-------------------------------------------------------------------------------------- Έκθεση για την Εμπορία και Διακίνηση Ανθρώπων στην Ελλάδα 2015 -------------------------------------------------------------------------------------- Ελλάδα Επίπεδο 2 Η Ελλάδα είναι χώρα διέλευσης, προορισμού και σπανίως προέλευσης γυναικών και παιδιών θυμάτων εμπορίας και διακίνησης για σεξουαλική εκμετάλλευση και ανδρών, γυναικών και παιδιών θυμάτων εμπορίας για καταναγκαστική εργασία. Ορισμένες γυναίκες από χώρες της Aνατολικής Ευρώπης (συμπεριλαμβανομένων της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας και της Αλβανίας), την Ελλάδα, τη Ρωσία, τη Νιγηρία και την Κίνα γίνονται θύματα εμπορίας για σεξουαλική εκμετάλλευση στην Ελλάδα. Θύματα εμπορίας για καταναγκαστική εργασία στην Ελλάδα είναι κυρίως παιδιά και άνδρες από την Ανατολική και τη Νότια Ευρώπη, τη Νότια Ασία και την Αφρική. Μετανάστες εργάτες από το Μπαγκλαντές, το Πακιστάν και το Αφγανιστάν γίνονται εύκολα θύματα δουλείας, κυρίως στη γεωργία, λόγω χρεών. Τα περισσότερα θύματα εμπορίας για εργασιακή εκμετάλλευση θεωρείται ότι φθάνουν στην Ελλάδα μέσω της Τουρκίας ακολουθώντας μη τυπικές μεταναστευτικές οδούς από τη Μέση Ανατολή και τη Νότια Ασία. Παιδιά Ρομά από την Αλβανία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία εξαναγκάζονται από μέλη των οικογένειών τους να πωλούν μικροαντικείμενα στους δρόμους της Ελλάδας, να επαιτούν ή να κάνουν μικροκλοπές. Με την αύξηση του αριθμού των ασυνόδευτων παιδιών μεταναστών στην Ελλάδα έχει αυξηθεί και ο αριθμός των παιδιών που είναι ευάλωτα στην εκμετάλλευση. Για ορισμένους δημόσιους λειτουργούς έχουν διεξαχθεί έρευνες για το ενδεχόμενο ανάμειξής τους σε υποθέσεις εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων. Η ελληνική πολιτεία δεν συμμορφώνεται πλήρως με τα ελάχιστα προαπαιτούμενα για την εξάλειψη του φαινομένου της εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων, ωστόσο καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες προς αυτήν την κατεύθυνση. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς της παρούσας έκθεσης, η ελληνική πολιτεία καταδίκασε λιγότερους διακινητές και άσκησε ποινικές διώξεις σε λιγότερους υπόπτους συγκριτικά με την προηγούμενη περίοδο αναφοράς. Η Αστυνομία εντόπισε λιγότερα θύματα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων και το κράτος δεν κατάφερε να προσφέρει σε όλα τα θύματα τις υπηρεσίες που προβλέπονται από το νόμο. Δεν λειτούργησε κανένας ξενώνας για ενήλικες άνδρες θύματα ούτε υπήρχε ξενώνας έκτακτης ανάγκης εύκολα προσβάσιμος για θύματα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων. Τέλος, η κυβέρνηση παρείχε περιορισμένη βοήθεια σε είδος σε ΜΚΟ που προσέφεραν υπηρεσίες και καταφύγιο σε θύματα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων. ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Να διώκονται σθεναρά και να καταδικάζονται οι εμπλεκόμενοι σε εγκλήματα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων τυχόν αξιωματούχων συνεργών τους, να εκπαιδεύονται τα όργανα επιβολής της τάξης, εισαγγελείς και δικαστές στη θυματοκεντρική προσέγγιση των ποινικών διώξεων, να εκπαιδεύονται τα όργανα επιβολής της τάξης στη βελτίωση των ελέγχων για τον εντοπισμό θυμάτων εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων μεταξύ των αιτούντων άσυλο, γυναικών που εξωθούνται στην πορνεία, παράτυπων μεταναστών και άλλων ευάλωτων ατόμων, να διασφαλιστεί ότι παρέχονται στα θύματα όλες οι υπηρεσίες που προβλέπει η νομοθεσία, ιδίως ιατρική φροντίδα, να δημιουργηθούν ειδικοί ξενώνες για θύματα
εμπορίας και να παρέχεται καταφύγιο σε ενήλικους άνδρες θύματα, να εφαρμόζονται οι διατάξεις προστασίας μαρτύρων οι οποίες έχουν ήδη ενσωματωθεί στη νομοθεσία ώστε να ενθαρρυνθεί ακόμη περισσότερο η συμμετοχή των θυμάτων στις έρευνες και στις ποινικές διώξεις, να καταρτιστεί εθνικό σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση της εμπορίας και της διακίνησης ανθρώπων και να ενταχθούν μηνύματα προς τις ευάλωτες μειονοτικές ομάδες του πληθυσμού στις υπάρχουσες ενημερωτικές εκστρατείες. ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΩΞΗ Η κυβέρνηση στήριξε τις προσπάθειες επιβολής της νομοθεσίας, αλλά ο αριθμός των αστυνομικών που ασχολούνται αποκλειστικά με τη δίωξη της εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων συνέχισε να μειώνεται λόγω των σοβαρών περιορισμών σε επίπεδο προϋπολογισμού που προέκυψαν από την οικονομική κρίση στην Ελλάδα. Ο Νόμος 3064/2002 και το Προεδρικό Διάταγμα 233/2003 απαγορεύουν την εμπορία και διακίνηση ανθρώπων για σεξουαλική εκμετάλλευση και την καταναγκαστική εργασία και προβλέπουν ποινές κάθειρξης μέχρι και 10 έτη. Οι ποινές αυτές είναι αρκετά αυστηρές και ανάλογες με εκείνες που προβλέπονται για άλλα εξίσου σοβαρά εγκλήματα, όπως ο βιασμός. Η Αστυνομία διεξήγαγε έρευνες για 36 υποθέσεις εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων, έναντι 37 το 2013. Έξι από αυτές τις έρευνες αφορούσαν σε καταναγκαστική εργασία ή εξαναγκασμό σε επαιτεία. Το 2014, η ελληνική πολιτεία άσκησε ποινικές διώξεις σε βάρος 125 κατηγορουμένων ως υπόπτων για εγκλήματα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων. Ο αριθμός αυτός ήταν μειωμένος σε σχέση με τους 142 κατηγορούμενους του 2013 και τους 177 του 2012. Από αυτούς, 17 κατηγορήθηκαν για εργασιακή εκμετάλλευση, η οποία περιλαμβάνει και τον εξαναγκασμό σε επαιτεία, και 108 για σεξουαλική εκμετάλλευση. Λόγω περιορισμών στη συγκέντρωση στοιχείων, δεν ήταν διαθέσιμες πληροφορίες που αφορούν στις καταδίκες από όλα τα δικαστήρια, ενώ πληροφορίες σχετιζόμενες με ειδικές κατηγορίες που απαγγέλθηκαν στη δίωξη ήταν διαθέσιμες μόνον όταν υπήρχαν καταδικαστικές αποφάσεις. Επομένως, τα επίσημα στοιχεία δεν επέτρεπαν να διαχωριστούν οι δίκες για εμπορία και διακίνηση ανθρώπων από τις ποινικές διώξεις για εγκλήματα που δεν αφορούν στην εμπορία και διακίνηση ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής και της εργασιακής εκμετάλλευσης. Τα μόνα στοιχεία που ήταν διαθέσιμα ήταν επιμέρους στοιχεία για καταδίκες από τα μισά περίπου δικαστήρια της Ελλάδας, όπως και τα προηγούμενα χρόνια. Αυτά τα στοιχεία δείχνουν ότι οι αρχές καταδίκασαν 31 διακινητές σε σύγκριση με 46 που καταδικάστηκαν το 2013. Επιβλήθηκαν ποινές από 5 έως 32,5 χρόνια κάθειρξης, καθώς και χρηματικές ποινές, ενώ δύο ποινές ανεστάλησαν. Σε μία περίπτωση, κάποια ΜΚΟ ανέφερε ότι δικαστήριο καταδίκασε έξι διακινητές σύμφωνα με τη νομοθεσία περί μαστροπείας, η οποία προβλέπει μικρότερες ποινές. Η κοινωνία των πολιτών κατέκρινε απόφαση δικαστηρίου που αφορούσε σε κατηγορίες περί εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων για εργασιακή εκμετάλλευση κατά τριών Ελλήνων επιστατών αγροκτήματος καλλιέργειας φράουλας, οι οποίοι κατηγορήθηκαν ότι άνοιξαν πυρ εναντίον περίπου 200 μεταναστών εργατών από το Μπαγκλαντές που διαμαρτύρονταν επειδή ήταν απλήρωτοι για περισσότερο από έξι μήνες. Τον Ιούλιο του 2014, ελληνικό δικαστήριο αθώωσε τον ιδιοκτήτη του αγροκτήματος και τον αρχιεπιστάτη του και επέβαλε ποινές φυλάκισης με αναστολή σε δύο άλλους φερόμενους ως παραβάτες, εν αναμονή της έφεσης. Μία ΜΚΟ εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία υπογράμμιζε τα αδύνατα σημεία της προκαταρκτικής έρευνας για το περιστατικό, την έλλειψη ανεξάρτητων διερμηνέων
στις ανακρίσεις των θυμάτων και την έλλειψη αστυνομικής προστασίας για τα θύματα. Δεν επιβεβαιώθηκαν περιπτώσεις που οι επιθεωρητές εργασίας να ανακάλυψαν παρόμοιες υποθέσεις εμπορίας ανθρώπων σε αγροτικές περιοχές όπου εκτελούνται εποχιακές αγροτικές εργασίες, παρά τις καταγγελίες περί ύπαρξής τους από ΜΚΟ και δημοσιογράφους. Η Μονάδα Δίωξης της Εμπορίας και Διακίνησης Ανθρώπων της Ελληνικής Αστυνομίας διοργάνωσε σεμινάρια σχετικά με την εμπορία και διακίνηση ανθρώπων για δόκιμους αστυνομικούς καθώς και διαδικτυακά σεμινάρια για τις αστυνομικές διευθύνσεις της χώρας. Η κυβέρνηση δεν παρείχε ολοκληρωμένη εκπαίδευση σε δικαστές και εισαγγελείς για υποθέσεις εμπορίας ανθρώπων ή για την εφαρμογή θυματοκεντρικής προσέγγισης. Η Αστυνομία ανακοίνωσε ότι έθεσε σε διαθεσιμότητα ορισμένους διεφθαρμένους αστυνομικούς οι οποίοι ήταν αναμεμιγμένοι σε δωροδοκίες, εκβιασμούς και εκμετάλλευση γυναικών, αν και δεν επιβεβαιώθηκε ότι οι γυναίκες, στις συγκεκριμένες υποθέσεις, ήταν θύματα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων. Το Μάιο του 2014, η Αστυνομία συνέλαβε τα μέλη εγκληματικής οργάνωσης αναμεμειγμένης σε υποθέσεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης αλλοδαπών γυναικών. Φερόμενος ως αρχηγός του κυκλώματος ήταν ένας αστυνομικός ο οποίος τέθηκε σε διαθεσιμότητα εν αναμονή περαιτέρω έρευνας. Δεν υπάρχει επιβεβαίωση ότι η συγκεκριμένη υπόθεση είχε σχέση με εμπορία ανθρώπων και η υπόθεση εκκρεμούσε στο τέλος της περιόδου αναφοράς της παρούσας έκθεσης. Το 2013, συνελήφθησαν δύο αστυνομικοί για ανάμειξη σε κύκλωμα διακίνησης ανθρώπων για σεξουαλική εκμετάλλευση και κατηγορήθηκαν για παροχή εσωτερικών πληροφοριών της Αστυνομίας σε διακινητές. Στο τέλος της περιόδου που καλύπτει η έκθεση, η υπόθεση ερευνάτο ακόμη χωρίς να έχει προγραμματιστεί δίκη. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Οι προσπάθειες της ελληνικής πολιτείας να προστατέψει τα θύματα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων μειώθηκαν σε κάποιους τομείς, αλλά αυξήθηκαν σε άλλους. Η αστυνομία εντόπισε συνολικά 64 πιθανά θύματα εμπορίας και διακίνησης σε σύγκριση με 99 το 2013. Τα 48 ήταν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης, ενώ 16 ήταν θύματα εργασιακής εκμετάλλευσης ή εξαναγκασμού σε επαιτεία. Δεκατέσσερα θύματα ήταν παιδιά. Βοήθεια από την πολιτεία έλαβαν 30 επισήμως αναγνωρισμένα και πιθανά θύματα, έναντι 22 το 2013, στον τομέα αυτό καταγράφηκε αύξηση. Δεκαοκτώ θύματα εξυπηρετήθηκαν από τους κρατικούς ξενώνες, δηλαδή περισσότερα από τα 15 του 2013. Η κυβέρνηση δεν μπορούσε να προσδιορίσει επακριβώς τη χρηματοδότηση που δόθηκε αποκλειστικά για την αρωγή θυμάτων, ενώ ΜΚΟ εξέφρασαν την ανησυχία τους για την ανεπαρκή κρατική χρηματοδότηση που οφείλεται στην εξαετή οικονομική κρίση που βιώνει η Ελλάδα και στα δημοσιονομικά μέτρα που επιβλήθηκαν στο πλαίσιο του διεθνούς προγράμματος διάσωσης της χώρας. Τα θύματα εμπορίας και διακίνησης είχαν πρόσβαση σε έναν κρατικό ξενώνα έκτακτης ανάγκης για θύματα βίας πριν παραπεμφθούν σε κάποιον από τους 21 κρατικούς ξενώνες για θύματα βίας, ανεξάρτητα από την κατάσταση της άδειας παραμονής τους. Μόνο θύματα με άδειες παραμονής ή υπήκοοι της ΕΕ είχαν πρόσβαση στους 21 κρατικούς ξενώνες. Επίσης, ΜΚΟ διαχειρίζονται ξενώνες χρηματοδοτούμενους από το κράτος και από ιδιωτικά κονδύλια όπου παραπέμπονται παιδιά, συμπεριλαμβανομένων θυμάτων εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων, για να βρουν καταφύγιο και υπηρεσίες υποστήριξης. Η κυβέρνηση είχε συνάψει συμφωνίες και πρωτόκολλα συνεργασίας με τρεις ΜΚΟ για στέγαση, προστασία και αρωγή
παιδιών που κινδυνεύουν, συμπεριλαμβανομένων ανήλικων θυμάτων εμπορίας ανθρώπων και γυναικών θυμάτων βίας, καθώς και θυμάτων εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων. Το κράτος προσέφερε δωρεές σε είδος, δηλαδή κτήρια χωρίς έξοδα ενοικίου, για να στεγαστούν τέσσερις ξενώνες ΜΚΟ που συνδράμουν θύματα βίας. Είκοσι επίσημα αναγνωρισμένα θύματα εμπορίας ανθρώπων και 10 πιθανά θύματα έλαβαν υπηρεσίες χρηματοδοτούμενες από το κράτος οι οποίες περιλάμβαναν ψυχολογική υποστήριξη, ιατρική φροντίδα και νομική βοήθεια. Δεκαοκτώ θύματα εμπορίας για σεξουαλική εκμετάλλευση έμειναν σε κρατικούς ξενώνες. ΜΚΟ παρείχαν καταφύγιο σε άλλα 13 θύματα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων. Ο μοναδικός ξενώνας στην Ελλάδα αποκλειστικά για θύματα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων, ο οποίος είναι επίσης ο μοναδικός ξενώνας που μπορεί να δεχθεί άνδρες θύματα, βρισκόταν υπό τη διαχείριση μίας ιδιωτικά χρηματοδοτούμενης ΜΚΟ. Τα παιδιά θύματα φιλοξενούνταν σε κρατικούς ξενώνες, ξενώνες ΜΚΟ και σε εγκαταστάσεις για ασυνόδευτους ανήλικους, αλλά όχι σε εξειδικευμένες εγκαταστάσεις για θύματα εμπορίας ανθρώπων. Σύμφωνα μεκάποιες αναφορές, υπήρχαν δυσκολίες στο θέμα της παροχής ιατρικής φροντίδας στα θύματα, επειδή κάποιοι εργαζόμενοι στον χώρο της υγείας δεν γνώριζαν τις διατάξεις που αφορούσαν την παροχή φροντίδας στα θύματα. Η κυβέρνηση εκπαίδευσε όργανα επιβολής της τάξης, υπαλλήλους υπηρεσιών μετανάστευσης, υπαλλήλους κοινωνικών υπηρεσιών, επιθεωρητές εργασίας και εργαζομένους από τον χώρο της υγείας ώστε να ακολουθούν τις γραπτές οδηγίες αναγνώρισης των θυμάτων εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων και να μπορούν να τα εντοπίζουν. Η Αστυνομία διέθετε διαδικασία ελέγχου για να διασφαλίζει ότι τα πιθανά θύματα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων τα οποία συλλαμβάνονται, δεν απελαύνονται ούτε στέλνονται σε κέντρα κράτησης μεταναστών και ΜΚΟ συνέστησαν να καταστεί υποχρεωτική η επίσημη εκπαίδευση του προσωπικού στα κέντρα κράτησης μεταναστών. ΜΚΟ ανέφεραν ότι η συνεργασία με τις μονάδες δίωξης κατά της εμποριας ανθρώπων της Ελληνικής Αστυνομίας ήταν θετική και επισήμαναν ότι βελτιώθηκαν οι διαδικασίες αναγνώρισης των θυμάτων, αν και υστερούσαν ακόμη, ιδιαίτερα στα χερσαία και στα θαλάσσια σύνορα. Η ελληνική νομοθεσία παρέχει προστασία στους μάρτυρες κατά τη διάρκεια της δίκης, αλλά κάποια ΜΚΟ δήλωσε ότι, μέχρι σήμερα, κανένα θύμα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων δεν έλαβε πλήρη προστασία μάρτυρος. Επίσης, η ελληνική νομοθεσία προβλέπει την παρουσία επαγγελματιών ψυχικής υγείας όταν καταθέτουν τα θύματα και επιτρέπει τη χρήση οπτικοακουστικής τεχνολογίας για ένορκη κατάθεση εξ αποστάσεως, αλλά πολλά δικαστήρια δεν είχαν τη δυνατότητα χρήσης τέτοιων μέσων. Σε αλλοδαπούς υπηκόους τους οποίους ο εισαγγελέας αναγνώρισε ως θύματα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων μπορούσε να παρασχεθεί άδεια παραμονής ενός έτους, ανανεώσιμη κάθε δύο χρόνια, για όσο διάστημα διαρκούσε η ποινική έρευνα. Το 2014, η ελληνική πολιτεία δεν εξέδωσε νέες άδειες προσωρινής παραμονής σε θύματα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων, ενώ το 2013 είχε εκδώσει 12. Οι Αρχές ανανέωσαν τις προσωρινές άδειες παραμονής 32 γυναικών, θυμάτων εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων, έναντι 42 ανανεώσεων αδειών παραμονής το 2013. Μία αλλαγή στη διαδικασία έκδοσης και ανανέωσης των αδειών παραμονής απαιτεί από όλους τους αιτούντες, συμπεριλαμβανομένων των θυμάτων εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων, να διαθέτουν όλα τα έγγραφα που απαιτούνται για να εξακριβωθεί η κατάστασή τους. Η ελληνική νομοθεσία απαλλάσσει τα θύματα από ποινές για παράνομες πράξεις που διαπράχθηκαν επειδή υπήρξαν θύματα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων, αλλά αναφέρθηκε ότι οι Ελληνικές αρχές συνελάμβαναν
και κρατούσαν τέτοια θύματα για αδικήματα που είχαν σχέση με την πορνεία, χωρίς να εξετάζουν αν υπήρχαν ενδείξεις εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων. ΠΡΟΛΗΨΗ Η κυβέρνηση συνέχισε τις προσπάθειες πρόληψης της εμπορίας ανθρώπων. Το Γραφείο του Εθνικού Εισηγητή για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων, το οποίο είναι επιφορτισμένο με τον συντονισμό των ενεργειών καταπολέμησης της εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων, συνέχισε να στελεχώνεται. Δεν υπήρχε αποκλειστικό εθνικό σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση της εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων, αλλά η ευαισθητοποίηση και η εκπαίδευση σε τέτοια θέματα περιλαμβάνονταν στο εθνικό σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Για να αντιμετωπιστεί η εμπορία και διακίνηση ανθρώπων για εργασιακή εκμετάλλευση, το Γραφείο του Εθνικού Εισηγητή υπέγραψε πρωτόκολλο συνεργασίας με δίκτυο εταιρειών που έχουν δεσμευθεί να συνεργάζονται με αλυσίδες εφοδιασμού οι οποίες δεν χρησιμοποιούν σκλάβους. Επίσης, το Γραφείο του Εθνικού Εισηγητή υποστήριξε πολλές εκδηλώσεις για να αυξήσει την ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων. Η κυβέρνηση συνέχισε την καμπάνια ευαισθητοποίησης του κοινού που αναφέρεται στην τηλεφωνική γραμμή άμεσης επικοινωνίας για τις γυναίκες θύματα βίας, συμπεριλαμβανομένων και των θυμάτων εμπορίας και διακίνησης, ενώ συνέχισε την καμπάνια ευαισθητοποίησης πολιτών κατά του φαινομένου στην τηλεόραση, τους ραδιοφωνικούς σταθμούς και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με επίκεντρο τις γυναίκες θύματα βίας συμπεριλαμβανομένων και των θυμάτων εμπορίας και διακίνησης. ΜΚΟ ανέφεραν την ανάγκη να ενταθούν οι προσπάθειες πρόληψης της εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων στις μεθοριακές περιοχές της Ελλάδας όπου είναι συγκεντρωμένοι μειονοτικοί πληθυσμοί Ρομά και Μουσουλμάνων. Τον Απρίλιο του 2014, η κυβέρνηση επικύρωσε τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για Δράση κατά της Εμπορίας Ανθρώπων και κατέβαλε προσπάθειες για μείωση της ζήτησης αμειβομένων σεξουαλικών υπηρεσιών, ενώ παρείχε στο διπλωματικό προσωπικό της κατευθυντήριες γραμμές για την καταπολέμηση της εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων. Στο πλαίσιο αυτό, δόθηκαν στους νέους Έλληνες διπλωμάτες εγχειρίδια για την αναγνώριση θυμάτων εμπορίας ανθρώπων ώστε να διευκολυνθεί η χορήγηση βίζας σε αυτά τα άτομα.