Τίτλος: Έρευνα και καταγραφή των δημογραφικών χαρακτηριστικών και των δεικτών νοσηρότητας. ΔΙΚΕΔΥ Ιωάννινα, Έβρος, Σέρρες και Φλώρινα.

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 2000-2004

Τίτλος: Έρευνα και καταγραφή των δημογραφικών χαρακτηριστικών και των δεικτών νοσηρότητας. ΔΙΚΕΔΥ Ιωάννινα, Έβρος, Σέρρες και Φλώρινα. Interreg II Επιστημονικός Υπεύθυνος: Αναστασία Ρουμελιώτη Χρηματοδότης: Υπ. Υγείας - Ευρωπαϊκή Ένωση Στόχος Προγράμματος: Αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης με τη δημιουργία του υγειονομικού χάρτη της περιοχής των ΔΙΚΕΔΥ μέσα από την οποία θα αναδειχθούν τα σημαντικότερα προβλήματα υγείας του πληθυσμού και οι ανεπάρκειες του υγειονομικού τομέα. Ορθολογική αξιολόγηση των αναγκών υγείας και ιεράρχηση των αντίστοιχων προτεραιοτήτων για συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού της περιοχής ώστε να οργανωθούν αποτελεσματικά προγράμματα πρόληψης και προαγωγής της Υγείας. Μεθοδολογία: Σύνταξη και αποστολή Ερωτηματολογίου και Απογραφικών Δελτίων στις Υπηρεσίες Υγείας της περιοχής ευθύνης των ΔΙΚΕΔΥ. Συγκέντρωση προσθέτων υπηρεσιακών στοιχείων που αφορούν την οργάνωση, τη λειτουργία και την επάρκεια των συγκεκριμένων Υπηρεσιών Υγείας της περιοχής των ΔΙΚΕΔΥ. Επιτόπια δειγματοληπτική έρευνα συγχρονικού τύπου (cross-sectional) για τη μελέτη κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών παραγόντων, που συνδέονται και επηρεάζουν τη νοσηρότητα στη περιοχή των ΔΙΚΕΔΥ. Αποτελέσματα: Κρίνεται αναγκαία η προσπάθεια για αποκέντρωση των Υπηρεσιών Υγείας και προώθηση της προληπτικής Ιατρικής σε επίπεδο περιφέρειας μέσω ενός ορθολογικού σχεδιασμού λαμβάνοντας υπ όψιν, παράγοντες δημογραφικούς επιδημιολογικούς, κοινωνικούς, ώστε να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι υφιστάμενες σήμερα ροές διακίνησης αρρώστων σε επίπεδο τοπικό ή διασυνοριακό. Στην παρούσα μελέτη καταγράφηκε ένας πολύ περιορισμένος έως μηδενικός αριθμός προγραμμάτων πρόληψης και προαγωγής υγείας. Δημιουργία βάσης δεδομένων για την πρόληψη προβλημάτων δημόσιας υγείας. Ενημέρωση των κατοίκων των συγκεκριμένων περιοχών σε θέματα δημόσιας υγείας και προληπτικής ιατρικής. Σε περιοχές απομακρυσμένες από τις υπηρεσίες υγείας θα πρέπει να οργανωθούν κινητές υγειονομικές μονάδες κατάλληλα στελεχωμένες, ώστε να καλύπτουν με επάρκεια τις ανάγκες του πληθυσμού. Συνεχή εκπαίδευση του ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού για την αντιμετώπιση επιδημιών. Εξοπλισμός όλων των υγειονομικών μονάδων, με σκοπό τη μέγιστη δυ- 19

20 νατή διερεύνηση των διαγνωστικών-θεραπευτικών δυνατοτήτων. Είναι αναγκαία η διασύνδεση των Πρωτοβάθμιων υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα του συστήματος υγείας ώστε να βρίσκονται σε στενή λειτουργική επαφή-συνεργασία τόσο μεταξύ τους όσο και με άλλες υπηρεσίες προληπτικού ελέγχου Εθνικά-Διακρατικά-Διεθνώς (WHO κ.ά.).

Τίτλος: Έρευνα καταγραφή παραγόντων κινδύνου του πληθυσμού. ΔΙΚΕΔΥ Ιωάννινα, Έβρος, Σέρρες και Φλώρινα. Interreg II Επιστημονικός Υπεύθυνος: Αναστασία Ρουμελιώτη Χρηματοδότης: Υπ. Υγείας-Ευρωπαϊκή Ένωση Στόχος Προγράμματος: Η καταγραφή των παραγόντων κινδύνου του πληθυσμού της περιοχής ευθύνης των ΔΙΚΕΔΥ. Η μελέτη επιδημιολογικά των αιτιολογικών παραγόντων κινδύνου που έχουν ενοχοποιηθεί σε παγκόσμιες επιδημιολογικές έρευνες για νοσήματα στον πληθυσμό ώστε να ληφθούν απαραίτητα μέτρα. Μεθοδολογία: Συμπλήρωση ερωτηματολογίων, ποσοτική έρευνα από 1000 άτομα. Συνεντεύξεις, ποιοτική έρευνα. Αποτελέσματα: Κρίνεται αναγκαία η προσπάθεια για αποκέντρωση των Υπηρεσιών Υγείας και προώθηση της προληπτικής Ιατρικής σε επίπεδο τοπικό ή διασυνοριακό μέσω ενός ορθολογικού σχεδιασμού λαμβάνοντας υπ όψιν παράγοντες δημογραφικούς επιδημιολογικούς, κοινωνικούς, ώστε να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι ανάγκες. Η φροντίδα για τη δημόσια υγεία στις παραμεθόριες περιοχές αποτελεί υποχρέωση και αναγκαιότητα. Σχεδιασμός-Ανάπτυξη προγραμμάτων πρόληψης και προαγωγής υγείας. Σε περιοχές απομακρυσμένες από τις υπηρεσίες υγείας θα πρέπει να οργανωθούν κινητές υγειονομικές μονάδες, κατάλληλα στελεχωμένες ώστε να καλύπτουν με επάρκεια τις ανάγκες του πληθυσμού. Στο θέμα του εξοπλισμού πρέπει να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για τη μέγιστη δυνατή διερεύνηση των διαγνωστικών θεραπευτικών δυνατοτήτων όλων των υγειονομικών μονάδων. Συνεργασία και συντονισμός φορέων. Είναι αναγκαία η διασύνδεση των Πρωτοβάθμιων υπηρεσιών με όλα τα επίπεδα του συστήματος υγείας ώστε να βρίσκονται σε στενή λειτουργική επαφή-συνεργασία τόσο μεταξύ τους όσο και με άλλες υπηρεσίες προληπτικού ελέγχου Εθνικά-Διακρατικά-Διεθνώς (WHO κ.ά.). 21

22 Τίτλος: Έρευνα για επιπολασμό και επίπτωση AIDS. ΔΙΚΕΔΥ Ιωάννινα, Σέρρες και Φλώρινα. Interreg II Επιστημονικός Υπεύθυνος: Αναστασία Ρουμελιώτη Χρηματοδότης: Υπ. Υγείας-Ευρωπαϊκή Ένωση Στόχος Προγράμματος: Διερεύνηση της διασποράς της HIV/AIDS λοίμωξης στον πληθυσμό ευθύνης των ΔΙΚΕΔΥ και ο προσδιορισμός των παραγόντων που την επηρεάζουν. Μεθοδολογία: Συμπλήρωση επιδημιολογικών στοιχείων από 1500 άτομα. Λήψη αίματος από 1500 άτομα. Συλλογή δεδομένων HIV λοίμωξης από αιμοδοσίες. Έρευνα κρουσμάτων AIDS. Αποτελέσματα: Κύριες πηγές ενημέρωσης των ερωτηθέντων ήταν η τηλεόραση και το ραδιόφωνο και σχεδόν στο σύνολό τους πιστεύουν ότι τα ενημερωτικά σεμινάρια είναι χρήσιμα. Όλοι γνωρίζουν ότι το AIDS μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή, ενώ συγχρόνως υπάρχει και λανθασμένη γνώση για τους τρόπους μετάδοσης. Οι γυναίκες σε μεγαλύτερη συχνότητα αναφέρουν ότι έχουν πιστή μονογαμική σχέση. Η χρήση προφυλακτικού με τους περιστασιακούς ερωτικούς συντρόφους βρέθηκε υψηλότερη εκείνης με το μόνιμο. Ενώ θεωρούν ότι το AIDS απειλεί την περιοχή τους, λίγοι πιστεύουν ότι υπάρχουν ήδη κρούσματα στην περιοχή τους. Ο αριθμός των ελεγχθέντων για anti-hiv ήταν πολύ μικρός. Διαπιστώθηκε ότι το μορφωτικό επίπεδο επηρεάζει θετικά τη γνώση-τη σωστή κυρίως γνώση-σε σχέση με τους τρόπους μετάδοσης του ιού, όπως επίσης και τη συνειδητοποίηση του κινδύνου για πιθανή μόλυνση.

Τίτλος: Έρευνα για επιπολασμό και επίπτωση Ηπατίτιδας Β, C. ΔΙΚΕΔΥ Ιωάννινα, Σέρρες και Φλώρινα. Interreg II Επιστημονικός Υπεύθυνος: Αναστασία Ρουμελιώτη Χρηματοδότης: Υπ. Υγείας-Ευρωπαϊκή Ένωση Στόχος Προγράμματος: Έρευνα της διασποράς των λοιμώξεων από HBV και HCV στον πληθυσμό ευθύνης των ΔΙΚΕΔΥ και έρευνα για συμμετοχή παραγόντων που σχετίζονται με τη νόμιμη ή παράνομη διασυνοριακή μετακίνηση ανθρώπων στη διαμόρφωση της διασποράς. Μεθοδολογία: Λήψη αίματος από 700 άτομα. Συμπλήρωση επιδημιολογικού δελτίου από 700 άτομα. Προσδιορισμός HBsAg, anti-hbc, anti-hbs, anti-hcv με ανοσοενζυμική μεθοδολογία. Καταγραφή νοσηλευόμενων κρουσμάτων ηπατίτιδας B και C. Αποτελέσματα: Σύμφωνα με τα δεδομένα της παρούσας έρευνας προτείνεται: συστηματική εφαρμογή προγράμματος εμβολιασμού κατά της ηπατίτιδας Β σε νεογέννητα και εφήβους οργάνωση δομών εφαρμογής του εμβολιασμού συστηματικός έλεγχος εγκύων, για την ανεύρεση HBsAg θετικών γυναικών και προφύλαξη των νεογνών με ενεργητική και παθητική ανοσοπροφύλαξη διερεύνηση του HBsAg στις οικογένειες των φορέων (σύζυγος, παιδιά, αδέλφια, γονείς) και συστηματική εφαρμογή εμβολίου στους ευαίσθητους στον HBV υποχρεωτική δήλωση κρουσμάτων οξείας ηπατίτιδας B και C εφαρμογή κοινών προγραμμάτων πρόληψης της ηπατίτιδας B και C σε πληθυσμιακές ομάδες με υψηλό κίνδυνο λοίμωξης διερεύνηση της συχνότητας του HBsAg και anti-hcv και της πηγής μόλυνσης στις γειτονικές χώρες και ανάπτυξη κοινών στρατηγικών αντιμετώπισης. Συνεργασία με τις χώρες όπως Βουλγαρία, Αλβανία, Γιουγκοσλαβία για τη συνεχή καταγραφή και παρακολούθηση της ιοφορίας στις χώρες αυτές ανάπτυξη δομών συνεργασίας Δ/νσης Υγιεινής-Νοσοκομείων-Κέντρων Υγείας και ιδιωτών ιατρών με τα ΔΙΚΕΔΥ και την Κεντρική Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας εφαρμογή προγράμματος αναζήτησης και θεραπείας των φορέων HBsAg στο νομό Σερρών και σε συγκεκριμένες περιοχές των νομών Ιωαννίνων και Φλώρινας, για την πρόληψη της εξέλιξης της χρόνιας HBV λοίμωξης σε κίρρωση και Ca ήπατος. 23

24 Τίτλος: Έρευνα για επιπολασμό και επίπτωση Ηπατίτιδας Α, Ε. ΔΙΚΕΔΥ Ιωάννινα, Σέρρες, Έβρος και Φλώρινα. Interreg II Επιστημονικός Υπεύθυνος: Αναστασία Ρουμελιώτη Χρηματοδότης: Υπ. Υγείας - Ευρωπαϊκή Ένωση Στόχος Προγράμματος: Έρευνα της διασποράς της ηπατίτιδας Α και Ε στον πληθυσμό ευθύνης των ΔΙΚΕΔΥ και η διερεύνηση της πιθανής συμμετοχής παραγόντων οι οποίοι σχετίζονται με τη νόμιμη ή παράνομη διασυνοριακή μετακίνηση ανθρώπων. Μεθοδολογία: Λήψη αίματος από 900 άτομα. Συμπλήρωση επιδημιολογικού δελτίου από 900 άτομα. Προσδιορισμός anti-hαv με ανοσοενζυμική μέθοδο. Προσδιορισμός anti-hεv με ανοσοενζυμική μέθοδο. Καταγραφή νοσηλευόμενων κρουσμάτων ηπατίτιδας Α και Ε. Αποτελέσματα: 1. Περίπου 3 στα 10 άτομα στο Ν. Ιωαννίνων έχουν έλθει σε επαφή με τον HAV. 2. Η συχνότητα προσβολής από τον HAV αυξάνει με την ηλικία. 3. Άτομα μέχρι την ηλικία των 24 ετών έχουν σημαντικά χαμηλότερη συχνότητα προσβολής σε σχέση με άτομα μεγαλύτερων ηλικιών. 4. Η συχνότητα προσβολής των γυναικών βρέθηκε υψηλότερη εκείνης των ανδρών. 5. Η στατιστική ανάλυση με πολλαπλή εξάρτηση έδειξε ότι ο σημαντικότερος παράγοντας που διαμορφώνει τον επιπολασμό των anti-hαv είναι η ηλικία. 6. Το επιδημιολογικό προφίλ δείχνει ότι δεν αναμένεται σημαντικός αριθμός κρουσμάτων ηπατίτιδας Α μεταξύ των ενηλίκων.

Τίτλος: Αξιολόγηση εφαρμοσθέντων μέτρων πρόληψης λοιμωδών νοσημάτων (Ηπατίτιδων, AIDS, κ.λπ.) με επιδημιολογική έρευνα. ΔΙΚΕΔΥ Ιωάννινα, Έβρος, Σέρρες και Φλώρινα. Interreg ΙΙ Επιστημονικός Υπεύθυνος: Αναστασία Ρουμελιώτη Χρηματοδότης: Υπ. Υγείας-Ευρωπαϊκή Ένωση Στόχος Προγράμματος: Η μέτρηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων πρόληψης που προκύπτουν από καταγραφή του επιπολασμού των ηπατίτιδων-aids. Μεθοδολογία: Επιτόπια έρευνα-αξιολόγηση των δεξιοτήτων επαγγελματιών υγείας. Επιτόπια αξιολόγηση ετοιμότητας υπηρεσιών υγείας με την παρακολούθηση της δυνατότητας αποτελεσματικής παρέμβασης στην αντιμετώπιση ηπατίτιδων και AIDS. Καταγραφή της ικανοποίησης του εκτεθέντος πληθυσμού από την αντιμετώπιση. Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της παρέμβασης. Αποτελέσματα: 1. Εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών υγείας για τακτική και πλήρη καταγραφή των κρουσμάτων των λοιμωδών νοσημάτων και όλων των στοιχείων που αφορούν τα συγκεκριμένα περιστατικά. 2. Σχεδιασμό και εφαρμογή προγραμμάτων κατάρτισης προς τους επαγγελματίες υγείας σε όλους τους τομείς των λοιμωδών νοσημάτων, όπως φυσική ιστορία, ιολογία, συμπτώματα τρόπου μετάδοσης, κινδύνους μετάδοσης στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, κινδύνους μετάδοσης στο γενικό πληθυσμό, κινδύνους μετάδοσης στους ερωτικούς συντρόφους, κινδύνους μετάδοσης από κοινή χρήση βελονών ή συρίγγων, μέτρα προφύλαξης, ανάλογα με την ειδικότητα με σκοπό την πρόληψη των λοιμωδών νοσημάτων. 3. Οι παρεμβάσεις πρέπει να επικεντρωθούν όχι τόσο στο AIDS για το οποίο οι επαγγελματίες υγείας εμφανίζονται να έχουν επαρκή γνώση αλλά στις Ηπατίτιδες, τη φυματίωση, τη μηνιγγίτιδα και σε άλλα λοιμώδη νοσήματα. 25

26 Τίτλος: Αξιολόγηση εφαρμοσθέντων μέτρων εξυγίανσης ύδατος επεξεργασμένων αποβλήτων. ΔΙΚΕΔΥ Ιωάννινα, Έβρος, Σέρρες και Φλώρινα. Interreg II Επιστημονικός Υπεύθυνος: Αναστασία Ρουμελιώτη Χρηματοδότης: Υπ. Υγείας - Ευρωπαϊκή Ένωση Στόχος Προγράμματος: Σκοπός του παρόντος ερευνητικού προγράμματος είναι η εφαρμογή στην πράξη του σχεδίου δράσης υγειονομικού ελέγχου που έχει οργανωθεί στα πλαίσια προηγμένων δράσεων του προγράμματος. Μεθοδολογία: Θα παρακολουθηθεί η εφαρμογή του στην πράξη, θα διαπιστωθούν οι τυχόν ελλείψεις στο σχεδιασμό αλλά και οι τυχόν διοικητικές αδυναμίες κατά την υλοποίηση του προγράμματος. Θα γίνουν οι απαραίτητες διορθωτικές παρεμβάσεις, θα αναδιατυπωθούν τα μέτρα προστασίας και θα οριστικοποιηθεί το σχέδιο δράσης. Αποτελέσματα: Το πρόγραμμα υγειονομικού ελέγχου με τις συμπληρώσεις που έγιναν στα πλαίσια του παρόντος προγράμματος, είναι λειτουργικό και αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για την υλοποίηση επιδημιολογικών μελετών και κυρίως στη λήψη αποφάσεων. Τα ΔΙΚΕΔΥ θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να τροφοδοτούν και να ενημερώνουν τη βάση δεδομένων, ώστε να απεικονίζεται η υπάρχουσα κατάσταση. Για το σκοπό αυτό, θα πρέπει να ληφθούν τα απαραίτητα Διοικητικά μέτρα ώστε το ΔΙΚΕΔΥ να αποτελέσει το κέντρο αναφοράς και τεκμηρίωσης των πληροφοριών που σχετίζονται με την υγειονομική κατάσταση του Νομού.

Τίτλος: Έρευνα επίπτωσης λοιμωδών νοσημάτων. ΔΙΚΕΔΥ Ιωάννινα, Έβρος, Σέρρες και Φλώρινα. Interreg II Επιστημονικός Υπεύθυνος: Αναστασία Ρουμελιώτη Χρηματοδότης: Υπ. Υγείας-Ευρωπαϊκή Ένωση Στόχος Προγράμματος: Καθορισμός επίπτωσης σοβαρών προλήψιμων λοιμωδών νοσημάτων στην περιοχή ευθύνης των ΔΙΚΕΔΥ. Επιδημιολογική διερεύνηση κρουσμάτων (αναζήτηση πηγής, μόλυνσης, δευτερογενών κρουσμάτων κ.λπ.). Αντιμετώπιση σε επίπεδο Δημόσιας Υγείας. Μεθοδολογία: Συνεχής επιτόπια αναζήτηση και καταγραφή κρουσμάτων. Συμπλήρωση επιδημιολογικού ιστορικού. Αποτύπωση-καταγραφή δευτερογενών-τριτογενών κρουσμάτων. Αποτελέσματα: Η Ηπατίτιδα Α πρέπει να απασχολήσει τις υγειονομικές υπηρεσίες του Νομού Έβρου, ενώ η Ηπατίτιδα Β αυτές του Νομού Σερρών. Η Ηπατίτιδα C δεν αποτελεί πρόβλημα για κανένα νομό. Η φυματίωση θα πρέπει να απασχολήσει τη Νομαρχία Έβρου και λιγότερο τις υγειονομικές υπηρεσίες του Νομού Σερρών. Επίσης, η ιλαρά και η ανεμοβλογιά θα πρέπει να απασχολήσουν τις υγειονομικές υπηρεσίες της Νομαρχίας Σερρών και λιγότερο των υπολοίπων νομών. 27

28 Τίτλος: Πρόγραμμα εκπαίδευσης στελεχών υγείας-διεπιστημονική συνεργασία για την αντιμετώπιση λοιμωδών νοσημάτων στην Αλβανία και Σκόπια Επιστημονικός Υπεύθυνος: Καθ. Αναστασία Ρουμελιώτη Χρηματοδότης: Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας Στόχος Προγράμματος: Το προτεινόμενο πρόγραμμα αφορούσε στην εκπαίδευση στελεχών ικανών για: το σχεδιασμό, υλοποίηση, αξιολόγηση προγραμμάτων Δημόσιας Υγείας και Αγωγής Υγείας την αντιμετώπιση, παρακολούθηση, συντονισμό και υποβοήθηση των ενεργειών για την πρόληψη της εξάπλωσης ειδικών μεταδοτικών νοσημάτων. Μεθοδολογία: Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε με την κατάρτιση στελεχών υγείας από την Αλβανία και τα Σκόπια (θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση) ως εξής: Μεθοδολογία επιδημιολογικής έρευνας. Αρχές και μέθοδοι υλοποίησης αναδρομικής προοπτικής και διασκοπικής έρευνας. Αρχές και Μεθοδολογία συλλογής υλικού. Επεξεργασία και αξιολόγηση δεδομένων επιδημιολογικής έρευνας. Συστήματα και μέθοδοι καταγραφής λοιμωδών νοσημάτων. Επιδημιολογία, διάγνωση, αντιμετώπιση ειδικών λοιμωδών νοσημάτων κοινού ενδιαφέροντος (Ηπατίτιδα Α, Β, AIDS, μηνιγγίτιδα κ.λπ.). Μεθοδολογία προσέγγισης-ενημέρωσης γενικού κοινού και ειδικών πληθυσμιακών ομάδων σε κίνδυνο λοίμωξης, με στόχο την προαγωγή της υγείας τους. Αποτελέσματα: Τα καταρτιζόμενα στελέχη των υπηρεσιών υγείας, μετά την κατάρτισή τους είναι ικανά για: την επαγρύπνηση και παρακολούθηση της εξέλιξης των ειδικών αυτών λοιμώξεων, συλλέγοντας και αξιολογώντας επιδημιολογικά στοιχεία, καθώς επίσης και για τη λήψη κάθε απαραίτητου μέτρου την ενημέρωση, πρόληψη, περίθαλψη, νοσηλεία και την κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξη φορέων και ασθενών με Λοιμώδη Νοσήματα τη διεξαγωγή ερευνητικών εργασιών, με κριτήρια την προστασία και προαγωγή της Δημόσιας Υγείας τη συνεργασία με τις Ελληνικές κρατικές υπηρεσίες και ερευνητικά ιδρύματα που έχουν παρόμοιες δραστηριότητες την οργάνωση συνεδρίων, διαλέξεων, ανακοινώσεων και κάθε είδους επιστημονικών και ενημερωτικών δραστηριοτήτων σχετικών με το αντικείμενο των Λοιμωδών Νοσημάτων την ενημέρωση του πληθυσμού, και ιδίως των ομάδων υψηλού κινδύνου.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα συνετέλεσε στο να: επιστρατεύσει την πείρα και την εμπειρία της Ε.Σ.Δ.Υ. στον τομέα της εκπαίδευσης και να τη χρησιμοποιήσει στα Βαλκάνια. δημιουργήσει ένα μηχανισμό εκπαίδευσης στη Δημόσια υγεία μέσω της ανάπτυξης εκπαιδευτικών προγραμμάτων ανταλλαγής επιστημονικού προσωπικού στον τομέα της Δημόσιας Υγείας. δημιουργηθούν αποθέματα «ειδικών» στις Βαλκανικές χώρες οι οποίοι θα κληθούν να στελεχώσουν και να υλοποιήσουν με επιτυχία προγράμματα Δημόσιας Υγείας. δημιουργήσει μηχανισμούς συνεργασίας και παροχής συμβουλών στη δημόσια υγεία. ενισχυθούν οι συνεργασίες μεταξύ των Υπουργείων Υγείας των αντίστοιχων χωρών. προωθηθεί ο διάλογος σε θέματα Δημόσιας Υγείας στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. 29

30 Τίτλος: Μελέτη εκτίμησης αναγκών για την ικανότητα και αποτελεσματικότητα των χωρών της Μεσογείου (Αίγυπτος, Ισραήλ, Συρία, Ιορδανία, Παλαιστίνη) στην αντιμετώπιση λοιμωδών νοσημάτων και κυρίως HIV/AIDS Επιστημονικός Υπεύθυνος: Καθ. Αναστασία Ρουμελιώτη Χρηματοδότης: ΥΠΕΘΟ Στόχος Προγράμματος: Κύριο στόχο του Προγράμματος αποτελεί η διερεύνηση των σημαντικότερων προβλημάτων υγείας στα κράτη-στόχο και η καταγραφή προτεραιοτήτων και αναγκών, ειδικότερα όσον αφορά την πρόληψη των λοιμωδών νοσημάτων με κύριους στόχους τις Ηπατίτιδες και το AIDS. Απώτερο στόχο της επισήμανσης και καταγραφής των προβλημάτων και αναγκών των κρατών αποτελεί η εξειδικευμένη, κατά τόπους, βοήθεια στη διαχείριση των προβλημάτων υγείας, όπως αυτές υποδείχθησαν από την έρευνα, παράλληλα με την ανάπτυξη επιστημονικής συνεργασίας, την ανταλλαγή πληροφοριών σε επίπεδο Δημόσιας Υγείας και τη φιλία μεταξύ των εμπλεκόμενων κρατών. Μεθοδολογία: 1. Καθορισμός του πλάνου δράσης και κοινή αποδοχή της διαδικασίας υλοποίησης και των απαιτήσεων που προέκυψαν κατά την υλοποίηση του προγράμματος. 2. Καθορισμός σταδίων, ενεργειών, συναντήσεων και χρονοδιαγράμματος. 3. Καθορισμός ερωτηματολογίου κοινής αποδοχής. 4. Επιδημιολογική διερεύνηση λοιμωδών νοσημάτων (Ηπατίτιδα A, B, C, και AIDS). 5. Αξιολόγηση της δυνατότητας επαγρύπνησης και παρακολούθηση της εξέλιξης των ειδικών αυτών λοιμώξεων. 6. Διερεύνηση δυνατότητας αντιμετώπισης των παραπάνω λοιμωδών νοσημάτων σε ατομικό και επίπεδο Δημόσιας Υγείας. 7. Αξιολόγηση της εφαρμογής ενημερωτικών προγραμμάτων και προγραμμάτων πρόληψης για την προστασία και προαγωγή της Δημόσιας Υγείας 8. Καθορισμός αναγκών για σχεδιασμό, οργάνωση, αξιολόγηση και αποτελεσματικότητα σχεδιασμού προγραμμάτων πρόληψης και αντιμετώπισης των λοιμωδών νοσημάτων. Αποτελέσματα: Από την υλοποίηση του προγράμματος ανεδείχθησαν οι δυνατότητες των συμμετεχουσών χωρών όσον αφορά στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των λοιμωδών νοσημάτων αλλά και οι τομείς προς τους οποίους θα πρέπει να κατευθυνθούν προγράμματα αναπτυξιακής συνεργασίας. Οι τομείς αυτοί αφορούν στη βελτίωση εκπαίδευσης και εξειδίκευσης του ανθρώπινου δυναμικού του υγειονομικού τομέα, στην ανάπτυξη και εφαρμογή νέας βιοϊατρικής τεχνολογίας, στη δυνατότητα σχεδιασμού, οργάνωσης, εφαρμογής και αξιολόγησης προγραμμάτων δημόσιας υγείας

στον πληθυσμό και σε άλλες ειδικές ομάδες και γενικότερα στην ανάπτυξη δράσεων για την προαγωγή της δημόσιας υγείας τοπικά. Η ενέργεια αυτή έχει οφέλη και για τη χώρα μας, η οποία αποτελεί και το συνδετικό κρίκο της ΕΕ με τις χώρες της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και επίσης εκπληρώθηκε και ο στόχος της επιστημονικής ανάπτυξης και εργασίας και της δημιουργίας κλίματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης και φιλίας μεταξύ των χωρών. 31

32 Τίτλος: Διεπιστημονική συνεργασία αντιμετώπισης λοιμωδών νοσημάτων στην Αλβανία Επιστημονικός Υπεύθυνος: Καθ. Αναστασία Ρουμελιώτη Χρηματοδότης: Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας Στόχος Προγράμματος: 1. Η καταγραφή των αναγκών και ο καθορισμός προτεραιοτήτων για παρέμβαση στο χώρο της Δημόσιας Υγείας στην Αλβανία. 2. Η εκπαίδευση-κατάρτιση στελεχών υγείας της Αλβανίας. Μεθοδολογία: Σχεδιάστηκε η διερεύνηση της Ηπατίτιδας Α, Β, C και του AIDS, αφού για τα νοσήματα αυτά υπάρχουν ενδείξεις ότι έχουν υψηλή διασπορά στην Αλβανία, μεταδίδονται εύκολα και υπάρχουν και οι δυνατότητες άμεσης παρέμβασης. Ο έλεγχος των νοσημάτων αυτών αποφασίστηκε να γίνει μετά από ακριβή γνώση του επιπολασμού τους σε άτομα νεαρής ηλικίας. Για την επιστημονικά άρτια εφαρμογή της συλλογής των δεδομένων έγινε επιτόπια εκπαίδευση και συγγραφή οδηγιών. Η επιδημιολογική έρευνα συνδυάστηκε με εκπαίδευση στελεχών του Ινστιτούτου υγείας της Αλβανίας στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας στις νεότερες μεθόδους διάγνωσης των λοιμωδών νοσημάτων στα οποία κατευθύνθηκε η επιδημιολογική έρευνα. Εκπαίδευση των στελεχών έγινε και τοπικά με τη χρήση CD-ROM, γραπτών οδηγιών και επιτόπιας παρακολούθησης στη μεθοδολογία επιδημιολογικής έρευνας και στις νεότερες μεθόδους κατανόησης του μεγέθους του προβλήματος και της εφαρμογής μέτρων πρόληψης του AIDS και των Ηπατίτιδων Α, Β και C. Αποτελέσματα: Η διασπορά της Ηπατίτιδας Α αρχίζει από πολύ μικρή ηλικία και εκδηλώνεται υποκλινικά. Το επίπεδο διαβίωσης ασκεί ουσιαστικό ρόλο στη μετάδοσή της. Η αυξημένη διασπορά από τη νηπιακή ηλικία δεν ευνοεί την εμφάνιση επιδημιών στα σχολεία, λόγω υψηλής συλλογικής ανοσίας. Η μη εμφάνιση σημαντικού αριθμού κρουσμάτων οξείας Ηπατίτιδας Α δεν σημαίνει περιορισμένη διασπορά του ιού της Ηπατίτιδας Α. Ο μικρός αριθμός οφείλεται στην αυξημένη διασπορά του HAV και στην προσβολή κυρίως ατόμων μικρής ηλικίας στα οποία η λοίμωξη εκδηλώνεται υποκλινικά ή ασυμπτωματικά. Τόσο η συνολική διασπορά του ιού Ηπατίτιδας Β όσο και η εξαιρετικά υψηλή αύξηση της συχνότητας των αντισωμάτων με την πάροδο της ηλικίας υποστηρίζει την ενδοοικογενειακή μετάδοση του ιού. Η διασπορά αυτή του HBV κατατάσσει την περιοχή στις χώρες υψηλού κινδύνου και επιβάλλει την εφαρμογή προληπτικού εμβολιασμού στα νεογέννητα. Η προσβολή από τον ιό της ηπατίτιδας C παρουσίασε αύξηση με την ηλικία (από 0,23%, 1 στα 441 άτομα ηλικίας 6-14 ετών σε 1%, 2 στα 201 άτομα ηλικίας 15 ετών και πάνω).

Στα πλαίσια της έρευνας για τον καθορισμό του μεγέθους του προβλήματος και της πρόληψης της HIV-AIDS λοίμωξης έγιναν: α) Επιβεβαίωση με Western Blot δειγμάτων, τα οποία είχαν βρεθεί με μέθοδο πρωτογενούς ελέγχου θετικά για HIV λοίμωξη. β) Εκπαίδευση σε νεότερες μεθόδους μοριακής βιολογίας για τον καθορισμό των προσβληθέντων από HIV/AIDS ατόμων. γ) Εκπαίδευση στην οργάνωση συστήματος καταγραφής και παρακολούθησης της HIV/AIDS λοίμωξης. δ) Εκπαίδευση στη μεθοδολογία παρέμβασης-ενημέρωσης γενικού πληθυσμού και ειδικών ομάδων. Το πρόγραμμα αυτό με τη θεωρητική και πρακτική του εφαρμογή είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία πυρήνα καταρτισμένων στελεχών με ικανότητα στην αντιμετώπιση και παρακολούθηση σοβαρών λοιμωδών νοσημάτων, στο σχεδιασμό και εφαρμογή μέτρων πρόληψης καθώς επίσης και στην υλοποίηση ερευνητικών προγραμμάτων Δημόσιας Υγείας στην Αλβανία. 33

34 Τίτλος: Σχέδιο Ελληνικής Συνεργασίας με Ιορδανία στον Τομέα της αντιμετώπισης λοιμωδών νοσημάτων Επιστημονικός Υπεύθυνος: Καθ. Αναστασία Ρουμελιώτη Χρηματοδότης: Υπουργείο Εξωτερικών Στόχος Προγράμματος: Η προώθηση της συνεργασίας στον τομέα της Υγείας με την Ιορδανία και μελλοντικά και με άλλες τις χώρες της Μ. Ανατολής. Η δημιουργία ενός πλαισίου συνεργασίας στη Δημόσια Υγεία, το οποίο να αναφέρεται στις αρχές που έθεσε η Συνθήκη του Άμστερνταμ. Η κοινή δράση για την καταγραφή, ιεράρχηση και αξιολόγηση των προβλημάτων Υγείας. Κοινά προγράμματα για την αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας. Η ανάπτυξη μόνιμων δεσμών συνεργασίας στον τομέα της υγείας. Η μεταφορά τεχνογνωσίας και η ανάληψη προγραμμάτων κοινής δράσης και παρέμβασης. Μεθοδολογία: 1. Ανάπτυξη ειδικών μοντέλων κατάρτισης που αποβλέπουν στην αντιμετώπιση, παρακολούθηση, συντονισμό και υποβοήθηση των ενεργειών για την πρόληψη της εξάπλωσης ειδικών μεταδοτικών νοσημάτων και τη θεραπευτική αντιμετώπισή τους. 2. Διαρκής επιμόρφωση (CD-ROM) σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία, η οποία είναι χρήσιμη και για την αξιοποίηση των δεδομένων καθώς και για τη χάραξη στρατηγικών αντιμετώπισης προβλημάτων υγείας. 3. Ολοκληρωμένη παρέμβαση, βελτίωση της Δημόσιας Υγείας στην περιοχή. Αποτελέσματα: Η βελτίωση των υγειονομικών συνθηκών, η προστασία της υγείας και του επιπέδου υγείας της Ιορδανίας. Η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης. Δημιουργία μηχανισμού συνεχούς εκπαίδευσης στη Δημόσια Υγεία μέσω της ανάπτυξης εκπαιδευτικών προγραμμάτων ανταλλαγών επιστημονικού προσωπικού στους τομείς υγείας. Προώθηση διαλόγου σε θέματα Δημόσιας Υγείας. Ενίσχυση συνεργασίας μεταξύ των Υπηρεσιών Υγείας των χωρών. Η προστασία της υγείας των κατοίκων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη μετάδοση επιδημιών από τρίτες χώρες.

Τίτλος: Prevention of AIDS through mass media among the Mediterranean youth (συνεργατικό πρόγραμμα) Επιστημονικός Υπεύθυνος: Καθ. Αναστασία Ρουμελιώτη Χρηματοδότης: Ευρωπαϊκή Ένωση Στόχος Προγράμματος: Ο στόχος του προγράμματος μπορεί να περιληφθεί στα ακόλουθα σημεία: Να εξετασθούν στην κάθε χώρα τα προγράμματα πρόληψης και πληροφόρησης για το AIDS, τα οποία απευθύνονται στους νέους από 11-20 ετών αναλύοντας την τοπική κουλτούρα και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης για το AIDS, όσο αφορά όχι μόνο την πρόληψη αλλά και την εκπαίδευση. Να συσχετισθεί το υλικό που συγκεντρώθηκε από κάθε χώρα και να βρεθούν τα πιθανά κοινά σημεία ή ο τρόπος που γίνεται η ενημέρωση. Να μελετηθούν τα κύρια κοινά χαρακτηριστικά της επικοινωνιακής στρατηγικής για την πρόληψη για το AIDS που χρησιμοποιούνται προς τους νέους στις συμμετέχουσες χώρες. Οι συμμετέχουσες χώρες είναι η Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Μαρόκο, Πορτογαλία και Ισπανία. Μεθοδολογία: 1. Το ενημερωτικό υλικό για την πρόληψη του AIDS που απευθύνεται στους νέους συγκεντρώνεται, αναλύεται και κατηγοριοποιείται. 2. Συσχετίζονται οι επικοινωνιακές στρατηγικές που προέρχονται από διαφορετικές χώρες, μελετάται η γλώσσα, το στυλ και ο τρόπος προσέγγισης των νέων σχετικά με την πληροφόρηση του AIDS. 3. Σκοπεύει σε μια ευρεία κυκλοφορία του ενημερωτικού υλικού για το AIDS. Αποτελέσματα: Κατά τη διάρκεια του 2000 και 2001 έγινε προσπάθεια να συγκεντρωθεί το επικοινωνιακό υλικό των τελευταίων 15 χρόνων για το AIDS σε δημοσίευση, οπτικοακουστικό και multimedia μορφή. Το υλικό έχει κατηγοριοποιηθεί και αναλυθεί ώστε να γίνει πιο προσιτό σε κάθε ενδιαφερόμενο αλλά και στον ερευνητή επιστήμονα. Δημοσιεύσεις: 1. Το 2002 δημοσιεύθηκε το βιβλίο με τίτλο From the Plague to Silence από το Centro Studi Gruppo Abele, Turin 2002, που περιέχει τα αποτελέσματα και τα πορίσματα του προαναφερθέντος προγράμματος. 2. Το Δεκέμβριο του 2001 από το Torino έγινε μια διεθνείς Conference, με τίτλο AIDS and youth. From the plague to silence Η Ελλάδα συμμετείχε με επικοινωνιακό υλικό, poster και ομιλία με θέμα Educational communication in Greece. 3. Τα αποτελέσματα είναι τώρα στο internet στο site www.pammyproject.org. 35

36 Τίτλος: EUROPAP (European Intervention Project AIDS Prevention for prostitutes). POLICY HEALTH AND SAFETY (2000-2002). POLICY Working Group (2002-2003) Επιστημονικός Υπεύθυνος: Καθ. Αναστασία Ρουμελιώτη Χρηματοδότης: Ευρωπαϊκή Ένωση Στόχος Προγράμματος: Στόχος η ενημέρωση του Ευρωπαϊκού δικτύου (website) που δραστηριοποιείται στο χώρο της πορνείας για την εφαρμογή του νόμου 2734, που αφορά στα εκδιδόμενα με αμοιβή άτομα και τέθηκε σε ισχύ στην Ελλάδα τον Αύγουστο 1999. Η δημιουργία προτάσεων πάνω στην πολιτική και τη στρατηγική, για την προστασία της υγείας των εκδιδόμενων γυναικών από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) και το AIDS. Μεθοδολογία: Διερεύνηση και αναλυτική αναφορά στην Πολιτική Υγείας, που εφαρμόζεται στη χώρα για τα εκδιδόμενα άτομα στη λειτουργία του Αντιαφροδισιακού Ιατρείου στην Αθήνα. Ενημέρωση για το χώρο και την υγεία των επαγγελματιών εκδιδόμενων ατόμων από την Πρόεδρο του Συλλόγου Εκδιδόμενων Γυναικών. Συγκέντρωση στοιχείων από το χώρο της παραδοσιακής πορνείας, κυρίως όμως από το χώρο που δρουν οι μετανάστριες (trafficking). Δημιουργία ποικίλων μορφών παρέμβασης για ενημέρωση και προφύλαξη από τα ΣΜΝ, των εκδιδόμενων ατόμων. Αποτελέσματα: Διεύρυνση του Ευρωπαϊκού δικτύου και στις χώρες Ανατολικής Ευρώπης. Συνεργασία, συμβουλευτική δράση, ανταλλαγή στοιχείων. Ενημέρωση, μέσω προσωπικής επαφής και φυλλαδίων, των μεταναστριών εκδιδόμενων γυναικών για τα κέντρα προστασίας, εξέτασης και των τρόπων προφύλαξης και προστασίας από τα ΣΜΝ. Δημοσιεύσεις: 1. Δημόσια Υγεία και Μετανάστευση, Τόμος 6. Σειρά εκδόσεων για τη Δημόσια Υγεία και τη Φροντίδα Υγείας στα Βαλκάνια, Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, ΕΣΔΥ. 2. Final Report EUROPAP BOOK. 3. Practical guidelines for delivering health services to sex workers. Μετάφραση στα Ελληνικά, 2003.

Τίτλος: Πρόληψη των επιπτώσεων από την εμφάνιση υψηλών θερμοκρασιών και καύσωνα στη Δημόσια Υγεία (εφαρμογή στην Ολυμπιακή περίοδο Αθήνα 2004) Επιστημονικός Υπεύθυνος: Καθ. Αναστασία Ρουμελιώτη Χρηματοδότης: Υπουργείο Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης Στόχος Προγράμματος: Καθορισμός απαιτούμενων ενεργειών πρόληψης των επιπτώσεων των υψηλών θερμοκρασιών και του καύσωνα καθώς επίσης και καθορισμός απαιτούμενων ενεργειών των εμπλεκόμενων αρμόδιων φορέων και ανάπτυξη δικτύων επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ τους. Προετοιμασία μακέτας και περιεχομένου ενημερωτικών φυλλαδίων, poster και καρτ ποστάλ. Σχεδιασμός της Μεθοδολογία του τρόπου διάχυσης του υλικού. Σχεδιασμός ιστοσελίδας. Σχεδιασμός σε ηλεκτρονική μορφή κειμένων δημοσιότητας-προβολής του προγράμματος. Διανομή του ενημερωτικού υλικού στις Ολυμπιακές εγκαταστάσεις, Νοσοκομεία, Δήμους, λιμάνια, αεροδρόμια, ξενοδοχεία, ΚΤΕΛ, σιδηροδρομικούς σταθμούς, μετρό, ΚΕΠ, κρουαζιερόπλοια, μαθητές, άτομα με ειδικές ανάγκες, ειδικά σχολεία, ψηφιακές οθόνες, περίπτερα ξένου τύπου, πρεσβείες, Athens Club Πεκίνο 2008, Κέντρο τύπου 2004, Ολυμπιακό χωριό και International Broad Casting Center. Μεθοδολογία: Καθορισμός πλάνου δράσης των απαιτούμενων ενεργειών πρόληψης και συνεργασία με τους εμπλεκόμενους φορείς στη διαδικασία υλοποίησης / εφαρμογής των ενημερωτικών δράσεων. Καθορίστηκαν και περιγράφτηκαν αναλυτικά οι αναγκαίες δράσεις πρόληψης των επιπτώσεων των υψηλών θερμοκρασιών και καύσωνα, με βάση την εμπειρία άλλων διοργανωτριών χωρών και προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες της χώρας μας. Έγινε ιεράρχηση των δράσεων σε σχέση με την ανάλυση του Κ/Ο (Cost/Benefit Analysis) κάθε μιας των απαιτούμενων δράσεων πρόληψης. Καθορίστηκαν οι εμπλεκόμενοι αρμόδιοι φορείς με αναλυτική περιγραφή των αρμοδιοτήτων και του πλάνου δράσης ενός εκάστου εξ αυτών καθώς επίσης και ανάπτυξη δικτύων επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ τους. Σχεδιασμός του τρόπου διάχυσης/διάδοσης του υλικού στην ομάδα-στόχο. Στρατηγικός σχεδιασμός και περιγραφή της Μεθοδολογίας του τρόπου διάχυσης κάθε μιας των ενημερωτικών και προστατευτικών δράσεων για την ασφαλή διάχυσή τους σε κάθε άτομο της ομάδας-στόχου. Σχεδιασμός. Προετοιμασία, παραγωγή ενημερωτικού υλικού. Προετοιμάστηκε η μακέτα και το περιεχόμενο ενημερωτικών φυλλαδίων 37

38 σε 3 γλώσσες (Ελληνικά-Αγγλικά-Γαλλικά), με εστίαση στους παράγοντες κινδύνου και στα μέτρα πρόληψης και ατομικής προστασίας. Ταξινομήθηκαν οι δράσεις πρόληψης και ενημέρωσης ανάλογα με το βαθμό επικινδυνότητας και τη θερμοκρασία που θα επικρατεί σε καθημερινή βάση κατά τη διάρκεια της Ολυμπιακής περιόδου. Προετοιμάστηκε το περιεχόμενο και η μακέτα ενημερωτικού πόστερ σε 3 γλώσσες και σε ηλεκτρονική μορφή καθώς επίσης και το περιεχόμενο και η μακέτα ενημερωτικού καρτ-ποστάλ. Παραγωγή υλικού. Σχεδιασμός και παραγωγή κειμένου ιστοσελίδας με οδηγίες ενημέρωσης και πρόληψης των επιπτώσεων των υψηλών θερμοκρασιών και καύσωνα. Προσάρτηση ιστοσελίδας σε δικτυακούς τόπους. Σχεδιάστηκε και εκπονήθηκε συγγραφή κειμένου με σαφείς οδηγίες για την ενημέρωση και πρόληψη των υψηλών θερμοκρασιών και καύσωνα. Η ιστοσελίδα προσαρτήθηκε σε δικτυακούς τόπους της ΕΣΔΥ και του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Διαρκής επαγρύπνηση. Αποτελέσματα: Παραγωγή και αποτελεσματική διάθεση του ενημερωτικού υλικού στην ομάδα-στόχο. Προάσπιση και προαγωγή της υγείας του κοινού των Ολυμπιακών αγώνων και του ευρύτερου πληθυσμού. Ενίσχυση της συμμετοχής και ευθύνης των ατόμων στην προσωπική τους υγεία βραχυπρόθεσμα αλλά και μεσο-μακροπρόθεσμα. Εξασφάλιση της ποιότητας ζωής των πολιτών και βελτίωση του προφίλ της χώρας μας εθνικώς και διεθνώς.