8 H O XPIΣTIANIΣMOΣ KAI ΠPOΣΩΠIKH IΣTOPIA TΩN ANΘPΩΠΩN Σκοπ ς αυτής της διδακτικής εν τητας είναι: ñ Να συνειδητοποιήσετε τι ο Χριστιανισµ ς δεν είναι µια νο η- σιαρχική γνώση αλλά ένα προσωπικ ίωµα, µια προσωπική ανθρώπινη ιστορία. ñ Να κατανοήσετε τι η αληθινή πίστη συνδέεται µε τον αγώνα για την αποδοχή των αληθειών της και την εφαρµογή τους στην καθηµερινή ζωή. "Αυτοί λοι ήταν αφοσιωµένοι στη διδασκαλία των αποστ λων και στη µεταξ τους εν τητα, στην τέλεση της θείας Ευχαριστίας και στι ς προσευχές. Ένα δέος τους κατείχε λους σοι έ λεπαν πολλά εκπληκτικά θα µατα να γίνονται µέσω των αποστ λων. Κι λοι οι πιστοί ζο σαν σ έναν τ πο κα ι είχαν τα πάντα κοινά ακ µη πουλο σαν και τα χτήµατα και τα υπάρχοντ ά τους, και µοίραζαν τα χρήµατα σε λους, ανάλογα µε τις ανάγκες του καθεν ς. Κάθε µέρα συγκεντρώνονταν µε οµοψυχία στο Να, τελο σαν τη θεία Ευχ αριστία σε σπίτια, τρώγοντας την τροφή τους γεµάτοι χαρά και µε απλ τητα στην καρδιά. οξολογο σαν το Θε, κι λος ο λα ς τους εκτιµο σε. Και ο Κ ριος πρ σθεται κάθε µέρα στην εκκλησία αυτο ς που σώζονταν".
O XPIΣTIANIΣMOΣ MIA ΣTAΣH ZΩHΣ 57 ΛEΞEIΣ KΛEI IA Αγία Τριάδα, Αγάπη, Ελευθερία, Κοινωνικ τητα, Προσωπικ Βίωµα, Χάρη του Θεο, Συνέργεια, Ιστορία, Αγώνας, Άγιοι Η ζωή µέσα στην πρώτη χριστιανική κοιν τητα Η πρώτη χριστιανική κοιν τητα δηµιουργήθηκε στα Ιεροσ λυµα µε πυρήνα της τους δώδεκα Αποστ λους. Οι Πράξεις των Αποστ λων περιγράφουν µε λιτ τρ πο τη ζωή αυτής της Εκκλησίας: Γι αυτο ς λοιπ ν τους πρώτους χριστιανο ς η πίστη τους δεν ήταν µια αφηρηµένη διδασκαλία ή µια νοησιαρχική γνώση. Ήταν ένα προσωπικ ίωµα του καθεν ς και λων µαζί, που µεταµ ρ φωνε τη ζωή τους σε λη την έκτασή της. Η ελε θερη και συνειδητή απο δοχή του κηρ γµατος του Χριστο και των Αποστ λων τους έκανε µ έλη της κοινωνίας της αγάπης, δηλαδή της Εκκλησίας. Ήταν µάλιστα τ σο έ- ντονη η µεταξ τους αγάπη και εν τητα, που, πως µας πληροφο ρεί το παραπάνω κείµενο, είχαν τα πάντα κοινά (κοινοκτηµοσ νη). Aκ µα πουλο σαν τα υπάρχοντά τους και µε τα χρήµατα που συγκεντρώνονταν φρ ντιζαν να µην υπάρχει µέσα στην Εκκλησία κανένας φτωχ ς. Η ζωή της Αγίας Τριάδας διαµορφώνει τη ζωή των χριστιανών Αναρωτιέται κανείς: πώς αυτοί οι άνθρωποι σε τ σο µικρ χρ ονικ διάστηµα έκαναν πράξη αυτ που αποτελεί ακ µα ζητο µεν ο για κάθε πολιτισµένη κοινωνία; Ο ίδιος ο Χριστ ς µε τα λ για το υ και πολ περισσ τερο µε την ίδια του τη ζωή είχε αφήσει αυτή τη ν παρακαταθήκη στους µαθητές του. "Έτσι θα σας ξεχωρίζουν λοι πω ς είστε µαθητές µου, αν έχετε αγάπη ο ένας για τον άλλο πως µε αγάπησε ο Πατέρας, έτσι σας αγάπησα κι εγώ µείνετε στην αγάπη µου πιστοί. Και θα µείνετε πιστοί στην αγάπη µου, αν τηρήσετε τι ς εντολές µου, πως εγώ τήρησα τις εντολές του Πατέρα µου και γι αυτ µένω πιστ ς στην αγάπη του. Σας τα είπα αυτά, ώστε η χαρά η δι κή µου να είναι µέσα σας, κι η χαρά σας να είναι πλήρης. Αυτή είν αι η δική µου εντολή: να αγαπάτε ο ένας τον άλλο, πως εγώ σας αγά πησα" (Ιωάν. 13,35 15,9-12). πως δηλαδή τα τρία πρ σωπα της Αγίας Τριάδας, ο Πατέρας, ο Υι ς και το Άγιο Πνε µα, ζουν ενωµένα µ ε το σ νδεσµο της αγάπης, έτσι καλο νται και οι µαθητές του Χρι στο να µιµηθο ν την ίδια τη ζωή του Θεο και να ζουν ενωµένοι µε τη ν αγάπη. Αυτ άλλωστε θα είναι, σ µφωνα µε τα λ για του Χριστο, τ ο διακριτικ γνώρισµα των χριστιανών.
58 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ Για τους πιστο ς συνεπώς ο Θε ς δεν είναι ένα απ µακρο, ανώ τατο ον, αλλά Αυτ ς που µε τη ζωή Του διαµορφώνει τη ζωή τους, µια ζωή που ασίζεται στην ελευθερία, την κοινωνικ τητα και την α γάπη. Η αγαπητική σχέση µε το Θε ανακαινίζει τον άνθρωπο Η σχέση αγάπης που αναπτ σσεται ανάµεσα στον άνθρωπο και στο Θε και η οποία προϋποθέτει τη σχέση αγάπης του ανθρώπ ου προς το συνάνθρωπ του δηµιουργεί νέα δεδοµένα για τον άν θρωπο. ñ Μπαίνουν οι άσεις για κάτι καινο ριο και αλλιώτικο στη ζ ωή, που χαρίζεται, αλλά ταυτ χρονα κατακτιέται µε κ πο, αγώνε ς και θυσίες. ñ Ξεκαθαρίζουν οι αντιλήψεις για το Θε και οι σχέσεις ανθρ ώπου- Θεο. Απ σχέσεις αφέντη-δο λου γίνονται σχέσεις Πατέρα-π αιδιο. ñ Καθορίζονται πλέον µε άση την αγάπη οι σχέσεις ανάµεσα σ τους ανθρώπους. ñ Αλλάζουν οι σχέσεις του ανθρώπου µε τον υλικ κ σµο, αφο ο άνθρωπος λέπει σ αυτ ν τη δηµιουργία του Θεο (Ρωµ. 8,20-21). ñ Ελευθερώνεται ο άνθρωπος απ την αστοχία, το κακ και το θά νατο. ñ Βε αιώνεται η ελευθερία που χαρίζει ο Θε ς στον άνθρωπο, π ου τον απαλλάσσει απ κάθε µορφής εξάρτηση και υποδο λωση. ñ Προσφέρεται στον άνθρωπο η δυνατ τητα για δυναµική δράση µέσα στον κ σµο µε στ χο τη διαρκή ανανέωση και µεταµ ρφω σή του στην κατε θυνση της Βασιλείας του Θεο. Με άση τα παραπάνω η αγαπητική σχέση Θεο και ανθρώπου δηµιουργεί έναν καινο ριο κ σµο, µια νέα δηµιουργία, αφο " ποιος ανήκει στο Χριστ είναι µια καινο ρια δηµιουργία τα παλιά πέρασαν, λα έγιναν καινο ρια" (Β Κορ. 5,17). Με τη συνέργεια Θεο και ανθρώπου διαµορφώνεται ένα νέο ήθος και σε προσωπικ και σε κοινωνικ επίπεδο. Ο πιστ ς καλείται να πετάξει απ πάνω τ ου τον παλι του εαυτ και να ντυθεί τον καινο ριο άνθρωπο, που ο Θ ε ς έ- πλασε κατά το σχέδι του, για να ζει µε δικαιοσ νη και αγι τ ητα που προέρχονται απ την αλήθεια (Εφεσ. 4,23-24).
O XPIΣTIANIΣMOΣ MIA ΣTAΣH ZΩHΣ 59 Ο ερωτευµένος µε το Θε άνθρωπος δε µένει ποτέ ο ίδιος. Αλλά ζει ο εαυτ ς του, αλλάζει και η ζωή του αφο αποκτά ν ηµα. Μεταµ ορφώνεται µέχρι τα άθη της παρξής του. Και δεν είναι µ νος τ ου. Είναι µέλος του Σώµατος του Χριστο, της µεταµορφωµένης ανθ ρωπ τητας. Και αισθάνεται έντονη την ανάγκη αυτή τη µεταµ ρφω ση να τη µεταδώσει και στον υπ λοιπο κ σµο. Η συνεργασία Θεο και ανθρώπου δηµιουργεί ιστορία Η ενανθρώπηση του Χριστο και η ίδρυση της Εκκλησίας του α- πέφερε µια αθιά τοµή στην παγκ σµια ιστορία και ο Χριστι ανισµ ς σταδιακά κατέκτησε µε δηµιουργικ τρ πο λους τους χώρου ς ζωής, σκέψης, δράσης και έκφρασης. Οδήγησε σε αφ πνιση λαών, σε αλ λαγή συνειδήσεων, στον κλονισµ απαράδεκτων συνθηκών ζωής, σε πίεση για καλ τερη κι αλλιώτικη ζωή. ηµιο ργησε έτσι ένα ν νέο πολιτισµ, που τον ανανεώνει διαρκώς. εν νοιάζεται µ νο γ ια το κακ που υπάρχει µέσα στην προσωπική παρξη του καθεν ς, α λλά και για το κακ που φωλιάζει µέσα σε κάποιες κοινωνικές δο µές, σε θεσµο ς και σε καταστάσεις. Ο πιστ ς γνωρίζει τι για να πρ οχωρήσει η ζωή µπροστά και να ζήσει ο κ σµος σ µφωνα µε το ραµα της Βασιλείας του Θεο πρέπει να συµ αδίζουν οι αγώνες για πρ οσωπική τελείωση και για κοινωνικές µετα ολές µε την αλλαγή αρ νητικών δοµών, θεσµών και καταστάσεων. Η αλήθεια του Χριστιανισµο είναι αδιάσπαστα δεµένη µε τη δράση ενάντια σε κάθε εκµετάλ λευση, καταπίεση, καταδυνάστευση και απανθρωπιά. Τέτοιους αγώνες ο Χριστιανισµ ς και η Εκκλησία έχει να δε ίξει πολλο ς. Μπορεί κανείς να θυµηθεί απ τη νεώτερη ιστορία, ñ το έργο της Εκκλησίας για τη διατήρηση της εθνικής συνείδ ησης και την ανακο φιση των υποδο λων την εποχή της τουρκοκρατ ίας (το διδακτικ έργο του πατρο-κοσµά του Αιτωλο αποτελεί κλ ασικ παράδειγµα), ñ τη συµµετοχή της Εκκλησίας στον εθνικοαπελευθερωτικ αγ ώνα του 1821, ñ το φιλανθρωπικ έργο που ανέλα ε η Εκκλησία µετά την επανάσταση, αναπληρώνοντας την ανυπαρξία θεσµών κοινωνικής πρ νοιας απ την Πολιτεία, ñ την υποστήριξη, ηθική και υλική, που εκδήλωσε προς οµάδες π ληθυσµο που την είχαν ιδιαίτερα ανάγκη.
60 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ Θα µπορο σε επίσης κάποιος να αναφέρει την αντίσταση των χριστιανών εναντίον ολοκληρωτικών, δικτατορικών καθεστώτων, ιδιαίτερα στη Λατινική Αµερική και τους αγώνες για ελευθερίες και δικαιώµατα των έγχρωµων της Αµερικής και της Αφρικής και γι α την κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων. Οι άγιοι πρ τυπα συνεργασίας µε το Θε για τη µεταµ ρφωση του κ σµου Για την Εκκλησία πρ τυπα ανθρώπων που η αγαπητική τους σχ έ- ση µε το Θε τους οδήγησε να αλλάξουν τη ζωή τους και να επέµ- ουν µε τη δράση τους µέσα στην ιστορία είναι οι άγιοι. Αυτο ί κάνοντας πράξη τον έρωτά τους για το Θε, µε το µαρτυρικ τους α ίµα πολλές φορές, οήθησαν στο να ριζώσει η Εκκλησία, να αναπτυ χθεί και να µεταδώσει την µεταµορφωτική της δ ναµη σε λο τον κ σµο. Οι άγιοι δεν είναι ένα φαιν µενο περασµένων εποχών, αφο κ ατά την εποχή της τουρκοκρατίας έχουµε ένα πλήθος νεοµαρτ ρω ν, αλλά και κατά τον αιώνα µας έχουµε αγίους που τιµά η Εκκλησία µας, - πως τον Άγιο Νεκτάριο Αιγίνης, τον Άγιο Χρυσ στοµο Σµ ρνη ς, τον Άγιο Νικ λαο τον Πλανά κ.ά. Ο Θε ς καλεί κάθε πιστ να γίνει άγιος, πως είναι κι Αυτ ς ά- γιος. Να γεµίσει δηλαδή την παρξή του απ την παρξη του Θε ο, να αλλάξει τον εαυτ του και να εργαστεί µε τις "µικρές" και τις "µεγάλες" πράξεις του για τη µεταµ ρφωση λου του κ σµου και τ ην ο- λοκλήρωση της ιστορίας. Έτσι ζουν και ιώνουν την παρξη τ ου Χριστο στη ζωή τους οι άγιοι, πως φαίνεται και απ την εκµ υστήρευση εν ς απ τους "εκρηκτικ τερους" αγίους της Εκκλησία ς µας, του Συµεώνος του Νέου Θεολ γου: "Κλαίγοντας πάντοτε, γήκα στην αναζήτησή Σου, Άγνωστε. Συντετριµµένος απ τη θλίψη και απ την κατάνυξη, απολησµ νησα εντελώ ς τον εαυτ µου και λο τον κ σµο κι σα ρίσκονται στον κ σµο, µη διατη ρώντας στο πνε µα µου τίποτα απ,τι είναι αισθητ. Τ τε φανερώθηκες Εσ, Α ρατε, Άπιαστε, Ανέγγιχτε. Αισθάνθηκα πως µου καθαρίζεις το νου, π ως µου ανοίγεις τα µάτια της ψυχής µου, πως µου επέτρεψες να θαυµάσω πι ο τέλεια τη δ ξα σου και πως Συ ο ίδιος µεγάλωνες µέσα στο φως Αστραπο ολο σες πέρα απ κάθε µέτρο και φαιν τανε σα να µου παρουσιαζ σου να ολ κληρος, στο καθετί, σε µένα που έ λεπα καθαρά. Τ λµησα τ τε να σ ε ρωτήσω λέγοντας: "Ποιος είσαι, Κ ριε; Π τε για πρώτη φορά µε καταξίωσ ες εµένα τον
O XPIΣTIANIΣMOΣ MIA ΣTAΣH ZΩHΣ 61 άθλιο αµαρτωλ, ν ακο σω τη γλ κα της φωνής Σου"; Μου µίλησες µε τέτοια τρυφερ τητα, που ρίγησα και καταγοητε τηκα. Αναρωτι µουν πώς και γιατί ευεργετήθηκα µε τις χάριτές Σου. Μου είπες: "Είµαι ο Θ ε ς, που έγινα άνθρωπος για την αγάπη σου. Κι επειδή µε π θησες και µ αναζ ήτησες µ - λη σου την ψυχή, τώρα θα σαι αδελφ ς µου, φίλος µου, συγκληρ ον µος της δ ξας µου". Μου το πες και σώπασες. Έπειτα; Αργά αποµακρ νθ ηκες απ µένα, λατρευτέ µου και γλυκέ µου άσκαλε, Κ ριε Ιησο Χριστ έ µου". Αποσπάσµατα (σε ελε θερη απ δοση) απ τη ε τερη Ευχαριστ ία προς το Θε, στη Φιλοκαλία 19Α, Πατερικές Εκδ σεις "Γρηγ ριο ς ο Παλαµάς", Θεσσαλονίκη 1983, σσ. 580-586. ΤΙ ΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΧΑΣΩ ñ Η ζωή των προσώπων της Αγίας Τριάδας διαµορφώνει και τη ζωή των ανθρώπων, µια ζωή που ασίζεται στην αγάπη, την ελευθερία και την κοινωνικ τητα. ñ Η αγαπητική σχέση µε το Θε ανακαινίζει εσωτερικά τον άνθρωπο, που σε συνεργασία µε το Θε µεταµορφώνει ολ κληρη την κτίση. ñ Οι πιστοί πρωτοστατο ν στους αγώνες ενάντια στο κοινωνικ κακ, ενάντια σε καθετί που οδηγεί στην αδικία, την εκµετάλλευση, την απανθρωπιά, αλλάζοντας την ιστορία µε ραµα τη Βασιλεία του Θεο. ñ Πρ τυπα συνεργασίας Θεο και ανθρώπου µέσα στην ιστορία είναι οι άγιοι της Εκκλησίας, τους οποίους κι εµείς καλο µ αστε να µιµηθο µε. EXOYN ΣHMAΣIA AYTA ΓIA TH ZΩH MOY; 1. Μπορεί να είναι πραγµατικ ς χριστιαν ς ένας άνθρωπος που δεν εκδηλώνει σε κάθε στιγµή της ζωής του την αγάπη; Γιατί; 2. Γιατί ο Χριστιανισµ ς απ τη φ ση του είναι ριζικά αντίθετος σε κάθε εκµετάλλευση, καταπίεση και απανθρωπιά; 3. Πώς µπορεί ο πιστ ς στις µέρες µας µε τις πράξεις του να "γράφει" ιστορία; 4. Τι γνωρίζεις για τη ζωή και τη δράση του Αγίου ή της Αγίας, του οποίου ή της οποίας φέρεις το νοµα;