ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ: ΣΜΖΜΑ: ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ: ΒΑΗΛΔΗΑΓΖ ΒΑΗΛΔΗΟ Γ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΔΣΑ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΠΡΟΣΑΗΑ ΜΑΝΟΤΡΖ ΓΔΧΡΓΗΟ ΘΔΜΑ: ΔΗΜΟΗ ΚΑΗ ΑΝΟΗΚΣΟΗ ΚΟΗΝΟΥΡΖΣΟΗ ΥΧΡΟΗ Αζήλα 2010
ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ 1. ΔΗΑΓΧΓΖ... 1 1.1. ΚΟΠΟ.... 1 1.2. «ΣΟ ΔΗΜΗΚΟ ΣΟΞΟ ΠΟΤ ΜΑ ΔΝΧΝΔΗ» ΔΘΝΗΚΟ ΘΔΜΑΣΗΚΟ ΓΗΚΣΤΟ Π.Δ. (ΜΔΑ ΠΡΟ ΓΗΑΘΔΖ).... 1 1.3. ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΑ ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΑ ΠΟΤ ΠΡΟΚΤΠΣΟΤΝ Δ ΔΗΜΗΚΔ ΚΑΣΑΣΡΟΦΔ (ΜΗΑ ΑΛΛΖ ΤΝΗΣΧΑ).... 9 1.4. ΣΔΓΚΝΑ (ΣΟΠΗΚΖ ΔΝΧΖ ΓΖΜΧΝ & ΚΟΗΝΟΣΖΣΧΝ ΝΟΜΟΤ ΑΣΣΗΚΖ) (ΤΠΟΘΔΖ ΔΡΓΑΗΑ ΣΟΥΟΗ).... 13 1.5. ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ.... 14 2. ΤΦΗΣΑΜΔΝΖ ΚΑΣΑΣΑΖ... 15 2.1. ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΔΛΔΥΧΝ ΣΟΠΗΚΖ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ Δ ΘΔΜΑΣΑ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΠΡΟΣΑΗΑ ΚΑΗ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΦΤΗΚΧΝ ΚΑΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΧΝ ΚΑΣΑΣΡΟΦΧΝ... 15 2.2. ΔΚΚΔΝΧΖ ΚΣΗΡΗΧΝ ΚΑΗ ΚΑΣΑΦΤΓΖ ΣΟΤ ΠΛΖΘΤΜΟΤ Δ ΑΦΑΛΔΗ ΥΧΡΟΤ ΜΔΣΑ ΑΠΟ ΔΗΜΟ... 18 2.2.1 ΔΗΑΓΧΓΖ... 18 2.2.2 ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΠΔΡΗΟΥΧΝ ΚΑΣΟΗΚΗΑ... 19 2.2.3 ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΥΟΛΔΗΧΝ ΚΑΗ ΗΓΡΤΜΑΣΧΝ ΠΡΟΝΟΗΑ... 21 2.2.4 ΔΜΠΟΡΗΚΑ ΚΔΝΣΡΑ ΚΑΗ ΚΣΗΡΗΑ ΓΡΑΦΔΗΧΝ... 23 2.2.5 ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΞΔΝΟΓΟΥΔΗΧΝ / ΠΔΡΗΟΥΧΝ ΣΟΤΡΗΜΟΤ ΑΝΑΦΤΥΖ... 24 2.2.6 ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΧΝ ΒΗΟΣΔΥΝΗΚΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ... 26 3. ΔΡΔΤΝΔ ΜΔΛΔΣΖ... 29 3.1. ΠΟΛΔΟΓΟΜΗΚΖ ΚΑΣΑΣΑΖ ΚΑΗ ΚΑΣΔΤΘΤΝΔΗ ΜΔΣΑ- ΔΗΜΗΚΖ ΠΟΛΔΟΓΟΜΗΚΖ (ΔΜΠ-ΣΟΜΔΑ ΥΧΡΟΣΑΞΗΑ ΚΑΗ ΠΟΛΔΟΓΟΜΗΑ) (2000-2002 ΜΔΛΔΣΖ ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΤΓΚ/Ζ Γ. ΑΝΧ ΛΗΟΗΧΝ).... 29 3.2. ΜΔΛΔΣΖ ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΓΖΜΟΤ ΥΑΛΑΝΓΡΗΟΤ ΣΑ GIS ΑΝΣΗΔΗΜΗΚΟ ΥΔΓΗΑΜΟ ΟΡΓΑΝΧΖ (ΝΟΔΜΒΡΗΟ 1999)... 37
3.3. ΜΔΣΔΓΚΑΣΑΣΑΖ ΠΛΖΘΤΜΟΤ Δ ΖΜΗΜΟΝΗΜΑ ΚΑΣΑΛΤΜΑΣΑ ΜΔΣΑ ΑΠΟ ΔΗΜΟ: ΚΟΗΝΧΝΗΚΔ ΠΑΡΑΜΔΣΡΟΗ, ΠΟΛΔΟΓΟΜΗΚΔ ΔΠΗΠΣΧΔΗ ΚΑΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΖ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΜΟΝΑΓΧΝ ΚΑΣΟΗΚΗΑ... 44 3.4. ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΔΜΠΟΡΗΚΟΤ ΣΡΗΓΧΝΟΤ ΣΖ ΑΘΖΝΑ... 49 4. ΝΟΜΟΘΔΗΑ... 55 4.1 ΚΧΓΗΚΟΠΟΗΖΖ ΒΑΗΚΖ ΠΟΛΔΟΓΟΜΗΚΖ ΝΟΜΟΘΔΗΑ - ΤΥΔΣΗΖ ΜΔ Ν. 2508/1997... 55 4.2 ΑΝΣΗΔΗΜΗΚΟ ΚΑΝΟΝΗΜΟ (ΔΑΚ 2000 ΣΡΟΠΟΠΟΗΖΔΗ, ΥΔΣΗΚΑ ΦΔΚ, Τ.Α., Π.Γ.)... 60 4.3 ΚΥΟΑΠ: (ΜΔΛΔΣΔ 1:25.000)... 60 4.4 ΤΠΟΤΡΓΔΗΟ ΠΡΟΣΑΗΑ ΣΟΤ ΠΟΛΗΣΖ... 60 5. ΓΗΔΘΝΖ ΔΜΠΔΗΡΗΑ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΔΜΠΔΗΡΗΑ.... 62 5.1 ΔΗΑΓΧΓΖ... 62 5.2. ΒΑΡΚΔΛΧΝΖ... 63 5.3 ΛΤΧΝ... 64 5.4. ΣΡΑΒΟΤΡΓΟ... 64 5.5. ΚΟΠΔΓΥΑΓΖ... 64 5.6. ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΔΜΠΔΗΡΗΑ ΚΑΗ ΠΑΡΑΓΔΗΓΜΑΣΑ ΑΝΑΠΛΑΔΧΝ ΠΛΑΣΔΗΧΝ... 66 6. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ... 68 6.1. ΥΔΓΗΑΜΟ ΒΗΧΗΜΧΝ ΤΠΑΗΘΡΗΧΝ ΥΧΡΧΝ... 68 6.2. ΠΟΡΗΜΑ... 72 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ (ΦΧΣΟΓΡΑΦΗΚΟ ΤΛΗΚΟ)... 73 ΑΝΑΛΤΣΗΚΟ ΠΗΝΑΚΑ ΔΗΚΟΝΟΓΡΑΦΖΜΑΣΧΝ... 74 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ... 86
ΠΔΡΗΛΖΦΖ ΘΔΜΑ: εηζκνί θαη Αλνηθηνί Κνηλφρξεζηνη Υψξνη Ζ κειέηε απηή δίλεη έκθαζε ζηελ ηρφηόηεηα ηεο Διιάδαο ζηνπο εηζκνχο. Δίλαη εμέρνπζαο ζπνπδαηφηεηαο λα νξηζηνχλ, λα δηαηεξεζνχλ θαη λα δηεξεπλεζνχλ αζθαιείο ρψξνη ζπγθέληξσζεο ηνπ θνηλνχ, (γηα παξάδεηγκα: πιαηείεο, ζρνιεία, αζιεηηθέο εγθαηαζηάζεηο θιπ.) εάλ έλαο κεγάινο ζεηζκφο εθδεισζεί. Δπηπιένλ ην θξάηνο νθείιεη λα απμήζεη ηελ επειημία, ηελ ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ θαη λα δεκηνπξγήζεη «εκπεηξνγλψκνλεο». Ζ θπβέξλεζε πξέπεη λα απμήζεη ηελ πρόιευε ζε ηνπηθφ, εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν, γηα λα κεηξηάζεη ηηο δπζκελείο ζπλέπεηεο ηεο θπζηθήο θαηαζηξνθήο (λεθξνί ή ηξαπκαηίεο, δεκηέο ζε θξίζηκεο ππνδνκέο, πεξηβάιινλ θιπ.) θαη λα απνθχγεη πηζαλά θαηλφκελα «domino» (γηα παξάδεηγκα: θσηηέο, ηερλνινγηθά αηπρήκαηα, δηαξξνή θπζηθνχ αεξίνπ), πνπ ζα κπνξνχζαλ λα παξαιχζνπλ νιφθιεξε ηε ρψξα. Ζ κειέηε ρσξίδεηαη ζε έμη κεγάιεο ελφηεηεο: Ζ πρώηε ελόηεηα είλαη εηζαγσγή θαη πεξηγξάθεη ζχληνκα ηε δξάζε ελφο «Δζληθνχ Γηθηπαθνχ πζηήκαηνο». Σαπηφρξνλα απηφ ην κέξνο ζρνιηάδεη ηε ξχπαλζε ηνπ πεξηβάιινληνο. Ζ δεύηερε ελόηεηα δίλεη πιεξνθνξίεο γηα ηελ εθπαίδεπζε ζηειερψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο (ΟΣΑ Α θαη Β Βαζκνχ) κέζσ θαηλνηφκσλ κεζφδσλ e-learning. Δπηπιένλ αλαιχεη ηελ έθηαθηε Απφθξηζε Γηεθπεξαίσζεο ηνπ Οξγαληζκνχ ηνπ ΟΑΠ φηαλ ζπκβεί ν εηζκφο. Ζ ηρίηε ελόηεηα αλαιχεη άιιεο έξεπλεο θαη κειέηεο. Ζ ηέηαρηε ελόηεηα πεξηέρεη ηε ζρεηηθή Ννκνζεζία ζην ζέκα. Ζ πέκπηε ελόηεηα παπνπζηάδεη ηε δηεζλή θαη ειιεληθή εκπεηξία ζην ζέκα. Ζ ηειεσηαία ελόηεηα, είλαη ν Δπίινγνο θαη θάλεη πξνηάζεηο γηα βηψζηκε αλάπηπμε ζην κέιινλ.
ABSTRACT Subject: Earthquakes and open spaces This study emphasizes on the vulnerability of Greece concerning earthquakes. It is of high importance to define, maintain and search for secure assembling areas (for instance: squads, schools, athletic infrastructures etc.), in case a big earthquake hits. Moreover the state, should raise the flexibility, people s awareness and create a «think tank». The government must enhance the prevention at local, national and European level, in order to mitigate the bad consequences of this natural disaster (dead or injured people, damages in critical infrastructures, environment etc) and to avoid any possible «domino effect», (for instance: fires, technological accidents,gas leeks), that could bring a whole country to its knees. The study is divided in six big units: The first unit is an introduction and describes in short the action of a national networking system. Simultaneously, this part makes comments on the contamination of the environment. The second unit gives information on the training of the officials, through innovative e-learning methods, who work in the local administration. Furthermore, it analyses the emergency Response Dispatch of OASP Organisation if an earthquake occurs. The third unit analyses other studies and searches on open spaces. The fourth unit contains the relative legislation regarding the subject. The fifth unit presents the international and Greek experience on the topic. The last unit is a conclusion and makes suggestions for a sustainable development in the future time.
ΠΗΝΑΚΑ ΤΝΣΜΖΔΧΝ ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΧΝ 1. Κ.Π.Δ./Π.Δ.: Κέληξν Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο / Πεξηβαιινληηθή Δθπαίδεπζε 2. ΣΔΓΚΝΑ: Σνπηθή Έλσζε Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ Ννκνχ Αηηηθήο 3. ΑΜΔΑ: Άηνκα κε Δηδηθέο Αλάγθεο 4. ΚΔΓΚΔ: Κεληξηθή Έλσζε Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ Διιάδαο 5. ΟΑΠ: Οξγαληζκφο Αληηζεηζκηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Πξνζηαζίαο 6. ΔΜΠ: Δζληθφ Μεηζφβην Πνιπηερλείν 7. ΒΗΟΠΑ: Βηνκεραληθφ Πάξθν 8. ΓΠ: Γεληθφ Πνιενδνκηθφ ρέδην 9. ΔΤΔ: Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία Διιάδαο 10. Ha: Δθηάξηα 11. ΣΑΠ: Σνπηθφ Αζηηθφ Παξαηεξεηήξην 12. ΓΓΔΣ: Γεληθή Γξακκαηεία Έξεπλαο θαη Σερλνινγίαο 13. ΤΠΔΥΧΓΔ: (ΤΠΔΚΑ): Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο 14. ROTER KREUZ: Δξπζξφο ηαπξφο 15. Ο.Σ.: Οηθνδνκηθφ Σεηξάγσλν 16. Δ.Σ: Δκπνξηθφ Σξίγσλν. 17. ΣΓΔ: Σερληθά Γειηία Έξγνπ. 18. ΟΑΚΑ: Οιπκπηαθφ Αζιεηηθφ Κέληξν Αζελψλ. 19. ΤΠΔΠΘ: Τπνπξγείν Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ.
1. ΔΗΑΓΧΓΖ 1.1. ΚΟΠΟ :ΜΔΣΡΗΑΜΟ ΣΖ ΔΗΜΗΚΖ ΔΠΗΚΗΝΓΤΝΟΣΖΣΑ. Ζ δηαξθή ζεηζκηθή δξαζηεξηφηεηα ζηελ Διιάδα επηθέξεη αλαζηάησζε ζηελ θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή δσή ησλ πιεγεηζψλ πεξηνρψλ. Καζίζηαηαη επνκέλσο εκθαλήο ε αλαγθαηφηεηα ελεκέξσζεο ησλ πνιηηψλ γηα ην θπζηθφ θαηλφκελν θαζεαπηφ, θαζψο θαη γηα ηελ πξνεηνηκαζία αληηκεηψπηζεο ησλ δπζκελψλ επηπηψζεσλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ γέλεζή ηνπ. 1.2. «ΣΟ ΔΗΜΗΚΟ ΣΟΞΟ ΠΟΤ ΜΑ ΔΝΧΝΔΗ» (ΜΔΑ ΠΡΟ ΓΗΑΘΔΖ). ΚΟΠΗΜΟΣΖΣΑ ΗΓΡΤΖ ΓΗΚΣΤΟΤ Σν Κ.Π.Δ. Ληζαθηάο Εαθχλζνπ, ζέινληαο λα αλαδείμεη: Σν θαηλφκελν ησλ ζεηζκψλ θαη ησλ απνηειεζκάησλ ηεο ζεηζκηθήο δξάζεο, πνπ παξαηεξήζεθαλ ζην παξειζφλ θαη παξαηεξνχληαη ζηελ επνρή καο, θαζψο θαη λα ζπκβάιεη: ηελ φζν ην δπλαηφλ πιεξέζηεξε ελεκέξσζε ησλ καζεηψλ γηα ην «θαζεκεξηλφ» απηφ θπζηθφ θαηλφκελν, ηελ αλάγθε επαηζζεηνπνίεζεο φισλ καο, ηελ αλάγθε κείσζεο ησλ επηπηψζεσλ ησλ ζεηζκψλ ζηνλ άλζξσπν θαη ζην αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ, ηελ αλάγθε δξάζεο θαη αλάπηπμεο εζεινληηζκνχ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θαηλνκέλνπ, ηε δηακφξθσζε πεξηβαιινληηθήο ζπλείδεζεο ζηνπο ζεκεξηλνχο καζεηέο, πινπνηεί πξφγξακκα κε ζέκα: «Ο ΔΗΜΟ Χ ΦΤΗΚΟ ΦΑΗΝΟΜΔΝΟ ΔΠΗΠΣΧΔΗ ΜΔΣΡΑ ΠΡΟΣΑΗΑ» θαη πξνρσξεί ζηε δηαδηθαζία ίδξπζεο Δζληθνχ ζεκαηηθνχ δηθηχνπ κε ζρεηηθφ ζέκα. Ζ ηδξπηηθή ζπλάληεζε εξγαζίαο Τπεπζχλσλ Π.Δ. θαη ζπλεξγαδφκελσλ Κ.Π.Δ. πξαγκαηνπνηήζεθε ζηε Εάθπλζν ζηηο 19 20 21/6/2008, κε ζέκα: «ΣΟ ΔΗΜΗΚΟ ΣΟΞΟ ΠΟΤ ΜΑ ΔΝΧΝΔΗ» ΔΘΝΗΚΟ ΘΔΜΑΣΗΚΟ ΓΗΚΣΤΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ. 1
ην ππφ ίδξπζε δίθηπν πληνληζηηθφο Φνξέαο ζα είλαη ην Κ.Π.Δ. Ληζαθηάο Εαθχλζνπ. ηελ ηδξπηηθή ζπλάληεζε ζπκκεηείραλ: 1) Σα Κ.Π.Δ: Αξγπξνχπνιεο, Άκθηζζαο, Βάκνπ, Θέξκνπ, Καιακάηαο, Καζηνξηάο, Καζηξίνπ, Κφληηζαο, Κξεζηέλσλ, Ληζαθηάο, Μνιάσλ θαη ηπιίδαο. 2) Οη Γηεπζχλζεηο Πξσηνβάζκηαο Δθπ/ζεο (δηα ησλ Τπεπζχλσλ Π.Δ.): Αραΐαο, Εαθχλζνπ, Ζιείαο, Κέξθπξαο, Β Αζήλαο, Γ Αζήλαο, Γ Αζήλαο, Μεζζελίαο θαη Λαθσλίαο. 3) Οη Γηεπζχλζεηο Γεπηεξνβάζκηαο Δθπ/ζεο (δηα ησλ Τπεπζχλσλ Π.Δ.): Αραΐαο, Εαθχλζνπ, Ζιείαο, Κέξθπξαο, Λεπθάδαο, Μεζζελίαο θαη Λαθσλίαο. Οη παξαπάλσ απνηεινχλ θαη ηα ηδξπηηθά κέιε ηνπ δηθηχνπ. Ζ νινκέιεηα αθνχ ζπδήηεζε δηεμνδηθά ηελ αλαγθαηφηεηα ίδξπζεο ηνπ Γηθηχνπ θαηέιεμε ζηα παξαθάησ: ΣΗΣΛΟ ΓΗΚΣΤΟΤ «ΣΟ ΔΗΜΗΚΟ ΣΟΞΟ ΠΟΤ ΜΑ ΔΝΧΝΔΗ» ΔΘΝΗΚΟ ΘΔΜΑΣΗΚΟ ΓΗΚΣΤΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΘΔΜΑΣΗΚΔ ΔΝΟΣΖΣΔ Ο ζεηζκφο σο θπζηθφ θαηλφκελν (γεσινγηθή εμέιημε ηεο Γεο, θίλεζε ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ, θιπ). Δλεξγά ξήγκαηα. Ζθαηζηεηαθή δξάζε θαη ζεηζκνί. Δπηπηψζεηο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ (θαηνιηζζήζεηο, ξσγκέο, ξεπζηνπνηήζεηο, θιπ.). Δπηπηψζεηο ζην αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ (θηήξηα, θαηαζθεπέο, ζπγθνηλσλίεο, δίθηπα επηθνηλσλίαο). Μεηαζεηζκηθά θαηλφκελα θαη επηπηψζεηο ζηηο αλζξψπηλεο θνηλσλίεο θαη ηνλ πνιηηηζκφ. εηζκηθή δξάζε θαη επίδξαζε ζηε ινγνηερλία, ζηε δσγξαθηθή, ζηελ θαηνηθία, ζηηο θνηλσληθέο δνκέο. Ηζηνξηθά θαη πξντζηνξηθά ζηνηρεία πνπ ζρεηίδνληαη κε ην ζεηζκφ (κπζνινγία, παξαδφζεηο, γλσκηθά, ιατθή ηέρλε θιπ.). Μέζνδνη πξφγλσζεο ησλ ζεηζκψλ. 2
Μέηξα πξνζηαζίαο: πξηλ ην ζεηζκφ, θαηά ηε δηάξθεηα θαη κεηά ην ζεηζκφ. Αλάπηπμε εζεινληηζκνχ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θαηλνκέλνπ. ΚΟΠΟΗ & ΣΟΥΟΗ ΣΟΤ ΓΗΚΣΤΟΤ Α) Γλφζηηθός ηοκέας Να θαηαλνήζνπλ νη καζεηέο: 1) Ση είλαη ζεηζκφο (αίηηα θαη δηαδηθαζίεο γέλεζεο), ηη είλαη ζεηζκηθή αθνινπζία (ρσξηθή θαη ρξνληθή εμέιημή ηεο), ηα αίηηα ηνπ θαηλνκέλνπ, εηζαγσγή ζηηο ζεηζκνηεθηνληθέο δηαδηθαζίεο ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ, πνηα κέηξα πξνζηαζίαο πξέπεη λα ιακβάλνληαη (πξηλ, θαηά ηε δηάξθεηα θαη κεηά ην ζεηζκφ), θαη πσο επηδξνχλ απηά ζηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο. 2) Σα ζεηζκηθά θαηλφκελα πνπ ζπλέβεζαλ ζην παξειζφλ θαη πσο επεξέαζαλ ηνλ πνιηηηζκφ. 3) Σηο επηπηψζεηο ησλ ζεηζκψλ ζην θπζηθφ θαη αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ εηζαγσγή ζηα κέηξα αληηκεηψπηζήο ηνπο. Β) Σσλαηζζεκαηηθός ηοκέας 1) Αλάπηπμε ζσζηήο ζπκπεξηθνξάο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θαηλνκέλνπ. 2) Αλάπηπμε εζεινληηζκνχ. Γ) Ψστοθηλεηηθός ηοκέας 1) Απφθηεζε θψδηθα ζπκπεξηθνξάο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο ζεηζκηθήο δξαζηεξηφηεηαο. 2) Καιιηέξγεηα θξηηηθήο ζθέςεο. 3) Καιιηέξγεηα νκαδηθνχ πλεχκαηνο. 4) πκκεηνρή ζε εζεινληηθέο νκάδεο γηα ππνζηήξημε ησλ πιεγέλησλ. 5) Αλάπηπμε πξσηνβνπιηψλ (ελεξγνί πνιίηεο). Οη ζηφρνη ηνπ δηθηχνπ ζα είλαη: Να δηεπθνιπλζεί ε επηθνηλσλία ζρνιείσλ απφ δηαθνξεηηθέο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο κεηαμχ ηνπο θαη κε ηα Κ.Π.Δ. Να γίλεη ε πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο ηνπ ζεηζκνχ δηεπηζηεκνληθά κέζα απφ ηε Μπζνινγία, ηελ Ηζηνξία, ηε Λνγνηερλία, θιπ. 3
Να έξζνπλ ζε επαθή νη καζεηέο κε θνξείο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε ζέκαηα αληηκεηψπηζεο ησλ ζπλεπεηψλ ησλ ζεηζκψλ, εθπξνζψπνπο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, εηδηθνχο επηζηήκνλεο θαη επηζηεκνληθά ηδξχκαηα. Να παξαρζεί εθπαηδεπηηθφ θαη άιιν πιηθφ ζε κνξθή έληππε ή ειεθηξνληθή. Να γίλεηαη αμηνιφγεζε θαη δεκνζηνπνίεζε ησλ δξάζεσλ ηνπ δηθηχνπ. Να θαηαλνήζνπλ νη καζεηέο ην θαηλφκελν ηνπ ζεηζκνχ, θαη λα εθπαηδεπηνχλ ζε ελέξγεηεο πνπ απαηηνχληαη γηα λα αληηκεησπίζνπλ ηηο επηπηψζεηο ηνπ. ΑΝΣΗΚΔΗΜΔΝΟ ΚΑΗ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΔΡΓΑΗΑ Βησκαηηθή πξνζέγγηζε (εθπαηδεπηηθέο επηζθέςεηο, παξαηεξήζεηο, κεηξήζεηο, δξαζηεξηφηεηεο πεδίνπ, παηδαγσγηθά παηρλίδηα). Γηεπηζηεκνληθή ζεψξεζε. Άλνηγκα ηνπ ρνιείνπ ζηελ Κνηλσλία. Οκαδηθή εξγαζία (κε βάζε ηηο αλάγθεο ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη ηα ελδηαθέξνληα ησλ παηδηψλ). Γεκνθξαηηθή επεμεξγαζία δηαθνξεηηθψλ απφςεσλ (ελζάξξπλζε ηνπ ζεβαζκνχ ηεο άιιεο άπνςεο, ζχγθξηζε απφςεσλ, θξηηηθή ζθέςε). ΤΝΣΟΝΗΣΗΚΖ ΔΠΗΣΡΟΠΖ Ζ πληνληζηηθή Δπηηξνπή ηνπ δηθηχνπ ζα είλαη 9κειήο θαη πξνηείλεηαη λα απνηειείηαη απφ ζηέιερνο ηνπ ΤΠ.Δ.Π.Θ., Τπεχζπλνπο Γ/λζεσλ Π.Δ., κέιε ησλ ζπληνληζηηθψλ Κ.Π.Δ. θαη εθπξνζψπσλ ζπλεξγαδνκέλσλ κε θπβεξλεηηθψλ θνξέσλ. Ζ 9κειήο πληνληζηηθή Δπηηξνπή: Θα ζπληνλίδεη ηηο καζεηηθέο νκάδεο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην δίθηπν. Θα απνθαζίδεη γηα ηηο δξάζεηο θαη ηηο ελέξγεηεο ηνπ δηθηχνπ. Θα θαζνξίδεη ηελ πεξηνδηθφηεηα ησλ ζπλαληήζεσλ ησλ δηαθνξεηηθψλ θνξέσλ. Θα ξπζκίδεη ηα πξνβιήκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη. Θα θξνληίδεη γηα ηελ νξηδφληηα θαη θάζεηε επηθνηλσλία αλάκεζα ζε Κ.Π.Δ., Τπεχζπλνπο Π.Δ. θαη ζπληνληζηέο ζρνιείσλ. Θα πνιιαπιαζηάδεη ηα απνηειέζκαηα θαη ζα ηα δηαλέκεη ζε φινπο ηνπο ελδηαθεξφκελνπο. Θα αμηνινγεί ηελ πνξεία ηνπ δηθηχνπ. 4
Οη ππνρξεψζεηο ηνπ Κ.Π.Δ. Εαθχλζνπ σο πληνληζηηθνχ Φνξέα ζα είλαη: Να ζπληνλίδεη ηα ζπλεξγαδφκελα Κ.Π.Δ. θαη ηνπο Τπεχζπλνπο Π.Δ. πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην δίθηπν κεηαμχ ηνπο. Να αλαδεηεί επηζηεκνληθνχο ζπλεξγάηεο. Να δεκνζηνπνηεί ηηο ελέξγεηεο θαη ηα απνηειέζκαηα ηνπ δηθηχνπ. Να ζπληνλίζεη εθδειψζεηο πξνβνιήο ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ δηθηχνπ κε ηε ιήμε ηεο ηξηεηίαο κε ζπκκεηνρή παξαγφλησλ ηνπ δηθηχνπ. Να δεκηνπξγήζεη πξνυπνζέζεηο ζπλεξγαζίαο ηνπ δηθηχνπ κε «ζεηζκνπαζείο» ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Να κεξηκλήζεη γηα ηε δεκηνπξγία θεληξηθήο ηζηνζειίδαο ηνπ δηθηχνπ ψζηε λα είλαη εθηθηή ε επηθνηλσλία ησλ ζρνιείσλ κεηαμχ ηνπο θαη ε αλάξηεζε ησλ εξγαζηψλ ηνπο. Να πξαγκαηνπνηεί επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα θαη Παλειιήληεο ζπλαληήζεηο ζπληνληζηψλ ησλ ζρνιείσλ θαη ηνπ ζπληνληζηηθνχ. Σα ηδξπηηθά κέιε ζα ιεηηνπξγνχλ ζην δίθηπν κε ππνρξέσζε: Να ζπληνλίδνπλ θαη λα βνεζνχλ ηα ζρνιεία ηεο εκβέιεηάο ηνπο. Να πξαγκαηνπνηήζνπλ κηα ηνπιάρηζηνλ δξάζε ζηελ 3εηία κε ηα ζρνιεία ηεο εκβέιεηάο ηνπο. Να δηαρεηξίδνληαη ηα απνηειέζκαηα ησλ θχιισλ εξγαζίαο. Να δεκνζηνπνηνχλ ηα απνηειέζκαηα ζηελ εθπαηδεπηηθή θνηλφηεηα θαη ζηελ ηνπηθή θνηλσλία. Να δηνξγαλψλνπλ ζπλαληήζεηο παξαγφλησλ ηνπ δηθηχνπ ζε ηνπηθφ ή εζληθφ επίπεδν. Σα κέιε ηεο ζα βνεζήζνπλ: ηε δεκηνπξγία θχιισλ εξγαζίαο θαη εξσηεκαηνινγίσλ γηα ηηο νκάδεο ηνπ δηθηχνπ. ηελ παξαγσγή ππνζηεξηθηηθνχ πιηθνχ. ηε δεκηνπξγία εθπαηδεπηηθνχ παθέηνπ. ΤΝΔΡΓΑΣΔ Γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπ δηθηχνπ ζα ππάξμεη ππνζηήξημε απφ νκάδα δηαθεθξηκέλσλ επηζηεκφλσλ ηνπο νπνίνπο ΘΔΡΜΑ ΔΤΥΑΡΗΣΟΤΜΔ: 5
1) Γξ. Λέθθαο Δπζχκηνο, Καζεγεηήο Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, Σκήκα Γεσινγίαο θαη Γεσπεξηβάιινληνο 2) Γξ. Σζειέληεο Γεξάζηκνο, Καζεγεηήο Παλεπηζηήκηνπ Παηξψλ, Σκήκα Γεσινγίαο, Δξγαζηήξην εηζκνινγίαο 3) Γξ. Δπηαμίαο Κσλζηαληίλνο, Αλαπιεξσηήο Καζεγεηήο Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, Σκήκα Φπζηθήο 4) Γξ. Παπαδεκεηξίνπ Διεπζεξία, Καζεγήηξηα εηζκνινγίαο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, Σκήκα Γεσινγίαο, Σνκέαο Γεσθπζηθήο 5) Γξ. Ννκηθφο Κσλζηαληίλνο, Καζεγεηήο Σ.Δ.Η. Αζελψλ 6) Βαζάια Παξαζθεπή, Γξ. Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο 7) Κνπαλάο Ησάλλεο, Γξ. Φπζηθήο 8) Αλησλφπνπινο Γεψξγηνο, Γξ. Φπζηθήο Ζ ζπλεηζθνξά ησλ επηζηεκνληθψλ ζπλεξγαηψλ θαηά πεξίπησζε ζα είλαη: Δηζήγεζε ζηα ζεκηλάξηα θαη ηηο ζπλαληήζεηο ηνπ δηθηχνπ. Βηβιηνγξαθία θαη Τιηθφ (θσηνγξαθίεο θιπ.) γηα ην ζέκα. Δπηζηεκνληθφο έιεγρνο ππνζηεξηθηηθνχ πιηθνχ. πλδηνξγάλσζε εθδειψζεσλ. Έκςπρε ππνζηήξημε. Δλεκέξσζε γηα ηηο εμειίμεηο ηεο επηζηήκεο θαη ηερλνινγίαο ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηo «ζεηζκφ». Δπίζεο ζα επηδησρζεί ε ζπλεξγαζία κε νπνηνδήπνηε επηζηεκνληθφ θνξέα, θπβεξλεηηθή ή κε θπβεξλεηηθή νξγάλσζε, Ο.Σ.Α. θ.ά., πνπ ζα κπνξνχζε λα πξνάγεη ην έξγν ηνπ δηθηχνπ. ΓΗΑΡΚΔΗΑ ΚΑΗ ΥΡΟΝΟΓΗΑΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Ζ δηάξθεηα ιεηηνπξγίαο ηνπ δηθηχνπ ζα είλαη 3εηήο. Κάζε ζρνιηθή νκάδα ζα ζπκκεηέρεη γηα ηνπιάρηζηνλ έλα έηνο θαη αλάινγα κε ηα απνηειέζκαηα ηεο δηαδηθαζίαο αμηνιφγεζεο ζα θξίλεηαη ε πεξαηηέξσ ζπλέρηζε ηεο ζπλεξγαζίαο. Μεηά ηελ αμηνιφγεζε ηεο 3εηνχο ιεηηνπξγίαο ηνπ δηθηχνπ θαη εθφζνλ απηή είλαη ζεηηθή, ζα ζπλερίδεηαη ε ιεηηνπξγία ηνπ αλά 2εηία. 6
ΤΜΜΔΣΟΥΔ Απφ θάζε λνκφ επζχλεο ζα ζπκκεηέρνπλ, αξρηθά, 2 ζρνιεία (1 απφ ηελ Α/ζκηα θαη 1 απφ ηε Β/ζκηα Δθπαίδεπζε). Δπίζεο ζα κπνξνχλ λα εληάζζνληαη ζην εζληθφ ζεκαηηθφ δίθηπν ηπρφλ ηνπηθά δίθηπα πνπ ιεηηνπξγνχλ κε ίδηα ζεκαηνινγία. Γηα λα εληαρζεί κηα ζρνιηθή νκάδα ζην δίθηπν ζα πξέπεη λα έρεη πεξηβαιινληηθή νκάδα πνπ πινπνηεί πξφγξακκα κε ζέκα πνπ εληάζζεηαη ζηελ επξχηεξε ζεκαηνινγία ηνπ δηθηχνπ θαη λα απνηειείηαη απφ 25 ην πνιχ καζεηέο Νεπηαγσγείσλ θαη καζεηψλ φισλ ησλ ηάμεσλ ηνπ Γεκνηηθνχ, Γπκλαζίνπ θαη Λπθείνπ. Οη ζπκκεηέρνπζεο νκάδεο ππνρξενχληαη: Να ζπκπιεξψλνπλ ηα θχιια εξγαζίαο πνπ ζα εηνηκάδεη ε παηδαγσγηθή νκάδα. Να θνηλνπνηνχλ ηα απνηειέζκαηα ηεο εξγαζίαο ηνπο ζην ζπληνληζηηθφ θνξέα ηεο πεξηνρήο εκβέιεηάο ηνπο ζε ειεθηξνληθή κνξθή. Να δεκνζηνπνηνχλ ηηο δξάζεηο ηνπο ζε εηήζηα ηνπιάρηζηνλ βάζε. Να ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζηηο δξάζεηο ηνπ δηθηχνπ. Να ρξεζηκνπνηνχλ ην ινγφηππν ηνπ δηθηχνπ ζε φιεο ηηο εξγαζίεο, έληππα, έγγξαθα πνπ αθνξνχλ ην δίθηπν. Αλακέλεηαη θαηά ηελ έλαξμε ιεηηνπξγίαο ηνπ δηθηχνπ νη ζπκκεηέρνπζεο ζρνιηθέο νκάδεο λα είλαη πεξίπνπ 20. ΔΠΗΜΟΡΦΧΣΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Γηα ηελ επηζηεκνληθή θαη παηδαγσγηθή επηκφξθσζε ησλ ζπκκεηερφλησλ εθπαηδεπηηθψλ ζα γίλνπλ ζεκηλάξηα, εκεξίδεο, ζπλαληήζεηο εξγαζίαο, επηκνξθψζεηο. Δπίζεο ζα επηδησρζεί ε ηνπνζέηεζε εθπαηδεπηηθψλ ζεηζκνγξάθσλ, ζε επηιεγκέλα ζρνιεία, ππφ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο θαη ε δεκηνπξγία παλειιαδηθνχ δηθηχνπ ζεηζκνγξάθσλ πνπ ζα ζπλδένληαη κέζσ θεληξηθήο ηζηνζειίδαο. Ζ επηινγή ησλ ζρνιείσλ θαη νη πξνυπνζέζεηο θάησ απφ ηηο νπνίεο ζα γίλεη ε ηνπνζέηεζε εθπαηδεπηηθψλ ζεηζκνγξάθσλ ζε απηά, ζα ξπζκηζηνχλ κεηά απφ κειινληηθέο ζπλαληήζεηο ησλ παξαγφλησλ ηνπ δηθηχνπ ή κε απνθάζεηο ηεο ζπληνληζηηθήο επηηξνπήο. Θα γίλεη πξνζπάζεηα λα εθπαηδεπηνχλ νη ζπληνληζηέο εθπ/θνί ζηε ρξήζε θαη ιεηηνπξγία ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ζεηζκνγξάθσλ. Πξνβιέπεηαη ε δεκηνπξγία εθπαηδεπηηθνχ παθέηνπ, πνπ ζα πεξηιακβάλεη εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, θχιια εξγαζίαο θιπ. 7
ΔΠΗΚΟΗΝΧΝΗΑΚΟ ΠΛΑΗΗΟ Ζ επηθνηλσλία ησλ ζπκκεηερφλησλ ζα γίλεηαη κε: FAX θαη e mail. Μέζσ ηζηνζειίδαο ζηελ νπνία θάζε ζπκκεηέρνπζα νκάδα ζα κπνξεί λα αλαξηήζεη ηηο εξγαζίεο ηεο. Αξρηθά ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ νη ππάξρνπζεο ηζηνζειίδεο ηνπ Κ.Π.Δ. Ληζαθηάο Εαθχλζνπ θαη ησλ ζπλεξγαδφκελσλ Κ.Π.Δ., ελψ ζα πξνβιεθζεί ε δεκηνπξγία θεληξηθήο ηζηνζειίδαο ηνπ δηθηχνπ. Μέζσ ζπλαληήζεσλ ζπληνληζκνχ θαη αμηνιφγεζεο ηνπ δηθηχνπ θαη επηκφξθσζεο ησλ κειψλ ηνπ. ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ - Πνηνηηθή αμηνιφγεζε ζα γίλεηαη ζην ηέινπο θάζε έηνπο, κε ζπλάληεζε Τπεπζχλσλ Π.Δ., ζπλεξγαδνκέλσλ Κ.Π.Δ. θαη ζπληνληζηψλ ηνπ δηθηχνπ. - Σειηθή αμηνιφγεζε πξνβιέπεηαη κε ηελ νινθιήξσζε ηεο 3εηίαο. - ηηο ζπκκεηέρνπζεο νκάδεο ζα απνλέκνληαη ελζχκηα ζπκκεηνρήο, βεβαηψζεηο ζπκκεηνρήο, εκεξνιφγηα θιπ. ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΑ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ Οη ζπκκεηέρνπζεο νκάδεο ζα ρξεκαηνδνηνχληαη κέζα απφ ηε δηαδηθαζία ρξεκαηνδφηεζεο πξνγξακκάησλ Π.Δ. ησλ ζρνιείσλ. Σα ηδξπηηθά Κ.Π.Δ. ηνπ δηθηχνπ θαζψο θαη ηα κειινληηθά ζπλεξγαδφκελα Κ.Π.Δ. ζα θαιχπηνπλ ηα έμνδα ζπλαληήζεσλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα επηκφξθσζε θαη ησλ ζπλεδξηάζεσλ ηεο πληνληζηηθήο Δπηηξνπήο, θαζψο θαη ηα έμνδα παξαγσγήο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, κέζσ ησλ Σ.Γ.Δ. ηνπο ή απφ ηε δηαρεηξηζηηθή ηνπο επηηξνπή. Ζ ελδερφκελε αγνξά εθπαηδεπηηθψλ ζεηζκνγξάθσλ ζα θαιπθζεί απφ ηα ηδξπηηθά Κ.Π.Δ. ηνπ δηθηχνπ θαζψο θαη ηα κειινληηθά ζπλεξγαδφκελα Κ.Π.Δ. κέζσ ησλ ηερληθψλ ηνπο δειηίσλ ή ηεο δηαρεηξηζηηθήο ηνπο επηηξνπήο ή θαηφπηλ ζπλεξγαζίαο κε ηνπο θαηά ηφπνπο Ο.Σ.Α. Ο Τπεχζπλνο ηνπ Κ.Π.Δ. Ληζαθηάο Εαθχλζνπ Σξηαληάθπιινο Γηνλχζηνο 8
1.3. ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΑ ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΑ ΠΟΤ ΠΡΟΚΤΠΣΟΤΝ Δ ΔΗΜΗΚΔ ΚΑΣΑΣΡΟΦΔ (ΜΗΑ ΑΛΛΖ ΤΝΗΣΧΑ). πσο είλαη γλσζηφ νη ζεηζκνί ζε παγθφζκην επίπεδν πξνθαινχλ ζεκαληηθέο επηπηψζεηο ζηνλ θνηλσληθφ θαη νηθνλνκηθφ ηνκέα θαη απνηεινχλ κηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο θαη δπζθνιφηεξα αληηκεησπίζηκεο θπζηθέο θαηαζηξνθέο. Παξά ην γεγνλφο φηη έρεη επηηεπρζεί ζεκαληηθή πξφνδνο ζηε δηεξεχλεζε ησλ επηκέξνπο ζπληζησζψλ πνπ ζπλζέηνπλ ην πξφβιεκα, ζπλεπψο θαη ζηελ αληηκεηψπηζε ηνπ, ελ ηνχηνηο ιφγσ ηεο απμαλφκελεο ηξσηφηεηαο ησλ κεγάισλ νηθηζηηθψλ ζπγθξνηεκάησλ θαη γεληθφηεξα ηεο πνιππινθφηεηαο ηεο νξγάλσζεο ησλ ζχγρξνλσλ θνηλσληψλ, νη ζπλνιηθέο επηπηψζεηο ζε παγθφζκην επίπεδν απμάλνληαη δηαξθψο (SMITH 1992, ALEXANDER 1993). Μέρξη πξφζθαηα νη θχξηεο ζπληζηακέλεο πνπ ειακβάλνλην ππφςε ζηελ εθηίκεζε ησλ επηπηψζεσλ κεηά κία ζεηζκηθή δφλεζε ήηαλ ν αξηζκφο ησλ ζπκάησλ, νη θαηαζηξνθέο ζην δνκεκέλν ηζηφ, νη θαηαζηξνθέο ζηα έξγα ππνδνκήο θαη ζηηο βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο, νη ζπλνιηθέο νηθνλνκηθέο απψιεηεο, ν ρξφλνο επαλάθηεζεο θαη επαλφδνπ ζηελ πξηλ ην ζεηζκφ θαηάζηαζε θαη ν βαζκφο απνδηνξγάλσζεο ηνπ θνηλσληθνχ ηζηνχ. Μία άιιε ζπληζηψζα ε νπνία κφιηο ηειεπηαία ζπλεηδεηνπνηήζεθε φηη ππεηζέξρεηαη πξφζζεηα ζην φιν ζέκα είλαη νη ζπλνιηθέο επηπηψζεηο πνπ έρεη ζην πεξηβάιινλ κία ζεηζκηθή θαηαζηξνθή. Σνχην έρεη θαηαγξαθεί ζε πξφζθαηνπο κεγάινπο ζεηζκνχο πνπ εθδειψζεθαλ ζε δηάθνξα ζεκεία ηεο πθειίνπ θαη εηδηθφηεξα ζηνπο ζεηζκνχο Kobe (Ηαπσλία 1999), Adana (Σνπξθία 1998), Νηθνκήδεηα (Izmit) θαη Duzce (Σνπξθία 1999), Αζήλα (1999), Chi-Chi (Taiwan 1999) θαη Gujarat (Ηλδία 2001). ηε ζπλέρεηα πεξηγξάθνληαη ηα θχξηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα πνπ πξνέθπςαλ ζηνπο πξνεγνχκελνπο ζεηζκνχο ελψ ζην ηέινο γίλεηαη κία ζπλνιηθή εθηίκεζε ηεο δηαγξαθφκελεο θαηάζηαζεο θαη ησλ πξννπηηθψλ. ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΧΝ ΓΗΑΦΤΓΖ ΣΧΝ ΠΔΣΡΔΛΑΗΟΔΗΓΧΝ ΣΟ ΔΓΑΦΟ ΚΑΗ ΣΖ ΘΑΛΑΑ Καηά ην ζεηζκφ ηνπ Izmit (Νηθνκήδεηα - Σνπξθία 1999) παξαηεξήζεθαλ ζε δεθάδεο πεξηπηψζεηο δηαξξνέο πεηξειαηνεηδψλ εμαηηίαο ηεο ζξαχζεο ησλ αγσγψλ κεηαθνξάο ή ηελ θαηαζηξνθή δεμακελψλ απνζήθεπζεο (ΛΔΚΚΑ θαη ζπλεξγάηεο, 1999). πγθεθξηκέλα παξαηεξήζεθαλ ζξαχζεηο θαη παξακνξθψζεηο αγσγψλ κεηαθνξάο πξντφλησλ πδξνγνλαλζξάθσλ ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ησλ πφιεσλ Izmit - Deregmentere - Yalova κε 9
απνηέιεζκα ηελ δηάρπζε ησλ πξντφλησλ πδξνγνλαλζξάθσλ είηε ζην έδαθνο είηε ζηελ παξάθηηα δψλε ηνπ θφιπνπ ηνπ Μαξκαξά. Οη ζξαχζεηο ησλ αγσγψλ κεηαθνξάο νθείινληαη: (i) ζηε δηέιεπζε ηνπ ζεηζκηθνχ ξήγκαηνο ην νπνίν παξνπζίαζε κία κεηαηφπηζε ησλ εθαηέξσζελ ηεκαρψλ ηεο ηάμεσο ησλ 3-5 κέηξσλ (LEKKAS Δ., 2001a) κε απνηέιεζκα λα κελ είλαη δπλαηφ λα απνξξνθεζεί ε παξακφξθσζε απφ ηνπο αγσγνχο, (ii) ζε εδαθηθέο δηαξξήμεηο θαη παξακνξθψζεηο πνπ έιαβαλ ρψξα ζε ραιαξνχο παξάθηηνπο ζρεκαηηζκνχο θαη (iii) ζε ξεπζηνπνηήζεηο εδαθψλ πνπ εθδειψζεθαλ ζε εθηεηακέλεο πεξηνρέο κε απνηέιεζκα η ελ απψιεηα ζηήξημεο ησλ έξγσλ ζηε ζεκειίσζε. Δθηφο απφ ηηο ζξαχζεηο ησλ αγσγψλ κεηαθνξάο παξαηεξήζεθαλ ζεκαληηθέο θαηαζηξνθέο ζε δεμακελέο ζηα δηπιηζηήξηα Tupras πνπ επξίζθνληαη δπηηθά ηεο πφιεο Izmit θαη ηεο ρεκηθήο βηνκεραλίαο Petkin. Ζ θαηαζηξνθή ησλ δεμακελψλ νθείιεηαη: (i) ζηε ζθνδξφηεηα ηεο ζεηζκηθήο θίλεζεο θαη ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πνπ εκπεξηείρε κεγάιεο εδαθηθέο κεηαθηλήζεηο θαη κεγάιεο πεξηφδνπο νη νπνίεο είλαη ηδηαίηεξα θαηαζηξνθηθέο ζε αλάινγνπ φγθνπ θαη ζρήκαηνο θαηαζθεπέο θαη (ii) ζε θαηαζθεπαζηηθνχο ιφγνπο θαη θπξίσο ζηηο αζηνρίεο ηεο βάζεο ζηήξημεο - ζεκειίσζεο ησλ δεμακελψλ. Απφ ηε ζξαχζε ησλ αγσγψλ θαη ηελ θαηαζηξνθή ησλ δεμακελψλ δηνρεηεχζεθαλ θιάζκαηα πδξνγνλαλζξάθσλ ρηιηάδσλ ηφλσλ, πνιιά απφ ηα νπνία ήηαλ ηνμηθά, ζχκθσλα κε εθηηκήζεηο ησλ ηνπηθψλ αξρψλ είηε ζηελ επηθάλεηα θαη ζηε ζπλέρεηα ζην ππέδαθνο είηε ζην παξάθηην πεξηβάιινλ ηεο ζάιαζζαο ηνπ Μαξκαξά. Οη ηνπηθέο θαη θξαηηθέο αξρέο έδσζαλ πξνηεξαηφηεηα, φπσο ήηαλ θπζηθφ, ζηηο δηαζσζηηθέο πξνζπάζεηεο ησλ εγθισβηζκέλσλ γηα αξθεηέο εκέξεο κεηά ην γεγνλφο αιιά θαη ζηελ επίιπζε ησλ ηεξάζηησλ πξνβιεκάησλ ηξνθνδνζίαο, ηαηξηθήο ζπλδξνκήο, ζηέγαζεο, θιπ. γηα ηνπιάρηζηνλ δχν εθαηνκκχξηα θαηνίθνπο. Έηζη νη εξγαζίεο απνξξχπαλζεο θαζπζηέξεζαλ θαη δελ απνηέιεζαλ πξψηε πξνηεξαηφηεηα κε απνηέιεζκα νη ξππαληέο λα δηαρπζνχλ θαη λα κνιχλνπλ επξχηαηεο πεξηνρέο κε ηεξάζηηεο επηπηψζεηο ζην παξάθηην νηθνζχζηεκα. ΑΝΔΞΔΛΔΓΚΣΖ ΑΠΟΡΡΗΦΖ ΑΓΡΑΝΧΝ ΤΛΗΚΧΝ Καηά ηνπο ζεηζκνχο Kobe (1999), Adana (1998), Izmit, Duzce (1999) θαη Gujarat (2001) εθδειψζεθε ζεκαληηθφο αξηζκφο θαηαξξεχζεσλ θηηξίσλ θάζε ηχπνπ θαη είδνπο ζε κεγάια θαη κηθξά νηθηζηηθά ζπγθξνηήκαηα ζηηο επξχηεξεο επηθεληξηθέο πεξηνρέο. ε κεξηθέο κάιηζηα απ' ηηο πεξηπηψζεηο ν αξηζκφο ησλ θηηξίσλ πνπ θαηάξξεπζαλ άκεζα ή θξίζεθαλ θαηεδαθηζηέα αλήιζαλ ζε αξθεηέο ρηιηάδεο γεγνλφο ην νπνίν νθείιεην ζε νξηζκέλνπο παξάγνληεο φπσο ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ζεηζκηθήο δφλεζεο, ην είδνο ησλ εδαθψλ 10
ζεκειίσζεο, ηα ζπλνδά γεσδπλακηθά θαηλφκελα, ηηο αηέιεηεο ζηηο θαηαζθεπέο θ.ά. (LEKKAS & VASSILAKIS 2000, ΛΔΚΚΑ θαη ζπλεξγάηεο 1999, ΓΑΝΑΜΟ θαη ζπλεξγάηεο 2001, LEKKAS 2001b). Ακέζσο κεηά ηελ ιήμε ηεο πεξηφδνπ ηεο έθηαθηεο αλάγθεο ηφζν γηα ςπρνινγηθνχο ιφγνπο φζν θαη γηα ιφγνπο αζθάιεηαο θαη άκεζεο επαλαθαηνίθεζεο θξίλεηαη ζθφπηκε ε κεηαθνξά ησλ ζπληξηκκάησλ ησλ θαηαζθεπψλ ζε άιιεο ζέζεηο ζπλήζσο παξαθείκελεο ηνπ ηφπνπ ηεο θαηαζηξνθήο. Γεδνκέλνπ φκσο ησλ ηεξάζηησλ πξνβιεκάησλ πνπ αλαθχπηνπλ φπσο ζέκαηα δηάζσζεο, αλάγθεο ζίηηζεο, ηαηξηθήο θαη ςπρνινγηθήο ζπλδξνκήο, επαλαθαηνίθεζεο ζηα νπνία νη αξρέο δηθαηνινγεκέλα ζηξέθνπλ ηελ πξνζνρή ηνπο, ε επηινγή η εο ζέζεο απφξξηςεο ησλ κπαδψλ απνηειεί ζέκα ζπλήζσο ηειεπηαίαο πξνηεξαηφηεηαο Έηζη είλαη κνηξαίν ε επηινγή ζέζεσλ απφξξηςεο ησλ αδξαλψλ πιηθψλ ζπλήζσο απφ ηεκάρε ζθπξνδέκαηνο, νπιηζκνχ θαη ηνηρνπνηίαο αιιά θαη άιισλ πιηθψλ πνιιέο θνξέο επηθίλδπλσλ λα κελ είλαη βέιηηζηεο. Έηζη, έρεη παξαηεξεζεί: (i) ε απφξξηςε ησλ πιηθψλ λα γίλεηαη ζηελ παξάθηηα ζαιάζζηα δψλε θαη θπξίσο θαηά κήθνο ηεο αθηνγξακκήο κε πιένλ αληηπξνζσπεπηηθά παξαδείγκαηα ησλ ζεηζκψλ Kobe, Izmit θαη Gujarat θαη (ii) απφξξηςε κπαδψλ θαηά κήθνο πνηακψλ, ξεπκάησλ κε πιένλ αληηπξνζσπεπηηθά παξαδείγκαηα ησλ ζεηζκψλ ησλ Αζελψλ (ξέκα Υειηδνλνχο), Duzce, Adana θαη Gujarat. ηηο αλσηέξσ πεξηπηψζεηο ε πξνθχπηνπζα εηθφλα κεηά ηελ απφζεζε εθαηνκκπξίσλ θπβηθψλ κέηξσλ αδξαλψλ πιηθψλ ήηαλ δπζκελήο γηα ην ρψξν θαη αιινίσλε δξαζηηθά θάζε ζηνηρείν πνπ ζπληζηνχζε ηελ πεξηβαιινληηθή εηθφλα. Πξφζζεηα πιηθά πνπ πηζαλψο λα ππήξραλ ζηηο θαηνηθίεο πνπ θαηέξξεπζαλ ήηαλ πηζαλφ λα δηέξξεπζαλ ζηνλ πεξηβάιινληα ρψξν επηβαξχλνληαο έηζη ηελ φιε θαηάζηαζε. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ιφγσ ησλ ηεξάζηησλ πνζψλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ εθ λένπ απνθνκηδή είλαη πνιχ δχζθνιε ε απνθαηάζηαζε ηεο πεξηνρήο. ΡΤΠΑΝΖ ΑΣΜΟΦΑΗΡΑ Ρχπαλζε ηεο αηκφζθαηξαο έρεη παξαηεξεζεί ζε ζεηζκηθέο θαηαζηξνθέο θαηά ηηο νπνίεο θαηαζηξάθεθαλ ή ππέζηεζαλ βιάβεο εξγνζηαζηαθέο κνλάδεο θπξίσο ρεκηθψλ βηνκεραληψλ. Σν πιένλ αληηπξνζσπεπηηθφ παξάδεηγκα είλαη ε πεξίπησζε ησλ εθξήμεσλ θαη ζηε ζπλέρεηα ηεο αλάθιεμεο ησλ πξντφλησλ θαη θιαζκάησλ πδξνγνλαλζξάθσλ ζηα δηπιηζηήξηα ηεο Tupras θαηά ην ζεηζκφ ηνπ Izmit (ΛΔΚΚΑ θαη ζπλεξγάηεο, 1999). Δηδηθφηεξα θαηά ην ζπγθεθξηκέλν ζεηζκφ ζε δεμακελέο θαη πςεινχο πχξγνπο ησλ δηπιηζηεξίσλ αλεθιέγεζαλ θαχζηκα πηζαλφηαηα κεηά απφ ζπηλζήξεο ιφγσ ηξηβψλ θαηά ηε δφλεζε. Ζ ππξθαγηά παξά ηηο πξνζπάζεηεο επίγεησλ θαη ελαέξησλ κέζσλ δηήξθεζαλ πέληε 11
εκέξεο κε απνηέιεζκα ηεξάζηηνη πίδαθεο θαπλνχ λα εκθαληζηνχλ θαη λα κνιχλνπλ ηελ αηκφζθαηξα ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο. Μηα παξφκνηα εηθφλα παξαηεξήζεθε θαη ζην ζεηζκφ ηνπ Kobe απφ ππξθαγηέο νη νπνίεο εθδειψζεθαλ ζην ηκήκα ηεο πφιεο πνπ ππήξραλ θαηαζθεπέο απφ μχιν. ηηο ζπγθεθξηκέλεο ζπλνηθίεο νη ππξθαγηέο πξνήξρνλην απφ ηηο εζηίεο ησλ νηθηψλ ζηηο νπνίεο θαχζηκε χιε ήηαλ ην θπζηθφ αέξην θαζψο επίζεο θαη ε αλάθιεμε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζε νξηζκέλα ζεκεία ηνπ δηθηχνπ δηαλνκήο ζηα νπνία πθίζηαλην πεπαιαησκέλνο εμνπιηζκφο. Καη ζηελ πεξίπησζε απηή πξνθιήζεθε εθηεηακέλε ξχπαλζε ηεο αηκφζθαηξαο απ' ηηο ππξθαγηέο νη νπνίεο δηάξθεζαλ δχν πεξίπνπ εηθνζηηεηξάσξα. ΠΡΟΥΔΗΡΟ ΔΝΣΑΦΗΑΜΟ ΝΔΚΡΧΝ ε πεξηπηψζεηο κεγάισλ θαηαζηξνθηθψλ ζεηζκψλ ζηηο νπνίεο ππάξρεη κεγάινο αξηζκφο ζπκάησλ ηίζεηαη επηηαθηηθφ ην ζέκα ηνπ άκεζνπ εληαθηαζκνχ ησλ λεθξψλ δεδνκέλνπ ηνπ θηλδχλνπ λα κεηαδνζνχλ λνζήκαηα ζηνλ ελαπνκείλαληα πιεζπζκφ. ηνπο ζεηζκνχο Adana (1.000 λεθξνί), Izmit (17.000 λεθξνί) θαη Duzce (12.000 λεθξνί) παξά ην γεγνλφο φηη αξρηθά θαηνξζψζεθε λα γίλεη δπλαηή θαλνληθή ηαθή ζε ζπγθεθξηκέλνπο ρψξνπο θνηκεηεξίσλ ελ ηνχηνηο ζηε ζπλέρεηα δηαπηζηψζεθε φηη απηφ ήηαλ αδχλαην ιφγσ άιισλ πξνβιεκάησλ πνπ αλαθχπηνπλ ή ιφγσ ηνπ κεγάινπ αξηζκνχ ησλ ζπκάησλ κε απνηέιεζκα λα δηαλνίγνληαη νκαδηθνί ηάθνη ζε πεξηνρέο νη νπνίεο δελ πιεξνχζαλ ηηο ζηνηρεηψδεηο πξνδηαγξαθέο. Έηζη είλαη δπλαηφ λα πξνθιεζεί κφιπλζε θαη ξχπαλζε ησλ ππνγείσλ πδξνθφξσλ νξηδφλησλ αιιά θαη ησλ εδαθψλ γεληθφηεξα. ΚΑΣΑΣΡΟΦΖ ΦΡΑΓΜΑΣΧΝ ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ζεηζκψλ θαηέξξεπζαλ κεγάια θξάγκαηα, ε θαηαζηξνθή ησλ νπνίσλ είρε σο απνηέιεζκα φρη κφλν ηελ αχμεζε ησλ επηπηψζεσλ αιιά θαη ηελ αιινίσζε νξηζκέλσλ ζηνηρείσλ ηνπ πεξηβάιινληνο. Έλα αληηπξνζσπεπηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ν ζεηζκφο Chi-Chi ηελ Taiwan θαηά ηνλ νπνίν θαηεζηξάθε ην θξάγκα Shih Kang, ην νπνίν επξίζθεην 25 km απφ ην επίθεληξν (LEKKAS, 2000). Ζ θαηαζηξνθή ηνπ θξάγκαηνο πνπ ήηαλ θαηαζθεπαζκέλν κε νπιηζκέλν ζθπξφδεκα νθείιεην ζην γεγνλφο φηη ην ζεηζκηθφ ξήγκα δηήιζε απφ ηε βάζε ηνπ. Σα θχξηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα πνπ αλέθπςαλ ήηαλ ε αιινησκέλε πιένλ εηθφλα ηεο πεξηνρήο θαηάθιηζεο ηνπ θξάγκαηνο θαη ε δξαζηηθή αιινίσζε ηεο θνίηεο ηνπ πνηακνχ θαηάληε απφ ηελ έληνλε δηάβξσζε θαη απφζεζε ηεξάζηησλ καδψλ ιάζπεο ζηα θαηάληε. 12
ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ - ΤΕΖΣΖΖ Οη κεγάιεο ζεηζκηθέο θαηαζηξνθέο πνπ εθδειψζεθαλ ηα ηειεπηαία ρξφληα ζε δηάθνξα ζεκεία ηνπ πιαλήηε πέξαλ ηνπ γεγνλφηνο φηη έρνπλ ηεξάζηηεο επηπηψζεηο πξνθάιεζαλ θαη κεγάια ή κηθξφηεξα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα. Δίλαη ελδερφκελν πέξα απφ ηηο φζεο πεξηπηψζεηο πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ πνπ έρνπλ παξαηεξεζεί λα πξνθχςνπλ θαη άιια ηα νπνία έσο ηψξα καο είλαη άγλσζηα. Αλεμάξηεηα πάλησο απφ απηά, ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα απνηεινχλ κία παξάκεηξν ε νπνία ζα πξέπεη λα ιακβάλεηαη ζνβαξά ππφςε ζην ζπλνιηθφ ππνινγηζκφ. 1.4. ΟΜΗΛΗΑ ΠΡΟΔΓΡΟΤ Σ.Δ.Γ.Κ.Ν.Α. θ. ΓΖΜΖΣΡΖ ΚΑΛΟΓΔΡΟΠΟΤΛΟΤ ΣΖΝ ΖΜΔΡΗΓΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΑΝΣΗΔΗΜΗΚΖ ΠΡΟΣΑΗΑ (1 ΗΟΤΛΗΟΤ 2008 - CARAVEL)(ΣΟΥΟΗ-ΤΠΟΘΔΖ ΔΡΓΑΗΑ). Κχξηνη θαη Κπξίεο πλάδειθνη, Φίιεο θαη Φίινη. Δθ κέξνπο ηνπ Γ.. ηεο ΣΔΓΚΝΑ ζέισ λα ζαο επραξηζηήζσ γηα ηελ παξνπζία ζαο ζε απηή ηελ ζεκαληηθή εκεξίδα γηα ηελ ΑΝΣΗΔΗΜΗΚΖ ΠΡΟΣΑΗΑ θαη ην ΓΗΚΑΗΧΜΑ ζηελ δσή θαη ζηελ Αζθάιεηα ησλ θαηνίθσλ ηεο Αηηηθήο. Ζ εθδήισζε απηή είρε πξνγξακκαηηζζεί απφ ηνλ Απξίιην αιιά καο πξφιαβαλ νη πξφζθαηνη ζεηζκνί ηεο Πεινπνλλήζνπ θαη ζήκεξα είλαη αθφκε πην επίθαηξν ην ζέκα απηφ. Ζ εκπεηξία απφ ηνπο ζεηζκνχο ηεο Αηηηθήο ην 1999 έδεημε ηελ έιιεηςε ζσζηνχ ζρεδηαζκνχ θαη ηελ έιιεηςε απαξαίηεησλ κέηξσλ Αληηζεηζκηθήο Πξνζηαζίαο κε γλψκνλα πάληα ηελ δσή θαη ηελ αζθάιεηα ησλ πνιηηψλ. ίγνπξα νη ζεηζκνί δελ κπνξνχλ λα απνθεπρζνχλ, φκσο κπνξνχλ λα ειαρηζηνπνηεζνχλ νη θαηαζηξνθηθέο ηνπο επηπηψζεηο. Ζ ιήςε αλαγθαίσλ κέηξσλ πνπ ρξεηάδνληαη είλαη έλαο απφ ηνπο ζηφρνπο ηεο εκεξίδαο αιιά παξάιιεια ηα ζπκπεξάζκαηα καο λα ζπκβάιινπλ ζηελ θαηεχζπλζε ψζηε ηελ εκέξα πνπ ζα ζπκβεί ν ζεηζκφο λα ππάξμεη θαιχηεξε δηαρείξηζε. Δίλαη γεγνλφο φηη ε αληζφκεηξε αλάπηπμε ηεο Αηηηθήο, κεγηζηνπνηεί ηα πξνβιήκαηα θαη ηηο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο κεηά απφ θάζε ζεηζκφ. Ζ εκπεηξία απφ ηνπο πξφζθαηνπο ζεηζκνχο απέδεημε φηη ε έιιεηςε ζσζηνχ ζρεδηαζκνχ γηα ηελ πφιε, δειαδή ελφο ζρεδηαζκνχ πξνζαλαηνιηζκέλνπ ζηηο ιατθέο αλάγθεο ησλ πνιηηψλ, είρε ηηο δηθέο ηνπ ζπλέπεηεο ζηηο αλζξψπηλεο δσέο, ηηο θαηνηθίεο θαη ηνπο εξγαζηαθνχο ρψξνπο. Ζ ζεκεξηλή Αηηηθή θαη νη πφιεηο ηεο ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ άλαξρε δφκεζε, ηελ ππθλνθαηνίθεζε, ην αλαπνηειεζκαηηθφ δίθηπν δξφκσλ θαη πεδνδξφκσλ, ηελ ζπξξίθλσζε ησλ 13
ειεχζεξσλ θαη θνηλφρξεζησλ ρψξσλ θαη ηελ έιιεηςε απνζεθεπηηθψλ ρψξσλ γηα είδε πξψηεο αλάγθεο ζε πεξίπησζε εθηάθηνπ γεγνλφηνο (ζεηζκνχ, ππξθαγηάο θιπ). Δηδηθφηεξα φκσο γηα ηνπο ππάξρνληεο ειεχζεξνπο ρψξνπο βιέπνπκε φηη απηνί δελ πξνέξρνληαη έπεηηα απφ ζρεδηαζκφ αιιά απφ φηη πεξηζζεχεη απφ ηελ νηθνπεδνπνίεζε θαη είλαη αλνκνηνγελψο θαηαλεκεκέλνη ζηνλ πνιενδνκηθφ ηζηφ, δελ είλαη πάληνηε πξνζβάζηκνη ζηνπο θαηνίθνπο θαη ηδηαίηεξα γηα ηα ΑΜΔΑ θαη ε έθηαζε ηνπο ζε ζρέζε κε ηνλ πιεζπζκφ είλαη αλεπαξθέζηαηε θαη κεηψλεηαη δηαξθψο ζαλ ζπλέπεηα ηεο ζπλερνχο αχμεζεο ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηεο πνιηηηθήο εκπνξεπκαηνπνίεζεο ηεο γεο. 1.5. ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ: ΓΗΑΓΗΚΣΤΑΚΖ ΚΑΗ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΚΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ Αλαιπηηθφηεξα κε βάζε ηνλ πίλαθα πεξηερνκέλσλ: ΓΗΑΓΗΚΣΤΟ: Αλάπηπμε ησλ θεθαιαίσλ / ππνθεθαιαίσλ 1, 3.1, 3.2, 4, 5, 6. ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ: Αλάπηπμε Κεθαιαίνπ 2 κε ηε ρξήζε Βνεζήκαηνο βηβιίνπ κεηά απφ επίζθεςε ζηνλ ΟΑΠ. ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ: Αλάπηπμε ππνθεθαιαίσλ 3.3, 3.4. Παξαιαβή θαη ρξήζε εξεπλψλ / κειεηψλ απφ Υαξνθφπεην Παλεπηζηήκην κεηά απφ ζπλάληεζε θαη ζπδήηεζε κε ηελ Λέθηνξα απνπληδάθε Καιιηφπε εκείσζε: Σν βηβιίν θαη νη έξεπλεο / κειέηεο πεξηγξάθνληαη δηεμνδηθφηεξα ζηελ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ. 14