A. O ANΘPΩΠOΣ ΣTHN ANAZHTHΣH ΛEΞEIΣ TOY ΘEIOY KΛEI IA

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "A. O ANΘPΩΠOΣ ΣTHN ANAZHTHΣH ΛEΞEIΣ TOY ΘEIOY KΛEI IA"

Ολυμπία Αξιώτης
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΜΕΡOΣ ΠΡΩΤO Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ

2 1 ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΘΕΙΟ Σκοπ ς αυτής της διδακτικής εν τητας είναι: ñ Να κατανοήσετε τη διαχρονική αναζήτηση του Θεο απ τον άνθρωπο. ñ Να διαπιστώσετε την παγκοσµι τητα του φαινοµένου της θρησκείας. ñ Να ερµηνε σετε την ανάγκη που αισθάνεστε πολλές φορές να αναζητήσετε µε τον δικ σας τρ πο το θείο. 22 Σταθε ς δ Πα λος ν µέσ ω το Aρείου Πάγου φη νδρες Aθηνα οι, κατ πάντα ς δεισιδαιµονεστέρους µ ς θεωρ. 23 διερχ µενος γ ρ κα ναθεωρ ν τ σε άσµατα µ ν ε ρον κα ωµ ν ν πεγέγραπτο, Aγνώστ ω Θε. ν ο ν γνοο ντες ε σε ε τε, το τον γ καταγγέλλω µ ν. 24 Θε ς ποιήσας τ ν κ σµον κα πάντα τ ν α τ, ο τος ο ρανο κα γ ς K ριος πάρχων ο κ ν χειροποιήτοις ναο ς κατοικε, 25 ο δ π χειρ ν «Στάθηκε, λοιπ ν, ο Πα λος στη µέση του Αρείου Πάγου και είπε: «Αθηναίοι! Σας λέπω ευλα έστατους απ κάθε άποψη. Πράγµατι, ε- νώ περιδιά αζα την π λη σας και έ- λεπα τους ιερο ς σας τ πους, ρήκα ανάµεσα σ αυτο ς κι ένα ωµ, µε την επιγραφή: «στον Άγνωστο Θε». Αυτ ν, λοιπ ν, που εσείς λατρε ετε χωρίς να τον γνωρίζετε, αυτ ν εγώ τώρα σας τον κάνω γνωστ. Είναι ο Θε ς που δηµιο ργησε τον κ σµο κι λα σα υπάρχουν σ αυτ ν. Ως Κ ριος του ουρανο και της γης, δεν κατοικεί σε χειροποίητους

22 Σταθε ς δ Πα λος ν µέσ ω το Aρείου Πάγου φη νδρες Aθηνα οι, κατ πάντα ς δεισιδαιµονεστέρους µ ς θεωρ. 23 διερχ µενος γ ρ κα ναθεωρ ν τ σε άσµατα µ ν ε ρον κα ωµ ν ν πεγέγραπτο, Aγνώστ ω Θε.

3 12 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ νθρώπων θεραπε εται προσδε µεν ς τινος, α τ ς διδο ς π σι ζω ν κα πνο ν κα τ πάντα 26 ποίησέ τε ξ ν ς α µατος π ν θνος νθρώπων κατοικε ν π π ν τ πρ σωπον τ ς γ ς, ρίσας προστεταγµένους καιρο ς κα τ ς ροθεσίας τ ς κατοικίας α τ ν, 27 ζητε ν τ ν K ριον, ε ρα γε ψηλαφήσειαν α τ ν κα ε ροιεν, καί γε ο µακρ ν π ν ς κάστου µ ν πάρχοντα. 28 ν α τ γ ρ ζ µεν κα κινο µεθα κα σµέν, ς καί τινες τ ν καθ µ ς ποιητ ν ε ρηκάσι το γ ρ κα γένος σµέν. 29 γένος ο ν πάρχοντες το Θεο ο κ φείλο- µεν νοµίζειν χρυσ ργ ρ ω λίθ ω, χαράγµατι τέχνης κα νθυµήσεως νθρώπου, τ θε ον ε ναι µοιον. ναο ς, ο τε υπηρετείται απ χέρια ανθρώπινα σαν να χε ανάγκη απ κάτι, αφο αυτ ς είναι που δίνει σε λα ζωή και πνοή και τα πάντα. ηµιο ργησε απ έναν άνθρωπο - λα τα έθνη των ανθρώπων και τους εγκατέστησε πάνω σ λη τη γη. Επίσης ρισε π σον καιρ θα υπάρχουν και µέσα σε ποια σ νορα θα κατοικο ν. Θέλησε να ζητο ν τον Κ ριο και να προσπαθο ν να τον ρουν ψηλαφώντας στο σκοτάδι, αν και δεν είναι µακριά απ τον καθένα µας. Γιατί µέσα σ αυτ ν ζο µε και κινο µαστε και υπάρχουµε, - πως λένε και µερικοί απ τους δικο ς σας ποιητές: «ική του είµαστε γενιά». Αφο λοιπ ν είµαστε γενιά του Θεο, δε θα πρέπει να νο- µίζουµε τι η θε τητα είναι κάτι - µοιο µε χρυσάφι ή ασήµι ή πέτρα, δηλαδή µε γλυπτ έργο της τέχνης ή της φαντασίας του ανθρώπου». Πράξ. 17,22-29 ΛEΞEIΣ KΛEI IA Θε ς, θε τητα, θείο, άγιο, ιερ, αναζήτηση A. O ANΘPΩΠOΣ ΣTHN ANAZHTHΣH TOY ΘEIOY Απ την πρώτη µέρα που αρχίζει κανείς να καταλα αίνει τον κ σµο και µπορεί έστω και µε τρ πο στοιχειώδη και ανάλογο µε την ηλικία του να σκέφτεται, διαπιστώνει τι οι άνθρωποι, άλλος λιγ τερο, άλλος περισσ τερο, νιώθουν την ανάγκη, σε δεδοµένες στιγµές να αναφέρονται σε κάποιο υ- περφυσικ Ον. Μεγαλώνοντας κατανοεί κανείς το π τε ακρι ώς οι γ ρω του έφταναν σε ένα τέτοιο συµπέρασµα : ήταν στιγµές που ένοιωθαν τι ο άνθρωπος απ µ νος του αισθαν ταν αδ ναµος και ανεπαρκής για να ανταπεξέλθε ι σε -

28 ν α τ γ ρ ζ µεν κα κινο µεθα κα σµέν, ς καί τινες τ ν καθ µ ς ποιητ ν ε ρηκάσι το γ ρ κα γένος σµέν.

4 O ΣYΓXPONOΣ ANΘPΩΠOΣ KAI H ΘPHΣKEIA 13 λες τις απαιτήσεις της ζωής. Εξάλλου υπάρχει, παράλληλα, το φυσικ και το ηθικ κακ που αυξάνει τον προ ληµατισµ του ανθρώπου. Γιατί οι άνθρωποι ταλαιπωρο νται, γιατί µισο νται κα ι αλληλοεξοντώνονται, γιατί η ίδια η φ ση παράγει κακ ; λα τα «γιατ ί» που ξεπήδησαν σε χρ νο αν ποπτο οδήγησαν τον άνθρωπο να αισθα νθεί την παρουσία «Κάποιου», πέρα απ αυτά που είναι ορατά. Τι εί ναι αυτ ; Είναι ο Θε ς, απάντησαν. Απ τη στιγµή εκείνη άρχισε η περιπέτεια του ανθρώπου να αναζητεί το Θε και να τον µορφοποιεί, να του δίνει δηλαδή συγκεκριµένη µορφή. B. AITIA KAI MOPΦEΣ ANAZHTHΣHΣ TOY ΘEIOY Γιατί µως να χρειάζεται ο άνθρωπος να αναζητεί και να µορφοποιεί το θείο; Είναι απλώς για την ικανοποίηση µιας περιέργειας ή για να δίνει µια διέξοδο στα ασικά υπαρξιακά του προ λήµατα; ταν προσπαθώ π.χ. να φανταστώ τη µορφή του παππο µου, τον οποίο ποτέ δεν γνώρισα, το κάνω απ περιέργεια ή για να ερµηνε σω κάποια πράγµατα που συµ αίνουν µέσα µου; Ίσως είναι και αυτά. µως το ση- µαντικ τερο είναι τι νιώθω να είµαι αίµα του, να προέρχοµαι απ τη γενιά του. Είναι αυτ που τονίζει ο Aπ στολος Πα λος στο λ γο του προς τους Αθηναίους: «δική του είµαστε γενιά». Υπάρχει διάχυτη η αίσθηση τι είµαστε δηµιουργήµατα εν ς θείου ντος, έχουµε κάτι δικ του, µως διαφέρουµε απ αυτ το Ον και παράλληλα δεν πα ουµε να έχουµε κάποια χαρακτηριστικά γνωρίσµατα που έχει και η θε- τητα. Γι αυτ η ιστορία του ανθρώπινου πολιτισµο είναι γεµάτη απ πολλές µορφές αναζήτησης του Θεο. Με µεγάλη κατάνυξη µπορώ να κοιτάζω τον π θο που έχουν νέες ψυχές για το αξιοθα µαστο και το υπερφυσικ. Μαζί µε τα πεπερασµένα και τα συγκεκριµένα αναζητο ν συγχρ νως κάτι άλλο που µπορο ν να τους αντιπαραθέσουν. Ψηλαφο ν προς λες τις πλευρές, µήπως κάτι ξεπερνά τα αισθητά φαιν µενα και τους ν µους τους. Και µολον τι οι αισθήσεις τους γεµίζουν µε χοϊκά αντικείµενα, είναι πάντα σαν να είχαν εκτ ς απ αυτές κι άλλες, οι οποίες χωρίς τροφή θα έπρεπε να µαραθο ν. Αυτ είναι το πρώτο ερέθισµα της θρησκείας. Μια µυστική ακαταν ητη υπ νοια τους παρακινεί πέρα απ τον πλο το αυτο του κ σµου. Γι αυτ τους είναι κάθε ίχνος εν ς άλλου κ σµου πολ ευπρ σδεκτο. Φρ. Σλαϊερµάχερ, Για τη Θρησκεία, εκδ. Παπαζήση- µτφρ. Κ.Ανδρουλιδάκης, Αθήνα 1997, σσ

παρουσία «Κάποιου», πέρα απ αυτά που είναι ορατά. Τι εί ναι αυτ ; Είναι ο Θε ς, απάντησαν.

5 14 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ Απ την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας οι λαοί της γης αναζή τησαν το Θε µέσα απ τα φυσικά φαιν µενα. Η φ ση έδωσε το υλι κ για να µορφοποιηθεί αυτ ς ο «Κάποιος» που ήταν πέρα απ τα ορατά. Πίσω απ τα διάφορα φυσικά φαιν µενα έ λεπαν την παρου σία κάποιου θεϊκο ντος. Γι αυτ και διαµορφώθηκε η αντίληψ η τι υ- πήρχε χι κάποιος, αλλά κάποιοι θεοί. Η ανθρώπινη σκέψη και η στοχαστική διάθεση γέννησαν ένα πρώτο θεολογικ λ γο, οι εκπρ σωποι του οποίου αµφισ ήτησ αν την παρξη των πολλών θεοτήτων και ρισαν τι υπάρχει ένα ς σοφ ς νους, που δηµιο ργησε µε σοφία το σ µπαν. Τελικά, ανάλογα µε τα πολιτιστικά και πολιτισµικά αγαθά π ου δηµιο ργησε κάθε λα ς πάνω στη γη, διαµορφώθηκε ένα πλήθος α- π συγκεκριµένες θρησκείες. Λέµε π.χ. η θρησκεία των αρχαίω ν Ελλήνων, των Ινδών, των Βα υλωνίων, των Αιγυπτίων κ.λπ. Η ε ραϊκή παράδοση διαµ ρφωσε απ το 1200 περίπου π.χ. τη σταθερή πίστη στον Έναν και µοναδικ Θε. Την παράδοση αυτή συνέχισε η χριστιανική διδασκαλία για το Θε, πως τη φανέρωσε ο Χ ριστ ς. Γ. TON ANAZHTΩ ΣTHN ΠPOΣΩΠIKH MOY ZΩH Στη γλώσσα των ειδικών, πίσω απ τη συγκεκριµένη λέξη «Θε ς» κρ εται ο αιώνιος π θος του ανθρώπου να αναζητεί το «ιερ», αυτ δηλαδή το Ον, το οποίο κατέχει µια µοναδικ τητα άγνωστη στ ον άνθρωπο. Τη µοναδικ τητα αυτή την αποδίδουν µε τον ρο «ιερ» ή «άγιο» και εκφράζουν αυτ που µας µαγε ει, µας γοητε ει, πο λλές φορές µας φο ίζει και µας προκαλεί ιδιαίτερο σε ασµ. Ο Χριστιανισµ ς, πως φαίνεται απ το κείµενο του Aποστ λο υ Πα λου, τ νισε τι δεν πρ κειται για µια φανταστική εικ ν α µέσα στο νου µας, αλλά για ένα πραγµατικ Πρ σωπο, το οποίο σε µια συγκεκριµένη χρονική περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας έγινε άν θρωπος. Στο πρ σωπο του Ιησο Χριστο, που έδωσε απ λυτη αξία στον άνθρωπο, γι αυτ και έχουµε τη δυνατ τητα να λέπουµε το Θε στο πρ σωπο των συνανθρώπων µας. Έχει µάλιστα ιδιαίτερη σηµασ ία να µπορεί κάθε άνθρωπος να αναζητά το Θε σε δεδοµένες στιγµές που έ- χουν σχέση µε την προσωπική του ζωή. Στα χρ νια της εφη εία ς αυτή η αναζήτηση παίρνει τη µορφή µιας έντονης αµφισ ήτησης, µιας χιονοστι άδας απ ερωτήµατα που ξεκινο ν απ το αν υπάρχει Θ ε ς, τι είναι ο άνθρωπος, ποιο το ν ηµα της ζωής και φθάνουν µέχρι το ση- µείο να νοιώθει ο νέος κάπως περίεργα: στο θέαµα θρησκευτικών τελε-

Γι αυτ και διαµορφώθηκε η αντίληψ η τι υ- πήρχε χι κάποιος, αλλά κάποιοι θεοί.

6 O ΣYΓXPONOΣ ANΘPΩΠOΣ KAI H ΘPHΣKEIA 15 τών, στην εικ να του πνευµατικο και ιολογικο θανάτου ή στην α- νάγκη να επικοινωνήσει σε αν ποπτο χρ νο µε το Θε, πρ σωπ ο µε πρ σωπο και να του εκµυστηρευτεί προσωπικά του προ λήµατα. Φαίνεται τι έχει ο καθένας να κάνει τη δική του πορεία στο µυσ τηριώδη χώρο της αµφισ ήτησης και του προ ληµατισµο. Η ειλικρινής αναζήτηση δεν είναι ψηλάφηση του Θεο στο σκοτάδι, αλλά προσέ γγιση του ίδιου του του εαυτο, των πιο λεπτών π θων της παρξής τ ου. ΤΙ ΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΧΑΣΩ Πανάρχαιο είναι το φαιν µενο της αναζήτησης του Θεο. ñ Αρχικά µια φυσική θρησκεία εξελίχτηκε σε λ γο στοχαστικ και τελικά θεολογικ. ñ Ο Aπ στολος Πα λος αιτιολογώντας την αναζήτηση αυτή πιστε ει τι λοι οι άνθρωποι είµαστε γενιά του Θεο και ε ννοεί τι είµαστε δηµιουργήµατά του, κου αλάµε µέσα µας στοιχεί α του δηµιουργο µας, γι αυτ και δεν µπορο µε να τον αγνοήσουµ ε. ñ Μεγάλη σηµασία έχει να µπορεί ο άνθρωπος, ιδίως ο νέος, να συνειδητοποιεί στιγµές κατά τις οποίες ψηλαφεί ελε θερα το Θε στην προσωπική του ζωή. EXOYN ΣHMAΣIA AYTA ΓIA TH ZΩH MOY; 1. Είναι διαχρονικ το θέµα της αναζήτησης του Θεο ; απ πο φαίνεται αυτ ; 2. Σχολιάστε και συζητήστε το κείµενο του Aποστ λου Πα λου. 3. Σχολιάστε το κείµενο του Σλαϊερµάχερ. 4. ιαπιστώνετε προσωπικές στιγµές αναζήτησης του Θεο ; 5. Μια δηµιουργική εργασία µέσα στην τάξη: Να χωριστο ν οι µαθητές σε πέντε οµάδες και να επεξεργαστο ν πέντε τµήµατ α απ τα παραπάνω κείµενα. α) «Στάθηκε λοιπ ν κάνω γνωστ.» ) «Είναι ο Θε ς πάνω σ λη τη γη.» γ). «Επίσης ρισε του ανθρώπου.» δ) «Με µεγάλη κατάνυξη ν µους τους.» ε) «Και µολον τι ευπρ σδεκτο.» Κ ριος στ χος να γουν συγκεκριµένα συµπεράσµατα για το πώς λέπουν τα παιδιά απ την προσωπική τους εµπειρία την κεντρική ιδέα του κειµένου της οµάδας τους.

Η ειλικρινής αναζήτηση δεν είναι ψηλάφηση του Θεο στο σκοτάδι, αλλά προσέ γγιση του ίδιου του του εαυτο, των πιο λεπτών π θων της παρξής τ ου.

Σχετικά έγγραφα

A. TI EINA H ΠAPAΘPHΣKEIA

A. TI EINA H ΠAPAΘPHΣKEIA 4 NEOI ΣTO PYΘMO THΣ ΠAPAΘPHΣKEIAΣ Σκοπ ς αυτής της διδακτικής εν τητας είναι: ñ Να γνωρίσετε σε π σο δ σκολα και επικίνδυνα µονοπάτια οδη - γο ν οι παραθρησκείες στην εποχή µας. ñ Να κατανοήσετε τους