει και γι αυτό το βιβλίο. Ούτε εδώ δίνω συμβουλές αδυνατίσματος, απισχναντικές δίαιτες ή συνταγές μαγειρικής με χαμηλές θερμίδες στους αναγνώστες μου, γιατί δεν είμαι αρμόδιος. Είμαι απλώς ένας πρώην παχύσαρκος και περιγράφω τις εμπειρίες, τις πνευματικές διεργασίες και τις μεθόδους που επινόησα ο ίδιος για να αδυνατίσω και να διατηρήσω το χαμηλότερο βάρος μου. Και αισθάνομαι θαυμάσια γι αυτό, απολαμβάνοντας παράλληλα το φαγητό όσο δεν είχα ποτέ φανταστεί! 13
«The make of» Εισαγωγή Η ύλη του βιβλίου χωρίζεται σε τρία κύρια μέρη, ακολουθώντας τα στάδια των προσπαθειών μου για να αδυνατίσω, και ένα ακόμη μικρότερο, με χρήσιμες πληροφορίες για το θέμα μας. Πρώτο μέρος Πριν από τη δίαιτα Εδώ περιγράφω πώς, με την πάροδο των ετών, πήρα το επιπλέον βάρος, και τις αποτυχημένες μου προσπάθειες να το χάσω. Οι περισσότεροι αναγνώστες θα αναγνωρίσουν τον εαυτό τους σε πολλά σημεία. Δεύτερο μέρος Η δίαιτα Τι έκανα, πώς σκεφτόμουν, πώς αντιδρούσα, τι κόλπα μηχανευόμουν για να κάνω πιο αποτελεσματική και εύκολη τη δίαιτά μου. 14
Τρίτο μέρος Μετά τη δίαιτα Με ποιο τρόπο δεν ξαναπήρα τα κιλά που έχασα. Αυτό είναι το πιο δύσκολο μέρος του όλου εγχειρήματος. Τέταρτο μέρος Χρήσιμες πληροφορίες Είδα το πάχος μου σαν τον εχθρό που θέλω να νικήσω. Οι προσπάθειές μου για αδυνάτισμα είναι ένας πόλεμος μαζί του. Όπως σε κάθε πόλεμο, όσο πιο πολλά ξέρω για τον εχθρό τόσο πιο εύκολα τον νικώ. Το προϊόν της «αντικατασκοπίας» μου είναι οι πληροφορίες για το πάχος-εχθρό, τις οποίες καταθέτω εδώ. Τώρα, φίλε αναγνώστη, που πήρες μια ιδέα για το περιεχόμενο του βιβλίου, ας προχωρήσουμε στην ουσία, αρχίζοντας με το πρώτο κεφάλαιο. 15
Πρώτο μέρος ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΙΤΑ (ΠΩΣ ΠΑΧΥΝΑ)
1 Χοντρούλης από κούνια Η χαμένη φωτογραφία Στα πρώτα μετακατοχικά χρόνια που γεννήθηκα, η φωτογράφηση των νεογνών στα μαιευτήρια δεν ήταν κάτι συνηθισμένο. Παρ όλα αυτά, φωτογράφηση υπήρξε. Μόνο που η φωτογραφία χάθηκε. Διεσώθη μία που είχε σταλεί στην αδελφή του πατέρα μου, παντρεμένη στην Ιταλία, για να καμαρώσει το καινούριο της ανιψάκι. Μολονότι στο οικογενειακό μας άλμπουμ υπάρχουν φωτογραφίες από την παιδική μου ηλικία, εγώ ήθελα να δω, ντε και καλά, πώς ήμουν νεογέννητος. Εκ γενετής χοντρός! Τελικά, η επιθυμία μου πραγματοποιήθηκε πριν από λίγα χρόνια. Ο κατά το ήμισυ Ιταλός εξάδελφός μου ανακάλυψε τη μωρουδιακή φωτογραφία μου στο δικό τους οικογενειακό άλμπουμ και μου την έστειλε. Ήταν, φυσικά, ασπρόμαυρη, με φανερά τα σημάδια του χρόνου επάνω στο χαρτί. Έδειχνε όμως πεντακάθαρα το αντικείμενο του πόθου μου: την αφεντιά μου βρέφος, στην αγκαλιά της μητέρας μου. 19
αρησ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ Τότε ανακάλυψα κάτι που ως τότε απλώς υποψιαζόμουν: ήμουν ένας εκ γενετής χοντρούλης. Ένα ευτραφέστατο μωρό με φουσκωμένα μάγουλα. Ρώτησα τότε τη μητέρα μου τι βάρος είχα. Εκείνη, παρά την προχωρημένη ηλικία της, το θυμήθηκε με αξιοθαύμαστη ενάργεια: Ζύγιζα, λέει, τρεις οκάδες και 330 δράμια, σύμφωνα με τα σταθμά της εποχής. Δηλαδή, κοντά στα πέντε κιλά! Στις πρώτες μου αναμνήσεις ως νήπιο, κυριαρχεί το δάγκωμα και οι τσιμπιές στα ροδαλά μάγουλά μου από τις γειτονοπούλες. Ειδικά την Πίτσα, δεκαεξάχρονη τότε, με τα μεγάλα γαλανά μάτια και τα άσπρα, σαν ξεφλουδισμένα αμύγδαλα, δόντια που άφηναν το αποτύπωμά τους στην τρυφερή μου σάρκα Ο Τσαρούχης Μετά τον δωδεκάμηνο θηλασμό, το μπούκωμα συνεχίστηκε στη νηπιακή ηλικία. Βλέπεις, υπήρχε τότε πρόσφατο το κατοχικό σύνδρομο, που κράτησε για πολλά χρόνια μετά. Ο Τσαρούχης, χρόνια αργότερα, σχολίασε εύστοχα αυτό το φαινόμενο λέγοντας πως «οι Έλληνες τρώνε με την όρεξη της Κατοχής». Σήμερα διακρίνεις τα ίχνη αυτού του συνδρόμου στην επέλαση του νεοέλληνα στα σουπερμάρκετ, κάθε φορά που νομίζει ότι υπάρχει έστω υποψία επερχόμενου κινδύνου έκτακτης ανάγκης, οπότε τα μαγαζιά θα κλείσουν, τα τρόφιμα θα κάνουν φτερά, ο ήλιος θα σβήσει κι αυτός θα πεθάνει από την πείνα Τοτινές και τωρινές παιδικές λιχουδιές Στη δεκαετία του 1950, που η Ελλάδα πάσχιζε να σταθεί στα πόδια της, το φαγητό ήταν είδος πολυτελείας για τον περισσότερο κόσμο. Όμως, οι παιδικές λιχουδιές όχι μόνο δεν έλειπαν, αλλά ήταν και μοναδικές σε γεύση και ποικιλία, φτιαγμένες με αγνά υλικά. Η φτώχεια θέλει καλοπέραση! 20
ΑΝΤΙΟ ΠΑΧΟΣ! Για κολατσιό, μία φέτα φρέσκο ψωμί μαύρο (καθότι φθηνότερο), αλειμμένη με θρεψίνη (πολτός σταφίδας), ντοματοπελτέ με λάδι, βούτυρο με ζάχαρη, μέλι ή μαρμελάδα της μαμάς. Σε πιο light έκδοση, ένα κομμάτι ψωμί βουτηγμένο στο νερό και μετά στη ζάχαρη. Κι ακόμη, ξερά καλαματιανά σύκα, δεμένα σε αρμαθιές-τσαπέλες, σκέτα ή παραγεμισμένα με καρύδια. Παστοκύδωνο (πάστα από ψημένο κυδώνι), μυρωδάτο παστέλι από σουσάμι και μέλι. Λουκούμια συριανά σκέτα ή σάντουιτς ανάμεσα σε δύο μπισκότα. Ηλιόσποροι, πασατέμπος, φιστίκια αράπικα και αιγινήτικα, αμύγδαλα, φουντούκια και καρύδια. Με τα τελευταία παίζαμε κιόλας σαν να ήταν γκαζές. Οι καραμέλες προκλητικές μέσα στο πολύχρωμο περιτύλιγμα από ζελατίνη, σε κάθε γεύση, χρώμα και άρωμα, γεμιστές ή τσάρλεστον. Ο βασιλιάς του καλοκαιριού ήταν το παγωτό, όπου κυριαρχούσε η ΕΒΓΑ. Ξυλάκι σε δύο μόνο γεύσεις, κρέμα ή σοκολάτα, και κυπελλάκι. Ο «πύραυλος» και τα μηχανήματα με χωνάκι παγωτό ήρθαν αργότερα. Σοκολάτες αμυγδάλου ή γάλακτος, σάμαλι, καρύδα τυλιγμένη σε σελοφάν (ακόμη την πωλούν σε κάποια περίπτερα και αναρωτιέμαι ποια παιδιά την αγοράζουν), μαλλί της γριάς, σπιτική βυσσινάδα, πορτοκαλάδα ή λεμονάδα, φιρίκια με κόκκινη καραμέλα μπηγμένα σε καλαμάκι, κούμαρα από το βουνό, τρίγωνες τυρόπιτες, κουλούρια και σουβλάκια, είναι λίγες μόνο από τις λιχουδιές που μου έρχονται στο νου. Εδώ και χρόνια, οι περισσότερες από αυτές είτε δεν υπάρχουν πια είτε έχουν πέσει σε ανυποληψία από τους πιτσιρίκους. Τη θέση τους πήραν τα διάφορα ροφήματα τύπου κόλα, τα παντοειδή γαριδάκια και τα πολυποίκιλα προϊόντα με τα ιταλο-γαλλο-γερμανο-λατινο-αμερικάνικα ονόματα: σνακς, τσιπς, πίτσα, κρουασάν, ντόνατς, χάμπουργκερ, τσίζμπεργκερ, κάσιους, και πάει λέγοντας. 21
αρησ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ Άπαντα φορτωμένα με χημικά Ε, συντηρητικά, βελτιωτικά, τεχνητά χρώματα, ενισχυτικά γεύσης, κ.λπ. Όταν ο γιος μου ήταν μικρός, δεν ξέρω πώς μου ήρθε μια μέρα και του αγόρασα ένα κουτί θρεψίνη, που ανακάλυψα σε ένα μπακάλικο. Παρά τη διαφήμισή μου για το πόσο νόστιμη και θρεπτική ήταν, εκείνος ούτε που τη δοκίμασε. Τελικά την έφαγα όλη μόνος μου Ο «εξωφυλαρούχας» Την εποχή εκείνη, σε μια Ελλάδα αποδεκατισμένη από τα δεινά του πολέμου αλλά και του εμφύλιου που ακολούθησε, έκανε θραύση η αδενοπάθεια. Πολλά παιδιά νοσηλεύτηκαν τότε σε «πρεβαντόρια» όπως τα ονόμαζαν, δηλαδή αναρρωτήρια πάνω σε βουνά, όπου δυνάμωναν με το συνδυασμό υπερτροφίας, καθαρού αέρα και πολύωρης καθημερινής ακινησίας στο κρεβάτι. Κούρα την έλεγαν. Έτσι, το πρότυπο που διαμορφώθηκε στη συνείδηση των μαμάδων ήταν: παιδιά ισχνά ίσον ασθενικά και χοντρά ίσον υγιή. Όταν κάποτε διαμαρτυρήθηκα για το πάχος μου, επειδή τα άλλα παιδιά με κορόιδευαν, η θεία μου η Φωφώ με παρηγόρησε με το ακαταμάχητο επιχείρημα: «Άσ τους να λένε. Αν όμως έρθει ένας καινούριος πόλεμος, τότε θα τους πω εγώ. Εσύ θα αντέξεις στην πείνα, ενώ εκείνοι θα υποφέρουν»! Στο δημοτικό, «ο πιο χοντρός ο μαθητής, ήμουν εγώ στην τάξη», για να παραφράσω τον Ζαμπέτα. Παρηγορήθηκα όμως όταν είδα μια σκηνή που τη θυμάμαι ακόμη. Κυριακή πρωί, επέστρεφε καμαρωτή από την εκκλησία της ενορίας μας μια οικογένεια, φορώντας τα καλά της. Ο μπαμπάς ολοστρόγγυλος, η μαμά ολοστρόγγυλη, είχαν ανάμεσά τους το αγοράκι τους, στην ηλικία και στο μπόι μου, που το κρατούσαν από τα χέρια. Ναι, σωστά μαντέψατε, το παιδί ήταν διπλάσιο, σε πάχος, από εμένα. Ένιωσα τότε μια θλίψη για λογαριασμό του. Δεν ήθελα 22
ΑΝΤΙΟ ΠΑΧΟΣ! να ήμουν σαν κι αυτόν. Αλλά πήρα και μια χαρά, ακριβώς επειδή αισθάνθηκα αδύνατος μπροστά του Για να είμαι ακριβής, στην παιδική ηλικία δεν ήμουν ακριβώς χοντρός αλλά μπουλούκος, δηλαδή ένα σκαλί πιο κάτω. Αυτό το πλήρωσα ποικιλοτρόπως. Σχεδόν όλα τα παιδιά της γειτονιάς είχαν κανονικό βάρος. Αυτή η διαφορά, ομολογώ, δεν με έκανε ιδιαίτερα περήφανο. Στο ποδόσφαιρο που παίζαμε στη χωμάτινη αλάνα της γειτονιάς, οι άλλοι είχαν μία θέση στο γήπεδο: μπακ, έξω-δεξιά, έξωαριστερά. Εγώ όμως, που δεν φημιζόμουν για την ευκινησία μου, κατείχα μονίμως τη θέση του «εξωφυλαρούχα». Στεκόμουν κάτω από το δέντρο όπου είχαν κρεμάσει οι άλλοι τα σακάκια τους και τα φύλαγα. Παράλληλα, χάζευα τον αγώνα, όντας ο μόνος θεατής. Για να διασκεδάσω την ανία μου, μετέδιδα φωναχτά τον αγώνα, μιμούμενος τους εκφωνητές του ραδιοφώνου που ακούγαμε το απόγευμα της Κυριακής. Καμιά φορά όμως μου δινόταν η ευκαιρία να πάρω την εκδίκησή μου. Όταν ο τερματοφύλακας αρρώσταινε ή τον είχε βάλει η μάνα του τιμωρία στο σπίτι για κάποια σκανταλιά, τα άλλα παιδιά αναγκάζονταν να μου ζητήσουν να πάρω τη θέση του. Εγώ, που καιροφυλακτούσα, ύστερα από κάποιες ψεύτικες αντιρρήσεις, υπέκυπτα μεγαλόθυμα στα παρακάλια τους 23