Β Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Κ Ο Υ Π Ο Μ Ν Η Μ Α

Β Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Κ Ο Υ Π Ο Μ Ν Η Μ Α Κώστας Β. Μάρκου Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας - Ενδοκρινολογίας ΙΑΤΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ ΠΑΤΡΑ, Μάρτιος 2013

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. σελ. 1. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 3 2. ΣΠΟΥΔΕΣ 3 3. ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟ ΔΙΠΛΩΜΑ 3 4. ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ 3 5. ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ 4 6. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ 4 7. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ-ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ 4 8. ΠΑΡΟΥΣΑ ΘΕΣΗ 5 9. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ 5 10. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ 7 10.1 ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΔΙΕΘΝΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΜΕ ΚΡΙΤΕΣ 7 10.2 ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ 21 10.3 ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΣΤΟ INDEX MEDICUS 22 10.4 ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΔΙΕΘΝΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΥΠΟ ΜΟΡΦΗ ΠΕΡΙΛΗΨΕΩΣ 22 10.5 ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΣΕ ΒΙΒΛΙΑ-ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΕΣ 23 10.6 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΡΘΡΑ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΩΣ 25 10.7 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΚΔΟΣΗ ΟΔΗΓΙΩΝ (GUIDELINES) 25 11. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ - ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΣΕ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ 25 12. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΣΕ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ 31 13. ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΥΠΟ ΣΥΓΓΡΑΦΗ/ΚΑΤΑΘΕΣΗ 40 14. ΕΣΤΙΑΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ 40 15. ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΘΕΝΤΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ 40 16. ΒΡΑΒΕΙΑ ΤΙΜΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ 42 17. ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ-ΟΜΙΛΙΕΣ ΣΤΡΟΓΓΥΛΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ 44 17.1 ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΣΤΡΟΓΓΥΛΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 44 17.2 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ, ΟΜΙΛΙΕΣ, ΣΤΡΟΓΓΥΛΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ 51 18. ΜΕΛΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΙΩΝ 52 19. ΑΛΛΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 52 20. ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΑ 55

3 1. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 1.1. Όνομα: Κώστας Β. Μάρκου 1.2. Έτος Γεννήσεως: 1953 1.3. Τόπος Γεννήσεως: Καλάβρυτα Αχαΐας 1.4. Οικογενειακή κατάσταση: Πατέρας 2 αγοριών 1.5. Στρατιωτική Θητεία: Απολυτήριο του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας ως έφεδρος ανθυποσμηναγός, Μάιος 1980 1.6. Διεύθυνση: Θησέως 6, Οβριά Πάτρα 26 500 Τηλέφωνο: Νοσοκομείου 2610 999732 Οικίας 2610 524166 Fax: 2610 999729 e-mail: markoukonst@upatras.gr 2. ΣΠΟΥΔΕΣ 2.1. Προπτυχιακές Σπουδές 2.1.1. Απολυτήριο 3 ου Γυμνασίου Αρρένων, Αθήνα 1971 2.2. Πτυχίο 2.2.1. Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, Φεβρουάριος 1978 3. ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟ ΔΙΠΛΩΜΑ Διδακτορικό δίπλωμα Ιατρικού Τμήματος Πανεπιστημίου Αθηνών, βαθμός Άριστα Ιούνιος 1991. Τίτλος: Η οστική μάζα σε διαβητικούς. Συγκριτική εκτίμηση με μορφομετρικούς δείκτες και οστική πυκνομετρία. Από το Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής, καθηγητής Χ. Προυκάκης και την Ενδοκρινολογική Κλινική του Θεραπευτηρίου Ο Ευαγγελισμός, Διευθυντής, Αμ. Επίκουρος Καθηγητής Ν. Θαλασσινός. 4. ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ 4.1 Ειδίκευση στην Παθολογία (1 έτος) στην Παθολογική Κλινική του 251 Γ.Ν. Αεροπορίας με Δ/ντή τον Υφηγητή κ. Χ. Βυσσούλη (1979 1980) και (1 έτος) στην Παθολογική Κλινική του Νοσοκομείου Κ. Τσαγκάρης με Δ/ντή τον Υφηγητή κ. Δ. Κατσαδώρο (1982 1983) 4.2. Ειδίκευση στην Ενδοκρινολογία στον Τομέα Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Ραδιοϊσοτόπων του Θεραπευτηρίου Ο Ευαγγελισμός με Δ/ντές διαδοχικά τους Αμ. Επίκουρους Καθηγητές κ.κ. Δ. Ικκο και Ν. Θαλασσινό. (1983 1987)

4 5. ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ 5.1 Διδάκτωρ Ιατρικού Τμήματος Πανεπιστημίου Αθηνών (1991) 5.2 Λέκτορας Ιατρικού Τμήματος Πανεπιστημίου Πατρών (1998) 5.3 Επίκουρος Καθηγητής Ιατρικού Τμήματος Πανεπιστημίου Πατρών (2004) 5.4 Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικού Τμήματος Πανεπιστημίου Πατρών (2009) 6. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ 6.1 Αγροτικός Ιατρός στο Αγροτικό Ιατρείο Παραλίας Πλατάνου Αιγιαλείας (1980 1982) 6.2. Ενδοκρινολόγος με σύμβαση έργου στα Κεντρικά Υποκαταστήματα ΙΚΑ Πατρών (Σεπτέμβριος 1987 Φεβρουάριος 1989) 6.3 Επιμελητής Β Ενδοκρινολόγος στο Ενδοκρινολογικό Τμήμα του Πανεπιστημιακού Περιφερειακού Γενικού Νοσοκομείου Πατρών, από τον Απρίλιο 1989 έως Νοέμβριο 1998, ως Λέκτορας από τον Νοέμβριο 1998 έως το Νοέμβριο του 2004, Επίκουρος Καθηγητής από τον Νοέμβριο του 2004 έως το 2009 και Αναπληρωτής Καθηγητής από το 2009 ως σήμερα. Δ/ντής : Καθηγητής Απ. Βαγενάκης και από το 2005 ο Καθηγητής Θ. Αλεξανδρίδης. 6.4. Συμμετοχή στις εφημερίες της Παν. Παθολογικής Κλινικής του Π.Π.Γ.Ν.Π, ως υπεύθυνος Επιμελητής ΕΣΥ και ακολούθως ως Λέκτορας, Επίκουρος Καθηγητής και Αναπληρωτής Καθηγητής από τον Απρίλιο του 1989 έως σήμερα. 6.5. Υπεύθυνος εκ περιτροπής των ενδοκρινολογικών περιστατικών του Π.Π.Γ.Ν.Π. από τον Απρίλιο του 1989 έως σήμερα. 6.6. Συνυπεύθυνος για τη λειτουργία του Εξωτερικού Ενδοκρινολογικού Ιατρείου του Π.Π.Γ.Ν.Π. από τον Απρίλιο του 1989 έως σήμερα. 6.7 Υπεύθυνος για τη λειτουργία του Ειδικού Ιατρείου Οστεοπόρωσης στα πλαίσια των δραστηριοτήτων του Εξωτερικού Ενδοκρινολογικού Ιατρείου του Π.Π.Γ.Ν.Π από τον Ιούνιο 2001 έως σήμερα. 7. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ-ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ 7.1 International Postgraduate Course in Thyroidology: Contemporary problems of clinical thyroidology, οργανωθέν από την European Thyroid Association και την Bulgarian Society of Endocrinology. Plovdiv, Bulgaria 18-19 October 2002. 7.2 2 nd International Workshop. Highlights in Basic and Clinical Neuroendocrinology 2003. Organized by: The Neuroendocrine section of the Hellenic Endocrine Society. Athens, Greece 25 October 2003 7.3 12 th International Congress of Endocrinology. Organized by The International Society of Endocrinology. Lisbon, Portugal August 31- September 4 2004

5 7.4 International course in Practical Diagnostic Thyroid and Parathyroid Ultrasonography. Organized by : The European Thyroid Association. Istanbul, Turkey 18 September 2004 7.5 88 th Annual Meeting of the Endocrine Society. Organized by: The Endocrine Society. Boston, USA 24-27 June 2006 7.6 Osteoporosis Expert Forum Progress in Osteoporosis Care: Reaching New Heights. Valencia, Spain 24-25 November 2006 7.7 89 th Annual Meeting of the Endocrine Society. Organized by: The Endocrine Society. Ontario, Canada 2-5 June 2007 7.8 32 nd Annual Meeting of the European Thyroid Association. Organized by: The European Thyroid Association. Leipzig, Germany 1-5 September 2007 7.9 Thyroid Ultrasound Course of the European Thyroid Association. Organized by: The European Thyroid Association. Leipzig, Germany 1-5 September 2007 7.10 1 ο Εαρινό Φροντιστήριο Ενδοκρινολογίας. Απεικονιστικές μέθοδοι. Οργανωθέν από την Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία και την Πανελλήνια Ένωση Ενδοκρινολόγων. Αθήνα, 31 Μαΐου 2008 7.11 Parathyroids 2010: From pathophysiology to the clinical use of PTH. Pisa, 11-13 February 2010 7.12 Educational course 2012 European Thyroid Association. Current advances in thyroid autoimmunity. The centennial of Hashimoto s thyroiditis. Kos, Greece, 24-26 May 2012. 8. ΠΑΡΟΥΣΑ ΘΕΣΗ Μόνιμος Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικού Τμήματος Πανεπιστημίου Πατρών από 05 Οκτωβρίου 2009 9. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ 9.1 Θεωρητική και Κλινική Εκπαίδευση 4ετών φοιτητών του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών στο μάθημα της «Κλινικής Σημειολογίας» από το 1990 ως Επιμελητής ΕΣΥ και από 1998 ως Πανεπιστημιακός. Από το 2002 στο μάθημα «Κλινικές Δεξιότητες» των 1ετών, 2ετών και 3ετών φοιτητών έως σήμερα. 9.2 Εκπαίδευση ειδικευόμενων στην Ενδοκρινολογία, στο Ενδοκρινολογικό Τμήμα της Παθολογικής Κλινικής του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών από 1990 ως Επιμελητής ΕΣΥ και από 1998 ως Πανεπιστημιακός, έως σήμερα. 9.3 Θεωρητική και Κλινική Εκπαίδευση 4ετών φοιτητών του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών στο μάθημα επιλογής της «Ενδοκρινολογίας» από 1998 έως σήμερα.

6 9.4 Από έδρας διδασκαλία από το 2004 έως σήμερα των 4ετών φοιτητών του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών στο μάθημα της «Κλινικής Απαρτίωσης- Ενδοκρινολογία» και ειδικότερα στα πεδία α) Θυρεοειδής και β) Παραθυρεοειδής 9.5 Από έδρας διδασκαλία από το 2004 έως σήμερα των 4ετών φοιτητών του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών στο μάθημα της «Κλινικής Απαρτίωσης- Ογκολογία» και ειδικότερα στo πεδίο: Όγκοι Ενδοκρινικού Συστήματος. 9.6 Συμμετοχή στην Πρακτική Άσκηση Παθολογίας Φοιτητών Ε και ΣΤ έτους του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών από 1989 ως Επιμελητής ΕΣΥ και από 1998 ως Πανεπιστημιακός, έως σήμερα. 9.7 Εκπαιδευτής στα ετήσια σεμινάρια εκπαίδευσης των Ενδοκρινολόγων στη χρήση του υπερηχογραφήματος θυρεοειδούς που γίνονται στα ετήσια Πανελλήνια Συνέδρια της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας από το 2009 έως σήμερα. 9.8 Εκπαιδευτής στο επιδοτούμενο από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο σεμινάριο, με θέμα: Κατάρτιση ιατρών στις βασικές αρχές της Ενδοκρινολογίας Σεπτ. Δεκ. 1993. Επιστημονικός συντονιστής: Kαθ. κ. Α. Βαγενάκης και ο ίδιος. 9.9 Ενεργός συμμετοχή επί σειράν ετών στο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα της Μαιευτικής- Γυναικολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Πατρών. 9.10 Εκπαιδευτής στο 1 st European Training Course in Rhythmic S. Gymnasts for 12-14 years old gymnasts. Athens, Olympic Stadium, January 21-24, 1998. 9.11 Εκπαιδευτής στον 4 ο κύκλο Εντατικής Εκπαίδευσης στην Ενδοκρινολογία, της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας. Παχυσαρκία. Με θέμα: Ενδοκρινικές διαταραχές στην Παχυσαρκία. Αθήνα, Φεβρουάριος 2001 9.12 Εκπαιδευτής στους μεταπτυχιακούς φοιτητές του Φαρμακευτικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών, 2002-Σήμερα. 9.13 Εκπαιδευτής στην Ενέργεια Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης, Η Εργαστηριακή Ενδοκρινολογία: Οργανωτές Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, Ελληνική Δημοκρατία Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ΠΕ.Σ.Υ Δυτικής Ελλάδας Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών. Πάτρα, 20 Σεπτεμβρίου 09 Οκτωβρίου 2004 9.14 Εκπαιδευτής στο Πρόγραμμα Μετεκπαιδευτικών Μαθημάτων Ορθοπεδικής Κλινικής Πανεπιστημίου Πατρών. Οστεοπόρωση Θεραπευτικά σχήματα. Πάτρα, 2004 Σήμερα 9.15 Εκπαιδευτής στον 8o κύκλο Εντατικής Εκπαίδευσης στην Ενδοκρινολογία, της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας. Διαταραχές μεταβολισμού ασβεστίου νοσημάτων οστών. Με θέμα: στην ενότητα Οστική ανάπτυξη στα παιδιά και τους εφήβους. Αθήνα, Φεβρουάριος 2005 9.16 Εκπαιδευτής του Μεταπτυχιακού προγράμματος «Πληροφορική Επιστημών Ζωής» του Πανεπιστημίου Πατρών, με θέμα: Ενδοκρινολογία Διαβήτης. Πάτρα, 2005 - Σήμερα. 9.17 Εκπαιδευτής στα Μετεκπαιδευτικά Μαθήματα στην Ενδοκρινολογία και τον Μεταβολισμό, στην ενότητα θυρεοειδής που οργανώνονται από το Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη, και Μεταβολισμού του Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός» και την Εταιρεία Φίλων Ενδοκρινολογικού Τμήματος Ευαγγελισμού, ανά διετία στην Αθήνα από τον Ιανουάριο του 2006 έως σήμερα.

7 9.18 Εκπαιδευτής στο Διαπανεπιστημιακό Summer School του Α Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου Ογκολογίας για Φοιτητές Ιατρικής, με θέμα: Όγκοι Ενδοκρινικού Συστήματος. Πάτρα, 25 Ιουλίου 2006 9.19 Εκπαιδευτής στον 7 ο και 14 ο κύκλο Εντατικής Εκπαίδευσης στην Ενδοκρινολογία, της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας. Παθήσεις του Θυρεοειδή. Με θέμα: Ρυθμιστικοί παράγοντες της θυρεοειδικής λειτουργίας. Αθήνα, 6-8 Φεβρουαρίου 2004 και 11-12 Φεβρουαρίου 2011. 10. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ 10.1 ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΔΙΕΘΝΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΜΕ ΚΡΙΤΕΣ. 10.1.1 Andonopoulos A.P, Siambi V, Makri M, Chrisoforidou M, Markou C, Vagenakis A.G 1996. Thyroid Function and Immune Profile in Rheumatoid Arthritis. A Controlled Study. Clinical Rheumatology 15 (6) 599 603, 1996. IF: 1,99 Αναφορές: 24 H ίδια εργασία δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό «Ελληνική Ρευματολογία» 1997, 8(8)259-266. Σκοπός της μελέτης ήταν ο καθορισμός της συχνότητας δυσλειτουργίας και αυτοανόσων διαταραχών του θυρεοειδούς στη ρευματοειδή αρθρίτιδα και επιπλέον η διερεύνηση πιθανής συσχέτισης μεταξύ Δ-πενικιλλαμίνης και αυτοάνοσης θυρεοειδίτιδας. Μελετήθηκαν προοπτικά 101 μη επιλεγμένοι διαδοχικοί ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα και 70 μάρτυρες παρόμοιας ηλικίας και φύλου. Στα αποτελέσματα μας δεν διαπιστώθηκε συσχέτιση μεταξύ θυρεοειδικών διαταραχών και ορολογικών ευρημάτων της ρευματοειδούς νόσου, ούτε μεταξύ θυρεοειδικής δυσλειτουργίας και υψηλών τίτλων θυρεοειδικών αυτοαντισωμάτων. Τέλος, αξιόλογο ήταν το εύρημα ότι παρά τις ατεκμηρίωτες πληροφορίες που ενοχοποιούν την Δ-πενικιλλαμίνη για περιπτώσεις αυτοάνοσης θυρεοειδίτιδας, στην δική μας μελέτη δεν επιβεβαιώθηκε. 10.1.2 Georgopoulos N, Markou K, Theodoropoulou A,Paraskevopoulou P, Varaki L, Kazantzi Z, Leglise M, Vagenakis A.G 1999. Growth and pubertal development in elite female rhythmic gymnasts. J Clin Endocrinol Metab 84:4525-4530. IF: 5,96 Αναφορές: 53 Μελετήθηκε μεγάλος αριθμός αθλητριών υψηλού επιπέδου που συμμετείχαν στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ρυθμικής Γυμναστικής που έγινε στην Πάτρα το 1997. Στόχος ήταν η μελέτη της ωρίμανσης και φυλετικής ανάπτυξης καθώς και των παραγόντων που τις επηρεάζουν στην ειδική αυτή ομάδα θηλέων εφήβων. Διαπιστώθηκε ότι οι έφηβες αυτές είναι λιποβαρείς, ψηλότερες από το μέσο ύψος της ηλικίας τους, παρουσιάζουν καθυστέρηση στην οστική τους

8 ηλικία και καθυστερεί η εμφάνιση της πρώτης εμμήνου ρύσεως σε σχέση με την κληρονομική τους καταβολή, όπως συνάγεται από την εμμηναρχή των μητέρων και των αδελφών τους. Παράγοντες που επηρεάζουν τις παραμέτρους αυτές είναι το χαμηλό σωματικό λίπος και η έντονη άσκηση. Όμως, παρ όλα αυτά διατηρούν και ελαφρά υπερκεράζουν την κληρονομική τους πληροφορία για την καθ ύψος ανάπτυξη τους. 10.1.3 Georgopoulos N, Markou K, Theodoropoulou A, Vagenakis G.A, Benardot D, Leglise M, Dimopoulos J.C.A. and Vagenakis A.G. 2001. Height velocity and skeletal maturation in elite female rhythmic gymnasts. J Clin Endocrinol Metab 86:5159-5164. IF: 5,96 Αναφορές: 36 Η μελέτη αυτή αποτελεί συνέχεια της προηγούμενης και πραγματεύεται την παρακολούθηση χρονικά της ωρίμανσης και φυλετικής ανάπτυξης των υψηλού επιπέδου αθλητριών Ρυθμικής Γυμναστικής. Μελετήθηκαν αθλήτριες που έλαβαν μέρος σε Παγκόσμια και Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα. Τα ευρήματα μας δηλώνουν ότι οι υψηλού επιπέδου αθλήτριες της Ρυθμικής Γυμναστικής λόγω της μειωμένης ποσότητος σωματικού λίπους που έχουν και της έντονης άσκησης δεν εμφανίζουν τον ίδιο πρότυπο ρυθμό της καθ ύψος ανάπτυξης με τις φυσιολογικές εφήβους, αλλά παρουσιάζουν μικρότερο ρυθμό ανάπτυξης κατά την έναρξη της ήβης που διατηρείται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και γι αυτό τελικά επιτυγχάνουν το γενετικά καθορισμένο τελικό τους ύψος. 10.1.4 Markou K, Georgopoulos N, Kyriazopoulou V. and Vagenakis A.G. 2001 Iodine-induced hypothyroidism. Thyroid 11(5):501-509. IF: 4,79 Αναφορές: 108 Πρόκειται για άρθρο ανασκόπησης που πραγματεύεται την επίδραση των χρονίως χορηγουμένων φαρμακολογικών δόσεων Ιωδίου στην θυρεοειδική λειτουργία. Ανασκοπούνται τα παλαιότερα και πρόσφατα δεδομένα της διεθνούς βιβλιογραφίας στον τομέα της βασικής έρευνας καθώς και των κλινικών μελετών. 10.1.5 Markou KB, Georgopoulos N, Makri M, Anastasiou E, Vlasopoulou B, Lazarou N, Deville L, Megreli C, Vagenakis GA, Sakellaropoulos C, Jabbarov R, Kerimova M, Mamedgasanov RM, Vagenakis AG. 2001 Iodine deficiency in Azerbaijan after the discontinuation of iodine prophylaxis program: Reassessment of iodine intake and goiter prevalence in school children. Thyroid 11(12): 1141-1146. IF: 4.79 Αναφορές: 10 Παρουσιάζονται τα ευρήματα μια μεγάλης επιδημιολογικής μελέτης που έγινε στην χώρα του Αζερμπαϊτζάν από το Ενδοκρινολογικό Τμήμα της Παθολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Πατρών σε συνεργασία με το Ελληνικό Τμήμα των Γιατρών του Κόσμου. Σύμφωνα με αυτά, στο Αζερμπαϊτζάν μετά την διακοπή το 1990 της προληπτικής χορήγησης Ιωδίου στον παιδικό και εφηβικό

9 πληθυσμό, ανεπτύχθη ενδημική βρογχοκήλη οφειλόμενη στην χαμηλή ημερήσια πρόσληψη Ιωδίου. Ιδιαίτερα στον ορεινό όγκο του Καυκάσου η διαπιστωθείσα Ιωδιοπενία χαρακτηρίσθηκε «βαρειά» με το ποσοστό βρογχοκήλης να εγγίζει το 100% και γι αυτό τονίσθηκε η ανάγκη επείγουσας θεραπευτικής παρέμβασης. 10.1.6 Georgopoulos NA, Markou KB, Pappas AP, Protonotariou A, Vagenakis G, Sykiotis GP, DimopoulosnPA, Tzingounis VA 2001. Ovulation induction with pulsatile Gonadotrofin-releasing hormone(gnrh) or gonadotropins in a case of hypothalamic amenorrhea and diabetes insipidus. Gynecological Endocrinology: 15:421-425. IF: 1,58 Αναφορές: - Η ίδια εργασία έχει ήδη δημοσιευτεί στο Gynecological Endocrinology 15 (Suppl. 5) OP42 υπό μορφή περιλήψεως. Πρόκειται για αναφορά περίπτωσης και συγκεκριμένα πρόκλησης ωοθυλακιορρηξίας σε γυναίκα με υποθαλαμική αμηνόρροια και άποιο διαβήτη λόγω όγκου του υποθαλάμου. η πρόκληση της ωοθυλακιορρηξίας έγινε αρχικά με χορήγηση γοναδοτροφινών και ακολούθως με κατά ώσεις χορήγηση εκλυτικού παράγοντα των γοναδοτροφινών (GnRH). Παρά το γεγονός ότι δεν επετεύχθη εγκυμοσύνη, οι δύο προσεγγίσεις οδήγησαν σε παρόμοια αποτελέσματα, με ελαφρώς υπερέχουσα την δεύτερη. 10.1.7 Kostas B. Markou, Neoklis A. Georgopoulos, Eleni Anastasiou, Barbara Vlasopoulou, Nikolaos Lazarou, George A. Vagenakis, George C. Sakellaropoulos, Apostolos G. Vagenakis and Maria Makri. 2002. Identification of iodine deficiency in the field by the rapid urinary iodide test (Ruit): Comparison with the classical Sandell-Kolthoff reaction method. Thyroid: 12(5), 407-410 IF: 4,79 Αναφορές: 4 Παρουσιάζεται μια πρωτότυπη ημιποσοτική μέθοδος, παρασκευασθείσα από την εταιρεία Merck της Γερμανίας, υπολογισμού του Ιωδίου στα ούρα. Η μέθοδος αυτή εφαρμόσθηκε για πρώτη φορά σε μελέτη πεδίου στην επιδημιολογική μελέτη της Ιωδιοπενίας στο Αζερμπαϊτζάν και παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της σε σχέση με τις πρότυπες μεθόδους προσδιορισμού του Ιωδίου στα ούρα. 10.1.8 Georgopoulos N, Markou K, Theodoropoulou A, Vagenakis G.A,Benardot D, Leglise M, and Vagenakis A.G. 2002. Growth retardation in Artistic compared to Rhythmic elite female Gymnasts J Clin Endocrinol Metab: 87: 3169-3173 IF: 5,96 Αναφορές: 19 Στη μελέτη αυτή παρουσιάζονται τα συγκριτικά δεδομένα της παρακολούθησης της ανάπτυξης και φυλετικής διαφοροποίησης μεταξύ αθλητριών υψηλού επιπέδου Ρυθμικής και Ενόργανης Γυμναστικής. Η ανάγκη της συγκριτική αυτής μελέτης προέκυψε από το γεγονός ότι μεταξύ των αθλητριών των δύο αυτών αθλημάτων υπάρχει εντελώς διαφορετικό σωματομετρικό μοντέλο με διαφορετικά ανθρωπομετρικά δεδομένα. Στα αποτελέσματα μας προέκυψαν

10 ενδείξεις ότι, σε αντίθεση με τις αθλήτριες της Ρυθμικής Γυμναστικής, οι αθλήτριες της Ενόργανης Γυμναστικής παρουσιάζουν αρνητική επίδραση στην κατάκτηση του γενετικώς καθοριζόμενου τελικού τους αναστήματος απότοκη της πρώιμης έναρξης και του εντατικού προγράμματος της άσκησης. 10.1.9 Sykiotis G, Sgourou A, Papachatzopoulou A, Markou KB, Kyriazopoulou V, Papavassiliou A, Vagenakis AG and Georgopoulos NA. 2002. Α somatic mutation in the thyrotropin receptor gene in a patient with an autonomous nodule within a multinodular goiter. Hormones 1(1):42-46 IF: 2,43 Αναφορές: 9 Παρουσιάζεται η περίπτωση ενός (Έλληνα) ασθενούς με υποκλινικό υπερθυρεοειδισμό οφειλόμενο σε υπερλειτουργούντα θυρεοειδικό όζο στο πλαίσιο πολυοζώδους βρογχοκήλης. Με την μέθοδο της Direct DNA sequencing διαπιστώθηκε μία σωματική ετερόζυγος ενεργοποιητική του υποδοχέα της TSH μετάλλαξης: αντικατάσταση της γλουταμίνης από λευκίνη στην τρίτη διαμεμβρανική έλικα. Πρόκειται για την πρώτη μετάλλαξη στον TSHR που ανιχνεύεται στην Ελλάδα. Το εύρημα αυτό, αναφερθέν ήδη πρόσφατα στην διεθνή βιβλιογραφία σε μονήρη τοξικά αδενώματα, επεκτείνει το φάσμα των μεταλλάξεων που διαπιστώνονται σε ετερογενείς θερμούς θυρεοειδικούς όζους και μάλιστα στην Ελλάδα όπου η Ιωδιοπενία έχει εξαλειφθεί. 10.1.10 Markou KB, Paraskevopoulou P, Karaiskos KS, Makri M, Georgopoulos NA, Iconomou G, Mengreli C, and Vagenakis AG 2003 Hyperthyrotrpinemia during iodide administration in normal children and in children born with neonatal transient hypothyroidism. J Clin Endocrinol Metab 88: 617-621. IF: 5,49 Αναφορές: 6 Προοπτική κλινική μελέτη που μελετά την επίδραση των χρονίως χορηγουμένων φαρμακολογικών δόσεων Ιωδίου τόσο σε φυσιολογικά παιδιά όσο και σε παιδιά που παρουσίασαν Παροδικό Συγγενή Υποθυρεοειδισμό (ΠΣΥ) για τον οποίο ενοχοποιείται η Ιωδιοπενία. Η υπόθεση ήταν ότι πιθανά τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν μια βλάβη στη ορμονοσύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών που ενδεχομένως αναδειχθεί κατά την φόρτιση του θυρεοειδούς με φαρμακολογικές ποσότητες Ιωδίου. Τα αποτελέσματα μας έδειξαν ότι τα παιδιά με ΠΣΥ συμπεριφέρθηκαν παρόμοια με τα φυσιολογικά παιδιά. Όμως η συμπεριφορά και των δύο ομάδων παιδιών διέφερε από των ενηλίκων χαρακτηριζόμενη από ήπια παροδική αύξηση της TSH κατά την χρονική διάρκεια λήψεως του Ιωδίου. συμπεραίνουμε ότι τα παιδιά και οι έφηβοι πρέπει να αποφεύγουν την συστηματική χρόνια χρήση Ιωδίου λόγω της σημαντικής φάσης ανάπτυξης που διανύουν. 10.1.11 Georgopoulos N.A., Sykiotis G.P., Sgourou A., Papachatzopoulou A., Markou K.B., Kyriazopoulou V., Papavassiliou A.G., Vagenakis A.G. 2003 Autonomously functioning thyroid nodules in a former iodine-deficient area commonly harbor gain-of-function mutations in the thyrotropin signaling

11 pathway European Journal of Endocrinology 149 (4), pp. 287-292 IF: 3,42 Αναφορές: 17 Στη μελέτη αυτή διερευνάται αριθμός ασθενών με μονήρες τοξικό αδένωμα και/η τοξική οζώδη βρογχοκήλη με σκοπό την ανίχνευση μεταλλάξεων του υποδοχέα της TSH (TSHR) και της G(alphas) πρωτεΐνης. Μελετήθηκαν 24 ασθενείς από τους οποίους ελήφθησαν 28 παρασκευάσματα. Ανιχνεύτηκαν 11 σωματικές μεταλλάξεις του TSH (TSHR) και 1 της G(alphas) πρωτεΐνης. Τα ευρήματα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι τέτοιες μεταλλάξεις του pathway του μηνύματος της TSH είναι συχνές στον Ελληνικό πληθυσμό και πιθανά αυτό οφείλεται στο ιωδιοπενικό περιβάλλον που έχει εκτεθεί στο παρελθόν η χώρα. 10.1.12 Sykiotis G, Neumann S, Georgopoulos NA, Sgourou A, Papachantzopoulou A, Markou KB, Kyriazopoulou V, Paschke R, Vagenakis AG, and Papavassiliou AG 2003. Functional significance of the thyrotropin receptor germline polymorphism D7227E Biochem Biophys Res Comm 301:1051-1056 IF: 2,48 Αναφορές: 20 Στη μελέτη αυτή απομονώθηκε η Α593Ν σωματική μετάλλαξη που ενεργοποιεί τον υποδοχέα της TSH. Η δραστηριότητα του υποδοχέα της TSH ήταν μειωμένη κατά 50% από τον συνυπάρχοντα D7227E πολυμορφισμό. Τα ευρήματα μας δηλούν ότι οι μελέτες που ερευνούν την μεταβίβαση του σήματος και την ενεργοποίηση από την μετάλλαξη του υποδοχέα της TSH οφείλουν να διερευνούν την παρουσία η απουσία του D7227E πολυμορφισμού. 10.1.13 Μarkou KB, Georgopoulos NA, Makri M, Vlassopoulou B, Anastasiou E, Vagenakis GA, Kouloubi K, Theodosopoulos N, Lazarou N, Veizis A, Sakellaropoulos G and Vagenakis AG. 2003. Improvement of iodine deficiency after iodine supplementation in schoolchildren of Azerbaijan was accompanied by hypo and hyperthyrotropinemia and increased title of thyroid autoantibodies. J Endocrinol Invest 26: 43-48 IF: 1,56 Αναφορές: 12 Στη μελέτη αυτή παρουσιάζονται, σε αντιπροσωπευτικό δείγμα, τα μακροχρόνια αποτελέσματα της χορήγησης σε πληθυσμό 300.000 παιδιών του ορεινού όγκου του Καυκάσου στο Αζερμπαιτζάν πασχόντων από βαρειά Ιωδιοπενία, καταποτίων ιωδιομένου λαδιού σε δόση 190 mg ανά 6μηνο επί 18 μήνες. Το πρόγραμμα αυτό υλοποιήθηκε από το Ενδοκρινολογικό Τμήμα της Παθολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Πατρών σε συνεργασία με το Ελληνικό Τμήμα των Γιατρών του Κόσμου. Τα δεδομένα μας έδειξαν ότι υπήρξε μια δραματική μείωση του ποσοστού βρογχοκήλης συνοδευόμενη από μια παράλληλη αύξηση της απέκκρισης Ιωδίου στα ούρα. Παράλληλα διαπιστώθηκε ελαφρά αύξηση του ποσοστού υποκλινικού υποθυρεοειδισμού και του ποσοστού ανίχνευσης θετικών θυρεοειδικών αυτοαντισωμάτων,

12 ανεξαρτήτων μεταξύ τους. Οι εκδηλώσεις αυτές, συμβατές με την βιβλιογραφία, αποδίδονται στην λήψη του Ιωδίου και αναμένεται να είναι παροδικές. 10.1.14 Markou KB, Mylonas P, Theodoropoulou A, Kontogiannis A, Leglise M, Vagenakis AG, Georgopoulos NA. The influence of intensive physical exercise on bone acquisition in adolescent elite female and male artistic gymnasts. J Clin Endocrinol Metab. 2004 Sep;89(9):4383 IF: 5,96 Αναφορές: 22 O σκοπός της μελέτης ήταν η εκτίμηση της επίδρασης της έντονης φυσικής άσκησης στην ανάπτυξη της οστικής μάζας σε εφήβους αθλητές ενόργανης γυμναστικής υψηλού αγωνιστικού επιπέδου. Μελετήθηκαν 262 αθλητές (93 άνδρες και 169 γυναίκες) ηλικίας 13-23 ετών πού έλαβαν μέρος στο 24 ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ενόργανης γυμναστικής που έγινε στην Ελλάδα. Τα αποτελέσματα μας έδειξαν ότι η οστική ηλικία ήταν καθυστερημένη 1-2 χρόνια και στα δύο φύλα και η ανάπτυξη της οστικής μάζας παρουσίασε το φυσιολογικό πρότυπο μόνο όταν εκτιμήθηκε με βάση την οστική ηλικία και όχι με την χρονολογική αντίστοιχη. Η πρόωρη ηλικιακά έναρξη της έντονης άσκησης φαίνεται ότι είναι ο ισχυρότερος υπεύθυνος παράγοντας για τις ως άνω επιδράσεις. Τέλος, η ευρεθείσα καθυστέρηση της οστικής ηλικίας στο σύνολο του μελετηθέντος πληθυσμού συνηγορεί υπέρ της μη χρήσης αναβολικών στεροειδών από το σύνολο του εν λόγω πληθυσμού. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η ως άνω μελέτη αποτέλεσε αφορμή για την έκδοση Δελτίου Τύπου (Αύγουστος 2004) από την Αμερικανική Ενδοκρινολογική Εταιρεία όπου αναφέρονταν τα συμπεράσματα της. 10.1.15 Neoklis A. Georgopoulos, Kostas B. Markou, Anastasia Theodoropoulou, George A. Vagenakis, Panagiotis Mylonas, Apostolos G. Vagenakis Growth, pubertal development, skeletal maturation and bone mass acquisition in athletes HORMONES 2004, 3(4):233-243 IF: 2,43 Αναφορές: 8 Πρόκειται για άρθρο ανασκόπησης που περιγράφει την συνολική επίδραση της έντονης φυσικής άσκησης στην ανάπτυξη, φυλετική διαφοροποίηση και σκελετική ωρίμανση νεαρών αθλητών υψηλού αγωνιστικού επιπέδου,. 10.1.16 Georgopoulos NA, Theodoropoulou A, Leglise M, Vagenakis AG, Markou KB. Growth and skeletal maturation in male and female artistic gymnasts. J Clin Endocrinol Metab. 2004 Sep;89(9):4377-82. IF: 5,96 Αναφορές: 16 Σκοπός της μελέτης αυτής, που διενεργήθηκε παράλληλα με την προηγούμενη και στο ίδιο υλικό, ήταν η συγκριτική ανάλυση των δεδομένων της εξέλιξης του αναστήματος σους άρρενες και θήλεις αθλητές αυτού του ψηλού αγωνιστικού επιπέδου. Τα ευρήματα μας έδειξαν ότι υπάρχει μια αρνητική επιβάρυνση της

13 εξέλιξης του αναστήματος και στα δύο φύλα. Το γεγονός αυτό δημιουργεί την ανάγκη εκτίμησης και του τελικού αναστήματος των ατόμων αυτών. 10.1.17 Theodoropoulou, KB. Markou, GA. Vagenakis, D. Benardot, M. Leglise, G Kourounis and NA. Georgopoulos 2005. Delayed but normally progressed puberty is more pronounced in Artistic compared with Rhythmic elite gymnasts due to the intensity of training. J Clin Endocrinol Metab 90(11): 6022-6027 IF: 5,96 Αναφορές: 14 Σκοπός της μελέτης ήταν η διερεύνηση της επίδρασης της έντονης σωματικής άσκησης στην εξέλιξη της ενήβωσης αθλητών ενόργανης και ρυθμικής γυμναστικής. Η μελέτη διενεργήθηκε τα έτη 1997-2004 κατά την διάρκεια Ευρωπαϊκών και Παγκοσμίων Πρωταθλημάτων Γυμναστικής. Μελετήθηκαν 433 αθλητές Ρυθμικής και 427 Ενόργανης Γυμναστικής. Τα συμπεράσματα μας έδειξαν ότι η εξέλιξη της ενήβωσης και στα δύο αθλήματα παρουσιάζει καθυστέρηση αντίστοιχη της οστικής ηλικίας πού ήταν πιο έντονη στους αθλητές της ενόργανης γυμναστικής. 10.1.18 Mylonas PG, Makri M, Georgopoulos NA, Theodoropoulou A, Leglise M, Vagenakis AG and Markou KB. Adequacy of saliva 17-hydroxyprogesterone determination using various collection methods. Steroids 7 1 (2006) 273 276 IF: 2,82 Αναφορές: 8 Η μελέτη αυτή είχε στόχο να συγκρίνει την επίδραση των διαφόρων μεθόδων συλλογής και επεξεργασίας του σίαλου στα αποτελέσματα προσδιορισμών τηε ορμόνης 17-ΟΗ-Προγεστερόνης (17ΟΗ PG). Έλαβαν μέρος 64 υγιείς εθελοντές (30 άνδρες, 34 γυναίκες) και ελήφθησαν αίμα και σίαλος κατά τις 8-10 πμ. Ο σίαλος συλλέχθηκε είτε με άμεσο λήψη σε πλαστικό σωλήνα, είτε με ειδικό συλλεκτήρα (Salivette) χρησιμοποιώντας βαμβάκι ή πολυεστέρα. Η 17ΟΗ PG προσδιορίστηκε με την χρήση εμπορικού RIA αντιδραστηρίου (kit) προοριζόμενου για τους προσδιορισμούς στον ορρό. Τα αποτελέσματα μας έδειξαν ότι η συγκεκριμένη προσέγγιση είναι αξιόπιστη, εύκολή και έχει επαναληψιμότητα. Ο προσδιορισμός της συγκεκριμένης ορμόνης στο σίαλο, που είναι μια μέθοδος λήψης βιολογικού υγρού εύκολη και μη επεμβατική, μπορεί να χρησιμεύσει είτε σε κλινικές καταστάσεις (π.χ. ανίχνευση ωορρηξίας) είτε σε διάφορες νόσους όπως η συγγενής Υπερπλασία των επινεφριδίων 10.1.19 Theodoropoulou A, Vagenakis AG, Makri M, and Markou KB. Thyroid hormone synthesis and secretion in humans after 80 milligrams of iodine for 15 days and subsequent withdrawal. J Clin Endocrinol Metab.2007 92(1): 212-214 IF: 5,96 Αναφορές: 2 Σκοπός της μελέτης ήταν να διαπιστωθεί εάν η χορήγηση σε ανθρώπους φαρμακολογικών δόσεων ιωδίου για σχετικά μακρύ διάστημα οδηγεί σε αλλαγές του ενδοθυρεοειδικού οργανοποιηθέντος ιωδίου (Τ3 και Τ4) καθώς

14 και εάν οι αλλαγές αυτές οδηγούν σε αντίστοιχες αλλαγές της Τ3 και Τ4 στην περιφέρεια. Σε 33 ασθενείς με μονήρη θυρεοειδικό όζο η αδένωμα παραθυρεοειδών που επρόκειτο να χειρουργηθούν, χορηγήθηκε διάλυμα Lugol (80 mg ιωδίου) για 15 μέρες. Οι ασθενείς αυτοί χειρουργήθηκαν σε ομάδες των 5 ατόμων σε διάφορες χρονικές φάσεις μετά την διακοπή του ιωδίου. Προσδιορίσθηκαν με ειδικά τροποποιημένες μεθόδους οι ενδοθυρεοειδικές Τ3 και Τ4 καθώς το ιώδιο, όπως επίσης και οι περιφερειακές θυρεοειδικές ορμόνες. Τα αποτελέσματα μας έδειξαν ότι στους ανθρώπους η χορήγηση φαρμακολογικών δόσεων ιωδίου για σχετικά μακρύ διάστημα συνοδεύεται από αύξηση του ενδοθυρεοειδικού ανόργανου ιωδίου και όχι του οργανοποιηθέντος. Υποθέτουμε ότι το γεγονός αυτό είναι αποτέλεσμα συνδυασμένης επίδρασης ανασταλτικών μηχανισμών στην σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών και της απέκκρισης τους από τον αδένα. 10.1.20 Spinos, Nikitas; Terzis, George; Crysanthopoulou, Athina; Adonakis, George; Markou, Kostas; Vervita, Vasiliki; Koukouras, Dimitrios; Tsapanos, Vasilios; Decavalas, George; Kourounis, George; Georgopoulos, Neoklis Increased frequency of thyroid nodules and breast fibroadenomas in women with uterine fibroids. Thyroid Dec 2007, Vol. 17, No. 12: 1257-1259 IF: 4,79 Αναφορές: 2 Στη μελέτη αυτή διερευνάται υπερηχογραφικά η συχνότητα της ανεύρεσης θυρεοειδικών όζων και ινοαδενωμάτων του μαστού σε γυναίκες με ινομυωμάτωση της μήτρας. Διαπιστώθηκε αυξημένη συχνότητα και των δύο σε σχέση με τις γυναίκες με φυσιολογική μήτρα και συζητείται ο πιθανός ρόλος των οιστρογόνων στην παθογένεια και των 3 αυτών νοσηρών καταστάσεων. 10.1.21 Kostas B. Markou, Athanasios Tsekouras, Eleni Anastasiou, Barbara Vlassopoulou, Eftychia Koukkou, George A. Vagenakis, Panagiotis Mylonas, Charalampos Vasilopoulos, Anastasia Theodoropoulou, Loredana Rottstein, Evgenia Lampropoulou, Dimitris Apostolopoulos, Rauf Jabarov, Apostolos G. Vagenakis, and Neoklis A. Georgopoulos. Treating Iodine Deficiency: Long-Term Effects of Iodine Repletion on Growth and Pubertal Development in School-Age Children Thyroid, 2008, Vol 18, (4), 449-454 IF: 4,79 Αναφορές: 1 Παρουσιάζονται τα αποτελέσματα ενός μακροχρόνιου προγράμματος αντιμετώπισης της ιωδιοπενίας σε μαθητικούς πληθυσμούς ορεινών περιοχών του Αζερμπαϊτζάν. Ο πρωτογενής στόχος ήταν μετά την διαπίστωση της ύπαρξης βαρείας ενδημικής βρογχοκήλης (δημοσίευση υπ αριθμόν 5) η αντιμετώπιση της. Πράγματι για το σκοπό αυτό χορηγήθηκαν σε 300.000 περίπου παιδιά κάψουλες ιωδιομένου λαδιού, σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές, σε 3 6μηνιαίες δόσεις. Στην ως άνω εργασία παρουσιάζονται τα μακροχρόνια (5 έτη) αποτελέσματα στο πεδίο της ιωδιοεπάρκειας καθώς

15 και οι δευτερογενείς συνέπειες της αποκατάστασης της ιωδιοπενίας στις παραμέτρους ανάπτυξης και φυλετικής διαφοροποίησης των παιδιών που πήραν την αγωγή. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυτά η ενδημική βρογχοκήλη κυριολεκτικά εξαλείφθηκε, η ιωδοεπάρκεια αποκαταστάθηκε και παράλληλα διαπιστώθηκε ευεργετική επίδραση των αλλαγών αυτών στην εξέλιξη της καθ ύψος ανάπτυξης των παιδιών που ήταν πιο εμφανής στα αγόρια. Είναι η πρώτη μελέτη στη βιβλιογραφία που καταδεικνύει τις μακροχρόνιες ευεργετικές επιπτώσεις της αντιμετώπισης της ιωδιοπενίας στην ανάπτυξη. 10.1.22 Marina Michalaki, Venetsana Kyriazopoulou, Panagiota Paraskevopoulou, Apostolos G. Vagenakis, and Kostas B. Markou. The Odyssey of Nontoxic Nodular Goiter (NTNG) in Greece under Suppression Therapy, and after Improvement of Iodine Deficiency Thyroid 2008, Vol 18, (6), 641-645 IF: 4,79 Αναφορές: 3 Στην εργασία αυτή μελετάται η συνέπεια στη θυρεοειδική λειτουργία της μακροχρόνιας (10 έτη) χορήγησης θυροξίνης σε ασθενείς με μη τοξική οζώδη βρογχοκήλη σε ασθενείς που ζουν στην Νοτιοδυτική Ελλάδα(ΝΔΕ), μια περιοχή που τα τελευταία χρόνια φαίνεται να μην παρουσιάζει Ιωδιοπενία. Παράλληλα, εκτιμάται σε ένα ευρύ αντιπροσωπευτικό δείγμα από αντιπροσωπευτικές περιοχές της ΝΔΕ η ημερήσια πρόσληψη ιωδίου σε δείγμα ούρων, η θυρεοειδική λειτουργία με προσδιορισμό στο αίμα των θυρεοειδικών ορμονών και ταξινομούνται τα αίτια του υπερθυρεοειδισμού στο ίδιο χρονικό διάστημα. Τα αποτελέσματα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο κίνδυνος ανάπτυξης υπερθυρεοειδισμού σε ασθενείς με μη τοξική οζώδη βρογχοκήλη μετά μακροχρόνια χορήγηση θυροξίνης είναι αυξημένος σε αυτούς που η αρχική τιμή της TSH στο αίμα είναι στα κατώτερα φυσιολογικά επίπεδα. Παράλληλα, διαπιστώνεται ότι οι κάτοικοι της ΝΔΕ έχουν επαρκή ημερήσια διαιτητική πρόσληψη ιωδίου και τα ποσοστά αυτοάνοσης και μη αυτοάνοσης αιτίας του υπερθυρεοειδισμού είναι ίδια. 10.1.23 Basal metabolic rate is decreased in women with polycystic ovary syndrome and biochemical hyperandrogenemia and is associated with insulin resistance. Georgopoulos ΝΑ, Saltamavros AD, Vervita V, Karkoulias K, Adonakis G, Decavalas G, Kourounis G, Markou KB, and Kyriazopoulou V. Fertil Steril. 92 (1), 250-255,2009. IF: 3,77 Αναφορές : 7 Η παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο αποτελούν ένα από τα κλινικά χαρακτηριστικά του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ). Μελετήθηκαν 91 γυναίκες με ΣΠΩ και εκτιμήθηκαν ο Βασικός Μεταβολισμός Ρυθμός (ΒΜΡ) και οι δείκτες ινσουλινοαντίστασης ΗΟΜΑ και QUICKY και συγκρίθηκαν με φυσιολογικές γυναίκες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι γυναίκες με ΣΠΩ και ιδιαίτερα αυτές με ινσουλινοαντίσταση παρουσιάζουν μειωμένο ΒΜΡ, γεγονός που συμβάλει στην παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο.

16 10.1.24 Marioli DJ, Saltamavros DA, Vervita V, Koika V, Adonakis G, Decavalas G, Markou KB, and Georgopoulos NA. Association of the 17-hydroxysteroid dehydrogenase type 5 gene polymorphism (L71A/G HSD17B5 SNP) with hyperandrogenemia in polycystic ovary syndrome (PCOS) Fertil Steril. 2009, 92 (2), pp. 648-652. IF: 3,77 Αναφορές:4 Στη μελέτη αυτή διερευνάται η σχέση ενός πολυμορφισμού στο γονίδιο της 17 υδροξυ στεροειδικής δευδρογενάσης (17ΗOSD) και του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών(ΣΠΩ). Το ΣΠΩ αποτελεί την πιο συχνή ενδοκρινοπάθεια στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας με κύριο χαρακτηριστικό τον βιοχημικό και/η κλινικό υπερανδρογενετισμό, του οποίου η αιτία είναι πολυπαραγοντική. Διαπιστώθηκε, μελετώντας ένα πληθυσμό 150 γυναικών με ΣΠΩ, ότι o συγκεκριμένος πολυμορφισμός επηρεάζει τα επίπεδα ανδρογόνων αυξάνοντας τα επίπεδα της Τα και διαταράσσοντας το λόγο Τ/Δ4ΑΝΔ. Παρόλα αυτά δεν αποτελεί σημαντικό παθογενετικό στοιχείο του μοριακού μηχανισμού παθογένειας του ΣΠΩ, χωρίς να αποκλείεται να συμβάλει στη δριμύτητα του υπερανδρογενετισμού. 10.1.25 Kostas B. Markou, Anastasia Theodoropoulou, Athanasios Tsekouras, Apostolos G. Vagenakis, and Neoklis A. Georgopoulos. Bone acquisition during adolescence in athletes Ann. N.Y. Acad. Sci. 1205 (2010) 12 16 IF: 3,15 Αναφορές; 2 Πρόκειται για ανασκόπηση στην οποία παρουσιάζονται οι φυσιολογικοί και οι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί που ελέγχουν την ανάπτυξη της οστικής μάζας και πυκνότητας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία σε ασκούμενους τόσο ερασιτεχνικού επιπέδου, όσο και υψηλού αγωνιστικού επιπέδου. Παρατίθενται τα δεδομένα της διεθνούς βιβλιογραφίας και η ερευνητική δραστηριότητα των συγγραφέων από την πολυετή παρουσία των ΚΒΜ και ΝΑΓ σε κορυφαίες υπεύθυνες θέσεις επικεφαλής των Ιατρικών Επιτροπών της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Γυμναστικής (FIG) και της Ευρωπαϊκής Γυμναστικής Ομοσπονδίας (UEG). 10.1.26 Neoklis A. Georgopoulos, Nikolaos D. Roupas, Anastasia Theodoropoulou, Athanasios Tsekouras, Apostolos G. Vagenakis, and Kostas B. Markou. The influence of intensive physical training on growth and pubertal development in athletes Ann. N.Y. Acad. Sci. 1205 (2010) 1 6 IF: 3,15 Αναφορές: 8 Πρόκειται για ανασκόπηση στην οποία παρουσιάζονται οι φυσιολογικοί και οι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί που ελέγχουν την κατά μήκος ανάπτυξη και την ενήβωση κατά την παιδική και εφηβική ηλικία σε ασκούμενους τόσο ερασιτεχνικού επιπέδου, όσο και υψηλού αγωνιστικού επιπέδου. Παρατίθενται τα δεδομένα της διεθνούς βιβλιογραφίας και η εκτεταμένη ερευνητική δραστηριότητα των συγγραφέων στο πεδίο αυτό, επωφελούμενοι

17 από την πολυετή παρουσία των ΚΒΜ και ΝΑΓ σε κορυφαίες υπεύθυνες θέσεις επικεφαλής των Ιατρικών Επιτροπών της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Γυμναστικής (FIG) και της Ευρωπαϊκής Γυμναστικής Ομοσπονδίας (UEG). 10.1.27 Stavros N. Karamanakos, Kostas B. Markou, Konstantinos Panagopoulos, Dionisios Karavias, Constantinos E. Vagianos, Chrisoula D. Scopa, Vassiliki Fotopoulou, Anna Liava, Konstantinos Vagenas. Complications and risk factors related to the extent of surgery in thyroidectomy. Results from 2,043 procedures HORMONES 2010, 9(4):318-325 IF: 2,43 Αναφορές: 13 Είναι μια αναδρομική μελέτη στην οποία παρουσιάζεται η εκτεταμένη εμπειρία της Πανεπιστημιακής Χειρουργικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Πατρών στο πεδίο των θυρεοειδεκτομών κάθε αιτίας. Αντίστοιχα δεδομένα που αφορούν τον ελλαδικό χώρο υπάρχουν μόνο σε ναι μελέτη από τη Β. Ελλάδα. Τον ενδιαφέρον των ευρημάτων εστιάζεται στη χρονική διάρκεια (υπερ10ετής) κάλυψης, σε μια περιοχή που η παθολογία των θυρεειδοπαθειών αλλάζει, εγκαταλείποντας την οφειλόμενη στην Ιωδιοπενία ευμεγέθη απλή και/η τοξικά οζώδη βρογχοκήλη, και μετακινούμενη στο μονήρη όζο συνοδευόμενο η όχι από θυρεοειδίτιδα Hashimoto. Παρουσιάζονται η κατανομή των παθήσεων, το εύρος της θυρεοειδεκτομής, η αιτιολογία της επέμβασης και η συχνότητα των επιπλοκών. Η συλλογή του υλικού και η επεξεργασία του έγινε από τους ενδοκρινολόγους συν-συγγραφείς ΚΒΜ και VF. 10.1.28. Georgopoulos NA, Rottstein L, Tsekouras A, Theodoropoulou A, Koukkou E, Mylonas P, Polykarpou G, Lampropoulou E, Iconomou G, Leglise M, Vagenakis AG, Markou KB. Abolished circadian rhythm of Salivary Cortisol in Elite Artistic Gymnasts, Steroids 76(4), pp. 353-357 (2011). IF: 2,82 Αναφορές: 5 Τα συμπεράσματα της εργασίας αυτής είναι ότι οι αθλητές υψηλού επιπέδου της ενόργανης Γυμναστικής παρουσιάζουν διαταραχή του ημερήσιου κιρκάδιου ρυθμού έκκρισης της κορτιζόλης, που οφείλεται κύρια στο stress που αναπτύσσεται στους αθλητές αυτούς προαγωνιστικά, όσο και στο αρνητικό θερμιδικό ισοζύγιο που βιώνουν από τις απαιτήσεις του αθλήματος. Πρόκειται για μελέτη που παρουσιάζει 3 πρωτοτυπίες: Χρησιμοποιεί την πρόσφατα αναπτυσσόμενη και πολλά υποσχόμενη μέθοδο εκτίμησης της κορτιζόλης στο σάλιο, αφορά υψηλού επιπέδου αθλητές των οποίων η καθημερινότητα είναι εντελώς διαφορετική από τους ερασιτεχνικά αθλούμενους και είναι μελέτη πεδίου, δηλαδή διενεργήθηκε επί τόπου κατά τη διάρκεια Παγκοσμίων και Ευρωπαϊκών Πρωταθλημάτων γυμναστικής. 10.1.29. Michalaki MA, Gkotsina MI, Mamali I, Markantes GK, Faltaka A, Kalfarentzos F, Vagenakis AG, and Markou KB. Impaired pharmacokinetics of levothyroxine in severely obese volunteers. Thyroid. March 21, 2011 IF: 4,79 Αναφορές

18 Η εργασία αυτή επιλεγείσα προβλήθηκε από το μηνιαίο δελτίο της American Thyroid Association με τον τίτλο Clinical Thyroidology 23 (6) June 2011, p. 9-10 με συνοδό σχολιασμό. Πειραματική κλινική μελέτη που εστιάζεται στη διερεύνηση των φαρμακοκινητικών παραμέτρων της από το στόμα χορηγούμενης Λεβοθυροξίνης στην ειδική ομάδα των ασθενών με νοσογόνο παχυσαρκία. Διενεργήθηκε με όλες τις προδιαγραφές που απαιτούνται τόσο από τον ΕΟΦ, όσο και από το FDA για τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας σκευασμάτων λεβοθυροξίνης και διαπιστώθηκε ότι υπάρχει μειωμένη απορρόφηση της στους ασθενείς αυτούς. Το εύρημα αυτό εξηγεί εν μέρει τις αυξημένες δόσεις υποκατάστασης με λεβοθυροξίνη που απαιτούνται από τους υποθυρεοειδικούς ασθενείς με νοσογόνο παχυσαρκία. 10.1.30. Elizabeth N. Pearce, Maria Alexiou, Eftychia Koukkou, Lewis E. Braverman, Xuemei He, Ioannis Ilias, Maria Alevizaki, and Kostas B. Markou. Perchlorate and Thiocyanate Exposure and Thyroid Function in First Trimester Pregnant Women from Greece. Clin Endocrinol (2012) 77, 471 474. IF: 3,16 Αναφορές: 2 Είναι μελέτη συνεργασίας 4 κέντρων: Ενδοκρινολογικά Τμήματα Πανεπιστημίων Πάτρας, Αθήνας, Νοσοκομείου «Ε. Βενιζέλου» Αθήνας και Ενδοκρινολογικού Τμήματος Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Βοστώνης. Διαπιστώνει ήπια Ιωδιοπενία στον πληθυσμό των εγκύων γυναικών του λεκανοπεδίου Αττικής και μελετά την επίδραση των γνωστών περιβαλλοντικών διαταρακτών (θειοκυανικών και υπερχλωρικών αλάτων) της θυρεοειδικής λειτουργίας στον πληθυσμό αυτό. 10.1.31. Markou KB, Koukkou EG. The greek population is iodine sufficient and not at risk of iodine-induced hyperthyroidism. J Nutr. 2012 Aug;142(8):1611. IF: 3,91 Αναφορές Πρόκειται για «Γράμμα προς τον Εκδότη» (Letter to the Editor) που σχολιάζει πρόσφατη ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό από τους Anderson et al, όσον αφορά την παγκόσμια κατάσταση της ημερήσιας πρόσληψης Ιωδίου, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Οι συγγραφείς στο Γράμμα αυτό ανατρέπουν εμπεριστατωμένα τα αναφερόμενα περί την Ελλάδα. 10.1.32. Measurement of salivary resistin, visfatin and adiponectin levels. Mamali I, Roupas ND, Armeni AK, Theodoropoulou A, Markou KB, Georgopoulos NA. Peptides. 2012 Jan;33(1):120-4. IF: 1,79 Αναφορές: Οι πρόσφατα μελετώμενες ορμόνες- κυτοκίνες Ρεσιστίνη, Βισφατίνη και Αντιπονεκτίνη καθιστούν τον λιπώδη ιστό ενδοκρινή αδένα. Στη πειραματική αυτή μελέτη οι αντιποκίνες αυτές προσδιορίζονται στο σάλιο υγιών

19 εθελοντών, με τη χρήση αντιδραστηρίων του εμπορίου που προορίζονται για τον ορρό μετά από μικρές τροποποιήσεις, και συσχετίζονται τα επίπεδα τους με τα αντίστοιχα στον ορρό. 10.1.33. Roupas ND, Mamali I, Armeni AK, Markantes GK, Theodoropoulou A, Alexandrides TK, Leglise M, Markou KB, Georgopoulos NA. The Influence of Intensive Physical Training on Salivary Adipokine Levels in Elite Rhythmic Gymnasts. Horm Metab Res. 2012 Dec;44(13):980-6. IF: 2,18 Αναφορές: Σε συνέχεια της προηγούμενης μελέτης οι αντιποκίνες Ρεσιστίνη, Βισφατίνη και Αντιπονεκτίνη προσδιορίζονται στο σάλιο αθλητών ρυθμικής Γυμναστικής υψηλού αγωνιστικού επιπέδου και συγκρίνονται με τα αντίστοιχα αποτελέσματα υγιών εθελοντών. 10.1.34. Georgopoulos NA, Theodoropoulou A, Roupas ND, Armeni AK, Koukkou E, Leglise M, Markou KB. Final height in elite male artistic gymnasts. J Pediatr Endocrinol Metab. 2012;25(3-4):267-71 IF: 0,87 Αναφορές Παρουσιάζεται η πολυετής εμπειρία των ΚΒΜ και ΝΑG στη μελέτη του τελικού αναστήματος των αθλητών Ενόργανης Γυμναστικής υψηλού αγωνιστικού επιπέδου και απαντάται το ερώτημα εάν το ειδικό αυτό άθλημα επηρεάζει το τελικό ύψος. Προοπτικά μελετήθηκαν για μια 10ετία 86 τέτοιοι αθλητές. Συμπεραίνεται ότι όντως υπάρχει μια μικρή αρνητική επίδραση στην απόκτηση του γενετικά καθοριζόμενου τελικού ύψους, που όμως δεν οδηγεί εκτός φυσιολογικών ορίων. Βασικός παράγων της επίδρασης αυτής βρέθηκε ότι είναι η μικρή ηλικία έναρξης ενασχόλησης με την ενόργανη γυμναστική. Τα αποτελέσματα αυτά οδήγησαν την Παγκόσμια Ομοσπονδία Γυμναστικής (FIG) να αυξήσει το ηλικιακό όριο συμμετοχής σε διεθνή πρωταθλήματα των αθλητών κατά 1 έτος. 10.1.35. Georgopoulos NA, Theodoropoulou A, Roupas NA, Rottstein L, Tsekouras A, Mylonas P, Vagenakis GA, Koukkou E, Armeni AK, Sakellaropoulos G, Leglise M, Vagenakis AG, Markou KB. Growth velocity and final height in elite female rhythmic and artistic gymnasts. Hormones (Athens). 2012 Jan- Mar;11(1):61-9. IF: 2,43 Αναφορές: Σε συνδυασμό με την προηγούμενη μελέτη παρουσιάζονται τα αντίστοιχα δεδομένα μεταξύ αθλητών Ενόργανης και Ρυθμικής Γυμναστικής. Ενόργανη και Ρυθμική Γυμναστική αποτελούν διαφορετικά αθλήματα με διαφορετικές απαιτήσεις και διαφορετικούς σωματότυπους αθλητών. 10.1.36. Improved LT4 Pharmacokinetics after Bariatric Surgery.Gkotsina MI, Michalaki MA, Mamali I, Markantes GK, Sakellaropoulos GC, Kalfarentzos F, Vagenakis AG, Markou KB. Thyroid. 23 (4), 414-419 2013.

20 IF: 4,79 Αναφορές Πειραματική κλινική μελέτη συνέχεια της 11.1.29. Εστιάζεται στη διερεύνηση των φαρμακοκινητικών παραμέτρων της από το στόμα χορηγούμενης Λεβοθυροξίνης στην ειδική ομάδα των ασθενών με νοσογόνο παχυσαρκία μετά από διάφορες βαριατρικές επεμβάσεις. Διενεργήθηκε με όλες τις προδιαγραφές που απαιτούνται τόσο από τον ΕΟΦ, όσο και από το FDA για τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας σκευασμάτων λεβοθυροξίνης. Διαπιστώθηκε ότι οι φαραμακοκινητικές παράμετροι της απορρόφησης της LT4 βελτιώθηκαν μετά τις SG (κάθετη γαστροπλαστική) και BPD-LL (χολοπαγκρεατική εκτροπή με δωδεκαδακτυλικό αποκλεισμό και κάθετη γαστροπλαστική) βαριατρικές επεμβάσεις. Παράλληλα λόγω της παράκαμψης κατά τις επεμβάσεις αυτές του στομάχου, του 12δάκτυλου και του άπω τμήματος της νήστιδος, προκύπτει ότι τα τμήματα αυτά του εντέρου δεν εμπλέκονται στην απορρόφηση της θυροξίνης. 10.1.37 The effect of prolonged aerobic exercise on serum adipokine levels during an ultra marathon endurance race. Nikolaos D Roupas, Irene Mamali, Spyros Maragkos, Lydia Leonidou, Anastasia K. Armeni, George K. Markantes, Athanasios Tsekouras, George C. Sakellaropoulos, Kostas B. Markou and Neoklis A Georgopoulos (HORMONES, accepted). IF: 2,43 Αναφορές Σκοπός είναι η εκτίμηση της παρατεταμένης έντονης αεροβικής άσκησης στις ονομαζόμενες «λιποκίνες» όπως η λεπτίνη, αντιπονεκτίνη, ρεζιστίνη και βισφατίνη. Για το σκοπό αυτό μελετήθηκαν 17 άρρενες αθλητές υπερμαραθωνίου δρόμου (180 χιλιομ.) πριν, αμέσως μετά και ~ 20 ώρες μετά το τέλος του αγώνα. Η υπολογισθείσα θερμιδική απώλεια ήταν 5000 Kcal περίπου, η οποία προκάλεσε άνοδο των επιπέδων της ρεζιστίνης και μείωση των επιπέδων της λεπτίνης. Είναι η πρώτη μελέτη που παρουσιάζει τις αλλαγές των λιποκινών σε καταστάσεις παρατεταμένης έντονης άσκησης με αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας καθώς και τον ρυθμό αποκατάστασης των αλλαγών αυτών. Ο ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΤΟΥ IMPACT FACTOR ΕΙΝΑΙ 3.78. Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΑΝΑΦΟΡΩΝ (CITATIONS) ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ ΕΙΝΑΙ 375 (SCOPUS). O ΔΕΙKTHΣ h ΕINAI 10.