- Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές για την παρακολούθηση και αναφορά των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα

ΠΠεερρι ιιοοδδι ιικκήή έέκκδδοοσσηη ττηηςς ΕΕΠΠΕΕΜ ΑΑ...ΕΕ. γγι ιιαα ττι ιιςς κκλλι ιιμμααττι ιικκέέςς ααλλλλααγγέέςς κκααι ιι ττηηνν εεννέέρργγεει ιιαα Περίοδος 2 η, Τεύχος 6 ο Αύγουστος 2007 - Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές για την παρακολούθηση και αναφορά των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα - Πρόβλεψη της παραγωγής και των εκπομπών στην ηλεκτροπαραγωγή για το 2007

Το Ενημερωτικό Δελτίο εκδίδεται από την Ε.ΠΕ.Μ. Α.Ε. τέσσερις φορές ετησίως και αποστέλλεται κατόπιν συνδρομής. Για την έκδοση του παρόντος τεύχους συνεργάστηκαν οι: Στάθης Κουρνιώτης, Ανδρέας Λουκάτος, Νίκος Γκάργκουλας, Νίκος Σελλάς, Νατάσα Σιταρά, Ανδρέας Μέντζης και Κατερίνα Μακρινού Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθύνεστε: Για το CO 2 NTROL Στάθης Κουρνιώτης (skourniotis@epem.gr) Η ΕΠΕΜ καταβάλλει κάθε προσπάθεια ώστε οι πληροφορίες που δημοσιεύονται σε κάθε Ενημερωτικό Δελτίο να είναι έγκυρες. Ωστόσο, ο χαρακτήρας είναι καθαρά ενημερωτικός. Η ΕΠΕΜ δεν είναι νομικά υπεύθυνη για πιθανές οικονομικές ή άλλες ζημιές που ενδέχεται να προκληθούν σε τρίτους από τη χρήση πληροφοριών που δημοσιεύονται σε αυτό. Περιεχόμενα Μόνιμες στήλες 3 Editorial 4 Η αγορά δικαιωμάτων εκπομπών το δεύτερο τετράμηνο του 2007 7 Η αγορά ενεργειακών προϊόντων 31 Carbon news Energy news 32 English summary 33 Δείκτες βιομηχανίας ενέργειας και κλιματικών αλλαγών Άρθρα Τεύχους 13 Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές για την παρακολούθηση και την αναφορά των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου 21Πρόβλεψη της παραγωγής και των εκπομπών στον κλάδο της ηλεκτροπαραγωγής για το 2007 Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ολόκληρου ή τμήματος του παρόντος χωρίς την έγγραφη άδεια της Ε.ΠΕ.Μ. Α.Ε. Τα CO 2 NTROL και ΕΠΕΜ είναι σήματα κατατεθέντα της Ε.ΠΕ.Μ. Α.Ε. 2

Edit Αγαπητοί συνεργάτες, Οι καταστροφικές δασικές πυρκαγιές που έπληξαν τη χώρα το τελευταίο καλοκαίρι σχετίζονται (και) με τις κλιματικές αλλαγές. Απλά σημειώνουμε ότι στη σχετική έκθεση της IPPC αναφέρεται ακριβώς αυτό, δηλαδή ότι η βασική επίπτωση των κλιματικών αλλαγών στις μεσογειακές χώρες θα είναι τα επόμενα χρόνια αυξημένος αριθμός και ένταση δασικών πυρκαγιών. Οι τελευταίοι μήνες ήταν δύσκολοι για την ηλεκτροπαραγωγή καθώς έπρεπε να καλύψει ιδιαίτερα υψηλή ζήτηση ενέργειας λόγω του θερμού καλοκαιριού. Αυτό αναμένεται να οδηγήσει σε σημαντικά υψηλότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα για το 2007 σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Σε αυτό το τεύχος μπορείτε να διαβάσετε τις εκτιμήσεις της ΕΠΕΜ για το 2007 σε σχέση με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τις αντίστοιχες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου πρέπει να κατατεθούν στο ΓΕΔΕ οι αιτήσεις για τις νέες άδειες εκπομπών που θα καλύπτουν την επόμενη περίοδο εμπορίας. Ωστόσο, ακόμη δεν είναι επίσημα γνωστό το τελικό σχέδιο κατανομής δικαιωμάτων για την περίοδο αυτή, γεγονός που σίγουρα δεν διευκολύνει τις εταιρείες να καταστρώσουν στρατηγικές διαχείρισης των εκπομπών τους. Κάθε τέτοια στρατηγική πρέπει να λαμβάνει υπόψη την αναθεωρημένη ευρωπαϊκή Απόφαση για την παρακολούθηση και την ετήσια αναφορά των εκπομπών. Η Απόφαση αυτή διαφέρει ριζικά από εκείνη που εφαρμόζεται κατά την τρέχουσα περίοδο. Ένα σημαντικό τμήμα του παρόντος Δελτίου είναι αφιερωμένο στην ανάλυσή της, την οποία, ελπίζουμε να βρείτε χρήσιμη. Dear colleagues, The devastating forest fires that raged Greece during summer are related with climate changes as well. We just note that the recent IPPC report refers to increased numbers and strength of forest fires as the main impact of climate change in the Mediterranean countries for the years to come. Last months have been hard for the Greek electricity system. Electricity demand has been higher than usual due to the extremely hot summer. Higher production is expected to cause higher GHG emissions, compared with 2006. In this issue of our newsletter you can read EPEM s estimations regarding electricity production and GHG emissions for the electricity production sector for the year 2007. By the end of September, all installations that participate in the GR-ETS have the obligation to submit applications in order to obtain new GHG emissions permissions that cover the period 2008 2012. Nevertheless, the Greek national allocation plan for the next period has not been made publicly available yet. A fact that does not assist the companies in their efforts to shape their carbon management strategies. Nonetheless, any such strategy should take into account the review of the M&R guidelines (Decision 156/2004/EU). The final draft of the new Decision that has been published includes many changes in comparison with the M&R methodology that applies for the current period. A considerable part of this newsletter had been devoted to analyse the new M&R guidelines. 3

Η αγορά δικαιωμάτων εκπομπών κατά το δεύτερο τετράμηνο του 2007 Στο τέλος Απριλίου οι spot χρηματιστηριακές τιμές των δικαιωμάτων διοξειδίου του άνθρακα είχαν φθάσει στα 0,50 /tn CO 2, ακολουθώντας μια έντονα καθοδική πορεία ήδη από τα μέσα του 2006. Στο δεύτερο τετράμηνο του έτους η καθοδική πορεία συνεχίστηκε. Στις αρχές Μαΐου η τιμή έπεσε στα 0,30 /tn CO 2, και παρέμεινε σταθερή για περίπου ένα μήνα. Ωστόσο, τον Ιούνιο συνεχίστηκε η διολίσθηση και στο τέλος του μήνα η τιμή έπεσε στα 0,10 /tn CO 2, όπου και παραμένει σχετικά σταθερή έκτοτε. Η τιμή αυτή σημαίνει ότι τα δικαιώματα έχουν ουσιαστικά απαξιωθεί και, αν ληφθεί υπόψη το διαχειριστικό κόστος συναλλαγής, δεν υπάρχει πλέον λόγος συναλλαγών καθώς οι πωλητές που απευθύνονται σε χρηματιστήρια ρύπων δεν εισπράττουν έσοδα. Χαρακτηριστικά, το portal της PointCarbon σταμάτησε να δίνει spot τιμές από τα μέσα Ιουνίου. Αντίθετα, η αγορά συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης για ημερομηνίες μετά το 2007 γνωρίζουν μεγάλη άνθηση και, ουσιαστικά, τα τέσσερα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια λειτουργούν μόνο για τη διεκπεραίωση σχετικών εντολών. Στο Σχήμα 1 δίνεται αναλυτικά η εξέλιξη της χρηματιστηριακής τιμής spot των δικαιωμάτων κατά την περίοδο Απρίλιος Αύγουστος 2007. 1,2 1,1 1,0 0,9 0,8 0,7 PowerNext EEX NORDPOOL ECX EXAA 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0,0 1/4 8/4 15/4 22/4 29/4 6/5 13/5 20/5 27/5 3/6 10/6 17/6 24/6 1/7 8/7 15/7 22/7 29/7 Σχήμα 1: Εξέλιξη των τιμών κλεισίματος (spot) δικαιωμάτων εκπομπών στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια ρύπων κατά την περίοδο Απρίλιος Αύγουστος 2007 Ο όγκος των χρηματιστηριακών συναλλαγών καθορίζεται κυρίως από τη λειτουργία του ECX. Συνολικά στα χρηματιστήρια της Ευρώπης κυμάνθηκε μεταξύ 50 90 εκατομμύρια τόνων CO 2. Οι εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές γίνονται όλο και πιο σημαντικές λόγω μικρότερου διαχειριστικού κόστους, καθώς μειώνεται η χρηματιστηριακή τιμή των δικαιωμάτων και, επομένως, αυξάνεται το κόστος συναλλαγής ως ποσοστό του συνολικού κόστους μεταβίβασης. Στο επόμενο Σχήμα δίνεται ο ημερήσιος όγκος συναλλαγών στα χρηματιστήρια 4

ρύπων από τις αρχές του έτους. Δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για τον όγκο των εξωχρηματιστηριακών συναλλαγών αλλά γενικά πιστεύεται ότι είναι αντίστοιχος με αυτός των χρηματιστηρίων. Στον Πίνακα δίνεται ο όγκος των συναλλαγών σε μηνιαία βάση και σε κάθε χρηματιστήριο για τους μήνες Μάιος Αύγουστος 2007. 10.000.000 9.000.000 8.000.000 7.000.000 5 περίοδοι κυλιόμενου μέσου όρου (Exchange volum e) 6.000.000 5.000.000 4.000.000 3.000.000 2.000.000 1.000.000 0 8/2 10/1 19/1 30/1 9/3 19/2 28/2 20/3 29/3 11/4 20/4 1/5 Σχήμα 2: Όγκος των χρηματιστηριακών συναλλαγών σε ημερήσια βάση από τις αρχές του 2007 8/8 10/5 21/5 31/5 11/6 20/6 29/6 10/7 19/7 30/7 17/8 28/8 Πίνακας 1: Όγκοι συναλλαγών δικαιωμάτων κατά το 1 ο τετράμηνο του 2007 ( 000 τόνοι) Μήνας ECX NORDPOOL POWERNEXT EEX EXAA Σύνολο Μάιος 39.560 5.820 2.090 194 33 47.697 Ιούνιος 55.945 7.030 1.009 160 21 64.165 Ιούλιος 77.911 4.962 485 93 21 83.472 Αύγουστος 54.560 4.229 714 159 31 59.693 Σύνολο 227.976 22.041 4.298 607 106 255.027 Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης διαπραγματεύονται σε αισθητά διαφορετικές τιμές από τη spot αγορά. Τα συμβόλαια που λήγουν το Δεκέμβριο του 2007 διαπραγματεύονται κοντά στη spot τιμή, καθώς έχει γίνει σαφές ότι θα υπάρχει σημαντικό πλεόνασμα δικαιωμάτων και για το τρέχον έτος. Τα συμβόλαια που λήγουν τον Δεκέμβριο του 2008, μετά το διπλασιασμό της τιμής τους από τα 12 στα 25 στο διάστημα μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου, έχουν υποχωρήσει ελαφρά και στα τέλη Αυγούστου διαπραγματεύονταν στα 19 20 /τόνο. Στο επόμενο Σχήμα δίνεται η εξέλιξη της τιμής των συμβολαίων εκπλήρωσης Δεκεμβρίου 2008 στο ECX από τις αρχές του έτους έως και το τέλος Αυγούστου. 5

26 24 22 20 /tnco2 18 16 14 12 10 1/1 15/1 29/1 12/2 26/2 12/3 26/3 9/4 23/4 7/5 21/5 4/6 18/6 2/7 16/7 30/7 13/8 27/8 Σχήμα 3: Εξέλιξη των τιμών διαπραγμάγμάτευσης των Συμβολαίων Δεκεμβρίου 2008 στο χρηματιστήριο ECX Στην ελληνική αγορά κατά το δεύτερο τετράμηνο του έτους πραγματοποιήθηκαν μικρές συναλλαγές που αφορούσαν κυρίως εγκαταστάσεις των κλάδων κεραμικών και ασβέστη οι οποίες, σύμφωνα με την έως τώρα λειτουργία τους, αναμένουν να έχουν έλλειμμα δικαιωμάτων στις εκθέσεις του 2007. Οι τιμές των συναλλαγών κρατήθηκαν έως και 50% υψηλότερα σε σχέση με τις διεθνείς τιμές καθώς υπάρχουν πια ελάχιστοι πωλητές στην ελληνική αγορά. Ωστόσο, ακόμη και αυτή η διαφορά τιμής δικαιολογείται δεδομένου του υψηλού κόστους συναλλαγής που απαιτείται προκειμένου να υπάρχει πρόσβαση σε διεθνή χρηματιστήρια για μικρές συναλλαγές της τάξης των 5.000 10.000 τόνων. Στο τέλος του δελτίου δίνεται ο δείκτης EPEM OTC, ο οποίος παρουσιάζει τη μέση μηνιαία τιμή αγοραπωλησίας δικαιωμάτων με βάση τις συναλλαγές που πραγματοποιεί η ΕΠΕΜ μεταξύ ελληνικών εταιρειών. 6

Η αγορά ενεργειακών προϊόντων Η αγορά ενεργειακών προϊόντων κατά το δεύτερο τετράμηνο του έτους χαρακτηρίστηκε από τη μεγάλη αύξηση της τιμής του αργού πετρελαίου στις διεθνείς αγορές. Η αύξηση αυτή πυροδοτήθηκε από προβλήματα στην παραγωγή της Νιγηρίας. Ωστόσο, η τιμή του αργού δεν υποχώρησε μετά την επίλυση των προβλημάτων αυτών, ένδειξη ότι η Νιγηρία ήταν μόνο η αφορμή και οι πραγματικές αιτίες πρέπει να αναζητηθούν αφενός στη δομή της χρηματιστηριακής αγοράς του αργού (άποψη των χωρών του OPEC) και αφετέρου στη σημαντική πραγματική αύξηση της κατανάλωσης προϊόντων πετρελαίου σε αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία (άποψη της IEA). Έτσι, η μέση μηνιαία τιμή του αργού πετρελαίου αυξήθηκε από τα 54,4 $/bbl τον Ιανουάριο σε 74 $/bbl τον Ιούλιο για να μειωθεί στα 72,3 $bbl τον Αύγουστο. Λόγω της αύξησης αυτής παρατηρήθηκαν αντίστοιχες αυξήσεις σε όλα τα προϊόντα πετρελαίου στην Ελλάδα. Τέλος, στις αρχές Αυγούστου, η ΔΕΗ Α.Ε. ανακοίνωσε νέα βιομηχανικά τιμολόγια. Ηλεκτρισμός τιμολόγια βιομηχανικής χρήσης (από 1/8/07) Όλα τα στοιχεία που αναφέρονται στον επόμενο Πίνακα έχουν αντληθεί από τον δικτυακό τόπο της ΔΕΗ Α.Ε. (www.dei.gr). Η επεξεργασία και η μορφοποίηση των στοιχείων έγινε από την ΕΠΕΜ Α.Ε. Οι αναφερόμενες τιμές ισχύουν από 1 ης Αυγούστου 2007. Διαφορές παρατηρούνται, σε σχέση με τα τιμολόγια που είχαν ανακοινωθεί τον Απρίλιο, μόνο στους ειδικούς όρους χρέωσης της αέργου ενέργειας στα τιμολόγια μέσης τάσης λόγω θέρους (και επομένως αυξημένης ζήτησης) Οι αναφερόμενες τιμές ενδέχεται να διαφοροποιούνται σε περιπτώσεις πολύ μεγάλων βιομηχανικών πελατών με τους οποίους η ΔΕΗ Α.Ε. έχει συνάψει ειδικά συμβόλαια συνεργασίας. Τάση σύνδεσης Μέση Κωδικός τιμολογίου Ισχύς (χρεωστέα ζήτηση ΧΖ) Β1Β (1) 8,4351 /kw Eλάχιστη χρέωση για XZ 5 kw 193.32 Eλάχιστη χρέωση για ΧΖ>5 kw 1,9269*(ΧΖ-5)+ 193,32 Ενέργεια Οι πρώτες 400 kwh 0,04990 /kwh Οι υπόλοιπες kwh 0.03310 /kwh Κωδικός τιμολογίου B2B (1) Ισχύς (χρεωστέα ζήτηση ΧΖ) 3,0577 /kw Eλάχιστη χρέωση για XZ 5 kw 193,32 Eλάχιστη χρέωση για ΧΖ>5 kw 1,9269*(ΧΖ-5)+ 193,32 Ενέργεια 0,06527 /kwh 7

Κωδικός τιμολογίου B15B (2) Αιχμή Ημέρα Νύχτα Χρέωση ισχύος ( /kw) 10,8483 6,5083 1,0805 Χρέωση ενέργειας ( /kwh) 0,07487 0,03829 0,02831 Χρέωση αέργου ενέργειας ( /kvarh) 0,00777 Κωδικός τιμολογίου Β25Β (2) Αιχμή Ημέρα Νύχτα Χρέωση ισχύος ( /kw) 4,7288 2,8416 0,4754 Χρέωση ενέργειας ( /kwh) 0,10275 0,05256 0,03883 Χρέωση αέργου ενέργειας ( /kvarh) 0,00777 Τάση σύνδεσης Κωδικός τιμολογίου Υψηλή Α (3) Αιχμή Ενδιάμεσο φορτίο Χαμηλό φορτίο Χρέωση ισχύος ( /kw) 8,6656 5,2405 0,8679 Χρέωση ενέργειας ( /kwh) 0,05394 0,03738 0,02774 Κωδικός τιμολογίου Α/Ε (Εφεδρείας Ισχύος) (3) Αιχμή Ενδιάμεσο φορτίο Χαμηλό φορτίο Ισχύς βάσης ( /kw) 8,6656 5,2405 0,8679 Ισχύς εφεδρείας ( /kw) 1,9917 Ενέργεια βάσης ( /kwh) 0,05394 0,03738 0,02774 Ενέργεια εφεδρείας ( /kwh) 0,14692 0,08824 0,05186 (1) Ειδικοί όροι τιμολογίων Βιομηχανικής Χρήσης Β1Β, Β2Β: α. Για χρέωση άεργων που πραγματοποιούνται από 1 Ιουλίου 2007 και εφεξής: ΧΖ = ΚΜΖ * {1+[(0,87/συνφ)-1] * 1,25}, αν συνφ < 0,95, ΧΖ = ΚΜΖ * (0,85/συνφ), αν συνφ >= 0,95 β. Αν ο συντελεστής χρησιμοποίησης είναι μεγαλύτερος από 30%, γίνεται μείωση της χρέωσης ισχύος ίση με [50-50 * (MA/ΚΜΖ)] %, όπου ΚΜΖ η καταγραφείσα μέγιστη ζήτηση ισχύος και MA η μέγιστη ζήτηση ισχύος κατά τις ώρες αιχμής. γ. Μετά από αίτηση του καταναλωτή, η ζήτηση κατά το νυκτερινό ωράριο και τις Κυριακές δεν λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό της ΧΖ και της μείωσης της χρέωσης ισχύ (2) Ειδικοί όροι τιμολογίων Βιομηχανικής Χρήσης Β15Β, Β25Β: Για χρέωση άεργων που θα πραγματοποιούνται από 1 Ιουλίου 2007 και εφεξής: - Αν Q>0,40*Ε, ο πελάτης έχει επιβάρυνση Χ=1,45*(Q-0,48*E)*TQ - Αν Q<=0,40*E ο πελάτης έχει έκπτωση Π=0,55*(0,62*Ε-Q)*ΤQ Όπου Q: Άεργος ενέργεια (kvarh) E: Ενεργός ενέργεια (kwh) TQ: Χρέωση άεργου ενέργειας ( /kvarh) Χ: ποσό επιβάρυνσης ( ) Π: Ποσό έκπτωσης ( ) 8

- Τα τιμολόγια αυτά χορηγούνται μόνο αν η συμφωνημένη ισχύς στη ζώνη αιχμής είναι τουλάχιστον 3000 kw - Η χρέωση ισχύος υπολογίζεται επί συμφωνημένης ισχύος σε κάθε ζώνη. - Η διάρκεια των ζωνών χρέωσης, ο τρόπος υπολογισμού της χρέωσης κλπ αναφέρονται στην περιγραφή του τιμολογίου, που διατίθεται στα κατά τόπους Γραφεία της ΔΕΗ. (3) Παρατήρηση για τα τιμολόγια ΥΤ Α και Α/Ε: Οι χρονικές ζώνες για τη χρέωση ισχύος και ενέργειας, ο τρόπος χρέωσης ισχύος και ενέργειας καθώς και οι λοιποί όροι χρέωσης ορίζονται στους ειδικούς όρους των τιμολογίων αυτών. Φυσικό αέριο Η ΕΠΑ Αττικής, τον Αύγουστο του 2007 έδινε τις εξής χρεώσεις για βιομηχανικούς καταναλωτές με κατανάλωση μεγαλύτερη από 100.000 Nm 3 : Χρέωση ισχύος: 232 /MW μέγιστης ωριαίας κατανάλωσης ανά μήνα Χρέωση ενέργειας: Οι πρώτες 180 MWh / μήνα: 34,21 Επιπλέον κατανάλωση έως 560 MWh: 33,24 Επιπλέον κατανάλωση έως 2.000 MWh: 31,61 Επιπλέον κατανάλωση έως 5.000 MWh: 30,63 Επιπλέον των 5.000 MWh /μήνα: 24,44 Στα παραπάνω κόστη, η ΕΠΑ είναι δυνατό να προσφέρει επιπλέον έκπτωση σε πολύ μεγάλους πελάτες ή/και σε ειδικά μακροχρόνια συμβόλαια. Οι παραπάνω τιμές είναι σημαντικά αυξημένες σε σχέση με τις τιμές Απριλίου. Γενικά, το κόστος του φυσικού αερίου στην Ελλάδα έχει αυξηθεί σημαντικά εντός του 2007, δεδομένου ότι η χρέωσή του από τις ΕΠΑ γίνεται με βάση τις τιμές διυλιστηρίου του μαζούτ χαμηλού θείου και του LPG, τα οποία επίσης αυξάνονται λόγω της αύξησης της τιμής του αργού. Σημειώνεται ότι στις διεθνείς αγορές ενέργειας η διακύμανση της τιμής του φυσικού αερίου είναι διαφορετική σε σχέση με την Ελλάδα. Έτσι για παράδειγμα στην Γαλλία η τιμή του φυσικού αερίου έχει μειωθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες και είναι σημαντικά χαμηλότερη σε σχέση με τη χώρα μας. Στο επόμενο Σχήμα δίνεται η εξέλιξη της τιμής του φυσικού αερίου και του λιθάνθρακα στη Γαλλία. Σχήμα 1 Εξέλιξη της τιμής του λιθάνθρακα και του φυσικού αερίου στις χρηματιστηριακές αγορές της Γαλλίας (Πηγή: Powernext bulletin) 9

Υγραέριο (LPG) Η τιμή του υγραερίου έχει αυξηθεί σημαντικά από τις αρχές του έτους αν και η παρατηρούμενη αύξηση είναι ποσοστιαία λίγο μικρότερη σε σχέση με την αύξηση του αργού. Δεδομένου των ειδικών συμβολαίων που συνήθως υπογράφονται μεταξύ προμηθευτών και εγκαταστάσεων, η τελική τιμή μπορεί να διαφέρει σημαντικά ανάλογα με την ποσότητα και την φερεγγυότητα της εγκατάστασης. Στις αρχές του έτους, η τιμή του LPG ήταν εντός του εύρους 450 750 /tn. Στα τέλη Αυγούστου, το κάτω όριο του εύρους είχε μετακινηθεί σημαντικά και είχε διαμορφωθεί ένα νέο εύρος 550 800 /tn. Πετρελαϊκό κωκ (pet coke) Στια αρχές του καλοκαιριού ανακοινώθηκαν αυξήσεις στην τιμή πώλησης του πετρελαϊκού κωκ και από τις τρεις εταιρείες εμπορίας. Έτσι οι τιμές κυμαίνονται μεταξύ 136 160 /τόνο ανάλογα με την ιδιαίτερη συμφωνία που κάνει κάθε εγκατάσταση με τον προμηθευτή της. Συνοπτικά, η μέση τιμή του πετρελαϊκού κωκ στην Ελλάδα έχει αυξηθεί περίπου 5,5% από τις αρχές του έτους, από τα 4,5 στα 4,75 /MWh. Μαζούτ Η τιμή του ελαφριού μαζούτ (χαμηλού θείου) είναι περισσότερο ευαίσθητη στις μεταβολές της τιμής του αργού πετρελαίου σε σχέση με την τιμή του βαρέως μαζούτ (υψηλού θείου). Το καλοκαίρι, οι τιμές διυλιστηρίου (συμπεριλαμβάνονται οι φόροι αλλά όχι το ΦΠΑ και το κόστος μεταφοράς) για το ελαφρύ μαζούτ ξεπέρασε τα 13 /MWh σε όρους ενέργειας. Βιομάζα Αυτή την εποχή ουσιαστικά έχουν κλείσει όλα τα συμβόλαια αγοράς πυρηνόξυλου περιόδου 2006 2007 και δεν υπάρχουν σημαντικές ποσότητες αδιάθετες. Η τιμή παραμένει σχεδόν σταθερή σε όρους ποσότητας ( /τόνο) αλλά είναι λίγο αυξημένη σε όρους ενέργειας ( /MWh) καθώς η θερμογόνος δύναμη του πυρηνόξυλου μειώνεται με την παραμονή του σε κατάσταση αποθήκευσης. 10

Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές για την παρακολούθηση και αναφορά των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου Εισαγωγή Σύμφωνα με το Άρθρο 14 της Οδηγίας 87/2003/ΕΚ, ήταν απαραίτητη η θέσπιση εκ μέρους της Ε.Ε. κοινών κατευθυντήριων γραμμών για την παρακολούθηση και την αναφορά των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Οι κοινές κατευθυντήριες γραμμές είναι νομικά δεσμευτικό κείμενο και αποτελούν την γνωστή σε όλες τις εμπλεκόμενες εγκαταστάσεις Απόφαση 156/2004/ΕΚ. Έχοντας την εμπειρία από την εφαρμογή του Συστήματος Εμπορίας Ρύπων για 2 έτη, η Ε.Ε. προχώρησε τη διαδικασία αναθεώρησης επιδιώκοντας τη βέλτιστη δυνατή εφαρμογή του Συστήματος Εμπορίας Ρύπων και την ισότιμη μεταχείριση των υπόχρεων εγκαταστάσεων του ίδιου κλάδου σε όλα τα κράτη-μέλη. Οι αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές δεν έχουν ακόμα (8 ος 2007) δημοσιοποιηθεί επίσημα, ωστόσο το τελικό κείμενο (final draft) έχει δημοσιοποιηθεί στην ιστοσελίδα της Ε.Ε. Η δημοσίευση της νέας Απόφασης εκκρεμεί για διαδικαστικούς λόγους. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται να τεθεί σε ισχύ από 1/1/2008 με την έναρξη της επόμενης περιόδου αναφοράς. Το τελικό σχέδιο της αναθεωρημένης Απόφασης προβλέπει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο παρακολούθησης των εκπομπών. Η Απόφαση προβλέπει διαφοροποίηση στην αντιμετώπιση των μικρών εγκαταστάσεων με συνολικές εκπομπές κάτω από 25.000 τόνους CO 2, σε ετήσια βάση κατά την προηγούμενη περίοδο αναφοράς. Για πρώτη φορά γίνεται διάκριση μεταξύ πηγής εκπομπής (emission source) και ροής πηγής (source stream), ενώ επιπλέον μεταβάλλονται τα όρια χαρακτηρισμού των εκπομπών ως ελάσσονες (minor) και αμελητέες (de minimis). Καινοτομία σε σχέση με την προηγούμενη Απόφαση αποτελεί η καθιέρωση του όρου καθαρό, για υλικά και για καύσιμα, που αντιστοιχεί στην εμπορική ταξινόμηση purum. Η Απόφαση προβλέπει την πλήρη ονομαστικοποίηση σε κατάλογο όλων των πηγών και ροών, ο οποίος θα αποτελεί πλέον αναπόσπαστο τμήμα της νέας άδειας εκπομπών, η οποία θα εκδοθεί για την περίοδο 2008-2012. Αναπόσπαστο τμήμα της άδειας θα αποτελεί και το σύστημα παρακολούθησης, ελέγχου και καταγραφής των εκπομπών, που θα εφαρμόζει η κάθε εγκατάσταση. Γενικά, η αναθεωρημένη Απόφαση δίνει πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα στο σύστημα παρακολούθησης, θέτει προδιαγραφές για τη μεθοδολογία την οποία οφείλουν οι εγκαταστάσεις να ακολουθήσουν σε συνεννόηση με την αδειοδοτούσα αρχή και προσδιορίζει τον τρόπο εκτίμησης της αβεβαιότητας. Τελικά, οι νέες κατευθυντήριες γραμμές προσδιορίζουν ακόμα και τις περιπτώσεις εκείνες για τις οποίες μια εγκατάσταση δικαιούται να αιτηθεί εξαίρεση από την εφαρμογή συγκεκριμένου μέτρου. Πρέπει να τονιστεί ότι την επόμενη περίοδο εμπορίας, οι αδειοδοτούσες αρχές οφείλουν να κοινοποιούν στην Ε.Ε. το περιεχόμενο των αδειών εκπομπής καθώς και όλες τις περιπτώσεις για τις οποίες δίνεται εξαίρεση από την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών. Στόχος αυτής της υποχρέωσης είναι να έχει η Ε.Ε. εκ των προτέρων την ολοκληρωμένη εικόνα του τρόπου με τον οποίο εφαρμόζονται οι διατάξεις της εν λόγω Απόφασης σε κάθε χώρα. Κατά τον τρόπο αυτό, θα υπάρχει η δυνατότητα άσκησης εναρμονισμένης πολιτικής και θα 11

περιοριστούν, στο μέτρο του δυνατού, οι περιπτώσεις αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ εγκαταστάσεων του ίδιου κλάδου, οι οποίες δραστηριοποιούνται σε διαφορετικές χώρες. Νέοι ορισμοί Πηγή εκπομπών: διακριτό, αναγνωρίσιμο τμήμα (σημείο ή διεργασία) μιας εγκατάστασης από το οποίο εκπέμπονται αέρια θερμοκηπίου Ροή πηγής: συγκεκριμένο καύσιμο, πρώτη ύλη ή προϊόν που προκαλεί εκπομπές αερίων θερμοκηπίου σε μία ή περισσότερες πηγές εκπομπής, ως αποτέλεσμα της κατανάλωσης ή της παραγωγής του De minimis ροές πηγής: άθροισμα επιμέρους ελασσόνων ροών, οι οποίες επιλέγονται από την εγκατάσταση, και εκπέμπουν αθροιστικά λιγότερο από 1.000 τόνους CO 2 ορυκτής προέλευσης σε ετήσια βάση ή συνεισφέρουν λιγότερο από 2% (μέχρι ενός μεγίστου των 20.000 τόνων CO 2 ) επί των συνολικών εκπομπών της εγκατάστασης, πριν από την αφαίρεση του μεταφερόμενου CO 2 Μείζονες ροές πηγής: άθροισμα επιμέρους ροών οι οποίες δεν χαρακτηρίζονται ως ελάσσονες ροές πηγής Ελάσσονες (minor) ροές πηγής: άθροισμα επιμέρους ροών πηγής, οι οποίες επιλέγονται από την εγκατάσταση, και εκπέμπουν αθροιστικά λιγότερο από 5.000 τόνους CO 2 ορυκτής προέλευσης σε ετήσια βάση ή συνεισφέρουν λιγότερο από το 10% (μέχρι ενός μεγίστου των 100.000 τόνων CO 2 ) επί των συνολικών εκπομπών της εγκατάστασης, πριν από την αφαίρεση του μεταφερόμενου CO 2 Ο όρος καθαρό χαρακτηρίζει το υλικό ή το καύσιμο που αποτελείται από τουλάχιστον 97% κατά βάρος της συγκεκριμένης ουσίας ή στοιχείου, και αντιστοιχεί στην εμπορική ταξινόμηση purum. Ειδικά για τη βιομάζα, ο όρος αφορά το κλάσμα άνθρακα από βιομάζα στο συνολικά περιεχόμενο άνθρακα του καυσίμου ή του υλικού Βιομάζα: μη απολιθωμένη και βιοαποικοδομήσιμη οργανική ύλη προερχόμενη από φυτά, ζώα και μικροοργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων, παραπροϊόντων, υπολειμμάτων και αποβλήτων της γεωργίας, δασοκομίας και συναφών κλάδων, καθώς και τα μη απολιθωμένα και βιοαποικοδομήσιμα οργανικά κλάσματα βιομηχανικών και αστικών αποβλήτων, μεταξύ των οποίων τα αέρια και τα υγρά που ανακτώνται από την αποσύνθεση μη απολιθωμένης και βιοαποικοδομήσιμης οργανικής ύλης Μέθοδος ισοζυγίου ενέργειας: μέθοδος εκτίμησης της καταναλωθείσας ενέργειας σε λέβητες, υπολογισμένη ως το άθροισμα της ωφέλιμης θερμικής ενέργειας και όλων των απωλειών ενέργειας λόγω ακτινοβολίας, μεταφοράς και δια μέσου των καυσαερίων Περιεχόμενα του Σχεδίου παρακολούθησης εκπομπών μιας εγκατάστασης Η αναθεωρημένη απόφαση προβλέπει αναλυτικά περιεχόμενα για το σχέδιο παρακολούθησης, το οποίο θα πρέπει να καταρτιστεί πριν από την έναρξη της επόμενης περιόδου αναφοράς και να υποβληθεί στην αδειοδοτούσα αρχή προς έγκριση. Το σχέδιο 12

παρακολούθησης θα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της άδειας εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που θα διαθέτει η κάθε εγκατάσταση για την περίοδο 2008-2012. Τα περιεχόμενα του σχεδίου παρακολούθησης των εκπομπών διαμορφώνονται ως ακολούθως: 1. Λεπτομερής περιγραφή της εγκατάστασης και των δραστηριοτήτων που επιτελούνται σε αυτήν και υπάγονται στις διατάξεις της Οδηγίας 2003/87/ΕΚ 2. Περιγραφή των αρμοδιοτήτων για την παρακολούθηση και την αναφορά των εκπομπών εντός της εγκατάστασης 3. Κατάλογος με τις πηγές εκπομπής και τις ροές πηγής που θα παρακολουθούνται για την κάθε επιτελούμενη δραστηριότητα εντός της εγκατάστασης 4. Περιγραφή της μεθοδολογίας υπολογισμού ή μετρήσεων των εκπομπών που θα χρησιμοποιείται 5. Κατάλογος και περιγραφή των βαθμίδων για τα δεδομένα δραστηριότητας, τους συντελεστές εκπομπής, οξείδωσης και μετατροπής για κάθε ροή πηγής 6. Περιγραφή των συστημάτων και οργάνων μέτρησης που χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση του κάθε ρεύματος, των προδιαγραφών τους και του χώρου όπου βρίσκονται εντός της εγκατάστασης 7. Στοιχεία που αποδεικνύουν τη συμμόρφωση με το κατώφλι αβεβαιότητας για τα δεδομένα δραστηριότητας και άλλες παραμέτρους (κατά περίπτωση) για τις προβλεπόμενες βαθμίδες της κάθε ροής πηγής 8. Εφόσον εφαρμόζεται, περιγραφή της προσέγγισης για τη δειγματοληψία καυσίμων και υλικών για τον προσδιορισμό της κατώτερης θερμογόνου δύναμης, του περιεχόμενου άνθρακα, των συντελεστών εκπομπής, οξείδωσης και μετατροπής, καθώς και της περιεχόμενης βιομάζας για την κάθε ροή πηγής 9. Περιγραφή των πηγών ή της αναλυτικής προσέγγισης για τον προσδιορισμό της κατώτερης θερμογόνου δύναμης, του περιεχόμενου άνθρακα, των συντελεστών εκπομπής, οξείδωσης και μετατροπής ή του κλάσματος βιομάζας για την κάθε ροή 10. Εφόσον εφαρμόζεται, κατάλογος και περιγραφή των μη διαπιστευμένων εργαστηρίων και των σχετικών αναλυτικών διαδικασιών, συμπεριλαμβανομένων και όλων των σχετικών μέτρων διασφάλισης ποιότητας (π.χ. διεργαστηριακές συγκρίσεις) 11. Εφόσον εφαρμόζεται, περιγραφή του συστήματος συνεχών μετρήσεων που χρησιμοποιείται για την παρακολούθηση μιας πηγής, δηλ. σημεία μέτρησης, συχνότητα, εξοπλισμός, διαδικασίες δικρίβωσης/ βαθμονόμησης, διαδικασίες συλλογής δεδομένων και αποθήκευσης και της προσέγγισης που επικυρώνει τον υπολογισμό και την αναφορά των δεδομένων δραστηριότητας, συντελεστών εκπομπής και λοιπών στοιχείων 12. Εφαρμογή της εφεδρικής προσέγγισης (fall-back approach): εκτενής περιγραφή της προσέγγισης και ανάλυση της αβεβαιότητας (εφόσον δεν καλύπτεται από τα προηγούμενα σημεία) 13

13. Περιγραφή των διαδικασιών για τη λήψη και τη διαχείριση των δεδομένων καθώς και όλων των διαδικασιών ελέγχου 14. Όπου υπάρχει πεδίο εφαρμογής, αναφορά σε στοιχεία που σχετίζονται με δραστηριότητες που αφορούν το EMAS ή άλλα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης (π.χ. ISO 14001:204), ιδιαίτερα σε σχέση με διαδικασίες και ελέγχους που σχετίζονται με την παρακολούθηση και την αναφορά εκπομπών αερίων θερμοκηπίου Σύμφωνα με τις νέες κατευθυντήριες γραμμές, όποτε προκύπτουν ουσιαστικές αλλαγές στη μεθοδολογία παρακολούθησης, η οποία αποτελεί μέρος του Σχεδίου Παρακολούθησης, θα πρέπει να ενημερώνεται και να εγκρίνει η αδειοδοτούσα αρχή. Με τον όρο ουσιαστικές αλλαγές καλύπτονται μεταβολές που αφορούν: 1. στην κατάταξη της εγκατάστασης σε Α, Β και Γ 2. στην προσέγγιση μεταξύ υπολογισμού και μετρήσεων των εκπομπών 3. στην αύξηση της αβεβαιότητας των δεδομένων δραστηριότητας ή άλλων παραμέτρων, η οποία συνεπάγεται μεταβολή βαθμίδων Οι λοιπές αλλαγές και οι προτάσεις για αλλαγές στη μεθοδολογία παρακολούθησης πρέπει να κοινοποιούνται στην αδειοδοτούσα αρχή το συντομότερο δυνατό. Όλες οι μεταβολές, ουσιαστικές και μη, θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να αναφέρονται με σαφήνεια, να είναι δικαιολογημένες και πλήρως τεκμηριωμένες και στα εσωτερικά αρχεία της εγκατάστασης. Η αδειοδοτούσα αρχή μπορεί να ζητήσει από την εγκατάσταση να μεταβάλλει το σχέδιο παρακολούθησης των εκπομπών εφόσον κρίνει ότι δεν είναι σε συμφωνία με τους κανόνες που προσδιορίζουν οι αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές. Προσδιορισμός βαθμίδων προσέγγισης Αυξημένη βαθμίδα προσέγγισης εκφράζει αυξημένα επίπεδα ακρίβειας στις αναφερόμενες εκπομπές. Στοχεύοντας στη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια, η κάθε εγκατάσταση οφείλει να χρησιμοποιεί τη βαθμίδα εκείνη που θα της εξασφαλίζει το επιθυμητό επίπεδο ακρίβειας. Για τον υπολογισμό των εκπομπών υπάρχει η δυνατότητα χρήσης διαφορετικής βαθμίδας για τα δεδομένα δραστηριότητας, την ΚΘΔ και τους συντελεστές εκπομπής, οξείδωσης και μετατροπής. Οι βαθμίδες που θα χρησιμοποιηθούν για την κάθε παράμετρο θα πρέπει να έχουν εγκριθεί από την αδειοδοτούσα αρχή. Για τις δραστηριότητες εκείνες, για τις οποίες υπάρχουν εναλλακτικές μέθοδοι υπολογισμού των εκπομπών, η εγκατάσταση μπορεί να αλλάξει χρήση μεθόδους (από την Α στην Β), εφόσον αποδείξει στην αρμόδια αρχή ότι η αλλαγή αυτή οδηγεί σε ακριβέστερη παρακολούθηση και αναφορά εκπομπών της σχετικής δραστηριότητας. Για τις εγκαταστάσεις της κατηγορίας B και Γ, εφαρμόζονται οι υψηλότερες βαθμίδες προσέγγισης για όλες τις μεταβλητές όλων των ροών πηγής, και μόνο όταν αποδεικνύεται στην αδειοδοτούσα αρχή ότι η εφαρμογή της υψηλότερης βαθμίδας είναι τεχνικά μη εφικτή ή οδηγεί σε αδικαιολόγητα υψηλό κόστος, είναι δυνατή η χρήση της αμέσως χαμηλότερης βαθμίδας. Ειδικότερα για τις εγκαταστάσεις της κατηγορίας Γ, τα Κ-Μ οφείλουν να κοινοποιούν στην Ε.Ε., σύμφωνα με τις διατάξεις της Οδηγίας 2003/87, ότι η αντίστοιχη εγκατάσταση δεν εφαρμόζει το συνδυασμό των υψηλότερων προβλεπόμενων βαθμίδων για όλες τις μείζονες ροές πηγής. 14

Κατόπιν εγκρίσεως από την αδειοδοτούσα αρχή, η εγκατάσταση μπορεί να χρησιμοποιήσει τη βαθμίδα 1 ως ελάχιστη για τις μεταβλητές εκείνες που χρησιμοποιούνται στον υπολογισμό των ελασσόνων εκπομπών, ενώ για τις de minimis εκπομπές μπορεί να επιλέξει δική της χωρίς βαθμίδες μέθοδο προσδιορισμού των εκπομπών. Η εγκατάσταση οφείλει να προτείνει αλλαγές στις εφαρμοζόμενες βαθμίδες, χωρίς καθυστέρηση, όταν: μεταβάλλεται η δυνατότητα πρόσβασης σε δεδομένα, επιτρέποντας μεγαλύτερη ακρίβεια στον προσδιορισμό των εκπομπών προκύπτουν νέες εκπομπές, που δεν υπήρχαν παλιότερα αλλάζει ουσιαστικά το εύρος των καυσίμων ή των λοιπών χρησιμοποιούμενων πρώτων υλών προκύπτουν λάθη στα δεδομένα τα οποία οφείλονται στη μεθοδολογία παρακολούθησης το απαιτεί η αδειοδοτούσα αρχή Για τη βιομάζα που χαρακτηρίζεται ως καθαρή, μπορεί να εφαρμοστεί η χωρίς βαθμίδες προσέγγιση για τις εγκαταστάσεις, εκτός και εάν η τιμή που προκύπτει χρησιμοποιηθεί για την αφαίρεση της ανάλογης ποσότητας CO 2, η οποία έχει καταγραφεί από σύστημα συνεχών μετρήσεων. Στη χωρίς βαθμίδες προσέγγιση περιλαμβάνεται και η μέθοδος του ισοζυγίου ενέργειας. Εκπομπές CO 2 που προκύπτουν από προσμίξεις ορυκτής προέλευσης στην καθαρή βιομάζα αναφέρονται στο ρεύμα της βιομάζας και προσδιορίζονται με χρήση της χωρίς βαθμίδες προσέγγισης. Για τα μικτά καύσιμα και υλικά θα πρέπει να γίνεται προσδιορισμός του κλάσματος βιομάζας, εκτός κι αν η σχετική ροή πηγής κατατάσσεται ως de minimis. Εφόσον είναι προσωρινά μη εφικτή για τεχνικούς λόγους η χρήση της προβλεπόμενης υψηλότερης βαθμίδας ή αυτής που έχει συμφωνηθεί, η εγκατάσταση μπορεί να ζητήσει τη χρήση της υψηλότερης εφικτής βαθμίδας για διάστημα τέτοιο μέχρις ότου καταστεί εφικτή η χρήση της αρχικά συμφωνηθείσας βαθμίδας. Στην περίπτωση αυτή, η εγκατάσταση οφείλει να προσκομίσει άμεσα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά στην αδειοδοτούσα αρχή, τα οποία στοιχειοθετούν την ανάγκη αλλαγής βαθμίδων και περιλαμβάνουν τις απαιτούμενες αναπροσαρμογές στη μεθοδολογία παρακολούθησης. Όλες οι μεταβολές βαθμίδων πρέπει να είναι πλήρως αιτιολογημένες. Για την αντιμετώπιση κενών στις χρονοσειρές μετρήσεων, τα οποία προκύπτουν από μικρές διακοπές των οργάνων μέτρησης, θα πρέπει να εφαρμόζονται η ορθή επαγγελματική πρακτική που εξασφαλίζει συντηρητική εκτίμηση των εκπομπών κατά το διάστημα αυτό, λαμβάνοντας υπόψη και τα όσα αναφέρονται στο σχετικό οδηγό BREF για τις Γενικές Αρχές Παρακολούθησης. Όποτε προκύπτουν αλλαγές εντός μιας περιόδου αναφοράς, οι εκπομπές θα πρέπει να προσδιορίζονται λαμβάνοντας υπόψη τη χρονική στιγμή στην οποία επήλθαν, και να αναφέρονται σε ξεχωριστή ενότητα στην ετήσια αναφορά της εγκατάστασης. Για την νέα περίοδο αναφοράς (2008-2012) η κατηγοριοποίηση των εγκαταστάσεων σε Α, Β και Γ γίνεται βάσει του μέσου όρου των ετήσιων εκπομπών της προηγούμενης περιόδου αναφοράς (2005-2007). 15

Εφεδρική (fall back) προσέγγιση Η εφεδρική προσέγγιση (fall-back approach) εφαρμόζεται στις περιπτώσεις εκείνες όπου ακόμα και η εφαρμογή της βαθμίδας 1 από κάποια εγκατάσταση είναι είτε τεχνικά αδύνατη είτε οδηγεί σε αδικαιολόγητο κόστος. Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει στην εγκατάσταση να εφαρμόσει εναλλακτική μεθοδολογία, πλήρως προσαρμοσμένη στις ιδιαιτερότητες της εγκατάστασης. Η εγκατάσταση οφείλει να αποδείξει στην αδειοδοτούσα αρχή ότι η εφαρμογή της μεθοδολογίας είναι συμβατή με τα επίπεδα αβεβαιότητας που αναφέρονται για την κάθε κατηγορία εγκατάστασης, στον ακόλουθο πίνακα. Κατηγορία Εγκατάστασης Επιτρεπτά επίπεδα αβεβαιότητας για τις συνολικές ετήσιες εκπομπές Α ± 7,5% B ± 5,0% Γ ± 2,5% Η εγκατάσταση οφείλει να υλοποιεί ανάλυση αβεβαιότητας για όλες τις μεταβλητές και τις παραμέτρους που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό των ετήσιων εκπομπών λαμβάνοντας υπόψη το σχετικό οδηγό του ISO και το πρότυπο ISO 5186:2005. Η ανάλυση αβεβαιότητας πρέπει να γίνεται πριν από την έγκριση του συστήματος παρακολούθησης στη βάση των στοιχείων του προηγούμενου έτους και να επικαιροποιείται σε ετήσια βάση. Η ετήσια επικαιροποίηση θα πρέπει να ετοιμάζεται ταυτόχρονα με την ετήσια αναφορά εκπομπών της εγκατάστασης και να υποβάλλεται σε διαδικασία επαλήθευσης. Τα Κ-Μ οφείλουν να ενημερώνουν την Ε.Ε. για όλες τις εγκαταστάσεις οι οποίες κάνουν χρήση της εφεδρικής προσέγγισης. Η εγκατάσταση οφείλει να διευκρινίζει και να αναφέρει όλα τα διαθέσιμα δεδομένα (ή τις βέλτιστες εκτιμήσεις) για τα δεδομένα δραστηριότητας, την ΚΘΔ, τους συντελεστές εκπομπής, οξείδωσης και τις λοιπές παραμέτρους, χρησιμοποιώντας εργαστηριακές αναλύσεις όπου χρειάζονται. Οι λεπτομέρειες της μεθοδολογίας προσέγγισης θα πρέπει να αναφέρονται αναλυτικά στο σχέδιο παρακολούθησης και να εγκρίνονται από την αδειοδοτούσα αρχή. Δεδομένα Δραστηριότητας Ο προσδιορισμός των δεδομένων δραστηριότητας καυσίμων και άλλων υλικών μπορεί να βασιστεί σε λογιστικά στοιχεία, ενώ για τις περιπτώσεις που δεν είναι δυνατός ο άμεσος προσδιορισμός των δεδομένων δραστηριότητας, αυτά προσδιορίζονται μέσω της μεταβολής των αποθεμάτων. Σε περίπτωση που η άμεση μέτρηση των αποθεμάτων ενός υλικού στην έναρξη και τη λήξη της περιόδου που ενδιαφέρει δεν είναι τεχνικά εφικτή ή οδηγεί σε αδικαιολόγητα υψηλό κόστος, τότε οι ποσότητες αυτές θα προσδιορίζονται με εκτίμηση: Βάσει δεδομένων των προηγούμενων ετών και συσχέτισή τους με την παραγωγή του συγκεκριμένου έτους αναφοράς 16

Τεκμηριωμένες μεθόδους και σχετικά δεδομένα σε λογιστικά έγγραφα τα οποία υπόκεινται σε έλεγχο για το έτος αναφοράς Συντελεστές εκπομπής Ο συντελεστής εκπομπής της βιομάζας είναι 0 t CO 2 /TJ ή Nm 3. Για υλικά και καύσιμα που αποτελούνται από μίγμα βιομάζας και άνθρακα ορυκτής προέλευσης, θα πρέπει να χρησιμοποιείται σταθμισμένος συντελεστής εκπομπής, βασισμένος στην αναλογία του ορυκτού άνθρακα επί του συνολικά περιεχόμενου άνθρακα στο καύσιμο ή το υλικό. Ο προσδιορισμός θα πρέπει να είναι τεκμηριωμένος σύμφωνα με τις διαδικασίες που προβλέπονται από τις κατευθυντήριες γραμμές. Εγγενές CO 2 που μεταφέρεται σε μια εγκατάσταση ως μέρος ενός καυσίμου θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τον προσδιορισμό του συντελεστή εκπομπής (π.χ. αέριο υψικαμίνου). Κατόπιν έγκρισης της αδειοδοτούσας αρχής, το εγγενές CO 2 που προκύπτει από μια ροή πηγής αλλά στη συνέχεια μεταφέρεται εκτός της εγκατάστασης ως μέρος ενός καυσίμου μπορεί να αφαιρεθεί από τις εκπομπές της εν λόγω εγκατάστασης, ανεξάρτητα από το εάν η εγκατάσταση που καταλήγει υπάγεται στο ΣΕΔΕ ή όχι. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να αναφέρεται ως στοιχείο προς υπόμνηση, τα δε Κ-Μ οφείλουν να κοινοποιούν στην Ε.Ε. τις σχετικές εγκαταστάσεις. Συντελεστές οξείδωσης και μετατροπής Η απαίτηση για χρήση της υψηλότερης βαθμίδας δεν ισχύει για την περίπτωση του συντελεστή οξείδωσης. Εάν σε μία εγκατάσταση υπολογίζονται ειδική κατά δραστηριότητα συντελεστές οξείδωσης, η εγκατάσταση, κατόπιν έγκρισης της αδειοδοτούσας αρχής, μπορεί να προσδιορίζει ένα αθροιστικό συντελεστή οξείδωσης για τη δραστηριότητα και να τον εφαρμόζει σε όλα τα καύσιμα. Εναλλακτικά, εφόσον δε χρησιμοποιείται βιομάζα, μπορεί να αποδώσει ατελή οξείδωση σε μια μείζονα ροή καυσίμου και για τις υπόλοιπες να χρησιμοποιεί την τιμή 1 (να θεωρεί πλήρη οξείδωση). Μεταφερόμενο CO 2 Αναφορικά με το μεταφερόμενο CO 2, θα πρέπει να προσδιορίζεται με μέγιστη αβεβαιότητα λιγότερη από 1,5%, είτε άμεσα με χρήση μετρητών ροής ή με ζύγιση, είτε έμμεσα από τη μάζα προϊόντων (ανθρακικά άλατα ή ουρία). Στις περιπτώσεις όπου μέρος του μεταφερόμενου CO 2 προκύπτει από βιομάζα, ή όταν μια εγκατάσταση καλύπτεται μερικώς από την Οδηγία 2003/87, η εγκατάσταση αφαιρεί μόνο το μέρος αυτό του μεταφερόμενου CO 2 που προκύπτει από ορυκτά καύσιμα και υλικά για τις δραστηριότητες εκείνες που καλύπτει η Οδηγία. Η σχετική μεθοδολογία επιμερισμού θα πρέπει να είναι συντηρητική και να υποβληθεί προς έγκριση στην αδειοδοτούσα αρχή. Εκτίμηση της αβεβαιότητας Η εκτίμηση της αβεβαιότητας αποτελεί ένα από τα σημεία με το μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας κατά τη σύνταξη της ετήσιας αναφοράς των εγκαταστάσεων όσο και κατά τη διαδικασία 17

επαλήθευσης. Η αναθεωρημένη Απόφαση 156/2004/ΕΚ επιχειρεί να δώσει αναλυτικές κατευθύνσεις για τον τρόπο με τον οποίο η εγκατάσταση οφείλει να προσδιορίζει την αβεβαιότητα των αναφερόμενων εκπομπών της προκειμένου να ολοκληρωθεί η διαδικασία επαλήθευσης. Στις περιπτώσεις εκείνες όπου οι εκπομπές προσδιορίζονται υπολογιστικά και όχι βάσει συστήματος συνεχών μετρήσεων των εκπομπών, η εγκατάσταση υποβάλλει στην αδειοδοτούσα αρχή προς έγκριση την αναλυτική μεθοδολογία βάση της οποίας προκύπτουν τελικά οι εκπομπές. Η μεθοδολογία αυτή εντάσσεται στη σχετική άδεια της εγκατάστασης και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα αυτής. Κατά τον τρόπο αυτό, η αδειοδοτούσα αρχή εγκρίνει και την προσδιοριζόμενη αβεβαιότητα που προκύπτει κατά τον υπολογισμό των εκπομπών. Η δήλωση του συνδυασμού των βαθμίδων προσέγγισης αποτελεί ουσιαστικά την αναφορά της αβεβαιότητας κατά το πνεύμα της Οδηγίας 2003/87/ΕΚ, οπότε δεν είναι απαραίτητη επιπλέον αναφορά στην αβεβαιότητα εφόσον εφαρμόζεται η εγκεκριμένη μεθοδολογία. Πηγές αβεβαιότητας αποτελούν η αβεβαιότητα των μετρητικών διατάξεων, η αβεβαιότητα της βαθμονόμησής τους και κάθε άλλη αβεβαιότητα που συνδέεται με τον τρόπο που χρησιμοποιείται μια μετρητική διάταξη. Αναφορικά με τα εμπορεύσιμα καύσιμα και υλικά, οι αρμόδιες αρχές δύνανται να επιτρέψουν τον προσδιορισμό της ετήσιας ροής καυσίμων/υλικών βάσει των φορολογικών παραστατικών και μόνο (τιμολόγια προμήθειας καυσίμων και υλικών), δεχόμενες ουσιαστικά μηδενική αβεβαιότητα στα όσα αναφέρουν τα παραστατικά, υπό τον όρο ότι η εθνική νομοθεσία ή η αποδεδειγμένη εφαρμογή εθνικών ή διεθνών προτύπων διασφαλίζει ότι τα επίπεδα αβεβαιότητας είναι συμβατά με τις εμπορικές συναλλαγές. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, η εγκατάσταση οφείλει να προσκομίσει γραπτές αποδείξεις για τα επίπεδα αβεβαιότητας των δεδομένων δραστηριότητάς της κάθε ροής πηγής, προκειμένου να τεκμηριώσει την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών. Ο προσδιορισμός της αβεβαιότητας στηρίζεται αποκλειστικά στις προδιαγραφές των κατασκευαστών των μετρητικών διατάξεων, και ελλείψει αυτών των στοιχείων, η εγκατάσταση οφείλει να κάνει εκτίμηση της αβεβαιότητας του μετρητικού οργάνου. Η εγκατάσταση οφείλει μέσω των διαδικασιών διασφάλισης ποιότητας και ελέγχου που εφαρμόζει να περιορίζει τα επίπεδα αβεβαιότητας των εκπομπών που αναφέρει στην ετήσια έκθεσής της. Ο επαληθευτής από την πλευρά του οφείλει να ελέγξει την ορθή εφαρμογή της μεθοδολογίας παρακολούθησης και να αξιολογήσει τη διαχείριση και τον περιορισμό των αβεβαιοτήτων μέσα από τις διαδικασίες διασφάλισης ποιότητας και ελέγχου της εγκατάστασης. Εφόσον χρησιμοποιούνται συστήματα μετρήσεων, η εγκατάσταση οφείλει να λαμβάνει υπόψη κατά τον προσδιορισμό της αβεβαιότητας την σωρευτική επίδραση όλων των κατασκευαστικών στοιχείων του συστήματος μετρήσεων στην αβεβαιότητα των ετήσιων δεδομένων δραστηριότητας εφαρμόζοντας το νόμο περί διαδόσεως των σφαλμάτων (αβεβαιότητα αθροίσματος και αβεβαιότητα γινομένου). Για την περίπτωση όπου αντί υπολογισμών διεξάγονται συνεχείς μετρήσεις για τον προσδιορισμό των εκπομπών, η εγκατάσταση οφείλει να αποδείξει ότι κατά τον τρόπο αυτό η αβεβαιότητα είναι μικρότερη από αυτή που θα προέκυπτε με υπολογιστικό προσδιορισμό. Η εγκατάσταση οφείλει να προσκομίσει στην αδειοδοτούσα αρχή τα αποτελέσματα λεπτομερούς 18

ανάλυσης αβεβαιότητας λαμβάνοντας υπόψη το σχετικό πρότυπο EN 14181 και συνεκτιμώντας τις ακόλουθες παραμέτρους: την αβεβαιότητα του εξοπλισμού συνεχών μετρήσεων τις αβεβαιότητες που σχετίζονται με τη βαθμονόμησή του επιπλέον παράγοντες αβεβαιότητας που σχετίζονται με τον τρόπο χρήσης του μετρητικού εξοπλισμού στη βάση των στοιχείων που προσκομίζει η εγκατάσταση, η αδειοδοτούσα αρχή μπορεί να επιτρέψει την εφαρμογή του συστήματος συνεχών μετρήσεων για την παρακολούθηση ορισμένων ή του συνόλου των πηγών εκπομπής, καθώς και να εγκρίνει όλες τις λεπτομέρειες της μεθοδολογίας παρακολούθησης για τις πηγές αυτές, που θα πρέπει να περιλαμβάνονται στην άδεια εκπομπών της εγκατάστασης. Με αυτόν τον τρόπο η αδειοδοτούσα αρχή αποδέχεται την αβεβαιότητα που προκύπτει από την ορθή εφαρμογή της μεθοδολογίας παρακολούθησης που αναφέρεται στην άδεια. Στην περίπτωση αυτή, η εγκατάσταση αναφέρει στην ετήσια αναφορά των εκπομπών της τα αποτελέσματα της ανάλυσης αβεβαιότητας, μέχρις ότου η αδειοδοτούσα αρχή ζητήσει αναθεώρηση της επιλογής της εγκατάστασης για την διεξαγωγή μετρήσεων αντί υπολογισμών προκειμένου να επαναπροσδιοριστεί η αβεβαιότητα. Η αναφορά της αβεβαιότητας που προσδιορίζεται σε αυτό το πνεύμα θεωρείται ότι καλύπτει τις σχετικές απαιτήσεις της Οδηγίας 2003/87/ΕΚ Όπως και στην περίπτωση διεξαγωγής υπολογισμών, η εγκατάσταση οφείλει μέσω των διαδικασιών διασφάλισης ποιότητας και ελέγχου που εφαρμόζει να περιορίζει τα επίπεδα αβεβαιότητας των εκπομπών που αναφέρει στην ετήσια έκθεσής της. Ο επαληθευτής από την πλευρά του οφείλει να ελέγξει την ορθή εφαρμογή της μεθοδολογίας παρακολούθησης και να αξιολογήσει τη διαχείριση και τον περιορισμό των αβεβαιοτήτων μέσα από τις διαδικασίες διασφάλισης ποιότητας και ελέγχου της εγκατάστασης. Περιεχόμενα ετήσιας αναφοράς εγκατάστασης Οι αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές, όπως και η προηγούμενη Απόφαση 156/2004/ΕΚ, προσδιορίζουν λεπτομερώς τα περιεχόμενα της ετήσιας έκθεσης αναφοράς που υποβάλλουν οι υπόχρεες εγκαταστάσεις. Στα πλαίσια της ισχύουσας νομοθεσίας περί πρόσβασης του κοινού στην περιβαλλοντική πληροφορία, το περιεχόμενο των εκθέσεων αποτελεί αντικείμενο δημοσίευσης, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην Οδηγία 2003/4/ΕΚ και τη σχετική εθνική νομοθεσία. Οι εγκαταστάσεις διατηρούν το δικαίωμα να υποδεικνύουν τμήματα της αναφοράς τα οποία θεωρούν ότι εμπεριέχουν εμπορικά ευαίσθητες πληροφορίες, προκειμένου να αποφεύγεται η δημοσιοποίησή τους. Συνοπτικά, η ετήσια αναφορά εκπομπών πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα: 1. Στοιχεία ταυτότητας εγκατάστασης 2. Για όλες τις πηγές εκπομπής και τις ροές πηγών αναφέρεται η επιλεχθείσα προσέγγιση για τον προσδιορισμό των συνολικών εκπομπών (μέτρηση ή υπολογισμός), τη μέθοδο, τις βαθμίδες, τα δεδομένα δραστηριότητας, τους συντελεστές εκπομπής και τους συντελεστές οξείδωσης/μετατροπής. Επιπλέον μνημονεύονται τα ακόλουθα στοιχεία, παρόλο που δεν αποτελούν μέρος των αναφερόμενων εκπομπών: ποσότητα καύσιμης βιομάζας [TJ], βιομάζα που 19

χρησιμοποιείται στη διεργασία [tn ή m 3 ], εκπομπές CO 2 από βιομάζα όταν μετρώνται, μεταφερόμενο CO 2 από μια εγκατάσταση και εγγενές CO 2 που μεταφέρεται εκτός της εγκατάστασης ως τμήμα του καυσίμου 3. Σε περίπτωση που οι συντελεστές εκπομπής και τα δεδομένα δραστηριότητας των καυσίμων αναφέρονται σε μονάδες μάζας, θα πρέπει ο υπεύθυνος της εγκατάστασης να αναφέρει συμπληρωματικά στοιχεία σχετικά με τη μέση ετήσια κατώτερη θερμογόνο δύναμη και το συντελεστή εκπομπής κάθε καυσίμου. Τα στοιχεία θα πρέπει να προκύπτουν από γενικώς αποδεκτές πηγές ή εμπειρικά τεκμηριωμένα, προκειμένου να υποκαταστήσουν το είδος των περιγραφόμενων μεταβλητών 4. Όταν χρησιμοποιείται προσέγγιση ισοζυγίου μάζας, θα πρέπει να αναφέρονται οι ροές υλικών, ο περιεχόμενος άνθρακας και το ενεργειακό περιεχόμενο σε κάθε ρεύμα καυσίμου και υλικού που εισέρχεται και εξέρχεται από την εγκατάσταση καθώς και τα αποθέματά τους στην έναρξη και τη λήξη του έτους 5. Όταν πραγματοποιείται συνεχής μέτρηση των εκπομπών, η εγκατάσταση οφείλει να αναφέρει ξεχωριστά την ποσότητα CO 2 ορυκτής προέλευσης και την αντίστοιχη ποσότητα από βιομάζα. Επιπλέον οφείλει να αναφέρει συμπληρωματικά στοιχεία για τη μέση ετήσια κατώτερη θερμογόνο δύναμη και το συντελεστή εκπομπών για το κάθε καύσιμο, και άλλες σχετικές παραμέτρους για τα υλικά και τα προϊόντα που τεκμηριώνουν τις μετρήσεις 6. Στην περίπτωση εφεδρικής προσέγγισης, η εγκατάσταση θα πρέπει να αναφέρει συμπληρωματικά δεδομένα υποκατάστασης για την κάθε παράμετρο για την οποία η προσέγγιση δεν παρέχει τα απαιτούμενα δεδομένα 7. Όπου γίνεται χρήση καυσίμου, αλλά οι εκπομπές προσδιορίζονται ως εκπομπές διεργασίας, η εγκατάσταση αναφέρει συμπληρωματικά τα σχετικά στοιχεία του τυπικού υπολογισμού εκπομπών καύσης για τα εν λόγω καύσιμα 8. Προσωρινές ή μόνιμες μεταβολές στις βαθμίδες καθώς και οι αιτίες για τις αλλαγές αυτές, ημερομηνία έναρξης των μεταβολών, και ημερομηνία έναρξης και λήξης των προσωρινών μεταβολών. 9. Όλες οι μεταβολές που υλοποιήθηκαν στην εγκατάσταση κατά το έτος αναφοράς, οι οποίες σχετίζονται με την αναφορά εκπομπών της εγκατάστασης Τα καύσιμα και οι αντίστοιχες εκπομπές πρέπει να αναφέρονται σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην κατηγοριοποίηση καυσίμων του IPCC, που βασίζεται στους ορισμούς της Διεθνούς Επιτροπής Ενέργειας. Εφόσον τα Κ-Μ έχουν εκδώσει δικό τους κατάλογο με κατηγορίες καυσίμων, ορισμούς και συντελεστές εκπομπών και τον έχουν καταθέσει στη Γραμματεία του Πρωτοκόλλου στα πλαίσια των ετήσιων αναφορών τους, τότε οι εγκαταστάσεις μπορούν να χρησιμοποιούν τα στοιχεία αυτά, εφόσον τα συμπεριλάβουν στην μεθοδολογία παρακολούθησης και λάβουν την έγκριση της αδειοδοτούσας αρχής. Σε περίπτωση εκπομπών από απόβλητα τα οποία χρησιμοποιούνται είτε ως καύσιμα είτε ως υλικά διεργασίας, τα απόβλητα θα πρέπει να αναφέρονται ονομαστικά και να συνοδεύονται από τον χαρακτηριστικό εξαψήφιο κωδικό ΕΚΑ που αντιστοιχεί στο κάθε ρεύμα αποβλήτου. Εκπομπές οι οποίες προκύπτουν από διαφορετικές πηγές εκπομπής ή ροές 20