ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ 9 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 Οριστική Παρακειμένου και Υπερσυντελίκου Ενεργητικής Φωνής ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ Α. Τα ρήματα των πιο κάτω προτάσεων, στα Νέα και στα Αρχαία Ελληνικά, βρίσκονται σε χρόνο παρακείμενο. Τι διαπιστώνετε για τον τρόπο σχηματισμού του Παρακειμένου στα Αρχαία Ελληνικά; Νέα Ελληνικά Αρχαία Ελληνικά Εγώ έχω λύσει την άσκηση Ἐγὼ λέλυ-κα τὴν ἄσκησιν Εσύ έχεις μορφώσει το παιδί Σὺ πεπαίδευ-κας τὸν παῖδα Αυτός έχει βασιλεύσει στην Αθήνα Οὗτος ἐν Ἀθήναις βεβασίλευ-κε (ν) Εμείς έχουμε υποδουλώσει τη χώρα Ἡμεῖς τὴν χώραν δεδουλώκα-με Εσείς έχετε γράψει το γράμμα Ὑμεῖς τὴν ἐπιστολὴν γεγράφα-τε Αυτοί έχουν θεραπεύσει τον άρρωστο Οὗτοι τὸν ἀσθενῆ τεθεραπεύκα-σι (ν) Ερώτηση : Ο Παρακείμενος στα Αρχαία Ελληνικά σχηματίζεται περιφραστικά (δύο λέξεις) ή μονολεκτικά ( μία λέξη)) ;... Να κοιτάξετε το πιο κάτω παράδειγμα για να διαπιστώσετε πώς σχηματίζεται ο Παρακείμενος: Λέ-λυ-κα Τι παρατηρείτε για το πρώτο μέρος του ρήματος(λε-) ; Σχηματίζεται με επανάληψη του αρχικού...με ένα... Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται αναδιπλασιασμός. Τώρα να κοιτάξετε τον Παρακείμενο του ρήματος χορεύω Κε χόρευ-κα Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στον αναδιπλασιασμό που παίρνουν τα ρήματα που αρχίζουν από χ, φ, θ (δασέα σύμφωνα) τα οποία τρέπονται σε κ, π, τ (ψιλά) χ κ φ π θ τ χορεύω κε-χόρευ-κα φυτεύω πε-φύτευ-κα θεραπεύω τε-θεράπευ-κα
Άσκηση: Να κλίνετε τον Παρακείμενο των ρημάτων λύω και παιδεύω, αφού συμβουλευθείτε τον πρώτο πίνακα. Ἐγὼ λέλυκα... Σὺ...... Οὗτος...... Ἡμεῖς...... Ὑμεῖς...... Οὗτοι...... Προσέξτε το σχηματισμό του Παρακειμένου αυτών των ρημάτων σπουδάζω ἐ-σπούδακα στρατεύω ἐ-στράτευκα ζητῶ ἐ-ζήτηκα ῥίπτω ἔ-ρριφα ἀθροίζω ἤ-θροικα Τι παρατηρείτε; Ο σχηματισμός του Παρακειμένου μας θυμίζει τη... και τη...αύξηση. Αυτό συμβαίνει όταν το ρήμα αρχίζει από :1) δύο ή τρία σύμφωνα ( το πρώτο δεν είναι άφωνο(δηλ. π, β, φ, τ, δ, θ, κ, γ, χ) και το δεύτερο δεν είναι υγρό ή έρρινο (μ, ν, λ, ρ). Επίσης, όταν αρχίζει από διπλό σύμφωνο (ξ, ψ, ζ) ή από ῥ. 2) φωνήεν Προσπαθήστε να σχηματίσετε τον Παρακείμενο των πιο κάτω ρημάτων : ἁλιεύω... ἐλπίζω... ψεύδω... Όταν το ρήμα είναι σύνθετο με πρόθεση, ο αναδιπλασιασμός μπαίνει μετά την πρόθεση, π. χ. ἀπο -λύω ἀπο λέλυκα παραγράφω παρα -γέγραφα Άσκηση : Στις προτάσεις που ακολουθούν να συμπληρώσετε το σωστό τύπο της οριστικής του παρακειμένου: α. Ἡ πόλις ἡμῶν σύμπασαν τὴν Ἑλλάδα πολλάκις ἤδη...( σῴζω). β. Ἡμεῖς...( στρατεύω) ἐπὶ βασιλέα. γ. Ὑμεῖς τοῖς Ἀθηναίοις...(βοηθῶ). δ. Τοῖς μὲν Ἀθηναίοις Σόλων τοὺς νόμους...(γράφω), τοῖς δὲ Λακεδαιμονίοις Λυκοῦργος. ε. Σὺ γὰρ οὕτω σφόδρα σαυτῷ...(πιστεύω). στ Οὗτοι τοῖς θεοῖς...(θύω=θυσιάζω).
Oριστική Παρακειμένου και Υπερσυντελίκου Ενεργητικής Φωνής ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ Α. Τα ρήματα των πιο κάτω προτάσεων, στα Νέα και στα Αρχαία Ελληνικά, βρίσκονται σε χρόνο παρακείμενο. Τι διαπιστώνετε για τον τρόπο σχηματισμού του Παρακειμένου στα Αρχαία Ελληνικά; Νέα Ελληνικά Αρχαία Ελληνικά Εγώ έχω λύσει την άσκηση Ἐγὼ λέλυ-κα τὴν ἄσκησιν Εσύ έχεις μορφώσει το παιδί Σὺ πεπαίδευ-κας τὸν παῖδα Αυτός έχει βασιλεύσει στην Αθήνα Οὗτος ἐν Ἀθήναις βεβασίλευ-κε(ν) Εμείς έχουμε υποδουλώσει τη χώρα Ἡμεῖς τὴν χώραν δεδουλώκα-με Εσείς έχετε γράψει το γράμμα Ὑμεῖς τὴν ἐπιστολὴν γεγράφα-τε Αυτοί έχουν θεραπεύσει τον άρρωστο Οὗτοι τὸν ἀσθενῆ τεθεραπεύκα-σι(ν) Ερώτηση : Ο Παρακείμενος στα Αρχαία Ελληνικά σχηματίζεται περιφραστικά (δύο λέξεις) ή μονολεκτικά ( μία λέξη); Σχηματίζεται μονολεκτικά στα αρχαία ελληνικά. Να κοιτάξετε το πιο κάτω παράδειγμα για να διαπιστώσετε πώς σχηματίζεται ο Παρακείμενος: Λέ-λυ-κα Τι παρατηρείτε για το πρώτο μέρος του ρήματος(λε-) ; Σχηματίζεται με επανάληψη του αρχικού συμφώνου με ένα -έ. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται αναδιπλασιασμός. Τώρα να κοιτάξετε τον Παρακείμενο του ρήματος χορεύω Κε χόρευ-κα Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στον αναδιπλασιασμό που παίρνουν τα ρήματα που αρχίζουν από χ, φ, θ (δασέα σύμφωνα) τα οποία τρέπονται σε κ, π, τ (ψιλά) χ κ φ π θ τ χορεύω κε-χόρευ-κα φυτεύω πε-φύτευ-κα θεραπεύω τε-θεράπευ-κα
Άσκηση: Να κλίνετε τον Παρακείμενο των ρημάτων λύω και παιδεύω, αφού συμβουλευθείτε τον πρώτο πίνακα. Ἐγὼ λέλυκα Σὺ λέλυκας Οὗτος λέλυκε(ν) Ἡμεῖς λελύκαμε (ν) Ὑμεῖς λελύκατε Οὗτοι λελύκασι(ν) Ἐγὼ πεπαίδευκα Σὺ πεπαίδευκας Οὗτος πεπαίδευκε(ν) Ἡμεῖς πεπαιδεύκαμε Ὑμεῖς πεπαιδεύκατε Οὗτοι πεπαιδεύκασι(ν) Προσέξτε το σχηματισμό του Παρακειμένου αυτών των ρημάτων σπουδάζω ἐ-σπούδακα στρατεύω ἐ-στράτευκα ζητῶ ἐ-ζήτηκα ῥίπτω ἔ-ρριφα ἀθροίζω ἤ-θροικα Τι παρατηρείτε; Ο σχηματισμός του Παρακειμένου μας θυμίζει τη συλλαβική και τη χρονική αύξηση. Αυτό συμβαίνει όταν το ρήμα αρχίζει από :1) δύο ή τρία σύμφωνα ( το πρώτο δεν είναι άφωνο(δηλ. π, β, φ, τ, δ, θ, κ, γ, χ) και το δεύτερο δεν είναι υγρό ή έρρινο (μ, ν, λ, ρ). Επίσης, όταν αρχίζει από διπλό σύμφωνο (ξ, ψ, ζ) ή από ῥ. 2) φωνήεν Προσπαθήστε να σχηματίσετε τον Παρακείμενο των πιο κάτω ρημάτων : ἁλιεύω ἡλίευκα ἐλπίζω ἤλπικα ψεύδω ἔψευκα Όταν το ρήμα είναι σύνθετο με πρόθεση, ο αναδιπλασιασμός μπαίνει μετά την πρόθεση, π. χ. ἀπο -λύω ἀπο λέλυκα παραγράφω παρα -γέγραφα Άσκηση : Στις προτάσεις που ακολουθούν να συμπληρώσετε το σωστό τύπο της οριστικής του παρακειμένου: α. Ἡ πόλις ἡμῶν σύμπασαν τὴν Ἑλλάδα πολλάκις ἤδη σέσωκε( σῴζω). β. Ἡμεῖς ἐστρατεύκαμεν ( στρατεύω) ἐπὶ βασιλέα. γ. Ὑμεῖς τοῖς Ἀθηναίοις βεβοηθήκατε (βοηθῶ). δ. Τοῖς μὲν Ἀθηναίοις Σόλων τοὺς νόμους γέγραφε (γράφω), τοῖς δὲ Λακεδαιμονίοις Λυκοῦργος. ε. Σὺ γὰρ οὕτω σφόδρα σαυτῷ πεπίστευκας (πιστεύω). στ Οὗτοι τοῖς θεοῖς τεθύκασι (θύω=θυσιάζω).
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ 9 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ Να μελετήσετε τα πιο κάτω παραδείγματα. Με βάση τις γνώσεις που έχετε για τον Παρακείμενο της νέας και αρχαίας ελληνικής, να κάνετε τις παρατηρήσεις σας. Νέα Ελληνικά Ἐγὼ είχα λύσει την άσκηση. Εσύ είχες παιδεύσει το παιδί. Ο Δαρείος ο βασιλιάς είχε βασιλεύσει για πολλά χρόνια στους Πέρσες. Είχαμε λύσει τις συμφωνίες. Είχατε γράψει την επιστολή. Οι στρατιώτες είχαν νικήσει τους εχθρούς. Αρχαία Ελληνικά Ἐγὼ ἐ-λελύ-κειν τὴν ἄσκησιν. Σὺ ἐ-πεπαιδεύ-κεις τὸν παῖδα. αρεῖος ὁ βασιλεὺς ἐ-βεβασιλεύ-κει τῶν Περσῶν χρόνους πολλούς. Ἡμεῖς ἐ-λελύκε-μεν τὰς σπονδάς. Ὑμεῖς ἐ-γεγράφε-τε τὴν ἐπιστολήν. Οἱ στρατιῶται ἐ-νενικήκε-σαν τοὺς ἐχθρούς. Τι διαπιστώνω: ----------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------ Ελάτε να δούμε το σχηματισμό του Υπερσυντέλικου: ἐ - λε - λύ κειν -------------------------- ---------------- ----------------------- ------------------------ - Να γράψετε τις καταλήξεις του χρόνου που εξετάζουμε, αφού συμβουλευτείτε τον πρώτο πίνακα: Ἐγὼ λύ-ω Ἐγὼ ἐ-λε-λύ κειν Σὺ ---------------------- Οὗτος --------------------- Ἡμεῑς --------------------- Ὑμεῖς --------------------- Οὗτοι ---------------------
Τι διαπιστώνω ως προς την του Υπερσυντέλικου; Να προσπαθήσετε να αποδώσετε το κείμενο στα νέα ελληνικά, έχοντας ως βάση τις γνώσεις σας για τον Παρακείμενο και τον Υπερσυντέλικο: Ἡμεῖς πάντα πεποιήκαμεν καὶ οὔποτε ἠδικήκαμεν. Νενικήκαμεν τοὺς ἐχθροὺς καὶ τεθύκαμεν τῷ θεῷ. Οἱ βάρβαροι ἐλελύκεσαν τὰς σπονδὰς καὶ περιεπεφρονήκεσαν τὸν βασιλέα. Τὰς οἰκίας κατεκεκαύκεσαν καὶ χρήματα καὶ πρόβατα διηρπάκεσαν. Ὁ πόλεμος ἡμᾶς τῶν πάντων ἀπεστέρηκε. Ἡμεῖς ἠλευθερώκαμεν τὴν Ἑλλάδα.
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ Να μελετήσετε τα πιο κάτω παραδείγματα. Με βάση τις γνώσεις που έχετε για τον Παρακείμενο της νέας και αρχαίας ελληνικής, να κάνετε τις παρατηρήσεις σας. Νέα Ελληνικά Ἐγὼ είχα λύσει την άσκηση. Εσύ είχες παιδεύσει το παιδί. Ο Δαρείος ο βασιλιάς είχε βασιλεύσει για πολλά χρόνια στους Πέρσες. Είχαμε λύσει τις συμφωνίες. Είχατε γράψει την επιστολή. Οι στρατιώτες είχαν νικήσει τους εχθρούς. Αρχαία Ελληνικά Ἐγὼ ἐ-λελύ-κειν τὴν ἄσκησιν. Σὺ ἐ-πεπαιδεύ-κεις τὸν παῖδα. αρεῖος ὁ βασιλεὺς ἐ-βεβασιλεύ-κει τῶν Περσῶν χρόνους πολλούς. Ἡμεῖς ἐ-λελύκε-μεν τὰς σπονδάς. Ὑμεῖς ἐ-γεγράφε-τε τὴν ἐπιστολήν. Οἱ στρατιῶται ἐ-νενικήκε-σαν τοὺς ἐχθρούς. Τι διαπιστώνω: Ότι ο Υπερσυντέλικος σχηματίζεται με βάση τον Παρακείμενο και μονολεκτικά. Ελάτε να δούμε το σχηματισμό του Υπερσυντέλικου: ἐ - λε - λύ κειν συλλαβική αύξηση αναδιπλασιασμός Να γράψετε τις καταλήξεις του χρόνου που εξετάζουμε, αφού συμβουλευτείτε τον πρώτο πίνακα: Ἐγὼ λύ-ω Ἐγὼ ἐ-λε-λύ κειν Σὺ ἐ-λε-λύ - κεις Οὗτος ἐ-λε-λύ-κει Ἡμεῑς ἐ-λε-λύ-κεμεν Ὑμεῖς ἐ-λε-λύ-κετε Οὗτοι ἐ-λε-λύ-κεσαν Τι διαπιστώνω ως προς την του Υπερσυντέλικου σε σχέση με τον Παρακείμενο; Βασικό φωνήεν της ς για τον Παρακείμενο είναι το α, ενώ για τον Υπερσυντέλικο το ει (στον ενικό) και το ε (στον πληθυντικό).
Να προσπαθήσετε να αποδώσετε το κείμενο στα νέα ελληνικά, έχοντας ως βάση τις γνώσεις σας για τον Παρακείμενο και τον Υπερσυντέλικο: Ἡμεῖς πάντα πεποιήκαμεν καὶ οὔποτε ἠδικήκαμεν. Νενικήκαμεν τοὺς ἐχθροὺς καὶ τεθύκαμεν τῷ θεῷ. Οἱ βάρβαροι ἐλελύκεσαν τὰς σπονδὰς καὶ περιεπεφρονήκεσαν τὸν βασιλέα. Τὰς οἰκίας κατεκεκαύκεσαν καὶ χρήματα καὶ πρόβατα διηρπάκεσαν. Ὁ πόλεμος ἡμᾶς τῶν πάντων ἀπεστέρηκε. Ἡμεῖς ἠλευθερώκαμεν τὴν Ἑλλάδα. Εμείς έχουμε κάνει τα πάντα και ουδέποτε έχουμε αδικήσει. Έχουμε νικήσει τους εχθρούς και έχουμε θυσιάσει στο θεό. Οι βάρβαροι είχαν παραβιάσει τις συμφωνίες και είχαν περιφρονήσει το βασιλιά. Είχαν κατακαύσει τα σπίτια και είχαν αρπάξει τα πράγματα και τα πρόβατα. Ο πόλεμος έχει στερήσει από εμάς τα πάντα. Εμείς έχουμε ελευθερώσει την Ελλάδα.