ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Α. Nα μεταφράσετε το παραπάνω απόσπασμα που σας δίνεται. Ήδη όμως, κύριοι βουλευτές, κατάλαβα ότι κάποιοι δυσαρεστούνται με μένα και γι αυτά, επειδή δηλαδή, αν και ήμουν νεότερος, επιχείρησα να μιλήσω δημόσια. Αλλά εγώ κατ αρχάς αναγκάστηκα να μιλήσω δημόσια για τις πράξεις μου, έπειτα βέβαια και εγώ ο ίδιος νομίζω ότι επέδειξα φιλοδοξία μεγαλύτερη από όσο έπρεπε, γιατί από τη μια συλλογιζόμουν τους προγόνους, ότι δηλαδή καθόλου δεν έπαυαν να ασχολούνται με τα πολιτικά, και συγχρόνως γιατί έβλεπα εσάς(γιατί πρέπει να λέγω την αλήθεια) ότι νομίζετε πως αυτού του είδους οι άνθρωποι μόνοι είναι άξιοι τιμής, ώστε βλέποντας ότι εσείς έχετε αυτή τη γνώμη ποιος δεν θα παρακινούνταν να ενεργεί και να μιλά για τα συμφέροντα της πόλης; Και ακόμη για ποιο λόγο θα αγανακτούσατε με αυτούς; γιατί δεν είναι άλλοι κριτές γι αυτά, αλλά εσείς. Β1. Πώς δικαιολογεί ο Μαντίθεος την πρώιμη ενασχόλησή του με την πολιτική; Να αξιολογήσετε την επιχειρηματολογία του για το συγκεκριμένο ζήτημα. Ο Μαντίθεος επιχειρεί να δικαιολογήσει τη φιλόδοξη πολιτική του συμπεριφορά με τα ακόλουθα επιχειρήματα. Συγκεκριμένα, υποστηρίζει ότι: α. υποχρεώθηκε να αγορεύσει στην Εκκλησία του δήμου, για να υπερασπιστεί σοβαρή οικογενειακή του υπόθεση (εικάζεται πως αντιμετώπισε κίνδυνο δήμευσης της πατρικής του περιουσίας), β. θεώρησε χρέος του να ακολουθήσει την προγονική παράδοση, που απαιτούσε ενεργό ανάμειξη στις δημόσιες υποθέσεις, γ. παρακινήθηκε από τις αντιλήψεις των συμπολιτών του, οι οποίοι θεωρούσαν άξιους πολίτες μόνο εκείνους που επεδείκνυαν σημαντική πολιτική δραστηριότητα. Η παραπάνω επιχειρηματολογία του Μαντίθεου είναι σοφά επιλεγμένη και ιδιαίτερα πειστική, εάν λάβει κανείς υπόψη του τις πολιτικές πεποιθήσεις των Αθηναίων. Οι τελευταίοι αξίωναν από τους πολίτες ενεργό συμμετοχή στην πολιτική ζωή και ο Μαντίθεος, γαλουχημένος με τέτοιες αρχές και ιδεώδη, ακολούθησε απλώς τη δημοκρατική παράδοση. Η στάση αυτή των Αθηναίων υπαγορευόταν από το γεγονός ότι η δημοκρατία μπορεί να λειτουργήσει εύρυθμα μόνο με τη συλλογική δράση και την καθολική συμμετοχή των πολιτών, οι οποίοι από κοινού καταθέτουν ελεύθερα τις απόψεις τους σε καθεστώς πλουραλισμού και πολυφωνίας, προκειμένου να καταλήξουν στις καλύτερες δυνατές αποφάσεις. Επομένως, ο Μαντίθεος δεν έκανε τίποτα περισσότερο από το να σεβαστεί τις αρχές της δημοκρατίας. Με τον τρόπο αυτό, παρουσιάζει τον εαυτό του ως ηθικό μέλος μιας κοινωνίας που Σελίδα 4 από 8
δραστηριοποιείται για να προσφέρει στο κοινό καλό (ηθοποιία λέγοντος). Παράλληλα, με το να τονίζει ότι όλοι οι Αθηναίοι, και ειδικότερα οι βουλευτές, επιδοκίμαζαν αυτή την πολιτική πολυπραγμοσύνη, παρουσιάζει τους βουλευτές υπεύθυνους για τη φιλοδοξία των πολιτών, αφού οι ίδιοι τους παρώθησαν να ασχοληθούν με τα κοινά με τη γενικότερη στάση τους και τα κριτήρια που έθεσαν για τον άξιο πολίτη. Πράγματι, στη διαδικασία της δοκιμασίας κριτήρια αξιοσύνης του πολίτη ήταν το ενδιαφέρον του για τις δημόσιες υποθέσεις, η αφοσίωσή του στη δημοκρατία, η κοινωνική του δράση. Αυτό σημαίνει ότι οι βουλευτές διαμορφώνουν τον τρόπο σκέψης και δράσης των Αθηναίων και, στην περίπτωση που απορρίψουν την εκλογή του στο βουλευτικό αξίωμα, ουσιαστικά απορρίπτουν τον τρόπο λειτουργίας του πολιτεύματος και ακυρώνουν τους δημοκρατικούς θεσμούς (στοιχείο παθοποιίας). Παρατηρούμε δηλαδή την προσπάθεια του Μαντίθεου να δεσμεύσει την τελική τους απόφαση, γιατί σε αντίθετη περίπτωση διαψεύδουν οι ίδιοι τις αρχές τους. Β2. Οι παράγραφοι 20 και 21 αποτελούν τον επίλογο του συγκεκριμένου δικανικού λόγου. Να εξετάσετε εάν ο Λυσίας εφαρμόζει στην περίπτωση αυτή τους βασικούς κανόνες και στόχους ενός επιλόγου, έτσι όπως προσδιορίστηκαν στην εισαγωγή του σχολικού βιβλίου («Με τον επίλογο συνήθως επιδιώκονται δύο κυρίως σκοποί, η ανάμνηση, που επιτυγχάνεται με μια συντομότατη ανακεφαλαίωση των βασικών θέσεων του λόγου και η παθοποιία, που καταλήγει σε προτροπή ή αποτροπή»). Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας στηριζόμενοι σε συγκεκριμένα χωρία του κειμένου. Σύμφωνα με την εισαγωγή του σχολικού βιβλίου, βασικοί στόχοι ενός ρητορικού επιλόγου είναι η «ανάμνηση» (σύντομη ανακεφαλαίωση των βασικών θέσεων του λόγου) και η «παθοποιία», που καταλήγει σε προτροπή ή αποτροπή. Στο συγκεκριμένο επίλογο δεν υπάρχει «ανάμνηση», ίσως γιατί ο Μαντίθεος θεώρησε ότι οι ακροατές πείστηκαν με τα επιχειρήματά του που αναίρεσαν την κατηγορία για συμμετοχή στο ιππικό των τριάκοντα. Επίσης, αγνοεί τους κατηγόρους του και απαξιοί να αναφερθεί σε αυτούς, θέλοντας έτσι να δείξει ότι θεωρεί τις αιτιάσεις τους ασήμαντες, ώστε να αξίζουν μια δεύτερη αναφορά. Έτσι, προβάλλει πάλι την έντονη αυτοπεποίθησή του για την τελική ετυμηγορία. Ακόμη, δεν παρατηρείται έντονη παθοποιία, δηλαδή προσπάθεια να συγκινήσει τους ακροατές του. Βέβαια, δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι απουσιάζει εντελώς η παθοποιία, μια και ο Μαντίθεος επιχειρεί να δημιουργήσει έμμεσα και διακριτικά στους βουλευτές το αίσθημα χρέους κατά την έκδοση της απόφασής τους. Το ίδιο διακριτική είναι και η ηθοποιία, γιατί ο αγορητής δεν επιτίθεται στους αντιπάλους του, απλώς έμμεσα κάνει τη δική του αυτοκριτική και αυτοπαρουσιάζεται ως άτομο με υγιή φιλοδοξία, που όμως βρίσκεται σε πλήρη συμφωνία με τις απαιτήσεις του δημοκρατικού καθεστώτος. Γενικό πάντως συμπέρασμα είναι ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Λυσίας αγνοεί τους βασικούς Σελίδα 5 από 8
κανόνες και στόχους του επιλόγου και κλείνει το λόγο κάπως απότομα, με ένα νέο θέμα που δεν είχε θίξει στα προηγούμενα. Η επιλογή αυτή ίσως οφείλεται σε έναν ενδόμυχο φόβο του Λυσία μήπως εκδοθεί μια αρνητική για τον πελάτη του ετυμηγορία εξαιτίας των αριστοκρατικών φρονημάτων του. Γι' αυτό και θίγει το συγκεκριμένο ζήτημα, θέλοντας να βεβαιωθεί ότι οι βουλευτές θα τον κρίνουν με αντικειμενικά κριτήρια. Β3. Τι γνωρίζετε για τον θεσμό της δοκιμασίας; Σχολικό βιβλίο σελ.79: «Βασικό θεσμό... και ασκούσαν έφεση». Β4. Να βρείτε με ποιες λέξεις του κειμένου σχετίζονται ετυμολογικά οι ακόλουθες: δόξα, απόγονος, απουσία, ένδεια, διαθήκη. δόξα: δοκῶ απόγονος: προγόνων απουσία: ὤν, εἶναι, εἰσίν ένδεια: δέοντος διαθήκη: διατεθῆναι ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Γ1. Να μεταφράσετε το κείμενο που σας δίνεται. Τους Θράκες, λοιπόν, που είχαν καθυστερήσει για το Δημοσθένη, τους έστειλαν (οι Αθηναίοι) αμέσως πίσω, επειδή δεν ήθελαν να κάνουν έξοδα εξαιτίας της τότε οικονομικής τους δυσχέρειας, αφού ανέθεσαν στο Διειτρέφη να τους οδηγήσει και αφού τον διέταξαν στη διάρκεια του πλου κοντά στην ακτή (διότι μεταφέρονταν δια μέσου του Ευρίπου) και στους εχθρούς με αυτούς να προξενήσει κάποια ζημία, αν μπορέσει. Και αυτός τους αποβίβασε στην Τανάγρα και έκανε μια ληστρική επιδρομή γρήγορα, και αμέσως μόλις νύχτωσε, πέρασε από τη Χαλκίδα της Εύβοιας με το στόλο του τον Εύριπο και αφού τους αποβίβασε στην Βοιωτία, τους οδήγησε εναντίον της Μυκαλησσού. Και τη νύχτα στρατοπέδευσε κρυφά κοντά στο ναό του Ερμή (και απέχει από τη Μυκαλησσό περίπου δεκαέξι στάδια) και μόλις ξημέρωσε επιτέθηκε στην πόλη που δεν ήταν μεγάλη. Σελίδα 6 από 8
Γ2. α) Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται: χρημάτων: αιτιατική ενικού και δοτική πληθυντικού: τὸ χρῆμα, τοῖς χρήμασι(ν) αὐτούς: αιτιατική ενικού και πληθυντικού στο θηλυκό γένος: αὐτήν, αὐτὰς τινά: ονομαστική πληθυντικού θηλυκού και ουδετέρου γένους: τινές, τινά - ἄττα τάχους: δοτική ενικού και πληθυντικού: τῷ τάχει, τοῖς τάχεσι(ν) νύκτα: κλητική ενικού και γενική πληθυντικού: ὦ νύξ, τῶν νυκτῶν β) Να σχηματίσετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους: παροῦσαν: γ ενικό οριστικής μέλλοντα : πάρεσται δαπανᾶν: γ ενικό ευκτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή: δαπανῷ, δαπανῴη κομίσαι: β ενικό προστακτικής αορίστου στη φωνή που βρίσκεται: κόμισον ἦγεν: β πληθυντικό υποτακτικής αορίστου β : ἀγάγητε διέπλευσε: γ ενικό οριστικής παρατατικού: διέπλει Γ3. α) Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους: τὴν παροῦσαν, κομίσαι, εἰπόντες, λαθών. τὴν παροῦσαν: επιθετική μετοχή ως επιθετικός προσδιορισμός στο «ἀπορίαν», υποκείμενό της είναι το «ἀπορίαν» κομίσαι: αντικείμενο της μετοχής «προστάξαντες», τελικό απαρέμφατο εἰπόντες: επιρρηματική χρονική μετοχή που δηλώνει το προτερόχρονο, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος της πρότασης «ἀπέπεμπον». Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της πρότασης «ἀπέπεμπον». λαθών: επιρρηματική τροπική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος «ηὐλίσατο». Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα της πρότασης «ηὐλίσατο». β) ὁ δὲ ἔς τε τὴν Τανάγραν ἀπεβίβασεν αὐτοὺς καὶ ἁρπαγὴν τινὰ ἐποιήσατο διὰ τάχους καὶ ἐκ Χαλκίδος τῆς Εὐβοίας ἀφ ἑσπέρας διέπλευσε τὸν Εὔριπον καὶ ἀποβιβάσας ἐς τὴν Βοιωτίαν ἦγεν αὐτοὺς ἐπὶ Μυκαλησσόν: να εντοπίσετε τους επιρρηματικούς εμπρόθετους προσδιορισμούς της παραπάνω περιόδου και να δηλώσετε τι φανερώνουν. Σελίδα 7 από 8
ἔς τε τὴν Τανάγραν: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση και άφιξη σε τόπο ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο ρήμα της πρότασης ἀπεβίβασεν διὰ τάχους: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει τρόπο ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο ρήμα της πρότασης ἐποιήσατο ἐκ Χαλκίδος: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση από τόπο ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο ρήμα της πρότασης διέπλευσε ἀφ ἑσπέρας: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει χρόνο ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο ρήμα της πρότασης διέπλευσε ἐς τὴν Βοιωτίαν: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση και άφιξη σε τόπο ως επιρρηματικός προσδιορισμός στη μετοχή ἀποβιβάσας ἐπὶ Μυκαλησσόν: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει εχθρική κατεύθυνση ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο ρήμα της πρότασης ἦγεν Σελίδα 8 από 8