Τα βιβλία των Εκδόσεων Πουκαμισάς συμπυκνώνουν την πολύχρονη διδακτική εμπειρία των συγγραφέων μας και αποτελούν το βασικό εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιούν οι μαθητές των φροντιστηρίων μας. Μέσα από τη διαρκή τους αξιοποίηση στις τάξεις μας διασφαλίζουμε τον εμπλουτισμό τους, τη συνεχή τους βελτίωση και την επιστημονική τους αρτιότητα, καθιστώντας τα βιβλία των Εκδόσεών μας εγγύηση για την επιτυχία των μαθητών. τα βιβλία των επιτυχιών
Στέφανος Γεροντόπουλος Μι χ ά λ η ς Γκ έ κ ο ς Δρ. Μα ρ ί ν ο ς Ιω ά ν ν ο υ ΧΗΜΕΙΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Γ Λυκείου Θετικών Σπουδών & Σπουδών Υγείας
Κάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα Σειρά: Γε ν ι κ ό Λύκειο Γ Λυ κ ε ί ο υ Θε τ ι κ ω ν Σπ ο υδ ώ ν & Σπ ο υδ ω ν Υγ ε ι α σ Χημεία Γ Λυκείου, Επαναληπτικά Θέματα Στέφανος Γεροντόπουλος, Μιχάλης Γκέκος, Μαρίνος Ιωάννου ISBN: 978-618-5325-26-8 Επιμέλεια κειμένου: Γωγώ Κουτσούγερα Σελιδοποίηση: Μαλβίνα Κότο Συμπληρωματική σελιδοποίηση: Ράνια Λαδά Σχεδιασμός εξωφύλλου: Δέσποινα Σταθάκη Εικόνα εξωφύλλου: Shutterstock Υπεύθυνη έκδοσης: Γωγώ Κουτσούγερα Copyright 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΥΚΑΜΙΣΑΣ, Στέφανος Γεροντόπουλος, Μιχάλης Γκέκος, Μαρίνος Ιωάννου για την ελληνική γλώσσα σε όλο τον κόσμο Κυκλοφορία έκδοσης: Μάρτιος 2020 Αριθμός έκδοσης: 2η Αριθμός αντιτύπων: 1000 Επικοινωνία με συγγραφείς: Στέφανος Γεροντόπουλος sergos71@gmail.com Mιχάλης Γκέκος mgekos@yahoo.gr Μαρίνος Ιωάννου ioannoupir@gmail.com Απαγορεύεται η με οποιονδήποτε τρόπο, μέσο και μέθοδο αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, θέση σε κυκλοφορία, παρουσίαση, διανομή και η εν γένει πάσης φύσεως χρήση και εκμετάλλευση του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμηματικά καθώς και της ολικής αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου (στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης κ.λπ.) και του εξωφύλλου του, σύμφωνα με τις διατάξεις της υπάρχουσας νομοθεσίας περί προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων περιλαμβανομένων και των σχετικών διεθνών συμβάσεων. Λ. Βουλιαγμένης 46 & Αλεξιουπόλεως, ΤΚ 164 52 Αργυρούπολη Τ. 210 4112507 www.ekdoseispoukamisas.gr info@ekdoseispoukamisas.gr
Στον Μάριο Στέφανος Γεροντόπουλος Στον πατέρα μου Απόστολο και στον συνονόματο γιο μου που ήρθε φέτος στη ζωή μας Μιχάλης Γκέκος Στη μητέρα του Λευτέρη μου και σύντροφο της ζωής μου Ευσταθία Μαρίνος Ιωάννου Πρόλογος Το βιβλίο αυτό απευθύνεται σε όλους τους μαθητές της Γ Λυκείου που παρακολουθούν τις Ομάδες Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών και Σπουδών Υγείας και έχουν ολοκληρώσει την ύλη. Στόχος της συγγραφικής ομάδας είναι να τους βοηθήσει στην επανάληψη της ύλης και να τους προετοιμάσει για τις εξετάσεις. Για τον λόγο αυτό το βιβλίο είναι χωρισμένο σε θέματα Α, Β, Γ και Δ, σύμφωνα με το πρότυπο του διαγωνίσματος των πανελλαδικών εξετάσεων, και συγκεκριμένα περιέχει: ΘΕΜΑ Α: 420 ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, απαντημένες με αιτιολόγηση. ΘΕΜΑ Β: 228 ερωτήσεις του τύπου «Σωστό-Λάθος», απαντημένες με αιτιολόγηση, και άλλες ασκήσεις που βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση της θεωρίας. ΘΕΜΑ Γ: 87 ασκήσεις και συνδυαστικά προβλήματα που καλύπτουν με πολλαπλούς τρόπους την ύλη όλων των κεφαλαίων σε επίπεδο ταυτόσημο με αυτό του θέματος Γ των πανελλαδικών εξετάσεων. ΘΕΜΑ Δ: 80 ασκήσεις και συνδυαστικά προβλήματα που καλύπτουν με πολλαπλούς τρόπους την ύλη όλων των κεφαλαίων σε επίπεδο ταυτόσημο με αυτό του θέματος Δ των πανελλαδικών εξετάσεων.
Επίσης, ακολουθούν: 21 κριτήρια αξιολόγησης για την εμπέδωση της ύλης και την αυτοαξιολόγηση του μαθητή. αναλυτικές απαντήσεις όλων των θεμάτων και των κριτηρίων αξιολόγησης. Με την πεποίθηση ότι η βοήθεια αυτού του βιβλίου, σε καθέναν από εσάς, θα είναι σημαντική, σας ευχόμαστε Μεγάλη Επιτυχία και ο καθένας σας να φτάσει εκεί που δεν μπορεί... Οι συγγραφείς
Περιεχόμενα ΘΕΜΑ Α Κεφάλαιο 1ο: Διαμοριακές δυνάμεις Ώσμωση και ωσμωτική πίεση... 11 Κεφάλαιο 2ο: Θερμοχημεία... 17 Κεφάλαιο 3ο: Χημική κινητική... 21 Κεφάλαιο 4ο: Χημική ισορροπία... 33 Κεφάλαιο 5ο: Οξέα Βάσεις Ιοντική ισορροπία... 47 Κεφάλαιο 6ο: Ηλεκτρονιακή δομή των ατόμων και περιοδικός πίνακας... 59 Κεφάλαιο 7ο: Οξειδοαναγωγή... 67 Κεφάλαιο 8ο: Οργανική χημεία... 75 ΘΕΜΑ Β Κεφάλαιο 1ο: Διαμοριακές δυνάμεις Ώσμωση και ωσμωτική πίεση... 85 Κεφάλαιο 2ο: Θερμοχημεία... 89 Κεφάλαιο 3ο: Χημική κινητική... 95 Κεφάλαιο 4ο: Χημική ισορροπία... 107 Κεφάλαιο 5ο Οξέα Βάσεις Ιοντική ισορροπία... 121 Κεφάλαιο 6ο: Ηλεκτρονιακή δομή των ατόμων και περιοδικός πίνακας... 131 Κεφάλαιο 7ο: Οξειδοαναγωγή... 139 Κεφάλαιο 8ο: Οργανική χημεία... 147 ΘΕΜΑ Γ Θέματα 1-87... 159-187 ΘΕΜΑ Δ Θέματα 1-80... 191-214 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Κριτήριο αξιολόγησης 1... 217 Κριτήριο αξιολόγησης 2... 220 Κριτήριο αξιολόγησης 3... 223 Κριτήριο αξιολόγησης 4... 226 Κριτήριο αξιολόγησης 5... 230 Κριτήριο αξιολόγησης 6... 233 Κριτήριο αξιολόγησης 7... 237 Κριτήριο αξιολόγησης 8... 241 Κριτήριο αξιολόγησης 9... 245
Κριτήριο αξιολόγησης 10... 249 Κριτήριο αξιολόγησης 11... 254 Κριτήριο αξιολόγησης 12... 259 Κριτήριο αξιολόγησης 13... 265 Κριτήριο αξιολόγησης 14... 268 Κριτήριο αξιολόγησης 15... 272 Κριτήριο αξιολόγησης 16... 276 Κριτήριο αξιολόγησης 17... 280 Κριτήριο αξιολόγησης 18... 285 Κριτήριο αξιολόγησης 19... 289 Κριτήριο αξιολόγησης 20... 294 Κριτήριο αξιολόγησης 21... 299 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΟΣ Α... 305 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΟΣ Β... 335 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΟΣ Γ... 377 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΟΣ Δ... 387 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ... 392 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Περιοδικός πίνακας... 487 Πίνακας σχετικών ατομικών μαζών... 488
ΘΕΜΑ Α
ΘΕΜΑ Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1o Διαμοριακές Δυνάμεις Ώσμωση και Ωσμωτική Πίεση ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Για καθεμία από τις παρακάτω προτάσεις να επιλέξετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση και να αιτιολογήσετε την επιλογή σας αυτή. 1 Στις διαμοριακές δυνάμεις Van der Waals ανήκουν: α. μόνο ο δεσμός υδρογόνου β. μόνο οι δυνάμεις διπόλου-διπόλου γ. μόνο οι δυνάμεις London δ. οι δυνάμεις διπόλου-διπόλου και οι δυνάμεις London 2 Ποιο από τα παρακάτω διατομικά μόρια είναι δίπολο; α. O 2 β. F 2 γ. HCl δ. H 2 3 Ποιο από τα παρακάτω διατομικά μόρια εμφανίζει μεγαλύτερη διπολική ροπή; α. HCl β. HBr γ. HI δ. Cl 2 [Δίνεται η σειρά ηλεκτραρνητικότητας: F > O > N, Cl > Br > S, I, C > P > H] 4 Ποιο από τα παρακάτω μόρια είναι δίπολο; α. CO 2 β. CCl 4 γ. NH 3 δ. CH 4 5 Ποιο από τα παρακάτω μόρια είναι δίπολο; α. CH 3 CH 3 β. CH 3 CH 2 OH γ. CH 3 OCH 3 δ. CH 3 CH 2 CH 3 6 Σε ποιο από τα παρακάτω μόρια αναπτύσσεται δεσμός υδρογόνου; α. CH 3 COOH β. HCl γ. (CH 3 ) 3 N δ. CH 3 CHO 7 Σε ποιο από τα παρακάτω μόρια δεν αναπτύσσεται δεσμός υδρογόνου; α. H 3 CH 2 OH β. HF γ. CH 3 CH 2 NH 2 δ. CH 3 OCH 3 8 Ποια από τις παρακάτω σχέσεις ισχύει για τα σ.ζ. των ενώσεων H 2, N 2, O 2 και Cl 2 ; α. σ.ζ.(h 2 ) < σ.ζ.(n 2 ) < σ.ζ.(o 2 ) < σ.ζ.(cl 2 ) β. σ.ζ.(o 2 ) < σ.ζ.(h 2 ) < σ.ζ.(cl 2 ) < σ.ζ.(n 2 ) γ. σ.ζ.(n 2 ) < σ.ζ.(o 2 ) < σ.ζ.(h 2 ) < σ.ζ.(cl 2 ) 11
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ δ. σ.ζ.(cl 2 ) < σ.ζ.(n 2 ) < σ.ζ.(o 2 ) < σ.ζ.(h 2 ) [Δίνονται: A r (H) = 1, A r (N) = 14, A r (O) = 16 και A r (Cl) = 35,5] 9 Ποια από τις παρακάτω σχέσεις ισχύει για τα σ.ζ. των ενώσεων: CH 3 CH 3, CH 3 CH 2 CH 3 και CH 3 CH 2 CH 2 CH 3 α. σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH 2 CH 3 ) β. σ.ζ.(ch 3 CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH 2 CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH 3 ) γ. σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH 2 CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 3 ) δ. σ.ζ.(ch 3 CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH 2 CH 3 ) 10 Ποια από τις παρακάτω σχέσεις ισχύει για τα σ.ζ. των ενώσεων: CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3, CH 3 CH 2 CH(CH 3 )CH 3 και CH 3 C(CH 3 ) 2 CH 3 α. σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH(CH 3 )CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 C(CH 3 ) 2 CH 3 ) β. σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH(CH 3 )CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 C(CH 3 ) 2 CH 3 ) γ. σ.ζ.(ch 3 C(CH 3 ) 2 CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH(CH 3 )CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 ) δ. σ.ζ.(ch 3 C(CH 3 ) 2 CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH(CH 3 )CH 3 ) 11 Ποια από τις παρακάτω σχέσεις ισχύει για τα σ.ζ. των ενώσεων: CH 3 CH 2 CH 2 CH 3, CH 3 ΟCH 3 και CH 3 CH 2 ΟΗ α. σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH 2 CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 ΟCH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 ΟΗ) β. σ.ζ.(ch 3 ΟCH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH 2 CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 ΟΗ) γ. σ.ζ.(ch 3 CH 2 ΟΗ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH 2 CH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 ΟCH 3 ) δ. σ.ζ.(ch 3 ΟCH 3 ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 ΟΗ) < σ.ζ.(ch 3 CH 2 CH 2 CH 3 ) [Δίνονται: A r (H) = 1, A r (C) = 12 και A r (O) = 16] 12 Ποια από τις παρακάτω σχέσεις ισχύει για τα σ.ζ. των ενώσεων NH 3, PH 3 και AsH 3, αν γνωρίζετε ότι τα στοιχεία Ν, P και As βρίσκονται στην ίδια ομάδα του Π.Π. με αυτήν ακριβώς τη σειρά, από πάνω προς τα κάτω; α. σ.ζ.(nh 3 ) < σ.ζ.(ph 3 ) < σ.ζ.(ash 3 ) β. σ.ζ.(ash 3 ) < σ.ζ.(nh 3 ) < σ.ζ.(ph 3 ) γ. σ.ζ.(ph 3 ) < σ.ζ.(ash 3 ) < σ.ζ.(nh 3 ) δ. σ.ζ.(ash 3 ) < σ.ζ.(ph 3 ) < σ.ζ.(nh 3 ) 12 13 Ποια από τις παρακάτω σχέσεις ισχύει για τα σ.ζ. των ενώσεων HCl, HBr και HI, αν γνωρίζετε ότι τα στοιχεία Cl, Br και I βρίσκονται στην ίδια ομάδα του Π.Π. με αυτήν ακριβώς τη σειρά, από πάνω προς τα κάτω; α. σ.ζ.(hcl) < σ.ζ.(hbr) < σ.ζ.(hi) β. σ.ζ.(hbr) < σ.ζ.(hi) < σ.ζ.(hcl) γ. σ.ζ.(hi) < σ.ζ.(hbr) < σ.ζ.(hcl) δ. σ.ζ.(hbr) < σ.ζ.(hcl) < σ.ζ.(hi)
ΘΕΜΑ Α 14 Ποια από τις παρακάτω σχέσεις ισχύει για τα σ.ζ. των ενώσεων KBr, NH 3, HI και O 2 ; α. σ.ζ.(hi) < σ.ζ.(o 2 ) < σ.ζ.(nh 3 ) < σ.ζ.(kbr) β. σ.ζ.(o 2 ) < σ.ζ.(hi) < σ.ζ.(kbr) < σ.ζ.(nh 3 ) γ. σ.ζ.(o 2 ) < σ.ζ.(hi) < σ.ζ.(nh 3 ) < σ.ζ.(kbr) δ. σ.ζ.(o 2 ) < σ.ζ.(nh 3 ) < σ.ζ.(hi) < σ.ζ.(kbr) [Δίνονται: A r (H) = 1, A r (N) = 14, A r (O) = 16, A r (I) = 127, A r (K) = 39 και A r (Br) = 80] 15 Ποια από τις παρακάτω σχέσεις ισχύει για τα σ.ζ. των ενώσεων N 2, H 2 O, Cl 2 και ΝaCl; α. σ.ζ.(n 2 ) < σ.ζ.(cl 2 ) < σ.ζ.(h 2 O) < σ.ζ.(nacl) β. σ.ζ.(n 2 ) < σ.ζ.(cl 2 ) < σ.ζ.(nacl) < σ.ζ.(h 2 O) γ. σ.ζ.(n 2 ) < σ.ζ.(nacl) < σ.ζ.(cl 2 ) < σ.ζ.(h 2 O) δ. σ.ζ.(cl 2 ) < σ.ζ.(n 2 ) < σ.ζ.(h 2 O) < σ.ζ.(nacl) [Δίνονται: A r (N) = 14, A r (O) = 16, A r (H) = 1, A r (Cl) = 35,5, A r (Na) = 23] 16 Ποια από τις παρακάτω σχέσεις ισχύει για τα σ.ζ. των ενώσεων MgCl 2, NO, HF και N 2 ; α. σ.ζ.(hf) < σ.ζ.(n 2 ) < σ.ζ.(no) < σ.ζ.(mgcl 2 ) β. σ.ζ.(mgcl 2 ) < σ.ζ.(n 2 ) < σ.ζ.(no) < σ.ζ.(hf) γ. σ.ζ.(n 2 ) < σ.ζ.(no) < σ.ζ.(mgcl 2 ) < σ.ζ.(hf) δ. σ.ζ.(n 2 ) < σ.ζ.(no) < σ.ζ.(hf) < σ.ζ.(mgcl 2 ) [Δίνονται: A r (H) = 1, A r (N) = 14, A r (O) = 16, A r (F) = 19, A r (Mg) = 24 και A r (Cl) = 35,5] 17 Το σημείο βρασμού μιας ουσίας εξαρτάται: α. μόνο από τη μοριακή της μάζα (M r ) β. από τις ενδομοριακές δυνάμεις γ. από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος δ. από τις διαμοριακές δυνάμεις και τη μοριακή της μάζα (M r ) 18 Κατά την εξαέρωση ενός υγρού εξασθενίζουν ή παύουν να ασκούνται: α. οι ενδομοριακές δυνάμεις β. οι ενδοατομικές δυνάμεις γ. οι διαμοριακές δυνάμεις δ. όλες οι παραπάνω δυνάμεις 19 Ποια από τις παρακάτω χημικές ενώσεις δεν διαλύεται στο νερό: α. ΝΗ 3 β. CH 3 CH 2 CH 2 OH γ. CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 δ. HF 13
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 20 Ποια από τις παρακάτω χημικές ενώσεις διαλύεται στον CCl 4 ; α. CH 3 NHCH 2 CH 2 CH 3 β. CH 3 CH 2 CH 2 CH 3 OH γ. CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 δ. CH 3 COOH 21 Αν φέρουμε δύο υδατικά διαλύματα γλυκόζης, διαφορετικής συγκέντρωσης και ίδιας θερμοκρασίας, σε επαφή μέσω ημιπερατής μεμβράνης, τότε: α. μόρια νερού θα περάσουν από το διάλυμα υψηλής συγκέντρωσης στο διάλυμα χαμηλής συγκέντρωσης β. μόρια νερού θα περάσουν από το διάλυμα χαμηλής συγκέντρωσης στο διάλυμα υψηλής συγκέντρωσης γ. περνάει ο ίδιος αριθμός μορίων νερού από το ένα διάλυμα στο άλλο δ. μόρια γλυκόζης θα περάσουν από το διάλυμα υψηλής συγκέντρωσης στο διάλυμα χαμηλής συγκέντρωσης 22 Αν φέρουμε ένα υδατικό διάλυμα γλυκόζης σε επαφή, μέσω ημιπερατής μεμβράνης, με νερό, τότε: α. η στάθμη του διαλύματος γλυκόζης θα ανέβει β. οι στάθμες των δύο διαλυμάτων θα παραμείνουν σταθερές γ. η στάθμη του νερού θα ανέβει δ. θα γίνει το νερό διάλυμα γλυκόζης 23 Η εξίσωση με την οποία υπολογίζουμε την ωσμωτική πίεση, σε μοριακά διαλύματα, είναι: α. Π V = n R T β. Π = C R T γ. Π = m V R M T δ. όλες οι παραπάνω r 24 Ως ισοτονικά χαρακτηρίζονται δύο διαλύματα, που βρίσκονται σε επαφή, μέσω ημιπερατής μεμβράνης, όταν: α. έχουν την ίδια συγκέντρωση και την ίδια θερμοκρασία β. την ίδια ωσμωτική πίεση γ. βρίσκονται σε δυναμική ισορροπία δ. όλες οι παραπάνω 25 Ένα διάλυμα γλυκόζης 2 L έχει ωσμωτική πίεση Π 1 = 10 atm. Αν προσθέσουμε 2 L νερό, υπό σταθερή Τ, η ωσμωτική του πίεση θα γίνει: α. 2,5 atm β. 20 atm γ. 5 atm δ. 10 atm 14 26 Αναμιγνύουμε δύο διαλύματα γλυκόζης που έχουν Π 1 = 1 atm και Π 2 = 5 atm, υπό σταθερή Τ. Για την ωσμωτική πίεση του διαλύματος που προκύπτει (Π 3 )
ΘΕΜΑ Β
ΘΕΜΑ B ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1o Διαμοριακές Δυνάμεις Ώσμωση και Ωσμωτική Πίεση 1 Να χαρακτηρίσετε ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ) καθεμία από τις παρακάτω προτάσεις και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. i. Όλα τα διατομικά μόρια είναι πολικά. ii. Τα μόρια των χημικών ενώσεων είναι πάντα πολικά. iii. Τα μόρια CO, NO, HF και HCl είναι πολικά. iv. Τα μόρια H 2 O, CO 2, NH 3 και CCl 4 είναι πολικά. v. Οι δυνάμεις London (διασποράς) αναπτύσσονται ανάμεσα σε μόνιμα δίπολα. vi. Οι δυνάμεις London (διασποράς) εξαρτώνται από τη σχετική μοριακή μάζα του μορίου, καθώς και από τη γεωμετρία του. vii. Αν μια χημική ένωση δεν διαθέτει υδρογόνο, δεν μπορεί να αναπτύξει δεσμό Η. viii. Όλες οι αμίνες αναπτύσσουν δεσμό Η. ix. Όσο ισχυρότερες είναι οι διαμοριακές δυνάμεις τόσο υψηλότερο θα είναι το σ.ζ. της ουσίας. 2 Να χαρακτηρίσετε ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ) καθεμία από τις παρακάτω προτάσεις και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. i. Οι ενδομοριακές δυνάμεις είναι ισχυρότερες από τις διαμοριακές. ii. Αρκεί να υπάρχει υδρογόνο και οξυγόνο σε μία χημική ένωση, για να αναπτυχθεί δεσμός Η. iii. Οι ιοντικές ενώσεις έχουν χαμηλότερα σ.ζ. από τις ομοιοπολικές ενώσεις. iv. Ο πάγος έχει μικρότερη πυκνότητα από το νερό εξαιτίας του δεσμού Η. v. Το νερό (σ.ζ. 100 o C) υγροποιείται πιο εύκολα από την αιθανόλη (σ.ζ. 78 o C). vi. Μόνο οι πολικές ενώσεις διαλύονται σε πολικούς διαλύτες. vii. H αιθανόλη διαλύεται στο νερό σε οποιαδήποτε αναλογία. viii. Το εξάνιο διαλύεται στον CCl 4 αλλά και στο νερό. ix. Το NaCl, το ΚBr και το CaCl 2 διαλύονται στον μη πολικό διαλύτη κυκλοεξάνιο. 3 Να χαρακτηρίσετε ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ) καθεμία από τις παρακάτω προτάσεις και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. i. Οι προσθετικές ιδιότητες εξαρτώνται από τη φύση της διαλυμένης ουσίας. ii. Η ωσμωτική πίεση είναι προσθετική ιδιότητα και εξαρτάται από τη συνολική συγκέντρωση των διαλυμένων σωματιδίων, ανεξαρτήτως είδους. 85
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ iii. Η ημιπερατή μεμβράνη επιτρέπει τη διέλευση από τους πόρους της, μόνο των μορίων της διαλυμένης ουσίας. iv. Κατά την ώσμωση, μόρια του διαλύτη διαχέονται από το υποτονικό διάλυμα προς το υπερτονικό διάλυμα. v. Κατά την ώσμωση, η ταχύτητα μετακίνησης των μορίων από το υποτονικό διάλυμα προς το υπερτονικό είναι μικρότερη από την ταχύτητα μετακίνησης των μορίων από το υπερτονικό διάλυμα προς το υποτονικό vi. Αν ένα διάλυμα έχει συγκέντρωση 0,1 Μ, τότε χαρακτηρίζεται ως υποτονικό. vii. Υπέρτονο χαρακτηρίζεται το διάλυμα που έχει μεγαλύτερη συγκέντρωση από ένα άλλο με το οποίο βρίσκεται σε επαφή, μέσω ημιπερατής μεμβράνης. viii. Αν δύο διαλύματα γλυκόζης είναι ισοτονικά μεταξύ τους, αυτό σημαίνει ότι θα έχουν την ίδια συγκέντρωση. ix. Ένα διάλυμα γλυκόζης (25 o C) συγκέντρωσης 0,1 Μ και ένα διάλυμα ουρίας (25 o C) συγκέντρωσης 0,1 Μ χαρακτηρίζονται ως ισοτονικά. 4 Να χαρακτηρίσετε ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ) καθεμία από τις παρακάτω προτάσεις και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. i. Αν φέρουμε σε επαφή, μέσω ημιπερατής μεμβράνης, ένα υποτονικό με ένα υπερτονικό διάλυμα, τότε ο όγκος του υποτονικού θα μειωθεί και του υπερτονικού θα αυξηθεί. ii. Αν φέρουμε σε επαφή, μέσω ημιπερατής μεμβράνης, δύο ισοτονικά διαλύματα, τότε το σύστημα θα βρίσκεται σε δυναμική ισορροπία. iii. Ωσμωτική πίεση ονομάζουμε την πίεση που πρέπει να ασκηθεί στην επιφάνεια ενός διαλύματος, που είναι σε επαφή με το διαλύτη μέσω ημιπερατής μεμβράνης, για να λάβει χώρα η ώσμωση. iv. Αν έχουμε ένα διάλυμα γλυκόζης και ουρίας, τότε υπολογίζουμε δύο ωσμωτικές πιέσεις. v. Ωσμωμετρία ονομάζεται η μέθοδος υπολογισμού της ώσμωσης. vi. Αν αραιώσουμε ένα διάλυμα, τότε η ωσμωτική του πίεση μειώνεται. vii. Αν φέρουμε σε επαφή, μέσω ημιπερατής μεμβράνης, θαλασσινό νερό με καθαρό νερό, τότε ο όγκος του καθαρού νερού θα μειωθεί και του θαλασσινού νερού θα αυξηθεί. viii. Αν ερυθρά αιμοσφαίρια (Π = 7,7 atm) βρεθούν σε διάλυμα που έχει 5 atm ωσμωτική πίεση, θα συμβεί αιμόλυση. ix. Αν βυθίσουμε ένα ερυθρό αιμοσφαίριο σε υπερτονικό διάλυμα, σε σχέση με το ενδοκυττάριο υγρό, τότε θα συρρικνωθεί. 86 5 Δίνεται υδατικό διάλυμα γλυκόζης 0,2 Μ, διάλυμα Δ 1, που βρίσκεται σε θερμοκρασία 27 o C. Για να αποκτήσει το διάλυμα Δ 1 ωσμωτική πίεση 12,3 atm στην ίδια θερμοκρασία, πρέπει να προσθέσουμε νερό.
ΘΕΜΑ Β 6 Σε ποιες από τις επόμενες ανόργανες ενώσεις εμφανίζεται δεσμός υδρογόνου; i. NO ii. HBr iii. HF iv. HCl v. NH 3 vi. H 2 O 2 vii. H 2 O viii. PH 3 ix. F 2 x. CO 2 xi. H 2 S 7 Σε ποιες από τις επόμενες οργανικές ενώσεις εμφανίζεται δεσμός υδρογόνου; i. CH 3 CH 2 CH 3 ii. CH 3 CH 2 OH iii. CH 3 OCH 3 iv. CH 3 CH 2 Cl v. CH 3 CH 2 NH 2 vi. CH 3 COOH vii. CH 3 COCH 3 viii. (CH 3 CH 2 ) 3 N ix. (CH 3 ) 2 NH x. CH 3 CH 2 CHO xi. CH 3 COOCH 3 8 Ποια είδη διαμοριακών δυνάμεων ασκούνται μεταξύ των επόμενων ζευγών; ΝΗ 3 Η 2 Ο, ΗF HF, HBr HBr, Na + H 2 O, NO Cl, Cl 2 Cl 2, CO 2 CO 2 9 Να κατατάξετε, σε κάθε περίπτωση, κατά φθίνουσα σειρά, τα σημεία ζέσης των παρακάτω ενώσεων και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. i. NH 3, PH 3, AsH 3 ii. HF, HCl, HBr iii. CH 3 CH 3, CH 3 CH 2 CH 3, CH 3 CH 2 CH 2 CH 3 iv. CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3, CH 3 CH 2 CH(CH 3 )CH 3, (CH 3 ) 4 C 10 Να κατατάξετε, σε κάθε περίπτωση, κατά αύξουσα σειρά, τα σημεία ζέσης των παρακάτω ενώσεων και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. i. NaF, HBr και HF ii. Η 2 Ο, CH 4, Νe και KBr iii. Cl 2, HCl, ΝΗ 3, NaCl 11 Το σημείο βρασμού του ΝΟ είναι 121,39 Κ, ενώ του Ο 2 είναι 90,19 Κ. Γιατί υπάρχει αυτή η διαφορά στα σημεία βρασμού τους; 12 Δίνονται οι χημικές εξισώσεις: Η 2 Ο (l) Η 2 Ο (g) (εξαέρωση νερού) Η 2 Ο (l) Η 2(g) + 1 2 Ο 2(g) (αποσύνθεση νερού) Ποιοί δεσμοί διασπώνται σε κάθε περίπτωση; Σε ποια αντίδραση απαιτείται περισσότερη ενέργεια; 87
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 13 Ποιες από τις επόμενες ουσίες HCl, Nal, ΝΗ 3, CH 4, C 6 H 14 και ΚCl θα διαλύονται περισσότερο στο Η 2 Ο; Να αιτιο λογήσετε την απάντησή σας. 14 Ποιες από τις επόμενες ουσίες: MgCl 2, CCl 4, HCl, H 2 O, Νa 2 CO 3, CH 3 CH 2 OH και C 8 H 18 θα διαλύονται περισσότερο στο μη πολικό διαλύτη εξάνιο (C 6 H 14 ); Να αιτιο λογήσετε την απάντησή σας. 15 Οι βιταμίνες είναι πολύ σημαντικές για την καλή υγεία του ανθρώπου. Διακρίνονται σε υδατοδιαλυτές και σε λιποδιαλυτές. Οι υδατοδιαλυτές διαλύονται στο νερό και δεν μπορούν να αποθηκευτούν στο σώμα, ενώ οι λιποδιαλυτές διαλύονται στα λίπη και μπορούν να αποθηκευτούν στους λιπαρούς ιστούς του σώματος. Η βιταμίνη C, που βρίσκεται σε σημαντικές ποσότητες στα εσπεριδοειδή και θεωρείται ότι έχει αντικαρκινικές ιδιότητες, έχει τον εξής συντακτικό τύπο: OH OH O O OH OH Να χαρακτηρίσετε τη βιταμίνη C ως υδατοδιαλυτή ή λιποδιαλυτή και να αιτιολογήσετε την επιλογή σας. 88